1. Wat maakt deze verkiezingen zo spannend?

"Dat komt vooral doordat er zo veel op het spel staat. Het is erop of eronder voor Erdoğan en zijn regerende AK-partij. Al twintig jaar is hij aan de macht en hij is niet van plan die macht op te geven. Maar zijn populariteit staat op een dieptepunt. Dat komt bijvoorbeeld door de gierende inflatie: de voedselprijzen zijn in een jaar tijd met zo'n 70 procent gestegen. En dan heb je natuurlijk nog de nasleep van de aardbevingen. De kritiek groeit: de hulp zou te laat op gang zijn gekomen en veel huizen waren slecht gebouwd."

"Maar schrijf Erdoğan nog niet af... Hij is populair, en vooral de conservatieve Turken zijn nog altijd idolaat van hem. Ook in het aardbevingsgebied hebben veel mensen hun hoop op hem gevestigd. Erdoğan is de personificatie van de staat. Wie gaat hun huizen herbouwen? Zij blijven geloven in een goede afloop onder Erdoğan."

Dat kun je zien in deze video:

2. De emoties lopen hoog op, hoe komt dat?

"De toekomst van Turkije staat op het spel. Dit is een land met allerlei breuklijnen: conservatief staat lijnrecht tegenover progressief, islamitisch tegenover seculier. Het gaat niet alleen over politieke voorkeur, het gaat over identiteit. Veel Turken zien deze verkiezingen als de laatste kans om te redden wat er nog over is van de democratie in Turkije. Voor Erdoğan en zijn partij staat evengoed veel op het spel. De AK-partij regeert het land al zo lang dat ze zich geen alternatief kunnen voorstellen. Zullen ze de macht uit handen geven? En wat gaat er dan gebeuren?" 

"Een week geleden kwam het tot geweld in Erzurum in het oosten van het land. De onder progressieve Turken razend populaire burgemeester van Istanbul, Ekrem İmamoğlu, werd tijdens een rally bekogeld met stenen. Meerdere aanwezigen liepen hoofdwonden op, İmamoğlu en zijn gevolg moesten de stad ontvluchten. In plaats van die aanvallen te veroordelen stelde de minister van Binnenlandse Zaken dat de burgemeester met zijn komst voor provocatie had gezorgd. 

Erdoğan gooit tijdens de campagne zelf ook olie op het vuur. Hij noemde zijn tegenstander een dronkenlap en vertoonde op het podium een valse video, die zo was geknutseld dat het leek alsof leden van de PKK-terreurbeweging applaudisseerden voor de oppositiekandidaat." 

'Massale vechtpartij' in RAI Amsterdam

Het was de hele afgelopen week al onrustig tussen de waarnemers van de Turkse partijen die aanwezig waren in de RAI in Amsterdam om het stemmen in goede banen te leiden. Dat leidde gisteren uiteindelijk tot een 'massale' vechtpartij. Daarbij zijn twee mensen gewond geraakt, meldt de politie.

3. Hoe maakt de oppositie een vuist tegen Erdoğan?

"Zes verschillende oppositiepartijen hebben de handen ineengeslagen en hun volle gewicht achter Kemal Kılıçdaroğlu gezet. Die is is 74, een veteraan in de Turkse politiek en leider van de seculiere oppositiepartij CHP. Het is een saaie, weinig charismatische man. Maar misschien schuilt daarin juist zijn kracht. Waar Erdoğan vaak voor politieke stormen zorgt, belooft hij juist rust te bieden. 

De oppositie gaat ervan uit de verkiezingen te zullen winnen, vooral omdat het economisch zo slecht gaat in het land. Erdoğan zelf oogde moe aan het begin van de campagne en was een paar dagen uit de running. Met het geweld in Erzurum en grote rally's in steden als Istanbul, Ankara en Izmir beloven de laatste dagen van de campagne vuurwerk." 

Hieronder zie je de laatste peilingen voor de verkiezingen. Zoals je ziet: een nek-aan-nekrace. Turken kunnen dan kiezen uit drie kandidaten. Dat waren er eerst vier, maar Muharrem İnce heeft zich een paar dagen voor de verkiezingen teruggetrokken als kandidaat. Zijn doel: de positie van oppositieleider Kılıçdaroğlu versterken. De twee kandidaten met de meeste stemmen in de eerste ronde gaan door naar de tweede ronde, op 28 mei. Op 1 juni weten we dan wie de winnaar is. 

4. Wat gaat na de verkiezingen veranderen?

"Wanneer Erdoğan opnieuw de verkiezingen wint, zit hij gebeiteld. Veel critici zijn bang dat Turkije dan definitief afglijdt tot een dictatuur. Vooral de afgelopen jaren staat de onafhankelijke rechtspraak onder druk, wordt lokale oppositie het werk onmogelijk gemaakt. Journalisten, critici, mensenrechtenactivisten gaan zonder pardon de gevangenis in.

Kılıçdaroğlu belooft enkele omstreden besluiten van Erdoğan te schrappen, zoals de zware straffen die staan op het beledigen van de president. Vanwege die wet zijn tienduizenden Turken vervolgd. 'De jeugd wil democratie. Ze willen niet dat de politie 's ochtends bij hen op de stoep staat vanwege een tweet', zei hij in een interview met de BBC. Ook belooft hij dat hij nieuw leven zal blazen in het toetredingsproces van Turkije tot de Europese Unie.

De grote vraag is of de verkiezingen eerlijk zullen verlopen, en of en hoe beide partijen de uitslag zullen aanvechten. Eén ding is duidelijk: Turkije gaat een spannende week tegemoet."