Vissen die op het land kunnen leven? Ja, die bestaan. Maak kennis met de slijkspringers. Vissen van dit geslacht hebben wel kieuwen, maar op het land halen ze zuurstof uit de lucht via de huid, mondholte en keel. Hun ogen zitten hoog op de kop, zodat ze op het land goed overzicht hebben. Ook is hun zicht boven water beter dan onder water, net als bij mensen.
Met hun voorpoten bewegen ze zich opvallend snel door de modder (slijk). Daar brengen ze veel tijd door, op zoek naar lekkere hapjes. Is er een roofdier in zicht? Dan springen ze flink in het rond. Vandaar hun naam: slijkspringer.
Geheime paring van de slijkspringer
Binnen de slijkspringers zijn meerdere soorten bekend. Van het geslacht Periophthalmus is in 2007 onderzocht hoe ze precies paren. Dat was lange tijd onduidelijk, omdat ze dat deels buiten het zicht doen.
Het ritueel begint met een flamboyante paringsdans. De mannetjes flapperen met hun vinnen en springen hoog in de lucht. Als een vrouwtje overtuigd is, volgt ze het mannetje naar zijn hol om zonder pottenkijkers te paren. Onderzoeker Atsushi Ishimatsu en zijn collega’s van Nagasaki University in Japan brachten met behulp van een endoscoop en graafwerktuigen de paring in beeld.
Zij zagen dat het hol van het mannetje ook als nest dient. In het nest bevindt zich een speciale broedkamer. Die is gedeeltelijk gevuld met water, met bovenin een luchtzak. Het vrouwtje deponeert haar eitjes tegen het plafond, waarna het mannetje ze bevrucht.
Verantwoordelijke slijkspringervaders
En dan begint het echte werk voor papa slijkspringer. De eitjes hebben zuurstof nodig om te rijpen. Daarom neemt hij iedere keer als het water laag staat een hap lucht. Die brengt hij bij zijn nageslacht in de broedkamer. Als de eitjes rijp zijn, doet hij precies het tegenovergestelde. Tijdens een nachtelijke vloed zwemt hij de kraamkamer in om happen lucht te verwijderen. Het waterniveau stijgt, de eitjes raken overspoeld en komen uit.
De mannelijke slijkspringer bewaakt dus niet alleen het nest, maar houdt ook continu het zuurstofniveau in de gaten. En dat allemaal terwijl hij rekening moet houden met de getijden. ‘Het mannetje is een heel goede vader,’ aldus medeauteur Karen Martin.
Roeliene is freelance wetenschapsjournalist. Ze levert onder meer bijdragen aan National Geographic en KIJK Magazine. Ze is dol op reizen, godsdienstgeschiedenis en een stevige wandeling.
