InterviewZe hadden nooit moeten gaan regeren. Het was een onmogelijke verzameling ego's die in een allesvernietigende totaalruzie terechtkwam. Die conclusie trekt de LPF-fractie vijftien jaar later. NOS-verslaggever Joost Vullings tekende hun herinneringen op in het boek Kinderen van Pim.
Jan Hoedeman
Een goede fractie heeft makke schapen nodig en een paar herdershonden. En één herder. Wij hadden te veel herders
,,Het wordt gevaarlijk als je pakweg tien kapiteins op één schip hebt. Een goede fractie heeft makke schapen nodig en een paar herdershonden. En één herder. Wij hadden te veel herders'', vertelt voormalig LPF-partijvoorzitter Peter Langendam vijftien jaar na dato.
Enkele maanden voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2002 moet er in no-time een kandidatenlijst met Pim Fortuyn als aanvoerder uit de grond worden gestampt. Fortuyn is uit Leefbaar Nederland gezet na een geruchtmakend interview en gaat het met steun van vastgoedvrienden op eigen kracht proberen.
Fatsoenlijk onderzoek naar de achtergronden van de aspirant-politici lukt niet. ,,Helaas is er te weinig tijd geweest om de bokken van de schapen te scheiden'', zegt ex-LPF'er Fred Schonewille. ,,Toen ik de eerste keer bij een vergadering kwam, kon je al tegen tien mensen zeggen: daar is de deur. Maar dat gebeurde niet.''
Regeerdrift
Als we heel cynisch niets hadden gedaan, dan hadden we het langer volgehouden
Joost Eerdmans
Negen dagen voor de Tweede Kamerverkiezingen van 15 mei wordt Pim Fortuyn in het mediapark vermoord door Volkert van der Graaf. In de dagen daarna peilen onderzoekers een lager aantal zetels voor de LPF. Op het hoogtepunt zijn het er 38, op de verkiezingsavond worden het er 26. De dag na de verkiezingen komt de nieuwe fractie bijeen. ,,De haast om te regeren, niet normaal'', blikt oud-Kamerlid Joost Eerdmans terug. ,,Het was gekkenwerk. Als we heel cynisch niets hadden gedaan, dan hadden we het langer volgehouden.''
Toch begrijpt oud-parlementariër João Varela heel goed waarom het gebeurde. ,,We werden in één klap de tweede partij van Nederland en hadden een grote waffel over hoe het beter kon. Dat moet je dan ook laten zien.''
Olaf Stuger, tegenwoordig PVV-Europarlementariër, analyseert de regeerdrift: ,,Achteraf gezien was het knettergek. Echt knettergek. En we wisten van toeten noch blazen. Mat Herben kwam van Defensie als hoofdredacteur van het interne blaadje De Kletsmajoor en ging ineens de fractie van de op een na grootste partij leiden. Alsof dat niet genoeg is, gaan we ook nog meeregeren.''
Nederland, een van de oudste parlementaire democratieën ter wereld, kent het gebruik om fracties na discussie te laten beslissen of een poging wordt gedaan om te regeren of niet. De LPF liet zich daar niets aan gelegen liggen. Oud-Kamerlid Egbert Jan Groenink zette zijn microfoon aan in de fractiekamer: ,,Mat, begrijp ik goed dat we nu nog kiezen of we oppositie doen of niet?'' Het antwoord van Herben: ,,Nee, nee, we gaan de regering in.''
Gedogen of oppositie was veel beter geweest. Dat geeft je ook de gelegenheid om de gekkies of de ongeleide projectielen uit de fractie te filteren
Harry Wijnschenk
Ook Harry Wijnschenk, die het fractievoorzitterschap van Mat Herben overnam toen hij na de formatie oververmoeid was, bevestigt dit. ,,Ik kan me geen debat of stemming in de fractie over dit besluit herinneren.'' Wel weet Wijnschenk dat Herben het voortouw nam in een fractiebestuur dat ging onderhandelen met CDA en VVD. ,,Dom, want we hadden de kennis niet, de basis om te regeren ontbrak.'' Hij was liever een weekje op de hei gaan zitten. ,,Om te kijken of we überhaupt wel wilden regeren.'' Wat hem betreft was er dan besloten tot iets anders. ,,Gedogen of oppositie was veel beter geweest. Dat geeft je ook de gelegenheid om de gekkies of de ongeleide projectielen uit de fractie te filteren.''
Daar waren er wel een paar van. Herben is er kort over. ,,Bij ons zaten nogal wat geslaagde zakenmensen die gewend waren hun eigen boontjes te doppen, bepaald geen teamspelers.'' Zoals Vullings in zijn slotwoord schrijft: '15 van de 26 hadden voor hun politieke carrière al geld, macht en aanzien verworven'. Anders geformuleerd door Egbert Jan Groenink: ,,Er zaten te veel volgevreten types in, die niet echt hard wilden werken.'' Die hadden volgens Eerdmans met hun geld en rijkgevulde cv iets van: ,,Wie gaat mij iets vertellen, want ik heb het gemaakt en ben wat ouder dan jij.''
Machocultuur
Er waren meer redenen voor het mislukken van de LPF-fractie in de Tweede Kamer. Het was ook de stijl waarmee men zich manifesteerde. Varela: ,,Het was blufpoker, een machocultuur.'' Het kenmerk van macho's is niet je een jaar lang inlezen in dossiers, maar een snelle hang naar succes, zo schetst Varela. ,,Een macho wil morgen schitteren. Van dit type hadden wij er te veel.''
De omgang met de parlementaire pers was ook een reden voor een versnelling van de ondergang. Fractieleden gingen elkaar te lijf, konden elkaar niet luchten of zien en deden daar nauwelijks geheimzinnig over. ,,Je hebt een aanvoerder nodig, maar ook mensen die op tijd kunnen dimmen en hun mond houden. Gewoon de telefoon niet opnemen als een journalist belt. Velen waren op de verkeerde momenten te eerlijk.''
Uiteindelijk, na 87 dagen regeren, gaat het definitief mis. CDA- en VVD-fractietop trekken de stekker eruit, nadat er grote ruzies tussen LPF-minister Herman Heinsbroek en vicepremier Eduard Bomhoff ontstonden.
Wilders
Terugkijkend zien veel LPF'ers grote verschillen tussen Fortuyn en Wilders. Ex-LPF'er Gerard van As: ,,Wilders scheert alle allochtonen over één kam en slaat daarin door. Met zijn houding krijg je verzet. Dan vraag je om narigheid.''
Waar Fortuyn in het politiek correcte Nederland van 2002 een buitenstaander was, kreeg hij door de onverbiddelijke koers van Wilders een genuanceerdere plek in de geschiedenis. ,,Fortuyn werd ineens opgehemeld'', stelt Hans Smolders, de man die zorgde dat de moordenaar van Fortuyn werd gepakt en Kamerlid werd. LPF'ers roemen Pim, die echt het debat aanging. João Varela: ,,Fortuyn had echt verstand van zaken. Wilders is one issue.'' Harry Wijnschenk: ,,Pim had een verhaal, een idee, dat ontbreekt bij Wilders.''
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.
