In de stad Groningen vind je hofjes en gasthuizen waar je helemaal vergeet dat je in een bruisende stad bent. De hofjes en gasthuizen zijn ooit opgericht om gratis onderdak te bieden aan armen, zieken en weduwen. Welgestelde mensen lieten soms een aantal kamers of hun hele huis na aan “oude vrouspersonen” of “tot nut der armen”, maar ook vanuit de kerk werden dit soort initiatieven gestart. In Groningen zijn veel van deze hofjes en gasthuizen goed bewaard gebleven. Nog altijd zijn de hofjes een oase van rust. Je proeft er nog de geschiedenis van toen. Een wandeling langs de mooiste hofjes van Groningen is echt een aanrader. Voor wie naast de drukbezochte highlights ook graag de minder overlopen plekken bezoekt: houd je camera in de aanslag, want deze hofjes zijn bijzonder fotogeniek.
Wat lees je in mijn blog?
Georganiseerd of zelf langs de mooiste hofjes van Groningen wandelen
Je kunt natuurlijk aansluiten bij één van de stadswandelingen door Groningen, die door de VVV georganiseerd worden (let op, momenteel even niet vanwege de RIVM-richtlijnen).Ga je liever op eigen gelegenheid, maar ben je bang om iets te missen? Dan kun je online de VVV-wandeling Hofjes en Gasthuizen bestellen, of je kunt deze ophalen bij de Groningen Store in het Forum, midden in het centrum van de stad. Terwijl je de route volgt van deze wandeling, kom je ook langs allerlei andere mooie plekjes in het centrum. Het is echter ook heel eenvoudig om zelf een wandeling langs de mooiste hofjes van Groningen te organiseren. Zoek online foto’s van de mooiste hofjes in Groningen en zet ze met Google maps in een handige volgorde. In dit blog deel ik mijn persoonlijke favorieten. Ik heb er alvast een wandelroute van gemaakt voor je.
De mooiste hofjes van Groningen in één wandelroute
Tegenwoordig zijn de meesten hofjes in Groningen in gebruik als woonruimte. Je kunt de hofjes overdag vrij bezoeken, maar houd daarbij wel in je achterhoofd dat je er te gast bent. Door de ramen naar binnen gluren en veel lawaai maken is niet tof voor de bewoners.
Mooie hofjes zijn in Groningen nooit ver weg
Geen hofje, wel een fijne plek om je tour te starten
Het Martinikerkhof is niet één van de hofjes van Groningen, maar het is wel een hele fijne plek om je hofjeswandeling te starten. Toen ik lang geleden in Groningen woonde was het Martinikerkhof al één van mijn favoriete plekken in de stad. Het is er eigenlijk altijd heerlijk rustig en het parkachtige plein met gras en bomen wordt omzoomd door eeuwenoude gebouwen. Zo springen het zestiende-eeuwse provinciehuis, de statige toegangspoort naar Hotel Prinsenhof en een huis met een rijkversierde klokgevel direct in het oog. De Groningers komen er graag om in alle rust hun lunch te eten, of om bijvoorbeeld op het gras een yogales te doen.
Het Martinikerkhof is een mooie startplek voor je hofjeswandeling door Groningen
Het Pepergasthuis: één van de mooiste hofjes
Vanuit het Martinikerkhof is het niet ver lopen naar de Peperstraat. Met het vijftiende-eeuwse Pepergasthuis, of Sint Geertruidsgasthuis vallen we meteen met onze neus in de boter. Wat een mooi hofje is dit. Eigenlijk bestaat het uit twee aparte hofjes, die met een steegje met schattig boogpoortje met elkaar verbonden zijn. Een tweede straatje leidt naar een achteringang van het hofje.
Eén van de zijkanten van het eerste hofje wordt gevormd door de Pepergasthuiskerk. Ooit was er een directe verbinding tussen het kerkje en het gasthuis, maar tegenwoordig kun je de kerk via de Peperstraat bezoeken. Iedereen is welkom om er een kijkje te nemen, of een dienst bij te wonen. Het Pepergasthuis is ooit gesticht voor pelgrims die naar Groningen kwamen, maar later werd een deel voor oudere stadjers ingericht en een deel als “dolhuis”. Op zondag konden de “dollen” tegen betaling bezichtigd worden. Tegenwoordig zijn de huisjes rond het hofje allemaal bewoond door veelal oudere huurders. Eén van hen staat net haar was op een rekje te hangen, als we op één van de bankjes genieten van de rust hier. Verschillende bomen zijn deels hol en in één daarvan heeft een vogel een nestje gemaakt. Zo leuk!
Met de neus in de boter: één van de mooiste hofjes van Groningen
Het Sint Anthony Gasthuis
Nog geen vijf minuten verderop zijn we al bij het tweede hofje van onze wandeling. Het Sint Anthony Gasthuis werd in de zestiende eeuw gesticht om de armen en zieken op te vangen. In de achttiende eeuw werden ook de “dollen” uit het Pepergasthuis hier naartoe overgebracht. Ook dit hofje is weer een oase van rust in de binnenstad van Groningen. Geweldig om te zien, dat ook hier overal weer bloemen staan, in potten en perkjes. Wat een aandacht wordt hier besteed aan de kleine stukjes tuin van de mensen. De bewoners zijn er van alle leeftijden en de lange wachttijd voor de huurwoningen laat wel zien hoe populair dit hofje is. Wil je eens voor een paar dagen ervaren hoe het is om in zo’n hofje te wonen? Dan kun je er verblijven in een zeer betaalbare B&B.
Het Pelstergasthuis (Heilige Geestgasthuis) is het oudste en grootste gasthuis van Groningen en zelfs één van de oudste hofjes van Nederland. Er staat zelfs een kapel in dit hofje. Het zou perfect passen op deze plek in de route, maar helaas zijn wij zelf geheel vergeten om er een stop te maken. Later bleek dit hofje momenteel nog gesloten, vanwege de Coronamaatregelen.
Aan dit hofje kun je ook slapen in een B&B
De Prinsentuin in Groningen móet je gezien hebben
Een stukje groter dan de hofjes van Groningen en ook een beetje uit de toon qua sfeer is de Prinsentuin. Toch wil ik je deze bijzonder mooie tuin niet onthouden als je een hofjeswandeling door Groningen maakt. Deze Renaissancetuin ligt achter de elfde eeuwse Prinsenhof en werd in de zeventiende eeuw aangelegd door stadhouder Willem Frederik.
De tuin is grotendeels in de oorspronkelijke staat hersteld met onder andere een rozentuin en kruidentuin. Een groene haag zorgt voor schaduw en leuke doorkijkjes naar het statige Prinsenhof. De achttiende eeuwse zonnewijzer boven de ingang aan de Turfsingel is op de minuut nauwkeurig af te lezen en heeft veel bijzondere details. In de zomermaanden is de theeschenkerij in de thuis geopend. Super leuk om daar een kopje thee te drinken en van de tuin te genieten.
De Prinsentuin in Groningen móet je gezien hebben
Sint Martinusgasthuis in de Grote Leliestraat
Vanuit de Prinsentuin is het een eindje lopen naar de het noordelijke deel van de binnenstad. Hier vind je op korte afstand een aantal van de mooiste hofjes van Groningen. In de Grote Leliestraat komen we de eerste tegen. Bij toeval passeren we het Pieternellagasthuis en het Sint Martinusgasthuis. Helaas is het Pieternellagasthuis tijdelijk gesloten voor bezoekers, maar het Sint Martinusgasthuis aan de overkant van de straat is wel open.
Vanwege het feit dat er veel oudere bewoners zijn in het Pieternellagasthuis, maar ook het Heilige Geestgasthuis en het Aafien Olthofsgasthuis, zijn deze hofjes nog even niet toegankelijk voor publiek. Mocht dat straks veranderen, dan zal ik dat hier ook even laten weten!
Dit hofje is aan het eind van de negentiende eeuw gebouwd en daarmee één van de jongste hofjes van Groningen. Dat zie je ook aan de bouwstijl. Het gasthuis was bedoeld om minder bedeelde Katholieke ouderen te huisvesten. Gedurende de afgelopen eeuw zijn er langzaam aan steeds meer dertigers en veertigers in de huizen aan dit hofje komen wonen. Er wonen zelfs enkele gezinnen. Helemaal geen gek idee eigenlijk, want zo’n fijne tuin met een grasveldje om lekker te ravotten vind je niet gauw in de binnenstad.
Het Sint Martinusgasthuis in de Grote Leliestraat
Middengasthuis in de Grote Leliestraat
In de Grote Leliestraat is nog een derde hofje, waarnaar we eigenlijk onderweg zijn. Het Middengasthuis is ruim van opzet en het gasthuis zelf en de later bijgebouwde huisjes van dit hofje staan aan de rand van een groot grasveld met bloemenperkjes er omheen. Het gasthuis werd door de Gereformeerde Kerk gebouwd. Hier konden ‘fatsoenlijke, oppassende handwerkslieden en dienstboden’ van hervormden huize en ouder dan 55 jaar zich voor een klein prijsje inkopen. Eind jaren ’80 van de vorige eeuw werden het gasthuis en het hofje gerenoveerd en verhuurd. Er wonen tegenwoordig zowel gezinnen als oudere mensen.
Het Middengasthuis in de Grote Leliestraat is een hofje met ruimte
Middengasthuis in de Kleine Rozenstraat
Ook de Kleine Rozenstraat heeft een Middengasthuis. Net als het Middengasthuis in de Grote Leliestraat is ook dit gasthuis door het Algemeen Diaken Gezelschap gesticht, met precies hetzelfde doel. Hier konden de minder bedeelden ouderen, die altijd hard gewerkt hadden zich inkopen voor woonruimte. Toen eind jaren ’80 het andere Middengasthuis gerenoveerd werd, leek het hofje in de Kleine Rozenstraat alleen nog de sloop te wachten. Gelukkig hebben de toenmalige woningbouwstichting en enkele jongere bewoners zich er hard voor gemaakt dat er toch een renovatie plaatsvond. Gelukkig maar, want dit hofje is niet heel groot, maar wel prachtig. Vanaf de schaduwrijke tuin heb je op sommige plekken zicht op de Nieuwe Kerk, die vlakbij is.
Het Middengasthuis in de Kleine Rozenstraat
De Hesselinkstichting in de Nieuwe Boteringestraat
Het laatste hofje dat we in Groningen bezoeken is dat van de Hesselinkstichting, in de Nieuwe Boteringestraat. Dit Doopsgezinde Gasthuis bood plaats aan armlastige gemeenteleden. Er is duidelijk te zien dat dit hofje in fases gebouwd is, over een periode van honderd jaar. Je ziet duidelijk de verschillende bouwstijlen terug. Het poortgebouw is als eerste neergezet en ook mijn favoriete deel van het hofje, samen met de oudste huisjes. De huidige bewoners houden duidelijk veel van bloemen, want de tuin ligt er erg kleurrijk bij. Ook de grote Beukenboom, direct achter het poortgebouw is een echte “eyecatcher”. Wij verlaten dit laatste hofje via de achterkant, om ook nog even de oude watertoren van dichtbij te bekijken.
De Hesselinkstichting is duidelijk in fases gebouwd
Enorme keus aan mooie hofjes in Groningen
Wat zijn er in de noordelijke Binnenstad toch veel leuke hofjes. We hebben ze nog niet eens allemaal bezocht. Toen we in Groningen woonden, ben ik zo vaak langs sommigen gefietst, maar nooit heb ik geweten dat er zo veel fotogenieke historische hofjes zijn. En dan te bedenken dat we maanden lang op een steenworp afstand van de laatste vijf hofjes hebben gewoond. We hadden ze binnen een paar minuten, lopend kunnen bezoeken. Maak jij binnenkort een citytrip naar de meest bruisende stad van het noorden? Dan kan ik een hofjeswandeling van harte aanbevelen. Bezoek er in ieder geval een paar en geniet er van de rust en de historische sfeer.
In de stad Groningen en het Ommeland is nog veel meer moois te zien, dus plan zeker genoeg tijd in, als je die kant op gaat. Je kunt met gemak een heel weekend Groningen vullen.
Lees meer over Bestemmingen:
