Stadsmeisje Annemiek werd biologische boerin: ‘Niets fijner dan op de tractor zitten’

11 augustus 2022

Annemiek (41) werd verliefd op boer Gerlof (48), en vervolgens ook op het boerenleven. Samen hebben ze zoon Chiem (12) en runnen ze de biologische boerderij De Haarmeyer in Witharen. “Het is heerlijk om de hele dag over het land rijden en totaal onbereikbaar te zijn.”

Annemiek: “Veel mensen hebben een romantisch beeld van een biologische boerderij, en soms klopt dat beeld ook. Pas geleden was een koe in nood toen ze aan het kalveren was. Het was elf uur ’s avonds en we lagen al in bed. Dan is het hup, laarzen aan, overall over de pyjama en naar de stal. Mijn man Gerlof, onze zoon Chiem en ik hebben toen samen het kalf ter wereld gebracht. Echt teamwork. Dat zijn geweldige momenten. Maar op de boerderij liggen leven en dood dicht bij elkaar. De volgende ochtend keek ik uit het raam en zag ik een koe in de wei liggen. Een raaf zat op haar kop en was in haar ogen aan het pikken. Het dier was zo ziek dat het zich niet kon verweren. Gruwelijk om te zien. Ik heb meteen de dierenarts gebeld en die heeft haar weer op de been kunnen helpen. Zo’n koe herstelt van zo’n gebeurtenis sneller dan ik, ik ben er echt nog een poosje mee bezig.
Ik had niet verwacht dat ik boerin zou worden. Ik ben opgegroeid in Ommen en wilde graag bij de politie werken. Bij de academie werd ik afgewezen omdat ik te weinig levenservaring had. Toen ben ik orthopedagogiek gaan studeren in Amsterdam. Met een vriendin trok ik in een appartement in de Bijlmer, waar we in een totaal andere wereld terechtkwamen. Wat een verademing, al die verschillende mensen en manieren van leven. Maar hoe heerlijk ik het daar ook vond, ik miste de natuur en zag me later wel aan de rand van de stad wonen.”

Wakker van de stilte

“In 1998 ontmoette ik Gerlof in de trein. We werden verliefd en hij vertelde dat hij van plan was om te zijner tijd de boerderij van zijn ouders over te nemen. Ik op een boerderij? Daar kon ik me niets bij voorstellen. Maar ik was erg verliefd en dacht: als ik daar woon, blijf ik gewoon mijn werk doen. Ik zag mezelf niet honderd procent boerin worden.
We gingen samenwonen in Ommen, in een twee-onder-een-kapwoning. Gerlof werkte half op de boerderij en half als re-integratieconsulent, ik had een baan in het onderwijs. Toen we tien jaar een relatie hadden, werd zijn vader ernstig ziek en moest hij halsoverkop de boerderij overnemen. Die eerste nacht hier kon ik niet slapen van de stilte. Ik heb oordopjes ingedaan, zodat ik in elk geval nog het ruisen van mijn bloed kon horen.
Onderhand was ik wel gewend aan het idee dat ik ooit op de boerderij zou wonen, maar toch miste ik de stad in het begin. Het geroezemoes, even een terrasje pakken, het gemak om even op de fiets een boodschap te doen. In de stad ben je ook lekker anoniem, en dat geeft een gevoel van vrijheid. Dat mis ik soms nog steeds. Hier maken we deel uit van een gemeenschap en dat geeft saamhorigheid en verbinding, maar je valt ook sneller op. Ik geniet erg van de rust en de ruimte op het platteland. In de stad leven mensen gejaagd, hier hebben ze tijd en aandacht voor elkaar. Het heeft allebei z’n positieve kanten.”

Pittige eerste jaren

“Die eerste paar jaar op de boerderij waren ongelooflijk pittig. Gerlof kon vanwege zijn contract zijn andere baan niet meteen opzeggen, er zou misschien een snelweg door ons land worden aangelegd en we hadden met mijn schoonouders van huis geruild waardoor we de boerderij aan het verbouwen waren. Bovendien werden sommige dieren ziek en raakten ze niet drachtig, waardoor we minder melk en inkomsten hadden. Ik ben toen gestopt met mijn andere werk om Gerlof op de boerderij te helpen. Ik dacht: later pak ik het wel weer op, maar dat is er niet meer van gekomen.
In 2016 hoorden we dat we 19 procent van onze veestapel moesten inleveren vanwege de fosfaatregelgeving. Dat betekende 19 procent van ons inkomen. Het leek de doodsteek voor ons bedrijf. Toch was dat het moment dat we besloten om voortaan biologisch te boeren, iets waar we al langere tijd over nadachten. Doordat we minder koeien mochten houden, konden we ineens aan de biologische normen voldoen omdat koeien daarvoor meer ruimte moeten krijgen. Het was geen makkelijke weg. Het land moest afkicken van de kunstmest die we gebruikten. Niet dat we veel gebruikten, maar het kostte wel tijd.
Vervolgens regende het drie jaar lang veel te weinig. Voor strandtenthouders is zoiets fantastisch, voor ons was het een ramp. Gelukkig hebben we het toch gered. We hebben nu zestig koeien en jong vee, dat zijn onze aanstormende talenten. Onze koeien hebben hoorns, dat vinden we niet alleen mooi, maar het is ook beter voor de koeien. De hoorns hebben een functie bij de vertering en er worden mineralen in opgeslagen. Dat is niet verplicht voor biologische boeren, maar wel voor biodynamische boeren.”

Bed van stro

“Een dag van een biologische boer lijkt in eerste instantie niet veel te verschillen van die van een gangbare boer. Toch maakt een bio-boer andere keuzes op het gebied van dierwelzijn, duurzaamheid, respect voor het milieu en biodiversiteit. Onze koeien staan in de zomer bijvoorbeeld dag en nacht in de wei, terwijl voor gangbare weidemelk de koeien maar zes uur naar buiten hoeven. Aan de bodem geven wij extra aandacht omdat een gezond bodemleven cruciaal is.
Om die reden zaaien we bepaalde kruiden en grassen in. In de winter liggen de koeien in een poststal. Dat betekent dat ze op een bed met stro liggen, dat steeds met vers stro wordt opgehoogd. De mest daarvan is biologisch en die gebruiken we weer voor ons land. Verder worden bioboeren op van alles en nog wat gecontroleerd: bijvoorbeeld of de koeien genoeg ruimte hebben, of er genoeg licht is in de stallen, of er wel een koeborstel is. Dat laatste is een ronddraaiende borstel waarmee koeien zichzelf lekker kunnen masseren.
Wij moeten zelfs verplicht elk jaar op vakantie. Op een boerderij gaat het tenslotte niet alleen over het dierenwelzijn en bodemgezondheid, maar ook over het welzijn van de boer en de boerin. We werken het hele jaar door en je bent 24/7 verantwoordelijk voor je bedrijf en het stukje aarde dat je zo groen en gezond mogelijk probeert te beheren. Dat is wel even een verschil met mensen die gewoon een baan hebben. Die werken acht uur en trekken daarna de deur achter zich dicht. Wij staan continu aan.”

Vast ritme

“Soms denk ik weleens: doe mij ook maar een huis in een Vinexwijk met een klein tuintje en een negen-tot-vijf-baan. Lekker overzichtelijk. Maar dan mis ik toch de ruimte. Ik krijg daar geen lucht, hoe benauwd het op de boerderij soms ook kan voelen. Zeven dagen per week verloopt elke dag volgens een vast ritme. En soms denk ik ook: had ik maar collega’s om eens andere verhalen te horen.
De kunst is om kleine momentjes te vinden om even op adem te komen en weer op te laden. Ik krijg altijd energie van het verzorgen van de dieren. Elke dag knuffel ik even. Wat ik ook heerlijk vind, is op de tractor zitten tijdens de grasoogst. Niets fijners dan een hele dag heen en weer rijden over het land en totaal onbereikbaar zijn. Zelfs de radio zet ik dan niet aan, het is  eigenlijk een soort yoga. De natuur is iets waardoor ik me altijd kan opladen. Ik geniet ervan dat ik alle seizoenen bewust meemaak. In de lente barst alles uit en dan heb ik ook veel meer energie. In de winter is alles in rust en dat voel ik ook zo.”

Uitslaapboerin

”Elke dag – ook in het weekend – sta ik om kwart over zes op en dan ben ik nog een uitslaapboerin. Gerlof is dan al ruim een uur op. Als Chiem naar school is, ga ik naar de stal om de dieren te verzorgen. Om half tien drinken we koffie en daarna ga ik vaak aan de slag in mijn ErfGoedwinkeltje waar ik producten verkoop van ons eigen erf. In de koelkast ligt bijvoorbeeld kaas gemaakt van rauwe melk en er is een melktap waar je verse rauwe melk van onze koeien kunt tappen. Deze melk is alleen gekoeld en zit boordevol voedingsstoffen. Hij smaakt ook veel voller dan melk uit de supermarkt.
Klanten komen naar mijn winkeltje met een fles of kan die ze hier vullen en met veel van hen heb ik heel leuk persoonlijk contact. Ook verkopen we rundvleespakketten. Af en toe gaat een koe naar de slager en via de mail kunnen klanten dan een vleespakket bij ons bestellen. Dan krijgen ze een pakket met van alles erin want we gebruiken het vlees van de koe van kop tot kont. Veel van onze klanten willen alleen vlees eten dat biologisch is en rechtstreeks van de boer komt. Ook verkoop ik zelfgemaakte jams en chutneys. Zelf heb ik geen groentetuin, maar we verhuren een gedeelte van de boerderij en het land. Met de huurders ruil ik kaas, vlees en melk voor groente en fruit. Vooral in de zomer maak ik regelmatig maaltijden van producten die allemaal van ons eigen land komen, en dat vind ik zó’n rijkdom.’ 

Snel oordelen

‘Kies je voor een biologisch zuivelproduct, dan kies je voor puur, met meer aandacht voor de natuur en ruimte voor de koeien. Toch vind ik niet dat alle boeren biologisch moeten worden. Het moet een vrije keuze zijn van de boer waar hij of zij honderd procent achterstaat, en het moet bij jou en je bedrijf passen. Daarnaast vind ik het belangrijk dat de consument keuzevrijheid heeft. Biologische producten zijn vaak duurder.
Ik heb er veel moeite mee hoe boeren in de media worden neergezet. Bij elk milieu- of stikstofprobleem wordt naar de boeren gewezen. Dat is wel heel kort door de bocht: en hoe zit het dan met Schiphol en Tata Steel? We wonen midden in een prachtig gebied waar veel toeristen komen om te fietsen. Mest is voor ons het zwarte goud, en als we dat aan het uitrijden zijn, zie ik soms fietsers hun neus dichtknijpen. Dat raakt me erg. Oordeel niet zo snel, denk ik dan. Jij gaat straks op een terras een cappuccino drinken, maar je hebt geen idee wat een boer allemaal heeft moeten doen voor die melk in jouw koffie.
Gerlof en ik zijn samen een topteam. Ik ben er trots op hoe we ons samen door alle tegenslagen hebben gevochten en waar we nu staan met ons bedrijf. Of onze zoon Chiem het bedrijf gaat overnemen, daar zijn we niet mee bezig. Hij is pas twaalf en we vermoeden dat hij die ambitie niet heeft. Hij moet zelf ontdekken waar hij blij van wordt en waar zijn passie ligt. Dat dat verrassend kan uitpakken, daar ben ik het schoolvoorbeeld van.”

Nieuwsgierig naar Annemieks biologische boerderij? Kijk op www.dehaarmeyer.nl of op Facebook: @dehaarmeyer

Meer persoonlijke verhalen lezen? Neem nu een digitaal abonnement op Vriendin.