‘Het is triest dat we het nog over racisme in het voetbal moeten hebben’

De symboliek is niet ver weg als de 48-jarige Clarence Seedorf het veld van het Olympisch Stadion betreedt. Na dertig jaar is de oud-voetballer terug op de plek waar hij als tiener met Ajax de basis legde voor de internationale hoogtijdagen van de club, culminerend in de winst van de Champions League in 1995. Het was hier dat Bayern München in de halve finale van de Champions League met 5-2 werd verslagen.

Hoewel ook Seedorf niet de eeuwige jeugd heeft, oogt hij nog even afgetraind, al is er een belangrijk verschil: hij draagt niet het roodwitte tenue van Ajax, maar heeft een goudkleurig T-shirt aan. Ter hoogte van de borst staat een logo met de tekst ‘BIF All Stars’, de afkorting van Black Impact Foundation, waarvan hij voorzitter is.

Drie decennia nadat Seedorf in het Olympisch Stadion zijn internationale doorbraak als voetballer beleefde, is de eerste wedstrijd van de BIF All Stars – een nieuw collectief bestaande uit voetballegendes van Afrikaanse komaf en daarbuiten. Het is de aftrap van een BIF-campagne om mensen via te sport te verbinden, te zorgen voor meer diversiteit en gelijke kansen en om op te komen voor de zwarte gemeenschap

Terwijl in het kielzog van Seedorf voormalig voetbalgrootheden als Nwankwo Kanu (Ajax), Sol Campbell (Arsenal), Claude Makélélé (Chelsea), Christian Karembeu (Real Madrid), Edgar Davids (Juventus) en Dida (AC Milan) het veld opkomen, flitst op de fel verlichte reclameborden de tekst ‘The Ultimate Match To Unite’ voorbij. Het is de slogan die is geplakt op het duel tegen de Ajax Legends, met onder anderen Frank de Boer, Wesley Sneijder, Jari Litmanen, Ryan Babel en Shota Arveladze. ‘Nee, het is geen toeval dat we op deze plek onze eerste wedstrijd spelen’, zegt Seedorf.

Groot feest

Net zoals het geen toeval is dat hij sport gebruikt als een van de middelen om als voorzitter de boodschap van de stichting over te brengen. ‘Sport kan enorm verbindend werken. Kijk naar de grote eindtoernooien. Daar komen mensen van over de hele wereld bij elkaar en is het altijd een groot feest. Waarom zouden we dan zo moeilijk doen als we weer teruggaan naar het normale leven?’

Daarbij werd Seedorf naar eigen zeggen geïnspireerd door Nelson Mandela, de eerste zwarte president van Zuid-Afrika, die in sport een instrument zag om bevolkingsgroepen en verschillende etnische achtergronden bij elkaar te brengen. Mandela gebruikte in 1995 het WK rugby in Zuid-Afrika om zijn verscheurde land te verenigen. De president wist de zwarte bevolking te overtuigen om het nationale rugbyteam te steunen, terwijl het team lange tijd werd gezien als een symbool van witte overheersing.

‘De Springboks’, zoals de bijnaam van de Zuid-Afrikaanse rugbyploeg luidt, reikten tot grote hoogte en wonnen de finale van Nieuw-Zeeland. Gestoken in een shirt van het nationale rugbyteam overhandigde Mandela de beker aan Francois Pienaar, de witte aanvoerder van de ploeg.

Evangelie van verbinding

‘Als oud-voetballers hebben wij een platform. Als je je daar bewust van bent en er iets mee doet, kun je het verschil maken’, zegt Seedorf in de catacomben van het Olympisch Stadion waar het een komen en gaan is van mensen. Een trits journalisten staat te wachten op een quote van een van de oud-topvoetballers, terwijl ook familieleden van de spelers zich een weg banen door de smalle gangen en een voorbijlopende Ruud Gullit een handkus uitdeelt aan Seedorf, die net een interview geeft.

‘We kunnen een inspirator zijn, dat is veel belangrijker dan het zijn van een bekende voetballer’, zegt Seedorf. De bedoeling is dat het BIF All Stars-team de wereld over gaat trekken om zo hun evangelie van ‘gelijke kansen’ en ‘verbinden’ te verspreiden door middel van het voetbal. ‘Dit is de manier waarop wij het willen doen.’

Een divers publiek heeft zijn weg gevonden naar het Olympisch Stadion, deze koude voorjaarsavond die gepaard gaat met regen en gure wind. Zwarte en witte gezinnen zitten door elkaar. Jong en oud hebben een plekje gevonden, al blijft het overgrote deel van de tribunes leeg, mede vanwege het slechte weer. De Caribische brassband Eritmo Entertainment probeert de sfeer er voor en tijdens de wedstrijd in te houden.

Onder het schijnsel van de felle lichtmasten wordt zichtbaar hoe de jaren vat hebben gekregen op de inmiddels 47-jarige Kanu. Af en toe geeft hij een intelligente pass, maar de sierlijkheid is uit het lichaam geslopen van de Nigeriaan voor wie Ajax-supporters in de jaren negentig naar het stadion kwamen. Hij is tegenwoordig voorzitter van Enyimba, een van de grotere voetbalclubs in Nigeria.

‘Ik heb geweldige herinneringen aan dit stadion’, zegt Kanu na afloop. ‘De mooiste? De 5-2-overwinning op Bayern München.’ Hij twijfelde naar eigen zeggen geen moment toen Seedorf hem een paar maanden geleden benaderde voor het BIF All Stars-team. ‘Als je iets wilt bereiken, dan moet je bij elkaar komen. Samen sta je sterker dan alleen.’

Strijd tegen racisme

Het was ook de reden dat Sol Campbell ‘ja’ zei op de uitnodiging van de 87-voudig Oranje-international. Er is nog steeds veel racisme in de wereld en in het voetbal, zegt de oud-verdediger van Tottenham Hotspur en Arsenal. Hij wijst op de Braziliaanse topvoetballer Vinícius Júnior. De aanvaller van Real Madrid barstte onlangs bij een persconferentie in tranen uit toen hem werd gevraagd in welke mate zijn dagelijkse strijd tegen racisme ten koste gaat van het voetbal.

‘Het is triest dat we het hier nog steeds over moeten hebben’, zegt Campbell aan de rand van het veld, terwijl de tweede helft nog bezig is. De 49-jarige Engelsman met Jamaicaanse roots heeft al tien jaar niet meer gevoetbald en liet zich na 25 minuten wisselen, maar wilde per se aanwezig zijn. ‘De aandacht die we met deze wedstrijd vragen voor het thema, kan een deel van de oplossing zijn. We willen het gesprek op gang brengen, iets achterlaten voor de volgende generatie.’

Nog altijd zijn er in de voetballerij veel minder zwarte coaches en directeuren dan zwarte voetballers. De cijfers liegen er niet om, meent Campbell. Hij was na zijn carrière twee jaar trainer bij Macclesfield Town en Southend United, maar werkt tegenwoordig voor een Zwitserse start-up die zich richt op data en technologie in de sport. ‘Cijfers zeggen niet alles, maar geven wel een algemeen beeld’, zegt hij.

‘Mensen willen gelijke kansen. Ook kansen om te falen. Hoeveel grote witte trainers hebben in het begin van hun carrière eerst gefaald en zijn daarna succesvol geworden? Als je geen kans krijgt om te falen, krijg je ook nooit de kans om succesvol te zijn.’

Weinig aanbiedingen

Seedorf zelf was na zijn succesvolle voetballoopbaan, met vier Champions League-zeges bij drie verschillende clubs, ook een paar jaar trainer, al kwam die carrière niet van de grond. De voormalig middenvelder werd na een half jaar weggestuurd bij AC Milan, vertrok na iets meer dan drie maanden bij Deportivo La Coruña, werkte bij het Chinese Shenzhen Hiangxue en werd na iets minder dan een jaar ontslagen als bondscoach van Kameroen.

Drie jaar geleden beklaagde hij zich in de Italiaanse sportkrant Gazzetta dello Sport over het feit dat hij weinig tot geen aanbiedingen kreeg om trainer te worden bij een club. Dat lag volgens hem aan zijn donkere huidskleur. Zaterdagavond wil hij geen vragen beantwoorden over het aantal zwarte trainers en directeuren in het betaald voetbal. ‘Graag een andere keer’, zegt hij vriendelijk, waarna hij een hand geeft.

Liever heeft Seedorf, die ook lid is van de raad van commissarissen van de KNVB, het over de eerste wedstrijd van de BIF All Stars. Over de lol onderling met de oud-spelers, de verbindingen die ze hebben gelegd met de mensen in het stadion en tijdens de maatschappelijke activiteiten, eerder op de dag.

Halverwege de tweede helft heeft Seedorf het T-shirt van BIF All Stars ingeruild voor het Ajax-tenue. Dat hij bij beide teams meedoet, staat volgens hem symbool voor de boodschap die hij wil uitdragen en de eenheid waar het All Stars-team en de stichting voor staan.

Even daarvoor speelt Makélélé de bal namens BIF All Stars verkeerd terug en belandt de bal in het eigen doel. Niet alleen de Ajax Legends juichen vanwege het doelpunt, een aantal spelers van het BIF All Stars team doet net zo vrolijk mee. ‘Ja, zo hoort het. We doen het samen’, klinkt het uit de stadionspeaker.

Uiteindelijk wint het team van Ajax Legends met 4-2, maar daar heeft niemand het over na afloop. Voor Seedorf smaakt de eerste wedstrijd van de BIF All Stars naar meer. ‘It’s just the beginning’, zegt hij voordat hij in de kleedkamer verdwijnt.