Van een rood kruis boven snelweg schrikt niemand
Iedere ochtend in de file vanwege een rood kruis boven een afgesloten rijbaan, maar na druk invoegen en prutsen blijkt er nooit iets aan de hand te zijn. De volgende keer toch over die lege strook rijden wordt wel heel verleidelijk. De betekenis van het rode kruis, oorspronkelijk 'gevaar!', is gedevalueerd, verklaart de ANWB. Dit jaar zijn al minstens vierhonderd bonnen uitgedeeld voor het negeren van rode kruizen.
Vorig jaar werden 21 voertuigen van Rijkswaterstaat aangereden, een stijging van 40 procent ten opzichte van 2013. De politiecontroles zijn daarom dit jaar verscherpt en gerichter geworden. Desondanks zijn er de afgelopen vijf weken drie aanrijdingen geweest.
Zorgwekkend, vindt politiewoordvoerder Thomas Aling. 'We hebben geen cijfers, maar de indruk bestaat dat mensen rode kruizen vaker negeren. Je kunt er onopzettelijk een missen, maar dan zie je de tweede of derde toch zeker wel. Mensen denken, ik bepaal zelf wel of ik doorrijd.'
Vroeger werden rode kruizen voor verkeersongevallen en wegwerkzaamheden gebruikt, vertelt Ad Vonk van de ANWB. 'Het betekende: ramp! Niet hier komen! Nu rijd je honderd keer langs een dichte rijstrook waar niets gebeurt. De betekenis is geërodeerd.' Gecombineerd met een kleine pakkans lijken mensen sneller geneigd het kruis te negeren.
De gebruiksaanwijzing van de weg is te lang geworden, vindt Vonk. 'Als de spitsstrook open is moeten mensen ineens over doorgetrokken strepen heen en snelheid minderen. Dat is verwarrend'.
Dweilen met de kraan open
Strengere controle is goed, maar uiteindelijk dweilen met de kraan open. Er zou een structurele oplossing voor de spitsstrook moeten komen, en tot die tijd zou er in gevaarlijke situaties een ander teken moeten worden gebruikt zonder risico van betekenisinflatie.
Onzin, vindt de Rijkswaterstaat. Die herkent het beeld dat weggebruikers kruizen negeren. 'Iedereen weet het beter. Maar dicht is dicht. Mensen moeten aannemen dat kruizen er niet voor niets staan', zegt een woordvoerster.
'Dat is wel heel gemakkelijk!', zegt ANWB'er Vonk. Volgens hem zijn de criteria voor het wel of niet openen van een strook soms totaal onduidelijk. 'En ik wil het doorrijden niet goedpraten, maar mensen zijn geen robots. 'Je moet gewoon luisteren' werkt niet: hoe lang geleden is het dat we allemaal zo netjes waren? We hebben tegenwoordig net zoveel verkeersdeskundigen als weggebruikers.'
'Ontzettend link'
Ook Frank Boer van de Verkeersinformatiedienst (VID) denkt dat de impact van een rood kruis is verminderd door de verschillende toepassingen ervan. Mensen interpreteren de risico's zelf en als er één over de dam is, volgen er meer.
Ontzettend link, volgens Boer. 'Bij een rood kruis moet je als automobilist geen initiatief tonen, maar gewoon luisteren. Ik heb beelden van mensen die doorrijden, een ongeval tegenkomen en spookrijdend de snelweg weer op gaan.'
De VID is bezig het bewustzijn op te schroeven. Een cameraatje dat automatisch een foto maakt wanneer je onder een rood kruis doorrijdt. Honderd meter verderop verschijnt een grote tekstkar met je foto erop en het boetebedrag: dit heb je net gedaan, we houden je in de gaten. Niet om iedereen gelijk te flitsen, maar om te laten zien dat je niet zomaar alles kan maken. 'Een vingertje, maar ook met een knipoog', zegt Boer.