Spotters kunnen hun geluk niet op: eindelijk is Groenlandse walvis weer in Nederland

Het is alweer een tijdje geleden dat het dier zich in de Noordzee vertoonde. Zo'n achtduizend jaar, vermoedt walviskenner Klaas Post van het Rotterdams Natuurhistorisch Museum. 'Dat was toen de ijskappen tot ver in Europa lagen.' Sindsdien is er geen spoor meer vernomen van de dikke zwart-witte walvis met zijn karakteristieke boogbek. De gehele populatie van enkele tienduizenden dieren houdt zich normaal gesproken op in het Arctisch gebied.

Het duurde dus even voordat walvisexperts hun ogen konden geloven toen er op 31 maart vlak voor het strand van de Belgische kustplaats Raverseide een twintig meter lange walvis werd gespot. Het karakteristieke blaasgat als een dikke puist op zijn kop en het ontbreken van een rugvin lieten er geen twijfel over bestaan: een Groenlander.

Na een week waarin hij niet werd gezien, dook het dier zaterdag op Nederland. Bij het Zeeuwse plaatsje Ritthem werd het dier rustig zwemmend gefilmd. Twee dagen later zagen wandelaars hem vlak voor het strand bij Vlissingen waar hij de hele namiddag zijn witte fontein bleef opspuiten. Sindsdien is het speuren weer begonnen.

De Groenlandse walvis brengt niet alleen mariene biologen in vervoering: de soort kan ook op de warme belangstelling rekenen van ouderdomswetenschappers. Het is namelijk de langstlevende zoogdiersoort ter wereld. Zo vingen Eskimo's in 2007 een Groenlander die in zijn spek een meer dan honderd jaar oude harpoenpunt met zich meedroeg. Eind jaren negentig onderzochten wetenschappers een exemplaar dat ruim tweehonderd jaar oud zou zijn.

De oorzaak voor hun lange levensduur ligt mogelijk in een afwijking in hun DNA, maar heeft misschien ook te maken met het ijskoude water waar ze zich normaal ophouden. Hetzelfde water waarin de Groenlandhaai rondzwemt die zelfs vier eeuwen oud kan worden.

Of de Groenlander het nog lang zal maken in de Noordzee is intussen zeer de vraag. 'Op zich is hij op zijn gemak in ondiep water en er zijn krill en garnaaltjes die hij kan eten',  zegt Annemarie van den Berg van de zeezoogdierredders van SOS Dolfijn. Dit in tegenstelling tot de potvissen die vorig jaar op het strand van Terschelling het loodje legden. 'Maar wij zijn wel bezorgd over het touw of net dat op een foto van zijn staart te zien is, als dat er al lang omzit kan hij last hebben van afgeklemde bloedvaten.'

Daarom staat het hele EHBZ-netwerk (Eerste Hulp bij Zeezoogdieren) de komende dagen langs de Noordzeekust op scherp. Van den Berg: 'Mocht dat net eraan zitten, vliegen vanuit het buitenland experts in die ervaring hebben met het verwijderen van netten bij walvissen. Een heel gevaarlijke actie, maar noodzakelijk als we het dier willen redden.'