Jan Bouke Wijbrandi: ''Laat Syrië maar zitten', zeggen ze dan. Ik snap dat wel'

Welk nieuws springt er vandaag wat u betreft uit?
'Ik merk dat ik veel nieuws dat als belangrijk wordt beschouwd, zelf niet zo interessant vind. En dat zaken die met een klein berichtje worden afgedaan, volgens mij juist veel meer aandacht horen te krijgen. Vandaag bijvoorbeeld, zag ik een stukje over Syrië: Al Qaeda vindt dat ISIS, een jihadistische organisatie die delen van Syrië in handen heeft, veel te extremistisch is. Bizar! Als je het zo leest, zou je bijna denken dat Al Qaeda een vredelievende organisatie is. Het is bovendien typerend voor de anarchie, de chaos die er in Syrië heerst.'

Er gebeurt zo verschrikkelijk veel in Syrië, daar kan elke dag een hele krant mee gevuld worden.  Waarom zouden we in Nederland juist dit belangrijk moeten vinden?
'Het gaat niet om dit specifieke voorbeeld, maar er zijn in Syrië zoveel ontwikkelingen, terwijl de aandacht beperkt is. Neem nu die beelden van twee dagen geleden: het Syrische regime gooit vaten vol met explosieven en spijkers uit het vliegtuig en daarbij komen tientallen mensen, waaronder ook veel kinderen om het leven. Ik vraag me na het zien van die beelden af waarom we ons wel druk maken om chemische wapens, en dan direct druk op het Syrische regime uitoefenen, maar dit laten gaan. Mag dit dan wel? Is dit minder erg?'

Toch wordt er dagelijks over Syrië bericht. Is het probleem niet vooral dat mensen er genoeg van hebben - dat zij ondertussen wel weten hoe erg het is?
'Ik vrees dat u gelijk heeft. Er gebeurt zoveel in Syrië, dat mensen gewoon afhaken. Het is ver weg, het is allemaal even gruwelijk en de situatie is totaal onoverzichtelijk. Het gaat ook maar door: die vredesconferentie heeft ook alweer niets opgeleverd. Ik begrijp dat mensen denken: 'Laat maar zitten', en zich liever concentreren op ander nieuws. Het is een logische reactie, maar ik worstel daar zelf wel mee, met die verdringing.'

Want u als Unicef-directeur vindt het natuurlijk belangrijk dat mensen wél weten wat er gebeurt, en zich daar ook betrokken bij voelen. Wat kunt u daar aan doen?
'We kunnen alleen maar blijven roepen want aandacht is cruciaal. De situatie voor de kinderen die nu in Syrië opgroeien is dramatisch, maar als we er nu niet naar omkijken, wordt het in de toekomst alleen maar erger. Deze generatie dreigt verloren te gaan en straks zijn het volwassenen die niets meer te verliezen hebben. Volwassenen die beseffen dat de hele wereld zag hoe hun broertjes en zusjes werden opgeblazen, en vervolgens niet ingreep. Die boodschap moeten wij blijven brengen, maar tegelijkertijd begrijp ik dat mensen zich er juist voor afsluiten. Ik heb er helaas geen antwoord op.'

Dat geldt niet alleen voor Syrië. De situatie in de Centraal Afrikaanse Republiek is dramatisch. In Soedan. Afghanistan. Staat ook niet op de voorpagina.
'In het verleden vroeg ik journalisten wel eens, heel naïef, waarom schrijven jullie het goede nieuws uit Afrika nooit op? Goed nieuws is geen nieuws, werd me dan uitgelegd, dat lezen mensen niet. Maar ik ben bang dat slecht nieuws uit veel landen nu ook al geen nieuws meer is. Terwijl we de woede van het publiek nodig hebben om onze politici onder druk te zetten: mensen moeten het uitschreeuwen dat het zo niet langer kan. Anders gebeurt er niets en is er alleen maar diplomatie om het eigenbelang te behartigen.'

Veel hulporganisaties hebben ambassadeurs om de goede zaak bij het publiek onder de aandacht te brengen. De actrice Scarlett Johansson bijvoorbeeld, was ambassadrice voor Oxfam. Vorige week is ze daarmee gestopt omdat ze reclame had gemaakt voor een bedrijf dat een fabriek heeft op de Westelijke Jordaanoever. Heeft Unicef iets dergelijks wel een meegemaakt met haar ambassadeurs?
'Bij mijn weten niet - bij Unicef Nederland zeker niet. En ik kan me ook niet voorstellen dat het zich ooit zal voordoen. Voordat iemand voor ons ambassadeur wordt, hebben we intensief contact en praten we over de mogelijkheden en de begrenzingen. Bovendien zijn het mensen die enorm betrokken zijn bij de rechten van het kind, en nooit iets zouden doen dat daarmee in strijd is.'

De Volkskrant opende vandaag met het verhaal dat kinderen met kanker volgens ouders en artsen ook proefpersoon zouden moeten kunnen zijn. Waar staat u in die discussie?
'Ik weet hier niet genoeg van. Als directeur van Unicef Nederland kan ik me niet even snel buigen over een gecompliceerde ethische vraag, en aan de hand van mijn onderbuik zeggen wat volgens mij in het belang van het kind zou zijn. Ik heb dus even geen mening.'

Heeft u nog wel een tip voor de lezer?
'Jazeker: het laatste boek van de schrijver Haruki Murakami, De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren. Ik ben een fan van die man, heb vrijwel al zijn boeken gelezen, en ook deze is weer fenomenaal. Hij speelt zo fantastisch met de bovenwereld en de onderwereld van ons bewustzijn. Ik lees zelf altijd in bed, voor het slapen gaan. Misschien ook wel om afstand te doen van de gruwelijke bovenwereld waar ik me voor mijn werk zo over opwind.'

^{Dit is aflevering 253 van de dagelijkse 4 Uur Nieuwsbreak. In deze rubriek nemen we iedere dag met een interessant, bekend persoon het nieuws van de dag door.}