Afschaffing zondagsrust verdeelt de Hoeksche Waard: ‘Ik wil graag mijn boodschapjes doen’

Op misschien wel het mooiste plekje van Oud-Beijerland, bij de bankjes op het Marktplein met uitzicht op de vliet en de fraaie trapgevels van het Oude Raadhuis, hebben dorpsgenoten Michel Gorissen (58) en Jan Streefkerk (90) het met elkaar aan de stok. Elke dag zitten ze hier, al jaren. En nu hebben ze ruzie. Het twistpunt: de zondagsrust, die ter discussie staat in hun gemeente Hoeksche Waard.

‘Dat heb je wel gezegd!’ Gorissen veert op uit zijn scootmobiel en priemt zijn vinger in de lucht, in de richting van zijn buurman. Streefkerk, een trouwe kerkganger, heeft volgens Gorissen de recente volksraadpleging over de zondagsrust een ‘godsschandaal’ genoemd.

De oud-medewerker van de plaatselijke suikerfabriek, in een ruim grijs pak gestoken, schudt verontwaardigd het hoofd. Hij ontkent dat woord te hebben gebruikt. ‘Maar ik ben inderdaad tégen’, zegt hij. Zoals hij er ook moeite mee heeft dat dit jaar de Wielerronde van Oud-Beijerland voor het eerst op zondag werd gehouden. ‘Het dorp is langzaam veranderd’, vindt Streefkerk.

Tot op het bot verdeeld

In steeds minder gemeenten wordt de zondagsrust nog in ere gehouden. Uit onderzoek van het Reformatorisch Dagblad uit 2020 bleek dat in 8 procent van de Nederlandse gemeenten de winkels op zondag dicht blijven. Tien jaar daarvoor was dat nog 40 procent. Op Hoeksche Waard, waar de kerktorens het polderlandschap accentueren, zijn de bewoners tot op het bot verdeeld over de kwestie.

Lange tijd wisten de christelijke partijen, dominant in de gemeentepolitiek, de zondagsrust hier buiten schot te houden. Dat veranderde toen de VVD vorig jaar in het college kwam. Die partij wil ondernemers de ruimte geven om op zondag open te gaan en activiteiten te organiseren. Dat ligt zeer gevoelig bij de coalitiepartners SGP en CDA. Als compromis spraken de partijen af dat er een ‘maatschappelijk onderzoek’ zou komen naar de zondagsrust.

‘Feest voor de democratie’

De gemeente betaalde een onderzoeksbureau tussen de 100- en 150 duizend euro om de afgelopen maanden een volksraadpleging te houden. Dat gebeurde in de vorm van een online-enquête. De raadpleging werd liefst 18 duizend keer ingevuld, een flink aantal op een bevolking van 90 duizend.

Een feest voor de democratie, vindt verantwoordelijk wethouder Harry van Waveren (Lokalen Hoeksche Waard). De raadpleging heeft volgens hem als doel om ‘verder te kijken dan alleen ‘ja’ of ‘nee’’, zegt hij. ‘Inwoners worden verleid om zich te verplaatsen in mede-inwoners.’

De afgelopen periode waren er in Oud-Beijerland al incidentele koopzondagen. Een aantal winkels die toen de deuren openden, kreeg de rest van de week te maken met een boycot van gereformeerde bezoekers. ‘Het is maar de vraag of zelfstandige ondernemers hier hun vingers aan willen branden’, zegt Arco Monster (46). Hij is eigenaar van twee cafés op de Peperstraat, die op zondag dicht blijven.

Bram de Jong (64), voorzitter van de Detailhandelsraad Hoeksche Waard, is een van de felste pleitbezorgers van de afschaffing van de zondagsrust. Op het terras van restaurant Heeren van Beijerland vertelt De Jong dat hij zich zorgen maakt over de economische weerbaarheid van zijn regio. Over de ‘afvloeiing’ die vanuit het Zuid-Hollandse eiland plaatsvindt richting omliggende plaatsen.

Op zondag is het namelijk opvallend druk in supermarkten in Barendrecht en Dordrecht. Hoeksche Waarders doen daar hun boodschappen. ‘En dus lopen lokale ondernemers inkomsten mis’, zegt De Jong.

De uitkomst van de volksraadpleging is niet bindend. Het onderzoeksbureau stuurt deze maand de resultaten naar een inwonersforum, dat bestaat uit willekeurig geselecteerde burgers uit Hoeksche Waard. Die zullen op hun beurt een advies uitbrengen aan de gemeenteraad.

Verschillen met omliggende dorpen

Rondvraag in Oud-Beijerland leert dat het merendeel van de inwoners de zondagsrust ‘niet meer van deze tijd’ vindt. Maar het is nog maar de vraag of dat ook geldt voor bewoners uit de nabijgelegen dorpen en buurtschappen. Voor inwoners uit Strijen, Klaaswaal en Bommelskous.

Door een herindeling werden de verschillende gemeenten in 2019 samengevoegd in Hoeksche Waard. Toen klonk onder meer vanuit het dorp Goudswaard al de zorg dat de zondagsrust ter discussie zou komen te staan als het met Oud-Beijerland, het grootste dorp op het eiland, zou samengaan.

‘In veel omliggende gemeenten zit religie er nóg sterker in dan hier’, zegt Chris van der Hoek (68), die ook op een bankje op het Marktplein van Oud-Beijerland zit. Hij is hier geboren en getogen. Op zijn bovenarm heeft hij het tongue and lips-logo van The Rolling Stones getatoeëerd. ‘De verschillen tussen de dorpen doen er hier toe’, zegt hij.

‘Het oude beeld van Oud-Beijerland als elitedorp is niet helemaal weg’, zegt Van der Hoek. ‘Het gezegde hier in de regio is: ‘Oud-Beijerland is gesticht op rotte kaas en onderwicht.’’ De handelaren die vorige eeuwen vanuit Oud-Beijerland met hun koopwaar rondtrokken naar omliggende plaatsen hadden de reputatie dat ze oplichters waren. Dat sentiment speelt nu weer een beetje op, volgens Van der Hoek. Veel Hoeksche Waarders vinden dat Oud-Beijerland de gemeente nu opzadelt met koopzondagen, terwijl ze daar helemaal geen trek in hebben.

Volgens Bram de Jong van de Detailhandelsraad wordt de discussie op het eiland soms scherp gevoerd, maar moeten de onderlinge tegenstellingen ook niet worden overdreven. ‘Dit is het enige grote discussiepunt in de gemeente.’

Aan het einde van de middag is het conflict tussen Gorissen en Streefkerk bedaard. ‘Ik ga toch niet boos blijven op een oude man?’, zegt Gorissen. Hij kijkt even opzij naar Streefkerk. ‘Hij heeft zijn respect naar de kerk. En ik wil graag op zondag mijn boodschapjes doen, naar sport kijken en een biertje drinken. Dat moet toch allemaal kunnen?’

Verbetering: in een eerder versie van dit artikel stond dat de gemeentelijke herindeling in 2017 plaatsvond. Dat was in 2019.