Kick Out Zwarte Piet blijft strijdbaar: ‘Ook De Lier zal uiteindelijk veranderen’

Het is tien voor half 12 zaterdagochtend als Kick Out Zwarte Piet-voorman Jerry Afriyie in de bus richting De Lier de microfoon oppakt en de meegereisde demonstranten toespreekt. ‘Hebben jullie er een beetje zin i-i-n?’ Het blijft stil in de bus. ‘Verkeerde vraag’, grijnst Afriyie. Hij doet nog een poging. ‘Zijn jullie een beetje strijdbaar vandaag?’ Nu klinkt een daverend gejoel.

Maar er is ook spanning. De Sinterklaasintocht is tegenwoordig net een risicowedstrijd in de Eredivisie, schreef de Volkskrant in 2019. Ook in de jaren daarna was het raak. In 2020 werd Kick Out Zwarte Piet (KOZP) door honderden tegendemonstranten in Maastricht bekogeld met vuurwerk en eieren. In 2021, het heftigste jaar volgens de actiegroep, werden ze bespuugd, ondergegooid met visafval en belaagd door een woedende menigte in Volendam. En vorig jaar stonden demonstranten doodsangsten uit nadat ze bij een afrit van de A28 bij Staphorst werden klemgereden.

Ook dit jaar zou het weer uit de hand lopen.

‘De Lier uit’ staat dus op het programma, een dorp aan de rand van het conservatieve bolwerk Westland, Zuid-Holland. Van tevoren is al duidelijk dat het protest van KOZP niet geruisloos voorbij zal gaan. Er zijn tegenacties aangekondigd. Via een Telegram-groep is in De Lier opgeroepen om ‘allemaal gezellig verkleed als Zwarte Piet’ naar de intocht te komen. Politiecamera’s die speciaal zijn opgehangen voor de intocht, worden ‘s ochtends met purschuim bespoten.

Achterhoedegevecht of niet: in De Lier houden ze vooralsnog vast aan Zwarte Piet. Ze zijn lang niet de enigen. KOZP heeft vijftig gemeenten in het vizier waarvan zij vermoeden dat Sinterklaas er nog op de traditionele wijze wordt gevierd. I&O Research peilde eind vorig jaar dat 33 procent van de Nederlanders dat wil. Vijftig zetels voor Zwarte Piet.

Stiekem hoopte Afriyie al verder te zijn in het Herdenkingsjaar Slavernijverleden. Daarom heeft KOZP extra acties aangekondigd. Gemeenten die vorig jaar Sinterklaas nog op de traditionele manier hebben gevierd, kregen een brief opgestuurd. Daarin stond dat zij acties konden verwachten als zij Piet niet aanpassen. Vorige week viel KOZP samen met Extinction Rebellion binnen bij een raadsvergadering in het Gelderse Elburg om te protesteren. Een paar dagen later was de gemeente Venlo aan de beurt. Ook monitort de actiegroep overal in het land Sinterklaasintochten om in kaart te brengen of de racistische karikatuur al is verdwenen.

In de bus richting De Lier spreekt een bevlogen Afriyie zijn troepen toe. ‘Deze strijd is nog niet gestreden. Lokale inwoners hebben ons gevraagd om in actie te komen. Wij hebben alle reden om hier te zijn. Dít is ons grondrecht!’

In aanloop naar de intocht liggen het optreden van de Westlandse burgemeester Bouke Arends (PvdA) en de politie onder een vergrootglas. Over de ongeregeldheden bij Staphorst vorig jaar oordeelde de Inspectie Justitie en Veiligheid naderhand dat de politie daar ‘niet doortastend en adequaat genoeg’ had opgetreden. Toen relschoppers de tourbus van KOZP hadden klemgereden, keek de politie van een afstand toe.

In de bus richting De Lier vragen actievoerders zich dan ook af: ‘Zullen we dit jaar wel op de politie kunnen rekenen?’

KOZP en de politie hebben vooraf afspraken gemaakt. De politie begeleidt de drie bussen van de actievoerders het laatste deel richting De Lier in een colonne. Om kwart over 1 komen die bussen op de rotonde van de Burgemeester Crezéelaan tot stilstand.

Ze zijn niet onopgemerkt gebleven. Overal komen auto’s en bestelbusjes met daarin als Zwarte Piet verklede mannen tevoorschijn. Ze steken hun middelvingers op. Een kakofonie van getoeter klinkt. Ook op de weg verschijnen als Zwarte Piet verklede mannen. Een van hen, met in zijn rechterhand een juten zak, maakt met zijn linkerhand het gebaar alsof hij iemands keel doorsnijdt. Eieren kletteren tegen de busruiten. ‘Pas op!’, waarschuwen de actievoerders elkaar wanneer opnieuw een voorwerp wordt geslingerd.

Dan openen de deuren van de bussen. ‘Let’s go!’, roept Afriyie. Een gejuich stijgt op. Terwijl de actievoerders de bussen uitstappen, zetten ze de eerste strijdliederen met tromgeroffel in. ‘Weg met Zwarte Piet, weg met Zwarte Piet!’

Westlandse jongeren, allen in het zwart gekleed, hebben zich inmiddels in drommen rondom de rotonde verzameld. De politie vormt een haag om ze op afstand te houden van de actievoerders. Zij worden via een woonwijk naar de intocht begeleid.

Vanachter hun gordijnen kijken Lierenaren zonder uitzondering met boze blikken toe. Sommige inwoners hebben hun telefoons in de handen om de KOZP-demonstranten te filmen, anderen schelden ze uit. ‘Oprotten uit De Lier!’, roept een man op leeftijd.

Aangekomen op het kruispunt tussen de Hoofdstraat en Bleijenburg manen de politieagenten de KOZP-demonstranten tot stilstand. Tegenover hen bevindt zich een groep van zeker honderd schreeuwende Westlanders. Er zijn hekken neergezet om hen op afstand te houden. Daarvoor vormt de politie een linie.

De Westlanders dragen zwarte capuchons tegen de stromende regen. In hun handen hebben ze oranje vlaggetjes met daarop de tekst: ‘Zwarte Piet is hier welkom’. Een spervuur van eieren wordt richting de KOZP-actievoerders gegooid, luid gejuich wanneer die doel treffen. Met een paraplu probeert Afriyie, die vooraan staat, zo nu en dan de eieren af te weren.

De aanwezigheid van de KOZP-voorman maakt blinde woede los in de Westlanders. ‘Kom dan!’, schreeuwt een bleke jongen met een overslaande stem. ‘Heb je zelf geen kinderen dan joh, mafkees!’ Op nog geen meter afstand van een politieagent werpt hij weer een ei richting de activisten. In zijn ogen zindert pure haat.

Naast eieren worden er ook continu tomaten, aardappels, pepernoten en volle frisdrankblikjes gegooid.

Desondanks blijven de KOZP-demonstranten onverstoord zingen. ‘Kick out Zwarte Piet! Kick out Zwarte Piet!’

De sfeer wordt steeds grimmiger. Een paar jongens richten zich met agressieve gebaren tot de politie en praten op ze in. ‘Jullie moeten die kant op kijken, jullie moeten hun aanpakken!’ Hun loyaliteit wordt op de proef gesteld.

Duidelijk is dat de Westlanders veel te dicht op de KOZP-demonstranten staan. Na een kwartier besluit de ME, inmiddels ook naar voren getrokken, om de Westlanders tien meter naar achteren te forceren. Maar daarmee stopt het niet. Een harde vuurwerkbom ontploft vlak naast een KOZP-demonstrant. Weer luid gejuich. ‘Kanker zwarte!’, roept iemand van een jaar of twintig, terwijl hij zijn vinger in de richting van Afriyie priemt. Om hem heen barsten de tegendemonstranten in lachen uit.

Ook de politie wordt bestookt met eieren en vuurwerk. Met getrokken wapens delen de ME’ers klappen uit aan de Westlanders. Er worden uiteindelijk negen arrestaties verricht.

Om kwart voor drie besluit de politie dat het klaar is. De activisten worden terug naar de bussen begeleid. Daar nemen de KOZP-actievoerders, met eieren besmeurd, de schade op. ‘Het was heftig, dit was puur gif’, concludeert een actievoerder van het eerste uur. Eén man heeft een ei in het gezicht gekregen en heeft een grote snee onder zijn oog.

‘Dit leek wel alsof het onze eerste demonstratie was’, concludeert ook Afriyie. ‘Ze waren volledig onaangeraakt door de maatschappelijke discussie die we de afgelopen vijftien jaar hebben gevoerd.’

Wordt hij hier niet moedeloos van? ‘Nee’, zegt Afriyie, terwijl hij naar zijn demonstranten, zo’n vijftig in totaal, wijst. ‘Kijk eens om je heen. Al deze mensen die de moeite hebben genomen om door weer en wind onze boodschap tegen racisme uit te stralen. Dat is mij honderd keer zo veel waard.’

Afriyie vindt dat de politie de demonstranten goed heeft beschermd. Wel zegt hij dat hun demonstratierecht is geschonden. Van de intocht hebben ze niks meegekregen, Kick Out Zwarte Piet moest op afstand blijven. ‘Terwijl dat niet de afspraak was.’

Een jonge vrouw overhandigt Afriyie een tomaat, die ze wist te vangen. Afriyie lacht even en zegt dan: ‘Ook De Lier zal uiteindelijk veranderen.’