De grootste klimaatveldslag van Duitsland woedt in een leeg dorp

Het is een ongelofelijk gezicht. Terwijl pakweg tweehonderd klimaatactivisten zich in Lützerath voorbereiden op een naderende confrontatie met de politie, rijdt vanuit de aangrenzende bruinkoolmijn een reusachtige graafmachine op het activistenbolwerk af. Het gevaarte, formaat flatgebouw, hakt de mijnput uit en vreet zich een weg naar de gekraakte boerderijen en opgetuigde boomhutten in het Duitse gehucht. De oorspronkelijke inwoners zijn jaren geleden uitgekocht; sinds 2020 proberen activisten de bruinkoolmachines te stoppen.

Alle ogen in Duitsland zijn gericht op Lützerath, op 30 kilometer van Roermond, dat symbool is geworden voor de strijd tussen het klimaat en economische belangen. Lützerath – waar vroeger nog geen honderd mensen woonden – oogt post-apocalyptisch. De huizen zijn overwoekerd en verlaten, op de muren zijn graffitileuzen voor het klimaat en het anarchisme geklad. Activisten met halve bivakmutsen versjouwen balken om barricades te bouwen. In de boomtoppen versterken klimmers hun boomhutten, die de politie alleen met speciale eenheden naar beneden kan krijgen.

Op een plastic stoeltje ziet Rolf (69), wiens achternaam bij de redactie bekend is, vanachter de bomen de gigantische machine steeds dichterbij komen. “Dat monster probeert zijn voet tussen de deur te krijgen.”

Rolf, een activist die vroeger bij de politie werkte, positioneert zichzelf als ‘mediator’ tussen de twee kanten. Hij wil “slechte handelingen voorkomen”, met name extreem geweld waarbij mogelijk doden vallen. In 2018 stierf een journalist in het nabijgelegen Hambacher bos bij een vergelijkbare bezetting, toen hij uit een boom viel.

“Ik heb er een slecht gevoel over”, zegt Rolf over de aanstaande confrontatie. De politie komt volgens hem agressiever over dan de afgelopen twee jaar, met harde blikken en duimen achter hun kogelwerende vesten. Deze week liep het al uit de hand, toen de politie het dorp wilde betreden. Activisten lieten dat niet toe en er ontstond een gevecht waarbij één gewonde naar het ziekenhuis moest.

Ontruiming

Tot maandag kunnen de activisten hier nog actievoeren, daarna begint de ontruiming. Zora Fotidou (21) van actiegroep Lüzerath Bleibt was verrast dat de politie al bijna een week met busjes rond het dorp patrouilleert. “We hebben Dag X uitgeroepen en onze bondgenoten gevraagd om versterking.”

Milieuorganisaties als Greenpeace en Fridays for Future roepen Duitsers op naar Lützerath te trekken; ook Nederlandse activisten reizen af. Op het terrein komen elk uur wel een paar groepjes sympathisanten aan, vooral jongeren van studentenleeftijd. De groep aanwezigen is divers, van militante activisten tot burgerlijkere types.

Het lijkt onvermijdelijk dat het dorp ontruimd wordt. Waarom dan toch blijven? “Dit is een symbool”, zegt Jansen, “om nee te zeggen”.

Ook student geografie Julian Schöne (25) helpt met het bouwen van barricades. Hij wijst op een onderzoek van instituut DIW dat stelt dat Duitsland deze bruinkool helemaal niet nodig heeft voor zijn energiezekerheid, anders dan de overheid beweert. “De lobbymacht van energiebedrijf RWE is gigantisch.”

Gewelddadig verzet

Komende week, hoorde Schöne, komen er 1200 agenten naar Lützerath voor de ontruiming. Hij zal zelf geen geweld gebruiken, zegt hij, en zich beperken tot ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’.

Zora Fotidou, die spreekt namens Lützerath Bleibt, ontwijkt de vraag hoe gewelddadig de activisten zich zullen verdedigen. “Iedereen moet doen waar hij of zij zich veilig bij voelt. Sommigen lijmen zich vast, anderen haken de armen in elkaar.”

Zijzelf zal zich door de politie uit het dorp laten slepen. Wat vindt ze van gewelddadig verzet tegen de politie? “Het is vraag hoe je geweld definieert. Wij vinden de kolenmijn geweld, en de gevolgen van klimaatverandering. Er sterven mensen door onze uitstoot.”

Achter haar, onder de grote zeilen van een zelfgebouwde toren, krijgt een kring van zo’n twaalf activisten instructies over wat te doen als ze strakke handboeien om krijgen en hun armen op hun rug worden geforceerd.

Fotidou legt uit dat het verlaten Lützerath een soort woongemeenschap is geworden, waar mensen voor elkaar zorgen, koken, en elkaar juridisch en politiek trainen over klimaatverandering. “Dit is een plek die ik mijn thuis ben gaan noemen”, zegt ze, met tranen in haar ogen.

Ze lijkt een van de weinigen die denkt dat het protest de sloop van het dorp kan tegenhouden, en dat dit tijdwinst oplevert om de bruinkoolwinning via juridische stappen te stoppen. Todat het broedseizoen begint in maart mogen er bomen gekapt worden, anders moet RWE een nieuwe vergunning aanvragen. “Misschien lukt het om lang genoeg in de bomen te blijven.”

Rolf is minder hoopvol, en wijst naar de naderende graafmachine. “Hij is te dichtbij.” Ook Schöne denkt dat “Lützerath zal vallen”.

Zo’n halve kilometer buiten het drop houdt een groepje agenten de wacht. Vanaf hier oogt de graafmachine als een buitenaards voertuig, klaar om de boerderijtjes te vermorzelen. Agent Phillip Müller (29) kijkt met ‘gemengde gevoelens’ naar het bezette dorp. “Ik geloof dat klimaatverandering een probleem is. Bruinkool lijkt me ook niet de beste energiebron.” Sympathiseert hij dan met de activisten? Hij denkt even na. “Ik begrijp ze.”

Maar, voegt hij toe, hun bezetting is nutteloos, en heeft hooguit politieke betekenis. “Dit dorp is verloren.”

Lees ook:

Waarom kiest Duitsland voor bruinkool, de smerigste van alle brandstoffen?

Klimaatactivisten maken zich klaar voor een gewelddadige strijd met de politie om de verdere winning van bruinkool te stoppen. Duitsland zegt echter dat dit noodzakelijk is voor de energiezekerheid.