Het Oude en het Nieuwe Testament

Hans Holbein de Jonge vat de Bijbel samen in één schilderij. Links het verderf van het Oude Testament, rechts de verlossing die het Nieuwe Testament biedt. Verderf en verlossing worden gescheiden door een boom met aan de linkerzijde afgestorven takken. In het midden zit een naakte mens die door de profeet Jesaja en Johannes de Doper naar de goede kant wordt gewezen.

Deze verdeling stemt overeen met de protestantse interpretatie van de Bijbel, waarin de periode van het Oude Testament wordt gezien als een tijd van zonde en boete. Het Nieuwe Testament biedt daar een genadige uitweg uit.

De mens (HOMO) heeft de wet (LEX) van Mozes genegeerd, wat leidde tot zonde (PECCATUM), hier verbeeld door de oerzonde van Adam en Eva, en zelfs tot de dood (MORS). En dat ondanks de genezing die de koperen slang van Mozes leek te bieden (MYSTERIUM IUSTIFICATIONIS).

Rechts biedt Jezus gratie (GRATIA), gerechtigheid (IUSTIFICATIO NOSTRA) en zelfs overwinning op de dood (VICTORIA NOSTRA). Johannes wijst de weg, die uiteraard loopt via het Lam Gods (AGNUS DEI).

Het allegorische en zeer moralistische werk doet nog wat middeleeuws aan en wordt dan ook gezien als een buitenbeentje in het werk van Holbein. Het is overigens duidelijk geïnspireerd door een werk van Lucas Cranach uit 1529.