Kabe

Vortaro de Esperanto

Sen an a represo de la eldono 1910

Kun enkonduko kaj komentoj

de

Bernhard Pabst

Berlino 2013
 Kabe [t.e. Bein, Kazimierz]. Vortaro de Esperanto. Sen an a represo de la eldono Parizo
1910. Kun enkonduko kaj komentoj de Bernhard Pabst. Berlino 2013. Kontakto:
bernhard.pabst[ e]gmx.de (anstata igu [ e] per @). Stato: 2014-01-05.

2
 Enkonduko
La Vortaro de Esperanto de Kazimierz Bein, pse donime Kabe, el la jaro 1910 estas la
unua difinvortaro de Esperanto.1 Kvankam historia vortaro de anta pli ol cent jaroj, i da re
estas interesa. efe i helpas al la kompreno de la vort-trezoro de l Fundamento de
Esperanto, publikigita en 1905. Krome i fari is modelo por la posta Plena Vortaro de
Esperanto de 1930 / 1934, el kiu evoluis la Plena Ilustrita Vortaro de 1970, 2002 kaj 2005.
Kvankam represita en 1911, 1925 kaj 1984, la Kabe-vortaro iam restis ne an ita. Kabe
en 1910 senrevene forlasis la Esperanto-movadon. Anka la nuna eldono celas la eble
fidele redoni la originalan tekston de 1910, tamen jen kaj jen klarigas kaj komentas in. i
bazi as sur skana o, teknike malfacile farebla pro la tre malgranda skribo de la originalo kaj
la malbona paper-kvalito. Malgra zorga kontrol-legado, estas probable, ke trovi as ankora
skan-eraroj. i rilatajn atentigojn bv. sendi al la e-po ta adreso notita sur la dorso de la titol-
pa o.

Berlino, en Decembro 2013 Bernhard Pabst

1
Pli frua unua provo de vortaro pure internacia de Paul Berthelot (1881-1910) restis torso pro
malsani o . i aperis en la de li fondita perioda o Esperanto en 1905, sed atingis nur la kapvorton
debito (n-roj, 2-3, 6-8, 10-12).

3
4
 Iom pri la a toro
Kazimierz Bein (* 29 Feb. 1872 en Sierzno apud Lodzo, 15 Jun. 1959 en Lodzo)2,
pse donime Kabe, estis pola okul-kuracisto, grava tradukisto al Esperanto kaj rigardata kiel
unu el la plej bonaj stilistoj dum la frua periodo de la esperanta literaturo. Jam kiel dekkvin-
jara junulo li unuan fojon a dis pri Esperanto en ties naski o-jaro 1887, tamen ankora ne
ekaktivis. Anstata e li partoprenis en pola nacia movado kontra la rusa regado en Pollando.
Pro tio li estis ekzilita dum pluraj jaroj. Tial li i.a. nur en 1899, do kiel 27-jarulo, finis la
medicinan fakultaton en la fora Kazano e la Volgo. Revenite al Pollando, li en 1903, en a o
de 31, eklernis la lingvon kaj dum irka sep jaroj, is 1910 a 19113, tre aktivis, precipe kiel
tradukisto.
La unua Esperanto-grupo de Varsovio, fondita en 1893, ne havis juran statuson. Ne estis
facile ricevi permeson fondi organiza on, ar la rusaj a toritatoj timis, ke oni volos ka e
disvolvi kontra carisman agado. Tamen la 6-an de Decembro 1904 oni sukcesis fondi la
Varsovian Societon Esperantistan, unue ( is 1908) kiel nuran filion de la Peterburga societo
Espero , tiam jam oficiale allasita. Prezidanto fari is Antoni Grabowski (1857-1921),
vicprezidanto Leo Belmont (1865-1941) kaj sekretario Kabe.4
Bein partoprenis la unuajn kvar Universalajn Kongresojn (UK) en Bulonjo, enevo,
Kembri o kaj Dresdeno (1905-1908). Lia vortaro alludas - iom ka ite en ekzemplo-
fraz(er)oj iujn kongres-urbojn kaj anka tiun de la kvina en Barcelono, kiun li tamen ne
eestis:
1-a UK 1905: Bulonjo. La Bulonja kongreso restos por iam epokfaranta momento
en la historio de Esperanto. (epoko).
2-a UK 1906: enevo. la eneva lago. (lago).
3-a UK 1907: Kembri o. la kolegioj de Kembri o. (kolegio).
4-a UK 1908: Dresdeno. La epizodoj de la Dresdena kongreso. (epizodo).
5-a UK 1909: Barcelono. La vojo de Barcelono Peterburgon estas longa. (vojo).
De la eneva UK de 1906 li estis vic-prezidanto de la Lingva Komitato (LK), kiu estis
provizore fondita en 1905 dum la 1-a UK por nur unu jaro. En la 2-a UK en enevo i ricevis
da ran strukturon kaj komencis la korekton de la tradukoj de l vortoj en la Universala Vortaro
(UV) de la Fundamento (FdE) al la referenc-lingvoj franca, angla, germana, rusa kaj pola.
Kun Antoni Grabowski, Bein estis respondeca por la polaj Akademiaj Korektoj (AK). La
laboroj estis pretaj por la planita UK en Parizo en A gusto 1914, sed pro la milito povis esti
(manskribe!) publikigitaj nur en 1922 (franca kaj angla) kaj 1923 (germana, rusa, pola). La
samtempa intensiva okupi o pri la Fundamenta vorttrezoro estis bazo de la difinvortaro.
Simile estis e aliaj korektantoj . Grabowski kaj Paul Christaller (1860-1950), la efa
korektanto de la germanaj tradukoj, publikigis vortarojn pola-esperantan kaj germana-
esperantan, amba aperitajn samjare kiel la Kabe-vortaro en 1910. La anglaj korektantoj
Joseph Rhodes (1856-1920) kaj Edward Alfred Millidge (1865-1941) paralele al la AK verkis
vortarojn angla-esperantan (Rhodes 1908) kaj esperanta-anglan (Millidge 1912).
La profesia okupi o de Bein (okulkuracisto) trovis e on en lia vortaro, kiu enhavas relative
multajn vortojn el la fako medicino kaj rilataj fakoj kiel kemio kaj anatomio. Jen nur du
ekzemploj inter multaj:

2
Vivodatoj la Szerdahely, Krestomatio de Esperanta Literaturo, vol. I, Budapest 1979, p. 289.
3
1910 la la intervjuo kun Bein en Literatura Mondo 1931, n-ro 7, p. 144-145: Dum sep jaroj mi
estis Esperantisto (1903-1910) kaj kvar kongresojn [sekvas la nomoj] mi eestis ... . 1911 la
Kalocsay en Enciklopedio de Esperanto, kiun sekvas ekz. Adolf Burkhardt, (1989). Vana sopiro. En
Iltis-Forumo 1989, n-ro 1, p. 55-56.
4
Andrzej Pettyn. Skizo pri la Esperanto-Movado en Pollando. Varsovio: Pola Esperanto-Asocio
1978, p. 1-2. Plia estrarano, respondeca pri la societa biblioteko, estis la urnalisto Aleksander
Brzostowski (1848-1920).

5
 Hansen. Infekta ha ta malsano, ka zata de la bacilo de Hansen. lepro.
Koch. ... bacilo de Koch ... tuberkulozo.
Aparta gustuma o estas, kiel li klarigas la 1910 jam malmodernan nocion de arpio , kiun
Zamenhof enkondukis en sia vortaro Rusa-Esperanta de 1889, kaj kiu poste fari as Funda-
menta:
arpio. Fadenoj el malnova tola o, uzataj iam por banda i la vundojn: La arpio jam
de longe estas anstata ita per la sorbema kotono.
Lia simpatio por la pola kulturo kaj nacia movado same estas sentebla en la vortaro:
Gasto en la domo Dio en la domo (pola proverbo). gasto.
La talentoj de Orzeszko kaj de George Sand estas parencaj. parenca.
En Polujo oni man as la tripojn a de kaj diman e. - tripoj.
Soldato de la pola malpeza kavalerio, portanta lancon. - ulano. Fakte la soldata
speco de ulanoj ekestis en Pollando, tamen ekzistis dum la verkado de la vortaro
anka en multaj germanaj tatoj, ekz. en Prusio, Saksio, Bavario k.t.p., same kiel en
Britio, Francio kaj aliaj tatoj.
Mezuro de la longeco, malsama en diversaj landoj: La pola ulno estas 576 milimetrojn
longa. - ulno.
Kaj ankora iom nekredeblan detalon pri la vivo en Varsovio ni ekscias:
En Varsovio la abonantoj telefonas dudek fojojn iutage. telefono.
ar la verko aperis ekster la cara Ruslando en Parizo, Bein ne same strikte kiel Zamenhof
devis atenti pri la postuloj de la rusa cenzuro. Evidente li da re havis intereson pri politiko,
almena li referencas plurfoje al aktuala aj de sia epoko:
Abdul Hamid. La sultano Abdul Hamid estis detronigita en la jaro 1909. trono.
Alludo al Abdul Hamid la 2-a (1842-1918), pro masakroj kontra armenoj fifama en
okcidenta E ropo kiel la ru a (sanga) sultano , kiun detronigis la junturka revolucio
je 27 Apr. 1909 (dato de la entronigo de frato de Abdul Hamid kiel nova sultano).
Ankora pliaj artikoloj aludas la politikon en Turkio a la Osmana Imperio:
Tuniso estas sub la protektorato de Francujo. protektorato. En 1888, Francio
okupis Tunison, is tiam parto de la Osmana Imperio sub la sultano Abdul Hamid.
Macedonia ta mento de lancistoj. falango 1. En 1910, Macedonio kaj ia
efurbo Tesaloniko ankora apartenis al la Osmana Imperio. Post lia detronigo
Abdul Hamid devis vivi en ekzila kaptiteco en Tesaloniko.
E ka ita kritiko pri la cara tato troveblas. Jen la enskribo de kalendaro :
iuj civilizitaj popoloj akceptis jam de longe la Gregorian kalendaron, per kiu la papo
Gregorio XIII anstata igis en la jaro 1582 la Julian kalendaron. kalendaro.
En Ruslando okazis la kalendara reformo nur post la oktobra revolucio, nome je 31 Jan.
1918; u la rusoj la Kabe do ne apartenis al la civilizitaj popoloj ? Anka e gildo oni
trovas iel enigman ekzemplon, interpreteblan kiel kritiko:
En Rusujo la komercistoj estas dividataj en du gildojn; al la unua apartenas la
posedantoj de grandaj komercaj firmoj, la bankieroj, k. t. p. gildo.
Kaj preska biografie sonas la difino por knuto :
Vipo por kondamnitoj en Rusujo. knuto.
Sur la fono de tiuj (kaj aliaj, vd. la apitron ka itaj vortoj ) referencoj al aktuala politiko
kiel ni devas interpreti tiun enskribon?:
La propagandaj esperantaj gazetoj ne akceptas politikajn artikolojn. artikolo.
u por Kabe la Esperanto-movado estis tro nepolitika? Tro diskutema, tro nenion faranta?
La vorton litanio li klarigas per jena frazo:
Oni legis en la kunsido tutan litanion de projektoj. litanio.

6
 Kaj fakte: Kiel pezaj la kunsidoj de la tiama Lingva Komitato estis, oni povas legi en la
detalega raporto pri la kunsido en Barcelono 1909 tri tagojn oni kunvenis, sed gravajn
decidojn efe prokrastis.5
Jaron poste, en 1910, Bein plene kaj senrevene forlasis la Esperanto-movadon, kabeis
kaj pro tio anka ne plu prilaboris la unuan eldonon de sia vortaro. i fari is kaj restis lia
lasta verko en Esperanto.
Pri lia familio la esperant-lingva literaturo silentas. e la kapvorto nomo lia vortaro faras
aludon:
Margareto. La gepatroj nomis sian filinon Margareto. - nomo.
Pri la profesia vivo de Bein (probable) informas nekrologo en la pola kvaronjara fak-
perioda o Klinika Oczna (Okul-Kliniko), kiun ni tamen ne ankora povis konsulti.6

Iom pri la vortaro

Eldonhistorio
La unuaj kvar eldonoj estas identaj. La rapida dua eldono atestas pri la varma bonveno,
kiun trovis la libro. i venis ustatempe por esti vendita dum la 25-a naski tago de
Esperanto, festita i.a. dum la Universala Kongreso en Krakovo (tiam A strio-Hungario) en
1912, jaron a du post la kabeo de Kabe. La 3-a eld. de 1925 jam estas uldita al iu
manke de pli bona . Intertempe estis aperintaj pluraj pli detalaj kaj modernaj vortaroj, tamen
ne jam iu pli moderna unulingva difinvortaro. Jam rekte post la milito de 1914 is 1918 aperis
proponoj ellabori duon-oficialan difin-vortaron surbaze de la vortaro de Kabe per kunlaboro
de iulandaj vortaristoj.7 Tiuj deziroj fine estis plenumitaj per la Plena Vortaro de 1930 / 1934
(PV), el kiu fari is la Plena Ilustrita Vortaro de 1970. Jam en 1925, post nur 15 jaroj, la Kabe-
vortaro donis iun enhave, ne lingve - malmodernan impreson de verko el la malaperita
epoko anta milita. La kialoj por la ina represo de 1984 ne estas klaraj. Eble estis pro la
facila lingva o kaj la klasika kaj klara stilo, amba ta gaj anka por komencantoj. Eble i
estis simple malmultekosta, ar jam tiujare ne plu ekzistis kopirajto.
La motivo de la nuna prilaboro estas efe historiaj aspektoj. Por bone kompreni la Funda-
mentan vorttrezoron de la baza verko de 1905 kaj de la unua Oficiala Aldono (OA 1) de
1909, kaj dua de 1919 (preta tamen jam por la kongreso en Parizo en 1914), la Kabe-vortaro
da re estas nemalhavebla. Grava i estas anka por pli profunda kompreno de PV 1930 kaj
pro tio fine de PIV.
Vortaro de Esperanto ( . 5.000 kapvortoj).
[1-a eld.] Paris: Hachette & Cie, 1910, [4], 175, [9] p. (21 x 15 cm).
2-a eld.: Paris: Hachette & Cie 1911, [4], 175, [9] p. (21 x 15 cm).
3-a eld. Paris: Esperantista Centra Librejo, 1925, [4], 175, [9] p. (21 x 15 cm).
4-a eld.: Peking: ina Esperanto-Eldonejo, 1984, 175 p. (22 cm)
5-a eld. kun enkonduko kaj komentoj: Berlino: Pabst, 2013. (A 4).
Krome:

5
Corret. La kunsidoj de la Lingva Komitato en Barcelono. En: Lingvo Internacia 1909, p. 501-514.
Tie anka anonco, ke la Kabe-vortaro balda aperos.
6
29-a jaro, 1959, n-ro 4, p. 441-442.
7
Vd. ekz. Setälä, Vilho (1920). Pensoj de vortaristo. En: Esperanta Finnlando 1920:7 (Jul.), p. 193-
195, kaj samtone: Vortaro Esperanto-Esperanta. En: Esperanta Finnlando 1920:12 (dec), p. 307-308.
La planon verki esperantajn difinojn por iuj vort-elementoj en UV la LK diskutis jam dum la UK en
Barcelono en 1909, vd. Corret, cit. en pn. 4.

7
 Brajla eld.: Esperanto-Blindul-Ligo de Germanujo, 1926.

Recenzoj
La Vortaro de Esperanto aperis probable en majo 1910. En la juniaj kajeroj de pluraj
samepokaj revuoj ni trovas unuajn menciojn en la rubrikoj bibliografio a novaj libroj , en
julio fine recenz(et)ojn. Kvankam ili estis efe pozitivaj, ili anka estis supra aj kaj finju e
neadekvataj. Tio havis plurajn ka zojn. enerale kaj is en nia epoko - vortaroj e la vasta
publiko ne uas la saman statuson de arta verko kiel ekzemple poezio a literatura oj. Por
plej multaj ili estas iloj, nenio pli. Speciale en 1910, la vortaro konkurencis pri la intereso de
la publiko kun pluraj aliaj gravaj verkoj. La vortarojn de Grabowski kaj Christaller ni jam
menciis. Aldoni as la ofte miskomprenita - inventario de Boirac ( Plena Vortaro , 1909) kaj
la teknika vortaro de Verax, fine la tiujare plej diskutata vortaro esperanta-franca de
Grosjean-Maupin. Apud la Kabe-vortaro ia dua eldono poste fari is la plej grava fonto de
PV 1930, verkita de la sama Grosjean-Maupin. Sed ia unua eldono estis parte prave8 -
atakita kiel Idista kukola ovo atenco kontra la unueco de la lingvo, troja evalo kontra la
stabileco de Esperanto. La batoj kaj rebatoj plenigas la pa ojn de multaj gravaj gazetoj de
1910 kaj 1911, precipe en la rusa Ondo de Esperanto , kie B. Kotzin gvidis la kritikantojn.9
Kelkaj e postulis, ke la Lingva Komitato oficiale kondamnu in kaj avertu de i.10 Kvankam
tio ne okazis, Th. Cart (1855-1931), de 1908 direktoro de la Komisiono pri la komuna vortaro
de la Akademio, tamen ja kiel privatulo, skribis la famon frazon Tia vortaro estas ne nur
malbona vortaro, sed anka malbona ago . En tiu etoso kaj en tiuj cirkonstancoj, la Kabe-
vortaro velis iom rande de la torm-batita maro en pli trankvilaj ondoj. La plej klarvida
recenzinto estis Jean Borel, kiu havis mem leksikografiajn spertojn pro siaj laboroj pri la t.n.
germanaj vortaroj de Jürgensen / Zamenhof: Jen granda pa o al tute unueca uzado de la
lingvo kaj forigo de multaj eraroj kaj duboj.
1. Lingvo Internacia
Lingvo Internacia konkrete anoncis la libron jam anta apero, sed poste ne plu recenzis
in:
Vortaro de Esperanto de Kabe (D-ro K. Bein).
i tiu internacia vortaro, balda aperonta, verkita plene en Esperanto, enhavas iujn
vortojn de nia lingvo (radikajn kaj devenigitajn), enerale uzatajn de la Esperantistoj, kun
esperanta difino de ilia rekta senco kaj de iliaj efaj figuraj signifoj. Multenombraj ekzemploj
faras la verkon samtempe Frazeologia Vortaro. - Lingvo Internacia 1909, Okt., p. 479.
2. La Revuo
La recenzo de Bourlet en La Revuo donis la takton kaj estis plurfoje transprenita de aliaj
gazetoj:
Esperantaj Vortaroj. Vortaro de Esperanto verkita de Kabe Paris. Enciklopedia
Vortareto Esperanta verkita de Verax Paris.
Jen du gravaj verkoj, kiuj sin kompletigas reciproke, kaj tiel liveras kune la plej plenan
kolekton de esperantaj vortoj kaj terminoj, is nun aperintan.

8
i proponis i.a. novan pronomon i i apud ili , paralele al li kaj i la la franca modelo de ils
kaj elles , an is la formon de Fundamentaj vortoj (harengo anstata haringo, alumedo anstata
alumeto k.t.p.) kaj enkondukis multajn novajn vortojn.
9
Vd. ekz. Ondo de Esperanto 2-a jaro, 1910, n-ro 12, p. 9; Ondo 3-jaro, 1911, n-ro 5, p. 78-79, p.
79-80, k.t.p. Pola Esperantisto 1910, p. 159.
10
Pola Esperantisto 1911, p. 50: ...Pro tio, ke la Lingva Komitato havas la taskon zorgi pri netu o
al la fundamento kaj pri la evoluado de la lingvo sur la bazo de nia fundamento, ni petas la Lingvan
Komitaton, oficiale kaj plej energie kondamni la supre cititan [= tiun de G.M.] kaj similajn verkojn, kies
sola efiko povas esti, ke ili detruos la fruktojn de isnuna propaganda laborado kaj senkreditigos nian
tutan Esperantan aferon.

8
 La Vorlaro de Kabe estas vortaro pure esperanta, sen nacia traduko, kiu liveras la
definaciojn de la vortoj en nia lingvo mem kun multaj klarigantaj ekzemploj de uzado kaj
frazeologio. En i, nia fama literaturisto Kabe kolektis iujn vortojn de la komuna lingvo
nuntempe plej uzatajn kaj rekomendindajn.
D° Kein ne intencis, farante tiun gravan laboron, liveri al la vortaristoj a esplorantoj de nia
lingvo materialon por studo a komparo; li nur celis doni la tute bonajn fidindajn vortojn, kiujn
sentime la Esperantistoj povos uzi. En tiu volumo, oni ne trovos dubajn terminojn, kies
ekzisto estos eble efemera, nek anka multoblajn formojn de sama radiko, inter kiuj la
leganto devos elekti;11 i do certe fari os la efa fonto, el kiu la naciaj vortaristoj erpos, kaj
kiu tre utilos por unuformigi la diversajn vortarojn de nia lingvo. ... - Bourlet, Carlo. En: La
Revuo 1910, p. 572. Transprenita en: Anta en Esperantistoj! Lima, Peruo 7-a jaro, n-ro 7
(87), 1910, p. 111-112.
3. Pola Esperantisto
Tri Vortaroj [la du aliaj estas Boirac, Plena Vortaro de Esperanto, kaj Verax, Enciklopedia
Vortareto Esperanta].
La verko de D-ro Kabe sub la titolo Vortaro de Esperanto prezentas per si negrandan
enciklopedian vortaron en kiu la leganto trovos ne nur tion kio koncernas speciale
Esperanton, sed anka enerale la plej uzatajn internaciajn esprimojn. i estas verkita kun
grandega zorgo kaj entenas ion necesan, kion ni postulas de la malgranda enciklopedio. La
klariga parto de la vortaro estas tiel bonege kaj zorge prilaborita, ke la vortaro de Kabe povas
servi ne nur kiel verko tre utila por iu esperantisto, sed anka , kiel modelo por tiuspecaj
verkoj enerale. P.E., t.e. Pola Esperantisto, do probable ties redaktoro Leono Zamenhof.
En: Pola Esperantisto 3-a jaro, 1910, n-ro 6-7 (Jun.-Jul.), p. 82.
4. Amerika Esperantisto
Vortaro de Esperanto (Kabe). - Here is a book long looked for and much needed. It is just
a plain dictionary of Esperanto, with the definitions in the same language - just like your
English dictionary with definitions in English. It is by no means an "unabridged" dictionary,
but contains a larger vocabulary than the average Esperantist will find necessary in any
ordinary affairs. Evidently, however, the author of the dictionary had in mind a vortaro of
strictly orthodox Esperanto terms, and the expectant reader will look in vain for many words
which Kabe himself uses in his writings and translations! Even the almost universal syllable,
a , is lacking. Notwithstanding this surprising conservatism, the Vortaro de Esperanto is a
hook which every serious student of the language should possess. It contains 173 pages of
two columns each, and is of excellent and careful typography - four faces of eight-point type.
This work of Kabe's will be a great help to readers and writers of Esperanto, but we certainly
hope to see it enlarged within a few years. It should have, in Latin and the national
languages, the parent words. And since Esperanto has smashed the stuffing out of the
attempt at saw-and-hatchet reforms, a little careful surgery with antiseptics wouldn't hurt us a
bit! For example, if our dictionaries are to have the words iniciati, iniciativo and iniciatoro, let
us quietly and consistently, with no essays or world-wide debates, put iv and or in the list of
suffixes. And if we are not to recognize iv and or as suffixes, let us omit the words containing
them and use iniciato and iniciatinto. If we are going to use inspekti and inspektoro, then we
do use or as suffix, and might as well list it as such, or say inspektisto. Such questions are
better handled in Boirac's Plena Vortaro, in which he distinguishes between words approved
by the Lingva Komitato and those permitted and perhaps semi-officially approved words
which, as he expressed it in Barcelona, are still "waiting at the door" of the official
vocabulary. However, the very conservatism of Kabe's Vortaro makes it quite certain that the

11
Tie i Bourlet aludas al la ecoj de la Plena Vortaro de Boirac, kiu malgra sia nomo estas efe
inventario de la formoj troveblaj en la tiamaj vortaroj por faciligi decidojn, kiuj estas preferindaj. Fakte
temas pli pri prepara studo por verki unuecajn vortaroj, ol pri jam finfarita vortaro aspekto, ofte
miskomprenita de la tiama publiko.

9
writer who confines himself to the words therein will be sure of writing "classic" Esperanto.
The accuracy of the work and the care used in its preparation are beyond all question. - s.i.
En: Amerika Esperantisto 7-a vol. 1910, n-ro 6 (Jul.), p. 122.
5. Bohema Revuo Esperantista
[Mallongigita eltira o el la artikolo de Bourlet en La Revuo kun aldonita specimena artikolo
( afabla ) kaj la resumo]: Ni volas pri ati amba verkojn [t.e. tiuj de Verax kaj Kabe] kaj
precize tiun de Kabe, kiu estos pli legata, per nelonga, sed trafa frazo: u estas tio ebla, ke
ni povis dum tiom da jaroj esti sen tiel utila kaj bezona verko ? s.i. En: asopis eských
esperantist - Bohema Revuo Esperantista. 4-a jaro 1910, p. 126-127:
6. Germana Esperantisto
Vortaroj.
Tri gravaj leksikologiaj verkoj aperis dum la lastaj tempoj en Francujo. Ili estas:
[1.] Boirac. ... 1909
[2.] Vortaro de Esperanto de Kabe, Paris, Hachette & Ko. Kolekto de la Revuo. Prezo
3,50 M. bindita.
Jen la senpacience atendita vortaro esperanto-esperanta de nia fama a toro Kabe.
Trarigardinte in, ni povas diri, ke tiu grava kaj necesega verko ne trompos la esperojn de l
esperantistaro. i estas verkita kun la sperto, kiu karakterizas la ceterajn librojn de Kabe; la
klarigoj de iuj vortoj estas tre klare kaj bonstile donitaj. Kun la plimulto da vortoj trovi as
ekzemplaj frazoj por la aplikado de l vorto.
[3.] Verax. ... 1910
Ni ne povas sufi e ati la privilegion havi nun bonajn Esperanto-esperantajn vortarojn.
Dank' al ili oni de nun evitos la gravan rifon de la malsamaj [p. 159] signifoj donitaj al unu
radiko la la diversaj lingvanoj. Jen granda pa o al tute unueca uzado de la lingvo kaj forigo
de multaj eraroj kaj duboj. Ni citu nur unu ekzemplon: Tre ofte germanoj, e bonaj
esperantistoj, uzas tute mal uste la vorton prefero, per kiu oni tradukas la germanan Vorzug,
forgesante ke tiu i vorto havas du nepre malsamajn signifojn, kiujn oni ne povas traduki per
la sola vorto prefero. Se ni nun malfermas la vortaron de Kabe, ni tuj trovas la unikan kaj
precizan signifon:
Preferi. Pli voli, pli ami; pli ati: preferi supon ol viandon; preferi blondulinojn;
preferi poezion ol prozon. Prefero. Opinio de tiu, kiu preferas. Preferinda. Kiu
meritas esti preferata: skriba respondo estas preferinda. Prefere. En maniero
preferinda.
Konsekvence, prefero estas uzebla nur kun la signifo: opinio de tiu, kiu preferas , kaj ne
kun la signifo Vorzug, Vorteil. Estas vere, ke en nia lingvo mankas vorto, kiu precize
esprimas tiun i lastan ideon. La vortoj profito, utilo, supereco, privilegio plej ofte ne
kontentigas la bezonon, pro tio ajnas al mi dezirinde, ke ni havu la vorton avanta o por la
ideo, germ. Vorzug, Vorteil, angl. adventage, franc. avantage, hisp. ventaja.
Tiu i rimarko, kiu ajne ne rilatas al la novaj vortaroj, tamen montras al ni la grandajn
avanta ojn (ne preferojn) de tiaj pure internaciaj vortlibroj. J. B. {t.e. Jean Borel}. En:
Germana Esperantisto n-ro 7, 1910, p. 158-159:
7. La apostato -diskuto de 1989-1992
En 1989 la Akademio sub ia tiama prezidanto André Albault publikigis dokumenton Listo
de Normaj Landnomoj , en kiu i rekomendis la formojn Egipto kaj Egiptano . I.a. i donas
jenan motivon: Ekskluzive uzata en la efverka traduko de Kabe, La Faraono. Ni preferu tiun
formon oma e al nia granda verkisto. 12 Tiun decidon Bernard Golden (1925-2008), la tiama

12
Oficialaj Informoj de la Akademio de Esperanto, n-ro 9 [OI 9]. En: Aktoj de la Akademio, III, 1975
- 1991 (Oficiala Bulteno de la Akademio de Esperanto, n-ro 11). Ne plu valida, anstata igita per OI 12
de 2009-05-04. Tie la Akademio rekomendas Egiptujo / Egiptio kaj por la landano egipto .

10
direktoro de la Akademio pri la enerala vortaro, akre kritikis en polemiko Ni ne oma o al
apostato! 13: La usta formo la li estas Egiptujo / Egiptio kaj egipto por la landanoj.14 Por
Golden la motivo de Albault estas neakceptebla: Kabe estis nek verkisto , nek granda , sed
nur tradukisto de malmultaj, plejparte polaj beletra oj krom a toro de la vortaro. Pro lia
nekomprenebla, mallojala kabeo, tiuspeca homo simile kiel la arkirenegato Beaufront
ne meritas oma on. Gonçalo Neves defendis la meritojn de Kabe i.a. pro la vortaro (la kritiko
de La tiraljoro Golden neglektas la historian kuntekston)15, Golden replikis per kritiko de
kelkaj misaj detaloj, troveblaj en la vortaro16:
... Nu, kiu objektive analizas la vortaron trovas ne malmultajn misojn kaj mankojn, kiuj
makulas tian konsultlibron. Ekzemple viskion li nomas amerika brando, dum i originas el
Skotlando / Irlando; lia difino de alpako misas; la vortojn kaporalo kaj ser ento li inter-
an as; kaj sur la sporta tereno lia difino de la nteniso estas nekompleta. Temas nur pri
kelkaj ekzemploj, sed tiuj malbone formulitaj kaj e eraraj difinoj devas konvinki iujn
senpartiajn legantojn, ke per sia probatalado favore al Kabe Gonçalo Neves faras grandan
eraron!
Krom la jam cititaj artikoloj Golden verkis ankora jenajn pliajn kritikojn pri la Kabe-
vortaro17:
La Faraona malbeno el la antikva Egiptujo/Egiptio. En: La Kancerkliniko 1990, n-ro 53
(Jan-Mar.), p. 18-19.
Kiel Kabe konfuzi is pri la uzo de "de" kaj "per". En: Kajeroj el la Sudo 1993, n-ro 20
(Okt.-Dec.), p. 17-19.
Estas relative facile konstateble, ke tiaj kaj ankora pliaj kritikinda oj troveblas en la
vortaro. Kelkajn pliajn ni notis en la sekvaj apritoj Iom pri lingvaj aparta oj kaj Iom pri
ka itaj vortoj . Golden pravas, ke ni post pli ol cent jaroj - devas tre atente kaj singarde
konsulti la historian vortaron el 1910. La demando estas nur, kiel oni pezas tiujn mankojn en
nia unua difin-vortaro, kontrastante verajn a foje eble nur ajnajn malglata ojn al aliaj
samepokaj vortaroj, ekzemple al la provo de Bertholet de 1905. Tiupunkte Neves tute
pravas: Oni devas ju i la historiaj kriterioj, ne la niaj nunaj.
Post la kritiko de Golden ajne neniu plu okupi is pri la vortaro is 2013.

Fontoj
Kontraste al la vortaroj de la aliaj kvar korektantoj-kolegoj, e Kabe mankas anta parolo,
listo de uzita literaturo k.s. La klarigaj tekstoj konsistas el unu sola pa o kun la uzitaj
mallongigoj de 14 indikoj de fakoj (ekzemple Med. por medicino). Pro tio liaj fontoj ne estas
evidentaj kaj necesas pli detala esploro ol estas farebla tie i. Supra e ni povas diri nur tiom:
Unu fonto klare estas la Universala Vortaro de la Fundamento (vd. la ekzemplon de la en
1910 jam eksmoda arpio , kiu nur estis registrita, ar i estas trovebla en la Fundamento).
Ni rajtas anka supozi, ke li uzis la vortaron esperantan-rusan de Zamenhof, aperinta en
1909. Pliaj fontoj probable estas la propraj tradukoj kaj samepoka literaturo (vd. la aludojn en

13
Golden. En: Monato, 10-a jaro 1989, n-ro 10 (Okt.), p. 20.
14
Tiel nun anka la rekomendo de la Akademio en OI 12 de 2009, vd. supre.
15
Neves. En: Monato, 11-a jaro 1990, n-ro 2 (Feb.), p. 4.
16
Golden. Malfrui inbta plendo. En: Monato, 13-a jaro 1992, n-ro 3 (Marto), p. 7. Temas pri forte
mallongigita versio de lia samtona artikolo A todafeo por la vortaro de Kabe! En: Nia Bulteno,
Informa Bulteno de Portugala Esperanto-Asocio, 1991, n-ro 54 (Nov-Dec), p. 18-19. Dum la
mallongigado la redakcio de Monato enigis multajn lingvajn erarojn. La supra cita o la la korektita
versio en Monato 1992, n-ro 7 (Jul.), p. 7. Anta e jam: Kelkaj kritikaj rimarkoj pri la vortaro de Kabe.
En: Nia Bulteno [Portugalio] 1990, n-ro 50 (Sept-Okt), p. 10, 12.
17
Citita la la bibliografio de la verkaro de Bernard Golden, stato 2010-05-09, el utebla de
http://web.t-online.hu. Tie krome: Kial Kabe fari is renegato ( apitro el la ukronia* [? tiel] historio de la
esperanto-movado). En: Spektro 1994/1 (3), p. 17-20.

11
la apitroj ka itaj vortoj kaj iom pri esperantaj aferoj ). Tamen Amerika Esperantisto
pravas, ke Kabe ne registris iujn vortojn, kiujn li mem uzis en siaj tradukoj. Ekzemplo estas
mizerikordo , plurfoje trovebla en la rakonto La lasta de Reymont18, en Esperanto aperinta
en 1910, kiu tamen mankas en la samjara vortaro. E pli: Dum Kabe uzis en la unua eldono
de la Faraono (1907) la vorton fakelo , ni trovas en sia vortaro la Fundamentan tor o , dum
la paralela fakelo tute mankas. Inverse, la nova vorto farbo , ofte uzita en la vortaro,
estas nek zamenhofa (en la Jürgensen-vortaro Esperanto-germana kolorilo ), nek se ni ne
pretervidis ion - troveblas en iuj el la tradukoj de Kabe
Iom mirigas, ke Kabe ne aldonis kelkajn pa ojn kun geografiaj kaj personaj nomoj, kiel
ekz. faris Rhodes en sia vortaro angla-esperanta de 1908. Tiu manko, same kiel tiu de
enkonduko, kontribuas al la impreso, ke la vortaro estas iel nepreta, lasita de unu tago al la
alia, kaj poste tiel-kiel sendita al la eldonejo.

Iom pri lingvaj aparta oj

Kiel samepokaj recenzintoj prave substrekis, la vortaro elstaras efe pro sia facila kaj
klara stilo. Strange tamen estas la franceca (tro-)uzo de la difina artikolo la kaj la sistema
uzo de la apostrofita artikolo l . Amba uzoj jam en 1910 ne plu estis enerale kutimaj, kiel
montras legado de tiamaj gazetoj. E pli: Fruictier, kiun Kabe mencias en la artikolo pri
sintakso , en sia verko La esperanta sintakso de 1903 kaj 1907 jam donis tre detalajn
regulojn pri la rekomendinda uzo de l artikolo kiu certe ne estas tiu de Kabe. Ofte estas
fraz(er)oj kiel: ambro destinita por la dormado (dormo ambro). Foje ni trovas in e anta
geografiaj nomoj: Arbo ..., kreskanta en la Centra Ameriko. (kakaujo). La formo l aperas
sisteme, ablone en multaj difinoj de botanikaj kaj zoologiaj terminoj, ekz. el la familio de l ,
frukto de l ...ujo (arbo) , k.t.p.
Kiel decas por vortaro, ni preska ne trovis evidentajn pres-erarojn. La man-plenon ni
simple sen komento korektis. Aliaj dubaj kazoj, ekzemple pri uzo de ata / -ita, ni lasis, tiel
kiel Kabe uzis ilin anta cent jaroj. Foje ni tamen atentigas pri ili per {...}.
Ne estas surprizo, ke ni jen kaj jen trovas formajn (konkiri anstata nun, t.e. en 2013,
konkeri, Peruvio anstata Peruo, k.t.p.) a semantikajn arkaismojn (kp. ekz. biciklo, bicikleto,
komunika oj). Tion ni atendas de vortaro pli ol cent jarojn a a. Estas uste tio, kio in faras
arma kaj fascina.

Iom pri la skanado kaj la komentoj

La originalo estas presita en tre malgranda okpunkta serifa skribo simile al Times New
Roman sur jam brune-flaveta papero. Sur kelkaj pa oj la presado ne estas tre klara, sed iom
mirita. La prestipoj konstante an i as inter normala, grasa kaj kursiva skribo. io tio estas
granda defio por skan-programo. Kvankam la rezulto estis surprize bona, tamen necesis
kompleta relego kaj kontrolado. Kelkaj el la komputile plej malfacile distingeblaj literoj estas
ekz. l , I kaj 1 , i , ! , t (minuskla L, majuskla i, la cifero unu, minuskla i, la elkrio-signo
kaj minuskla T). Aliaj problemaj paroj estas m kaj rn (minusklaj M kaj RN), kursivaj f kaj
(f [ranco] [urnalo]), Il kaj H (Il [ustri] H [avi]), C kaj G kaj ankora aliaj. Estas tre
malprobable, ke ni sukcesis elsarki iujn tiajn misanalizojn de la skan-programo. Pro
atentigoj pri restintaj eraroj ni anta dankas.
Ni is nun nur tre malmulte komentis en pintaj krampoj {...} . Kutime temas pri atentigoj
pri arkaa uzo a formo la la tipo ina. {nun: ina} , kie nun signifas la PIV 2005 . Foje
anka temas pri nuntempe duba lingvoformo, ekz. pri ata / -ita.

18
[La maljuna patrino senespere atendas la revenon de la filo, laboranta sur la lasta ipo, kiu dum
la tormo estas ankora sur la maro kaj pre as en la apudstranda kapelo:] Kompatu min, mizerikorda
Patrino, murmuretis i petege ... . Patrino, plena de mizerikordo, kompatu min! ploregis i malespere
... k.t.p.

12
 Nia celo estis, la eble fidele reprodukti la originalon. De tio ni permesis al ni nur du
deviojn: Okaze ni an is la francajn citiloj « ... » al germanaj ... , kaj forigis la spacetojn
anta la dupunkto ( : anstata : ). La vort-dividon ni adaptis al la nova fasono (instru-/
mento anstata instrumento). i do estas nia, ne tiu de Kabe.

Iom pri esperantaj aferoj

En siaj ekzemplo-frazoj a frazeroj Kabe jen kaj jen alludas al personoj, institucioj a
aliaj eroj de la tiama esperanta vivo. La plej gravajn referencojn ni klarigas i poste.

Akademio. La Esperantista Akademio estas konstanta supera komisio de la Lingva

Komitato. (komisii) La Lingva Komitato (LK) estis fondita dum la 1-a Universala Kongreso
(UK) en Bulonjo e Maro en 1905. Kun siaj pli ol 70 membroj, i ne estis sufi e efike labor-
kapabla. Pro tio estis fondita la Akademio (AdE) dum la 4-a UK en Dresdeno en 1908.
akcento. En Esperanto la akcento estas iam sur la anta lasta silabo. (lasta).
Referenco al § 10 de la Fundamenta Gramatiko (1887, 1905).
Barcelono. La vojo de Barcelono Peterburgon estas longa. (vojo). En Barcelono
okazis la 5-a UK 1909, kiun Kabe ne partoprenis. u alludo, ke li en tiu jaro vivis en
Peterburgo?
Berlino. La komunika oj {= rimedo de transporto} de Berlino estas tre oportunaj.
(komuniki). Per la nun arkaa komunika o Kabe celas trafikajn ligojn, voja -eblecojn.
Voja inte de rusa Pollando al la kvar unuaj Universalaj Kongresoj en Bulonjo, enevo,
Kembri o kaj Dresdeno, lia rekta vojo iris tra Berlino. Tre probable li raportas tie i propran
voja -sperton.
Bulonjo. La deklaracio de Bulonjo. (deklaracio). Bulonja. La Bulonja kongreso restos por
iam epokfaranta momento en la historio de Esperanto. (epoko). Per la Bulonja
Deklaracio la unua UK akceptis la Fundamenton de Esperanto kiel netu ebla , eterna
lingva interkonsento.
Diversa oj. « Diversa oj » de Lallemant kaj Beau estas kolekto de noveloj tradukitaj el la
franca lingvo. (novelo). La ekzemplo-frazo alludas al: Diversa oj - rakontoj el J. -H. Rosny,
G. Auriol ... Esperantigitaj de F. Lallemant kaj L. Beau. 2 ed. Paris: Hachette 1902, 67 p. -
Kolekto Esperanta aprobita de D-ro Zamenhof.
« Esperantisto ». jarkolekto de « Esperantisto » (kolekti). La Esperantisto a
dumtempe Esperantisto estis la unua kaj sola Esperanto-gazeto, aperinta inter 1889 kaj
1895. Repr. de la tuta kolekto Hildesheim k.a.: Olms 1988, skana o e la A stra Nacia
Biblioteko (ÖNB).
Esperanto en dek lecionoj. Esperanto en dek lecionoj. (leciono). Temas pri alludo al
tiuepoke tre disvastigita lernolibro de Théophile Cart kaj Maurice Pagnier por franc-lingvanoj:
L'Esperanto en dix leçons (cours du Touring-Club de France), 2-a eld. Paris: Hachette 1902,
74 p. - Kolekto Esperanta aprobita de d-ro Zamenhof n-ro 6; 21-a eld. Paris: Esperantista
Centra Librejo 1921, 74 p. i anka estis adaptita al aliaj lingvoj, i.a. al la germana kaj
nederlanda.
fabeloj. fabeloj de Andersen, de Grimm. (fabelo). Jam por la Dua Libro de 1888
Zamenhof tradukis fabelon de Andersen, nome La Ombro . En La Revuo aperis pliaj
tradukoj el Andersen de Zamenhof, postmorte kvar volumoj kun ankora pliaj. Elektitaj
fabeloj de fratoj Grimm Kabe mem tradukis. Ili aperis en 1906 e la Berlina eldonejo Möller
& Borel (199 p.; represo Saarbrücken: Iltis 1985).
Fruictier. La esperanta sintakso de Fruictier. (sintakso). Alludo al jena libro: Fruictier,
Paul. Esperanta sintakso - la verkoj de Zamenhof kaj aliaj a toroj. 1-a eld. Szekszárd [k.a.]:
Lengyel [k.a.] 1903, 80 p. 2-a eld. Paris: Presa Esperantista Societo 1907, 80 p.

13
 Fundamenta Krestomatio. Formo kaj grandeco de presa o: formato de l « Fundamenta
Krestomatio ». (formato). « Fundamenta Krestomatio » havas 460 pa ojn. (pa o). En la
Fundamenta Krestomatio (FK) de 1903 (Parizo: Hachette), Zamenhof kunigis multajn
artikolojn, anta e jam publikigitajn en la unua Esperanto-perioda o La Esperantisto , en stile
prilaborita versio. Li krome aldonis kelkajn novajn pecojn, i.a. tradukon de la Fundamenta
Gramatiko (1887) al Esperanto. Celo estis doni modelon por bona kaj unueca esperanta
stilo.
kongresoj. Dum niaj kongresoj oni koni as kun tre multaj samideanoj. En niaj kongresoj
partoprenas reprezentantoj de preska iuj landoj. (lando). Alludo efe al la serio de
Universalaj Kongresoj (UK), kiu ekis en 1905 en Bulonjo e Maro.
Konstanta Komitato de la Kongresoj. la konstanta komitato de la kongresoj. (komitato).
KKK estis fondita dum la eneva UK en 1906 kaj havis la taskon en kunlaboro kun la
Loka Kongresa Komitato (LKK) zorgi pri la tagordo kaj aran i iujn nelingvajn kunvenojn de
la kongresoj.
Lingva Komitato. La Esperantista Akademio estas konstanta supera komisio de la
Lingva Komitato. (komisii). Vd. e Akademio.
Möller und Borel. Esperanto Verlag, Moeller {legu: Möller} und Borel. (firmo). La
tiuepoke plej grava Esperanto-eldonejo en Germanio kun sidejo en Berlino. i i.a. eldonis la
germanajn vortarojn de Jürgensen / Zamenhof kaj la Elektitajn fabelojn de fratoj Grimm de
Kabe mem (vd. e fabeloj ) kaj la Germanan Esperantiston, kiu favore recenzis lian
vortaron.
Oficiala Gazeto Esperantista. Oficiala Gazeto Esperantista estas la organo de la Lingva
Komitato. (organo). O.G., foje anka OGE a OficGaz., aperis inter junio 1908 is januaro
1922 en 81 kajeroj sub la redakto de Hippolyte Sebert kaj Gabriel Chavet en Parizo. i
enhavas iujn decidojn de la fruaj kongresoj kaj raportojn kaj decidojn de la Lingva Komitato,
ekzemple la Unuan Oficialan Aldonon al la Universala Vortaro de la Fundamento (1909).
Orzeszko. La talentoj de Orzeszko kaj de George Sand estas parencaj. (parenca).
Eliza Orzeszko (anka : Orzeszkowa) (1841-1910) estis siaepoke tre konata pola verkistino,
nomumita kiel kandidato por la nobelpremio pri literaturo en 1905 (la premion tamen fine
ricevis Sienkiewicz). ian romanon Marta tradukis Zamenhof al Esperanto, la novelojn
Bela Sinjorino kaj la rakontojn La interrompita kanto kaj Legendo Kabe mem. George
Sand, pse donimo de Amandine Aurore Lucile Dupin de Francueil (1804-1876), estis franca
verkistino, kiu i.a. havis am-rilaton kun la komponisto Chopin inter 1838 kaj 1847 (vd. la
mencion de Chopin en la artikolo etudo ).
Otelo. aluza, kiel Otelo. ( aluza). Alludo al tragedio de ekspiro Otelo, la ma ro de
Venecio ( . 1603), kies traduko al Esperanto, verkita de Reto Rossetti, tamen aperis nur en
1960 (La Laguna: Régulo).
Pa lo kaj Virginio. La idilio de Pa lo kaj Virginio. (idilio). Titolo de malgranda romano
Paul et Virginie (1788) de la franca a toro Jacques Henri Bernardin de Saint-Pierre (1737-
1814). i aperis en Esperanto-traduko de Hector Hodler 1905 e Presa Esperantista Societo
en Parizo (Kolekto de "Lingvo Internacia" n-ro 8, 115 p.). De 1789 iam denove represita,
ofte kun ilustra oj, la romano balda fari is klasika infan-libro, konata al iu klera franco de la
malfrua 18-a is la frua 20-a jarcento.
Sand, George. Vd. e Orzeszko.
stilo esperanta. Se oni komparas la nunajn esperantajn verkojn kun tiuj de la unua jaro,
oni ne trovas diferencojn en la stilo. (kompari). Krom lernolibroj, en la unua jaro 1887 /
1888 aperis precipe la Dua Libro de Zamenhof, ties Aldono (amba 1888) kaj traduko el
Pu kin, La Ne a Blovado, de Grabowski (same 1888). Kvankam estas uste, ke ekzistas
mirinda kontinueco de la stilo inter 1888 kaj 1910, tamen kelkaj detaloj malsamas. Precipe la
difinan artikolon la de tiam oni uzis multe pli pareme ol faris Kabe en sia vortaro. La formo
de la artikolo kun apostrofo ( l ), ankora ofta kaj normala en proza teksto en 1888, de tiam

14
estis uzata preska nur plu en poezio, dum Kabe en 1910 enerale uzis in kontra la
tiutempe jam normala uzo.
Valienne. {legu: Vallienne} En la heksametro de Valienne nur la anta lasta ero estas
spondeo. (heksametro). Kabe alludas al la Metamorfozoj de Ovidio (43 a.K. is 17 p.K.),
longa epopea poemo en la latina, verkita en heksametroj kaj la verse tradukita al Esperanto
de la franca kuracisto Henri Vallienne (1854-1908). La traduko tamen ajne neniam estis
publikigita. En 1908, la tiuepoke gvida kultura perioda o La Revuo organizis konkurson Kiu
estas la plej bona esperantista stilisto? . Vallienne atingis la duan lokon post Kabe. Pri
Vallienne vd. CEOLE 2008, p. 48-50.

Iom pri ka itaj vortoj

La vortaro de Kabe el 1910 notas proprajn nomojn nek en la usta alfabeta pozicio, nek
en aparta listo, tamen jen kaj jen uzas ilin en difinoj (normala skribo) a ekzemplo-fraz(er)oj
(kursiva skribo). Kelkaj aliaj vortoj estas simple forgesitaj, ekz. ardezo , uzita en la difino de
grifelo a kvaki trovebla e rano . Sen pretendo de kompleteco jen listo de trafoj. La vorto
post la ligostreko indikas la vortaran artikolon, kie oni trovas la ka itan vorton. Komentoj
estas aldonitaj en pintaj krampoj ({..}).
Multajn pliajn vortojn, mankantajn en la usta alfabeta loko, enhavas la zoologiaj kaj
botanikaj terminoj. La artikolo pri Akacio (Bot.). Arbo el la familio de l mimozacoj (Acacia)
ekzemple enhavas la terminon mimozacoj , por kiu mankas aparta artikolo. Ja troveblas
mimozo , sed mankas anka la artikolo pri -acoj. Simile por doni duan ekzemplon e
ananaso : Ananasujo. Tropika arbo el la familio de labromeliacoj (Ananassa sativa). La en
la difino uziata termino labromeliacoj mem ne estas klarigita en la vortaro. Tiaj okazoj estas
tiom oftaj, ke ni provizore rezignas listigi ilin tie i. Oni facile trovas ilin en la elektronika
versio, ser ante je la fakindikoj (Bot.) a (Zool.) .

Afriko hipopotamo. La kanibalismo

A ekzistas ankora inter sova aj popoloj de
Afriko kanibalo. germanaj kolonioj en
Abdul Hamid. La sultano Abdul Hamid
Afriko. kolonio. La kvanto de la idolistoj
estis detronigita en la jaro 1909. trono.
estas granda en Afriko. kvanto. la
{Alludo al Abdul Hamid la 2-a (1842-1918),
nomadoj de Afriko. nomado. La sova uloj
pro masakroj kontra armenoj fifama en
de Afriko. sova a. afrika. Afrika raba
okcidenta E ropo kiel la ru a (sanga)
besto de la familio de l katoj, kun nigraj
sultano , kiun detronigis la junturka
makuloj. leopardo. Malmoli inta rezino de
revolucio je 27 Apr. 1909 (dato de la
kelkaj arabaj kaj afrikaj arboj, uzata en la
entronigo de frato de Abdul Hamid)}.
fabrikado de l parfumoj. - mir o.
Abrahamo. Abrahamo volis oferi sian
A ilo. la heroa oj de A ilo heroo. la
filon Izaakon. oferi. Abrahamo estis la
kalkano de A ilo. kalkano. Sole la kalkano
patro de Izaako. patro. Prapatro, efo de
de A ilo estis vundebla. vundi.
gento e la antikvaj Hebreoj: Abrahamo,
Izaako kaj Jakobo. patriarko. Aleksandro. La venkoj de Aleksandro
Granda helenegis multajn orientajn
Adamo. Kaino estis filo de Adamo kaj
popolojn. helena.
Eva. filo. Adamo donis nomojn al iuj
bestoj. nomo. ardeno, en kiu vivis Algerio. {nun: Al erio [OA 8]}. Algeria.
Adamo kaj Eva. paradizo 1. Algeria soldato en araba uniformo. - zuavo.
Afriko. Bonodora substanco, produktata alegro. Muzika verko, konsistanta el
de glando de kato, vivanta en Afriko kaj alegro, andanto kaj finalo. sonato.
suda Azio. cibeto. Granda dikha ta Alpoj. Montaro. monto.
mambesto, vivanta en la riveroj kaj lagoj de

15
 Ameriko. En Ameriko ekzistas domoj, man a o, preparita el faruno kaj
kiuj havas pli ol dudek eta ojn. eta o. sekvinberoj. pudingo. La angla senato
Amerikon oni nomas la nova kontinento. havas la nomon: la ambrego de la lordoj. -
kontinento. Ido de E ropanoj, naskita en senato. Angla monero, valoranta irka 25
Hindujo a en la hispanaj kaj portugalaj fr. sterlingo. Angla monero, valoranta 1,2
kolonioj de Ameriko. kreolo. Ano de fr. ilingo. Anglujo. La diskonto estas pli
protestanta sekto, karakterizata de sobraj alta en Germanujo, ol en Anglujo.
moroj, disvastigita en Anglujo kaj Ameriko. diskonto. Anglujo importas la grenon de
kvakero. Epoko inter la falo de la diversaj landoj. importi. Anglujo estas
Okcidenta Roma Regno kaj la malkovro de industria lando. industrio. Ano de
Ameriko. - mezo. Kruda petrolo, trovata en protestanta sekto, karakterizata de sobraj
Ka kazo kaj Ameriko. nafto. Ameriko moroj, disvastigita en Anglujo kaj Ameriko.
produktas multe da greno. produkti. kvakero. La Anglujo estis iam la
Panama terkolo kunigas la du Amerikojn. metropolo de Unuigitaj tatoj. metropolo.
tero. Speco de granda vesperto, vivanta en Protestanto (en Anglujo), apartenanta al
la tropika Ameriko. vampiro. Centra sekto, kiu malakceptas la povon de la
Ameriko. Arbo el la familio de l malvacoj, episkopoj. presbiteriano. Anglujo posedas la
kreskanta en la Centra Ameriko. - kakaujo plej grandan iparon. ipo.
Norda Ameriko. La Unuigitaj tatoj de la Anna. Anjo. Anjo. nj.
Norda Ameriko. unu. Suda Ameriko.
Apolono. La Rodosa koloso estis statuo
Sterko de maraj birdoj de la Suda Ameriko.
de Apolono. koloso. Kanto por la honoro
guano. Sendenta mambesto de la Suda
de Apolono. peano.
Ameriko, sin nutranta per formikoj. -
mirmekofago. amerika. Malgranda monero Arabo. araba. Araba vesto: longa
de multaj amerikaj tatoj. centavo. heredi mantelo kun kapu o. - burnuso. La arabaj
de amerika onklo heredi. Amerika ciferoj estas nun uzataj de iuj civilizitaj
vegeta o el la samnoma familio kun nere- popoloj. - cifero. gumo araba. gumo. Mal-
gule diki intaj verdaj trunketoj kaj dorno- moli inta rezino de kelkaj arabaj kaj afrikaj
similaj folioj, kun belaj floroj. kakto. Elasta arboj, uzata en la fabrikado de l parfumoj. -
substanco, konsistanta el malmoli inta suko mir o. Araba arbo el la familio de l rubiacoj,
de kelkaj amerikaj arboj kaj lianoj. transplantita Brazilujon, Cejlonon k. t. p.
ka uko. Amerika brando. viskio. kafo. Arabujo. Regnestro de Arabujo post
la morto de Mahometo. - kalifo.
anabaptisto. la sekto de anabaptistoj.
sekto. arako. Trinka o el akvo, arako, sukero
kaj citronoj. pun o.
alegro. Granda muzika verko por plena
orkestro, konsistanta ordinare el kvar partoj; ardezo. ardeza. Ardeza krajono.
alegro, andanto, menueto kaj finalo. grifelo. {2 Tabuleto, pasintece el ardezo,
simfonio. uzata de junaj lernantoj por skribado per
kreto a speciala krajono. grifelo. [PIV
andanto. Granda muzika verko por
2005]}.
plena orkestro, konsistanta ordinare el kvar
partoj; alegro, andanto, menueto kaj finalo. Aristotelo. Filozofio de la mezaj
simfonio. Muzika verko, konsistanta el jarcentoj, karakterizata de blinda kredo al la
alegro, andanto kaj finalo. sonato. a toritato de Aristotelo, ... skolastiko.
Andersen. fabeloj de Andersen, de Ateno. En la epopeoj de Homero Ateno
Grimm. fabelo. havas la epiteton « strig-okula ». epiteto.
Anglo. tipaj ecoj de la Angloj. tipo. A strio. la a strio-hungara dualismo.
angla. Angla mezuro por sekaj uteblaj dualismo. a stria. A stria monero,
korpoj = 36,5 litr. - bu elo. La angla colo = valoranta du frankojn. - floreno. A stria
25 mm., la germana = 27 mm. - colo. Angla monero, valoranta 2 frankojn. guldeno.
ora monero, neekzistanta plu, valoranta 21 A stria monero, valoranta 2 centimojn.
ilingojn. gineo. la angla lingvo. lingvo. krejcero.
La germana mejlo = 7 420 m., la angla = Azio. (Bot.). Sekigita elo de arbo el la
1 609 m. mejlo. Angla monero, valoranta familio de l miristikacoj, kreskanta en
dek centimojn. penco. Malhela, forta Cejlono kaj en la tropika Azio. cinamo.
angla biero. portero. Angla dol a Bonodora substanco, produktata de glando

16
de kato, vivanta en Afriko kaj suda Azio. transplantita Brazilujon, Cejlonon k. t. p.
cibeto. Meza Azio. Aroma substanco, kafo.
ekstraktata el surventraj glandoj de Cezaro. Cezaro, salutas vin la mortontoj,
duhufulo, vivanta en la Meza Azio.- mosko. t. e. la gladiatoroj. gladiatoro.
azia. Azia leopardo. pantero.
chartreuse. la likvoro chartreuse .
likvoro.
B Chopin. etudoj de Chopin. etudo.
Baedeker. Tutmonde estas konataj la ino. Vd. ino.
gvidlibroj de Baedeker. gvidi.
Bach. La fugoj de Bach. fugo. D
Barcelono. La vojo de Barcelono Peter-
Damasko {urbo}. Silka multekosta tofo,
burgon estas longa. - vojo.
fabrikata en Damasko. damasko { tofo}.
baroko. baroka. la baroka stilo. stilo.
Dano. dana. la diferenco inter la lingvoj
Beau. « Diversa oj » de Lallemant kaj sveda kaj dana estas tre malgranda.
Beau estas kolekto de noveloj tradukitaj el diferenco.
la franca lingvo. novelo.
Dante. la verkoj de Newton, de Dante.
Berlino. La komunika oj de Berlino estas verki.
tre oportunaj. komuniki. Berlino estas la
Davido. La psalmoj de Davido.
efurbo de Germanujo. urbo.
psalmo.
Biskajo. Biskaja. la Biskaja golfo
Demosteno. citi tekston de Demosteno.
golfo.
teksto.
Bohemo. bohema. Bohema kaj pola
Dominiko. dominikano. Homo,
rondodanco. polko.
apartenanta al religia societo, urpromesinta
Bostono {urbo}. Kartludo, de la nomo de seksan purecon kaj pian servon al Dio:
l urbo Bostono en Ameriko. bostono dominikano, franciskano. - mona o.
{kartludo}.
Dresdeno. La epizodoj de la Dresdena
Brabanto. puntoj de Brabanto. punto. kongreso. epizodo.
Brazilio. {nun: Brazilo}. brazilia. {nun:
brazila} (Bot.). Brazilia vegeta o kun tre E
bentemaj folioj (Mimosa). mimozo.
Portugala kaj brazilia malgranda monero. Edison. la fonografo de Edison.
rejso. Brazilujo. {nun: Brazilo} Araba arbo fonografo.
el la familio de l rubiacoj, transplantita Egipto. La historiaj monumentoj atestas,
Brazilujon, Cejlonon k. t. p. kafo. ke la antikva Egipto posedis altan
briketo. hejti kamenon per briketoj. - civilizacion. atesti. La magio estis tre
hejti. {komprenita kiel deriva o de briko, vd. atata en la antikva Egipto. magio.
tie}. egipta. Oni ne scias certe, por kio estis
destinitaj la egiptaj piramidoj. destini.
Budho. Pastro de Budho e la Mongoloj
Antikva egipta re o. - faraono. egipta
kaj Tibetanoj. lamao. Templo, kapelo de mumio. mumio. Egipta monumento en
Budho en Indio, inujo. pagodo. Budha.
formo de kvarangula kolono kun malgranda
Budha sekto e la Mongoloj kaj Tibetanoj. piramido sur la supro. - obelisko. la egipta
lamaismo. simboliko. simboliko. Egiptanoj. Skribaj
Bulonjo. La deklaracio de Bulonjo. signoj de la antikvaj Egiptanoj. -
deklaracio. Bulonja. La Bulonja kongreso hieroglifo 1. La antikvaj Egiptanoj kredis je
restos por iam epokfaranta momento en la la metempsikozo. metempsikozo. Folio,
historio de Esperanto. epoko. fabrikata el samnoma vegeta o, sur kiu
skribis la antikvaj Egiptanoj. papiruso.
C- Fabela besto de la antikvaj Egiptanoj, kun
leona korpo kaj virina brusto kaj kapo.
Cejlono. (Bot.). Sekigita elo de arbo el
sfinkso.
la familio de l miristikacoj, kreskanta en
Eneo. iuj silentis, a skultante la
Cejlono kaj en la tropika Azio. cinamo.
rakonton de Eneo. silenti.
Araba arbo el la familio de l rubiacoj,
17
 epoko. karba epoko. karba epoko filiko. Nomo de la lando de l popolo, esprimita de
Esperanto. Esperanto estis la pse do- la radiko: Francujo, Turkujo. - -uj.
nimo de D° Zamenhof. pse donimo. fr. La bieno estis taksita je 10,000 fr.
Universala vortaro de Esperanto. vorto. {frankoj}. taksi. Angla monero, valoranta
{pliaj trafoj}. esperanta. Se oni komparas la 1,2 fr. ilingo. Li uldas al mi 100 fr.
nunajn esperantajn verkojn kun tiuj de la uldi. { franko ekzistas kiel aparta artikolo,
unua jaro, oni ne trovas diferencojn en la tamen sen la mallongigo fr .}
stilo. - kompari. Esperantistoj. La komenc-
Francisko. la imperiestro Francisko
antaj Esperantistoj ofte uzas la prepozicion
Jozefo {la 1-a de A strio-Hungario, 1830-
« je ». ofte.
1916}. imperio. Katolika mona o,
E ropo. Traveturi la tutan E ropon.
apartenanta al almozpetanta societo de
veturi. e ropa. E ropa grandega elefanto
Sankta Francisko kaj portanta veston de
de la diluvia epoko. mamuto. La hindo-
cinama koloro kun pinta kapu o. -
e ropaj popoloj apartenas al la ka kaza
kapuceno. franciskano. Homo, apar-
raso. raso. E ropano. Ido de E ropanoj,
tenanta al religia societo, urpromesinta
naskita en Hindujo a en la hispanaj kaj
seksan purecon kaj pian servon al Dio:
portugalaj kolonioj de Ameriko. kreolo.
dominikano, franciskano. - mona o.
Eva. Kaino estis filo de Adamo kaj Eva.
filo. ardeno, en kiu vivis Adamo kaj Eva. Fruictier. La esperanta sintakso de
paradizo 1. Fruictier. sintakso.
Everesto. Everesto. monto. Fundamenta Krestomatio. formato de l
« Fundamenta Krestomatio ». formato.
F
G
fenigo. {anta e (FE) kaj nun: pfenigo, kp.
tiun artikolon; eble preseraro} Franca Galileo. la lorno de Galileo. - lorno.
monero, valoranta 80 fenigojn, 25 kopekojn. Genovo. {nun: enovo}. Genova. efo
franko. de la Genova {nun: enova} kaj Venecia
finalo. Muzika verko, konsistanta el respubliko. do o.
alegro, andanto kaj finalo. sonato. Germano. germana. La angla colo = 25
formalino. desinfekti lo ejon per mm., la germana = 27 mm. - colo. La
formalino. desinfekti. germana funto pezas 500 gramojn. funto.
Franco. La Francoj, parolante esper- kanceliero de la Germana imperio
ante, ofte metas la akcenton sur la lasta imperio. germanaj kolonioj en Afriko.
silabo. - akcento. Multaj Francoj kartavas. kolonio. La germana mejlo = 7 420 m., la
kartavi. franca. Franca a manta vino, alte angla = 1 609 m. mejlo. la Germana
atata. ampano. Franca monero, valor- Regno. regno. Ar enta germana monero,
anta 80 fenigojn, 25 kopekojn. franko. valoranta 3 markojn. talero. Turndanco de
Iama franca danco. gavoto. komandoro germana deveno valso. Germanujo. La
de la franca legio. komandoro. Franca diskonto estas pli alta en Germanujo, ol en
danco ... kvadrilo. Franca nobelo, inter la Anglujo. diskonto. Vegeta o el la familio
duko kaj princo. markizo. « Diversa oj » de l kukurbacoj, uzata kiel man a o, tre
de Lallemant kaj Beau estas kolekto de populara en Germanujo, Polujo, Rusujo.
noveloj tradukitaj el la franca lingvo. kukumo. komerca traktato inter Germanujo
novelo. La Franca Respubliko, Svisujo. kaj Rusujo. traktato. Berlino estas la
respubliko. traduki esperante francan efurbo de Germanujo. urbo.
novelon. traduki. Francujo. Provinco de Gibraltaro. {nun: ibraltaro} Gibraltaro
Francujo (administra divido): Francujo estas konstruita sur promontoro. promon-
konsistas el 86 departementoj. toro.
departemento. Francujo eksportas multe da Gregorio. Gregoria. iuj civilizitaj
vino.- eksporti. la festo de la 14 Julio en popoloj akceptis jam de longe la Gregorian
Francujo festo. En Francujo iam la kalendaron, per kiu la papo Gregorio XIII
remistoj de galeroj estis krimuloj, ligitaj al la anstata igis en la jaro 1582 la Julian
bordoj per enoj. galero. Parizo estas la kalendaron. kalendaro.
koro de Francujo koro. Tuniso estas sub
la protektorato de Francujo. protektorato.

18
 Gregoro. La papo Gregoro VII kaj la
imperiestro Henriko IV akre batalis pro la H
investituro. investituro.
Habsburgoj. la dinastio de Habsburgoj.
Greko. Maldika metala rondo, uzata de dinastio.
la antikvaj Grekoj en la etludoj. disko. La
Hamleto. la fantomo de l patro de
antikvaj Grekoj longe militis kontra la
Hamleto. fantomo.
Persoj. - militi. greka. Kiu rilatas la grekan
antikvan filozofian instruon, la kiu povas Hansen. Infekta ha ta malsano, ka zata
esti feli a nur tiu, kiu mal atas la komforton, de la bacilo de Hansen. lepro.
artojn, k. t. p. cinika. Greka monero, Havano. havana cigaro. cigaro
valoranta unu frankon. drakmo. Distrikto, Hebreo. Religio de la Hebreoj. juda-
regata de greka episkopo. - epar io. ismo. Mistera instruo de la antikvaj Hebreoj.
Antikve greka: la helena arto. Fari ion kabalo. Plata kuko el nefermentinta pasto,
greka; doni al io grekan karakteron: La kiun la Hebreoj man as dum la Pasko.
venkoj de Aleksandro Granda helenegis maco. Tribunalo de la antikvaj Hebreoj.
multajn orientajn popolojn. Specialisto en la sinedrio. hebrea. Hebrea pastro. rabeno.
greka lingvo, en la greka historio. helena. Hebrea templo. sinagogo. Kolekto de
La antikva greka civilizacio. helenismo. religiaj kaj juraj hebreaj libroj, verkitaj de la
Konforma al la maniero de la antikvaj grekaj rabenoj en la tria jarcento. talmudo.
kaj latinaj a toroj kaj artistoj. klasika. Heleno. Pariso rabis Helenon, la edzinon
Antikva greka kaj latina (lingvo): la klasikaj de Menelao. rabi.
lingvoj. klasika. Monstra virino de la greka
mitologio. meduzo. iu el la na grekaj hemoragio ... hemoragioj de l ha to.
diinoj de la sciencoj a artoj. muzo. Verso, skorbuto.
konsistanta el kvin eroj, uzata de la antikvaj Henriko. La papo Gregoro VII kaj la
grekaj kaj romanaj poetoj. pentametro. imperiestro Henriko IV akre batalis pro la
Arbara duondio de la greka mitologio. investituro. investituro.
satiruso. greke. Doktrino, akceptanta la Herodoto. Verkisto historia, specialisto
antikvajn greke-romanajn sciencojn, artojn en la historio: Herodoto. historio.
kaj literaturon, kiel la plej bonan rimedon, Hindo. La hindoe ropaj popoloj
edukantan kaj perfektigantan la homan apartenas al la ka kaza raso. raso.
intelekton. humanismo. Grekujo. Ofero el hindo-e ropa. Antikva hinda lingvo, la plej
cent bovoj en la antikva Grekujo. heka- malnova konata lingvo hindo-e ropa.
tombo 1. Ju o en la antikva Grekujo, sanskrito. hinda. Hinda pastro de alta
kondamnanta al ekzilo civitanon, dan eran rango. bramano. Hinda asketo almozulo.
por la tato. - ostracismo. En la antikva fakiro. Simila al ka uko, malmoli inta
Grekujo migranta kantisto de epikaj suko de hinda arbo. - gutaperko. Antikva
versa oj, precipe de Homero. rapsodo. hinda lingvo, la plej malnova konata lingvo
Filozofo en la antikva Grekujo, instruanta al hindo-e ropa. sanskrito. Unukotiledona
la junuloj la arton pruvi plej diversajn tezojn, hinda vegeta o, uzata kiel spica o.
e tute kontra ajn unu al alia. sofisto. zingibro. Hindujo. Sekigita rezina suko de
Grimm. fabeloj de Andersen, de Grimm. arbo, kreskanta en Hindujo, uzata kiel flava
fabelo. La fratoj Grimm estis famaj farbo. gumiguto. La kastoj ekzistas
germanaj filologoj. filologo. ankora en Hindujo. kasto. Ido de
E ropanoj, naskita en Hindujo a en la
hispanaj kaj portugalaj kolonioj de Ameriko.
kreolo. Kp. Indio.
enevo. la eneva lago. - lago.
Hispano. hispana. Asonancoj estas ofte
enovo. Vd. Genovo. uzataj en la hispana poezio. asonanco.
ibraltaro. Vd. Gibraltaro. Ar enta hispana monero, valoranta
proksimume 5 frankojn. duro. Ido de
E ropanoj, naskita en Hindujo a en la
hispanaj kaj portugalaj kolonioj de Ameriko.
kreolo. Hispana afo kun tre delikata lano.
- merinoso. Hispana monero, valoranta 1

19
frankon. pezeto. Monero de diversaj Izaako. patro. Prapatro, efo de gento e
landoj: La turka piastro valoras 25 centim., la antikvaj Hebreoj: Abrahamo, Izaako kaj
la hispana 10 frank. piastro. Hispana cirka Jakobo. patriarko.
batalanto kontra la bovoj. - toreadoro.
Hispanujo. Lia Majesto, la re o de J-
Hispanujo. majesto.
Jakobo. Prapatro, efo de gento e la
Holando. La plej granda parto de
antikvaj Hebreoj: Abrahamo, Izaako kaj
Holando konsistas el maraj aluvioj. - aluvio.
Jakobo. patriarko.
holanda. La holanda lingvo apartenas al la
germana lingva familio. familio. svisa, Japano. japana. la japana tipo. tipo.
holanda froma o. froma o. Jezuo Kristo. Dio Patro, Jezuo Kristo
Homero. Busto de Homero. busto. En kaj la Sankta Spirito. - Triunuo. Mirakla
la epopeoj de Homero Ateno havas la levi o de Jezuo al la ielo. - ieliro.
epiteton « strig-okula ». epiteto. la Johano. Johano, Jo jo j. epistolo de
epopeoj de Homero. epopeo. komparoj de Sankta Johano. epistolo. La fratoj Petro
Homero. komparo. En la antikva Grekujo kaj Johano e tas tiel similaj, ke oni ofte
migranta kantisto de epikaj versa oj, precipe miksas ilin. miksi.
de Homero. rapsodo. Jozefo. la imperiestro Francisko Jozefo
Hungaro. hungara. la a strio-hungara {la 1-a de A strio-Hungario, 1830-1916}.
dualismo. dualismo. Soldato de malpeza imperio. svati Jozefon al Mario. svati.
kavalerio, havanta uniformon, similan al la Julio. {vira nomo}. Julia. iuj civilizitaj
hungara. husaro. popoloj akceptis jam de longe la Gregorian
Hus. la herezo de Hus herezo. kalendaron, per kiu la papo Gregorio XIII
anstata igis en la jaro 1582 la Julian
kalendaron. kalendaro.
Jupitero. {dio} Filo de Jupitero; giganto,
ino. {nun: ino}. La inoj estas
kiu portis sur siaj ultroj la ielon. Atlaso
ekstreme ceremoniaj. ceremonio. ina.
III.
{nun: ina}. la ina skribo. - ideografio. Alta
ina oficisto. - mandareno. ina portilo por Jupitero. {planedo} Malgrandaj planedoj
pasa eroj, kun tegmento kaj kurtenoj. inter Marso kaj Jupitero. asteroidoj.
palankeno. ina instrumento muzika, kon-
sistanta el metala disko, vertikale pendigita, K
kiun oni batas per bastoneto. tamtamo. Kaino. Kaino estis filo de Adamo kaj
inujo. {nun: inio} Templo, kapelo de Eva. filo.
Budho en Indio, inujo. pagodo.
kamero. Fari bildojn de objektoj a
personoj per la emia agado de la lumo sur
I impreseblan platon kun helpo de speciala
Iliado. La herooj de Iliado batalis sur aparato, nomata malluma kamero. -
aroj. aro. travestii Iliadon. travestii. fotografi. {evidente traduko de camera
Indio. Templo, kapelo de Budho en obscura }.
Indio, inujo. pagodo. {Kp. Hindujo, la Kant. {nun: Kantio} La tri postulatoj de la
misa formo Indio probable estas preter- filozofio de Kant. postulato.
vido}. Karlsbado. ... Natria salo de la
Indiano. Ha to de la kranio, fortran ita karbonika acido, trovata en la naturo en
kun la haroj, kiun la Indianoj portas kiel mineralaj fontoj (Karlsbado); ... sodo.
militan trofeon. skalpo. Katerino. Ho Katerino, vi forlasis min!
Italo. La Italoj devenas de la antikvaj vokativo.
Romanoj. veni. itala. Abonu du lo iojn por Ka kazo. Kruda petrolo, trovata en
la itala opero. - aboni. kurso de la itala Ka kazo kaj Ameriko. nafto. ka kaza. La
lingvo. - kurso. Italujo. re o de Italujo. hindoe ropaj popoloj apartenas al la
re o. ka kaza raso. raso.
Izaako. Abrahamo volis oferi sian filon Kembri o. la kolegioj de Kembri o.
Izaakon. oferi. Abrahamo estis la patro de kolegio.
20
 Koch. ... bacilo de Koch ... tuber- metana templo, de kies balkono oni alvokas
kulozo. la Turkojn al la pre ado. minareto.
kozako. Generalo de kozakoj. het- Mahometana templo. moskeo.
mano. maro. Meza Maro. la Meza Maro neniam
Kristo. La sankta Mario, patrino de glacii as. glacio. {nun: Mediteraneo
Kristo. Dio. Sakramento de la korpo kaj [OA 8]}.
sango de Kristo. - e karistio. - 1. Instruo de Margareto. La gepatroj nomis sian
Jezuo Kristo. - 2. Libro enhavanta la filinon Margareto. nomo.
instruon de Kristo. A toro, kiu priskribis la Mario. La sankta Mario, patrino de
vivon kaj instruon de Kristo. - evangelio. la Kristo. Dio. svati Jozefon al Mario. svati.
kruco de Kristo kruco. Diservo, dum kiu la
Marso. Malgrandaj planedoj inter Marso
pastro oferas al Dio la sangon kaj karnon de
kaj Jupitero. asteroidoj.
Kristo en la formo de pano kaj vino. meso.
melinito. Pulvo, nitroglicerino, melinito
Kronoso. - 1. Dio de la greka mitologio
estas eksplodemaj substancoj. eksplodi.
patro de Kronoso, de l ciklopoj kaj titanoj.
Urano. Menelao. Pariso rabis Helenon, la
edzinon de Menelao. rabi.
kvaki. La rano kvakas. rano.
menueto. Granda muzika verko por
plena orkestro, konsistanta ordinare el kvar
L
partoj; alegro, andanto, menueto kaj finalo.
La Fontaine. fabloj de La Fontaine. simfonio.
fablo. Mezzofanti. La kardinalo Mezzofanti
Lallemant. « Diversa oj » de Lallemant estis la plej fama poligloto. poligloto.
kaj Beau estas kolekto de noveloj tradukitaj {Giuseppe Gasparo Mezzofanti, 1774
el la franca lingvo. novelo. 1849, profesoro por araba lingvo la aserte
Leibniz. La Leibniz, sensubstanca regis 38 lingvojn}
esta o, el kiuj konsistas la universo. mikroorganismo. Substanco,
monado. enhavanta mikroorganismojn, ka zantajn
Lengyel. « La libro de l humora o » de fermentadon de biero, velon de pasto,
Lengyel humoro. k. t. p. fe o.
Levi. Ano de la gento de Levi. Levido. Molière. la komedioj de Molière.
Lojola. Membro de la religia societo, Monako. la princo de Monako. princo.
fondita de Lojola. - Jezuito. Mongolo. Pastro de Budho e la Mongo-
Londono. Dum la tria kongreso oni loj kaj Tibetanoj. lamao. Budha sekto e la
aran is senhaltan veturadon tra Londono. Mongoloj kaj Tibetanoj. lamaismo.
halti. Morus. la titolo de la verko de Morus -
lordo. La angla senato havas la nomon: utopio.
la ambrego de la lordoj. - senato.
Ludoviko. Ludoviko XIV re is 72 jarojn. N
re o. Napoleono. Napoleono estis kronita kiel
imperiestro en la jaro 1804. krono. la
M literaturo pri Napoleono. literaturo. la
lastaj veteranoj de la militoj de Napoleono.
Macedonio. macedonia. Macedonia
veterano. Napoleonido. Napoleonido
ta mento de lancistoj. falango 1.
id.
Madrido. Mi lo as en Madrido. kiu.
nefrito. (Med.). eesto de albumino en
Mahometo. Regnestro de Arabujo post la urino (simptomo de la nefrito kaj de aliaj
la morto de Mahometo. - kalifo. Sankta malsanoj). albuminurio.
libro, enhavanta la religian le on de
Neptuno. la tridento de Neptuno.
Mahometo. Korano. Mahometanoj. la
dento. la tridento de Neptuno. tri.
fatalismo de l Mahometanoj. fatalismo.
Aparta lo ejo por virinoj e la mahometanoj. Nerono. Nerono persekutis la kristanojn.
haremo. mahometana. Turo de maho- persekuti.

21
 Newton. la verkoj de Newton, de Dante. Patagonio. la Patagonia ar ipelago
verki. ar ipelago.
Niagaro. la Niagara akvofalo. akvo. la Pa lo. La idilio de Pa lo kaj Virginio.
Niagara akvofalo fali. idilio.
Nilo. la delto de Nilo. delto. La Peleo. Peleido. Kantu diino koleron de
kataraktoj de Nilo. katarakto. la Peleido A ilo. kanti.
nitroglicerino. Eksploda substanco, Perso. La antikvaj Grekoj longe militis
konsistanta el nitroglicerino kaj silikaj kontra la Persoj. - militi. Persa regnestro.
substancoj (sablo). dinamit. Pulvo, aho. Persujo. Estro de provinco en la
nitroglicerino, melinito estas eksplodemaj antikva Persujo. satrapo.
substancoj. eksplodi. Peruvio. {nun: Peruo [OA 8]}. tofo el
Noaho. {en la Londona Biblio: Noa}. La lano de l samnomaj afoj, vivantaj sur la
ipo de Noaho. Arkeo. Noaho kaj lia montoj de Peruvio. - alpako.
familio estis la solaj homaj esta oj, kiuj sin Peterburgo. La vojo de Barcelono Peter-
savis de la superakvego. akvo. burgon estas longa. - vojo.
Norda Glacia Oceano. la Norda Glacia Petro. La fratoj Petro kaj Johano e tas
Oceano. Oceano. tiel similaj, ke oni ofte miksas ilin. miksi. li
Norvegujo. la fjordoj de Norvegujo. estas nomata Petro. nomo.
fjordo. Polo. pola. Bohema kaj pola rondo-
danco. polko. Soldato de la pola malpeza
O kavalerio, portanta lancon. ulano. La pola
Orfeo. E la bestoj a skultis, kiam ludis ulno estas 576 milimetrojn longa. ulno.
Orfeo. e . Polujo. Polujo estis dividita en 10
guberniojn. gubernio. Vegeta o el la
Orzeszko. La talentoj de Orzeszko kaj
familio de l kukurbacoj, uzata kiel man a o,
de George Sand estas parencaj. parenca.
tre populara en Germanujo, Polujo, Rusujo.
Otelo. aluza, kiel Otelo. aluza. kukumo. En Polujo oni man as la tripojn
a de kaj diman e. - tripoj.
P Portugalo. portugala. Ido de E ropanoj,
Palestino. pilgrimi Palestinon. pilgrimi. naskita en Hindujo a en la hispanaj kaj
Panamo. Mallar a tero, kuniganta du portugalaj kolonioj de Ameriko. kreolo.
kontinentojn: Panamo. istmo. panama. Portugala kaj brazilia {nun: brazila}
malgranda monero. rejso.
Panama terkolo kunigas la du Amerikojn.
tero. Pruso. prusa. la aglo de la prusaj
standardoj. aglo.
Paganini. Paganini estis granda
virtuozo. virtuozo.
Panteono. La pariza Panteono havas la
R
jenan epigrafon: « Al la grandaj homoj la Rafaelo. vera pentra o de Rafaelo.
dankema patrujo ». - epigrafo. vera.
Pariso. Pariso rabis Helenon, la edzinon Remington. La skribma ino de
de Menelao. rabi. Remington estas la prototipo de iuj
Paris. Notre-Dame de Paris estas gotika skribma inoj. prototipo.
konstrua o. gotika. Rigi. la panoramo de Rigi. panoramo.
Parizo. de Parizo is Barcelono de. {montmasivo en la Alpoj en centra Svis-
Parizo estas la koro de Francujo koro. La lando}.
Latina kvartalo en Parizo estas lo ata de Rodoso. La Rodosa koloso estis statuo
studentoj kvartalo. Parizo kaj la provinco. de Apolono. koloso.
provinco. pariza. La pariza Panteono Romo. antikva Romo antikva. la
havas la jenan epigrafon: « Al la grandaj provincoj de la antikva Romo provinco.
homoj la dankema patrujo ». - epigrafo. roma. Antikva roma anta diristo. - a guro.
Parizano. Parizano. an. Antikva malgranda monero roma. - denaro.
Pasteur. La filtro de Pasteur. filtro. La invadoj de l barbaroj detruis la Roman

22
Imperion. invadi. Antikva citadelo de S
Romo. - kapitolo. iu el la klasoj, en kiujn
estis dividitaj la eminentaj gentoj de la Saharo. Loko, lando sen vegeta oj kaj
antikva Romo. kurio. Oficisto de la lo antoj: Saharo. - dezerto.
trezorejo en la antikva Romo. kvestoro. Samsono. Samsono ek ancelis la
Epoko inter la falo de la Okcidenta Roma kolonon kaj la tuta konstrua o falis.
Regno kaj la malkovro de Ameriko. - mezo. anceli.
Ano de la aristokrataro en la antikva Roma Sand, George. La talentoj de Orzeszko
regno. patricio. - Romano. La Romanoj kaj de George Sand estas parencaj.
civilizis la antikvan mondon. civilizi. Trans- parenca.
versa lanco, ligita al du aliaj, vertikale fiksitaj Sankta Skribo. la Sankta Skribo skribi.
en la tero, sub kiu la antikvaj Romanoj
devigis trairi la venkitajn malamikojn. jugo. sekso {3}. Kiu ne havis ankora seksajn
aro de la antikvaj Romanoj, al kiu oni rilatojn: virga knabino. virga. {difino de
jungis kvar evalojn. kvadrigo. Militista seksaj agoj, de seksumado, mankas en la
ta mento e Romanoj, konsistanta el irka artikolo sekso }.
6,000 soldatoj. - legio. Longa vasta vesto de Seneko. sentenco de Seneko.
la antikvaj Romanoj, kovranta en drap ira oj sentenco.
la maldekstran brakon kaj lasanta la Siberio. siberia. siberia malvarmego. -
dekstran libera. togo. La Italoj devenas de varma.
la antikvaj Romanoj. veni. La Romanoj Sicilio. La maro apud Sicilio estas ri a je
konkiris la tutan antikvan mondon. konkiri. koraloj. koralo.
romana. Doktrino, akceptanta la antikvajn
greke-romanajn sciencojn, artojn kaj signo. signo de la egaleco egala.
literaturon, kiel la plej bonan rimedon, Simplono. Simplona. la Simplona
edukantan kaj perfektigantan la homan tunelo. tunelo.
intelekton. humanismo. Verso, Sokrato. Sokrato estis kondamnita trinki
konsistanta el kvin eroj, uzata de la antikvaj cikuton. cikuto. La Sokrato la memkono
grekaj kaj romanaj poetoj. pentametro. estas la plej malfacila afero. koni.
Ruso. Aparato, uzata de l Rusoj por Stradivarius. violono de Stradivarius
boligi akvon por teo. samovaro. rusa. violono.
Rusa mezuro de la longeco = 0,71 m. Svedo. sveda. la diferenco inter la
ar ino. Lo anto de la sud-oriento de lingvoj sveda kaj dana estas tre malgranda.
Rusujo, servanta en la rusa kavalerio. diferenco.
kosako. Rusa monero, valoranta 2,66 fr.
rublo. Rusa mezuro de la longeco de la Sviso. svisa. svisa, holanda froma o.
vojoj (1067 m.). versto. Ruslando. La froma o. Svisujo. Svisujo estas konfe-
servuto estis nuligita en Ruslando en la deracio de dudek du tatoj. konfederacio.
jaro 1861. servuto. Rusujo. En Rusujo la La Franca Respubliko, Svisujo.
komercistoj estas dividataj en du gildojn; al respubliko.
la unua apartenas la posedantoj de
grandaj komercaj firmoj, la bankieroj,
k. t. p. gildo. Vipo por kondamnitoj en ekspiro. La tria votumo enhavas iujn
Rusujo. knuto. Lo anto de la sud-oriento komediojn de ekspir. havi. La tragedioj
de Rusujo, servanta en la rusa kavalerio. de ekspiro. tragedio.
kosako. Vegeta o el la familio de l
kukurbacoj, uzata kiel man a o, tre
T
populara en Germanujo, Polujo, Rusujo.
kukumo. komerca traktato inter Germanujo Tibeto. Tibetano. Pastro de Budho e la
kaj Rusujo {de 1904}. traktato. En Rusujo Mongoloj kaj Tibetanoj. lamao. Budha
iu kamparano posedas sian vapor- sekto e la Mongoloj kaj Tibetanoj.
banejon. - vaporo. lamaismo.
transkripcio. Malbona transkripcio ofte
tute an as la fizionomion de internacia
vorto. fizionomio.

23
 trioleto. Kunigo de kelke da versoj en Unuigitaj tatoj. metropolo. La Unuigitaj
unu ritman tuton: trioleto, stanco. strofo. tatoj de la Norda Ameriko. unu.
Trojo. La sie o de Trojo. sie o.
Turko. Turo de mahometana templo, de V
kies balkono oni alvokas la Turkojn al la
Valienne. {legu: Vallienne}. En la heksa-
pre ado. minareto. turka. tata turka
metro de Valienne nur la anta lasta ero
konsilantaro. - divano. Malalta simpla turka estas spondeo. heksametro.
apo el ru a a blanka drapo kun nigra
peniko. fezo. Soldato de la iama turka Varsovio. En Varsovio la abonantoj
gvardio. - jani aro. - 1. Palaco de la turka telefonas dudek fojojn iutage. telefono.
sultano. - 2. Parto de turka palaco, kie La adreso de doktoro Zamenhof estas:
lo as la virinoj. serajlo. Longa turka vesto. Varsovio, str. Dzika n° 9. adreso.
kaftano. Monero de diversaj landoj: La Venecio. Longa, plata ipeto, uzata
turka piastro valoras 25 centim., la hispana precipe en Venecio. gondolo. la lagunoj
10 frank. piastro. turka sultano. sultano. de Venecio. laguno. Venecia. efo de la
Turka kapvesto, konsistanta el tuko, volvita Genova {nun: enova} kaj Venecia
irka la kapo. - turbano. Turka ministro. - respubliko. do o.
veziro. Turkujo. Nomo de la lando de l Vezuvio. Monto, el kies supro eli as
popolo, esprimita de la radiko: Francujo, lafo: Vezuvio. - vulkano.
Turkujo. - -uj. Virginio. La idilio de Pa lo kaj Virginio.
Termopiloj. Intermontaro. monto. idilio.
Testamento. Malnova Testamento. La
sankta skriba o; la malnova kaj la nova vosto. (Astr.). Astro, kies vojo irka la
testamento. Biblio. Nova Testamento. La suno estas tre longforma elipso kaj kiun
paraboloj de la Nova Testamento. akompanas longa luma strio, nomata vosto.
parabolo. kometo. { e vosto nur: vosto de bestoj}.
Tuniso. Tuniso estas sub la protektorato
de Francujo. protektorato. Z
Zamenhof. la versa oj de Zamenhof.
U verso. La adreso de doktoro Zamenhof
estas: Varsovio, str. Dzika n° 9. adreso.
Uranio. Uranio estis la muzo de l astro- La verkojn de D° Zamenhof volonte eldonas
nomio. muzo. iu libristo. doni. Esperanto estis la
Ursino. Granda Ursino. la Granda pse donimo de D° Zamenhof. -
Ursino. stelo. la konstelacio de la granda pse donimo.
Ursino. konstelacio.
Usono. Unuigitaj tatoj a Usono. a . W
Ar enta monero de Unuigitaj tatoj,
valoranta 5 frankojn 20 centimojn. - dolaro. Wo. {internacia siglo de la kemia
La Anglujo estis iam la metropolo de elemento} volframo.

- -

24
 Vortaro de Esperanto
________________________________

A. - 1. Unua litero de la esperanta kaj de opero. Abono. - 1. Mendo por difinita

aliaj alfabeioj. - 2. Fini o ,de la adjektivoj: tempo kaj anta a pago por gazetoj,
bela, mia, unua, iama. - 3. Komenco: De A spektakloj, k. t. p. - 2. Tempo, por kiu estas
is Z = de la komenco is la fino. farita la abono: Via abono fini as post du
Abato. efo de mona ejo. Abatino. monatoj. Abonanto. Persono. kiu abonas:
efino de mona inejo. Nia revuo havas 10,000 abonantojn.
Abdiki. Forlasi tronon kaj iujn rajtojn al Aborti. Aku i anta tempe ne vivpovan
i. Abdiko. Ago de tiu, kiu abdikas. idon. Aborto. Anta tempa aku o de ne
Abelo (Zool.). La konata insekto, vivpova ido. Abortiga. Ka zanta aborton:
produktanta mielon kaj vakson (^4/)is abortiga medikamento.
mellifica): Laborema kiel abelo. Abelejo. Abrikoto (Bot.). Frukto de l abrikotujo.
Domo de abeloj. Abrikotujo. Arbo el la familio de l amigdal-
Aberacio. 1. (Astr.). Diferenco inter la acoj (Prunus armeniaca).
ajna kaj vera situacio de astro. 2. (Opt.). Abrotano (Bot.). Vegeta o el la familio de
Disperso de la lumo: aberacio sfera, l kompozitoj, uzata kiel spica o, en la
aberacio kromata. medicino (Artemisia abrotanum).
Abio (Bot.). Pinglarbo; ia ligno estas Abrupta. Tre kruta, kvaza for irita,
uzata de 1' arpentistoj, ligna istoj (Abies kvaza fortran ita: abrupta bordo.
pectinata). Abrupteco. Eco de tio, kio estas abrupta.
Abismo. - 1. Loko profunda kaj abrupta: Komparu: Dekliva, kruta.
monta abismo. - 2. Senfunda o, Absceso. Amaso de puso en histoj.
profundega o, io tre profunda: abismo de l Komparu: Ulcero, vundo.
oceano. Fig.: Esti sur la bordo de abismo = Absinto. Forta maldol a brando de verda
esti en granda dan ero. koloro, preparata el la samnoma vegeta o:
Ablativo. Kazo de la deklinacio en la La absinto ka zas nervajn malsanojn.
sanskrita, latina, slavaj lingvaj; i esprimas Absoluta. - 1. Tute sendependa de iu
instrumenton, devenon, k. t. p.; esperante ajn povo a kontrolo, sola ordonanta kaj
i estas tradukata plej ofte per la le donanta: La rusaj caroj estis absolutaj
prepozicioj per kaj de. monar oj. Via tono, sinjoro, estas tro
Abnegacio. Forlaso de komforta oj kaj absoluta. - 2. Senmiksa, emie pura:
uoj, precipe por la bono de aliaj: La abne- absoluta alkoholo. - 3. Ne relativa: absoluta
gacio, t. e. la forgeso pri si mem kaj vero. Absoluteco. Eco de tio, kio estas
sinofero, estas virto malofta. absoluta.
Abomeno. Sento, kiun ka zas tre mal- Absolutismo. Absoluta maniero de
agrablaj, fizikaj ecoj de objekto (ekz.: odoro regado, de agado.
de putranta viando); malinklino. Abomena.
Absolvi. Pardoni la pekojn: Post la
Ka zanta abomenon: abomena odoro,
konfeso la pastro absolvas la pentantan
viza o, ago. Komparu: Antipatio.
pekulon. Absolvo. Pardono de l pekoj.
Aboni. Mendi por difinita tempo kaj
anta e pagi gazetojn, biletojn por spek- Absorbi. Tute okupi la pensojn,. la
takloj., k. t. p.: Li abonas iujn esperantajn atenton: La laboro tiel absorbis lin, ke li
gazetojn. Abonu du lo iojn por la itala forgesis pri la tagman o.
25
 Abstinenco. Sindetenemo, pro principo, Adia . Esprimo de la entileco, kiam oni
de la uzado de l tabako, alkohola oj, amaj foriras, disi as: Adia kara amiko, is revido
uoj. Abstinenculo. Persono, kiu sin en la plej proksima kongreso! Adia a. Kiu
detenas, pro principo, de la uzado de la adia as, de adia o: adia a vorto, adia a
tabako, alkohola oj, amaj uoj. kunveno.
Abstrakta. Kio ne estas perceptebla de Adicio. Aritmetika operacio, per kiu oni
la sentoj: La substantivoj povas esti aldonas unu nombron al alia, t. e. kunigas
dividataj en du grupojn: abstraktaj, ekz. du nombrojn en unu, kiu posedas tiom
bono, penso, ideo; kaj konkretaj: ekz. tablo, daunuoj, kiom amba kune. Adicii. Fari la
hundo. Abstrakta o. Io abstrakta. adicion: adicii unu nombron al alia.
Abstrakteco. Eco de tio, kio estas Adjektivo. Vorto aldonata al substan-
abstrakta. tivo por montri ian econ: bona knabo.
Absurda. Plene sensenca: Absurda Adjektiva. De adjektivo; simila al adjektivo,
estas la supozo pri la ekzisto de eliksiro de havanta karakteron de adjektivo: adjektiva
l juneco. Absurdo. Io absurda: Kia fleksio, adjektiva esprimo.
absurdo! Absurdeco. Eco de tio, kio estas Adjunkto. Helpanto de supera oficisto.
absurda.
Adjutanto. Oficiro, konstante akompan-
Abunda. Havanta grandan kvanton, anta sian efon kaj komunikanta liajn
bone provizita, pli ol sufi a: abunda rikolto, ordonojn al la subuloj.
abunda programo. Abundeco. Eco de tio,
Administri. Konduki aferojn privatajn a
kio estas abunda: abundeco de fi oj en
publikajn per persona kunlaboro: administri
lago.
bienon, administri domon, administri
Acero (Bot.). Arbo el la samnoma familio; kompanion. Administranto. Persono, kiu
ia ligno estas uzata en multaj metioj (Acer). administras. Komparu: Direkti, regi.
Acetato. Salo de la vinagra acido. Administracio. Administrantaro.
Acetileno ( em.). C2H2. Bruligebla gaso, Admiri. Rigardi kun miro kunigita kun
kiun oni produktas el kalcikarbido agante je aprobo, estimo, alta ato: admiri heroon,
i per akvo. admiri kura on. Admiro. Sento de tiu, kiu
Acida. Havanta akrau guston, kiel tiu de admiras. Admirinda. Meritanta admiron:
la vinagro: acida frukto. Acido. - 1. Io acida. admirinda modesteco.
2. ( em.). Kombina o de la hidrogeno kun Admiralo. efo de milita iparo.
metalo, ru iganta la bluan lakmuson.
Admiralitato. Estraro de iparo kaj ia
Acideco. Eco de tio, kio estas acida.
oficejo.
A eti. Akiri ion, pagante por i monon:
Admoni. Instigi per vortoj al la plenumo
a eti kare, malkare. A eto. Ago de tiu, kiu
de devo: La patrino admonis la filon al la
a etas. A etanto. Persono, kiu a etas.
diligenteco. Admono. Vortoj de tiu, kiu
A etebla. Kiu povas esti a etita: En la nuna
admonas.
tempo io kaj iu estas a etebla. A etisto.
Persono, kies profesio estas a eti. Adopti. Kun formala akto preni en sian
familion kiel sian propran infanon; filigi,
-Ad. Sufikso, esprimanta agon ripetatan
filinigi: adopti orfon. Adopto. Ago de tiu, kiu
a longeda ran: pafado, restado.
adoptas.
Adapti. Konformigi por speciala celo, por
Adori. - 1. Respekti kaj ami kiel Dion. - 2.
specialaj kondi oj: adapti la rimedojn al la
Forte ami, alte ati: adori sian edzinon,
celo, adapti versa on por kanto. Adapto.
adori la poezion. Adoro. Sento de tiu, kiu
Ago de tiu, kiu adaptas. Komparu: Apliki,
adoras. Adoranto. Persono, kiu adoras:
uzi.
kantistino, apla data de la adorantoj.
Adepto. - 1. Partiano de doktrino, de
Adreso. - 1. Precize difinita lo loko de
sekto: adepto de la epikurismo. - 2.
persono (lando, urbo, strato, domo): La
Persono, konanta arton, sciencon kaj sin
adreso de doktoro Zamenhof estas:
okupanta per ili: adepto de la pentrarto.
Varsovio, str. Dzika n° 9. - 2. Surskribo sur
letero, sur paka o, enhavanta la nomon kaj
26
la loglokon de la persono, al kiu i estas per nenaturaj manieroj. Afektema.
sendata: La adreso devas esti iam skribita Havanta la kutimon afekti.
tre legeble. Adresi. Skribi adreson sur Afero - 1. io, kio estas en la mondo
letero, sur paka o. Adresanto. Persono, kiu reala kaj abstrakta: Dum voja o oni vidas
sendas leteron. Adresato. Persono, al kiu multajn interesajn aferojn. - 2. io, kio
oni sendas leteron: Sur la koverto oni estas objekto de okupo, kio estas a
skribas ne sole la nomon de l adresato, sed devas esti plenumita: komerca afero, ju a
anka tiun de la adresanto, por ke la po to afero. Komparu: Objekto.
povu resendi al li la leteron en okazo de Afikso. Partikulo, almetata anta a post
bezono. la radiko, por formi novan vorton kun alia
Adulti. Rompi la geedzan fidelecon per signifo: prefikso, sufikso.
seksa rilato kun alia persono. Adulto. Ago Afi o. Presita anonco pri publika
de tiu, kiu adultas. spektaklo. Afi i. Anonci per afi o.
Advento. Kvarsemajna fasto anta la Komparu: Avizo, prospekto, reklamo.
Kristnasko. Aforismo. Penso, principo, koncize
Adverbo. Ne an ebla vorto, esprimanta esprimita, erpita el verko de fama a toro.
manieron, lokon a tempon: bone, hejme, Komparu: Devizo, maksimo, moto,
vespere. Adverba. Havanta karakteron, proverbo, sentenco.
strukturon de adverbo: « Kun ojo » estas Afranki.Pagi la po tajn spezojn,
adverba esprimo. algluante la necesan kvanton da
Advokato. - 1. Juristo, kies specialo po tmarkoj: La adresato pagas punon por
estas defendi akuzatojn en ju ejo. - 2. neafrankita letero.
Defendanto per vortoj: Estu mia advokato Afto (Med.). imaj ulceroj en la bu o de
anta mia edzino. su infanoj.
Aero. Gaso, kiun ni spiras, konsistanta el Afusto. Veturilo de kanono.
azoto kaj oksigeno. Aera. - 1. El aero:
Agi. Uzi siajn fizikajn a spiritajn fortojn:
aera veziketo. - 2. Okazanta, vivanta en la
Ne ploru, sed agu. Ago. Uzo de siaj fizikaj
aero: aera fenomeno, aera vegeta o.
a spiritaj fortoj: Malpli da vortoj, pli da
Aerumi. Refre igi, forigi malbonodoron,
agoj! Komparu: Fari, konduti, procedi.
tralasante aeron: aerumi lita on, ambron.
Komparu: Ventoli. Agaco. Malagrabla sento en la dentoj,
kiun ka zas fortaj acidoj, acidaj fruktoj.
Aerolito. tono, falanta de la kosma
spaco sur la supra on de la tero. Agapo. Festeno de la primitivaj kristanoj
post la komunio.
Aerometro. Instrumento por mezuri la
densecon de la gasoj. Agariko (Bot.). Speco de man ebla
fungo (Agaricus campestris).
Aerona to. Aerveturanto.
Agato. Duone diafana speco de kvarco
Aerostato. Aparato, plenigita per gaso,
de vivaj variaj koloroj.
pli malpeza ol la aero kaj servanta por sin
levi en la aeron. Agendo. Notlibro por tuta jaro kun aparta
pa o por iu tago.
Afabla. Kondutanta amike kun aliaj,
penanta esti agrabla al aliaj: afabla homo, Agento. Peranto por plenumi aferojn de
afabla vorto. Afableco. Eco de tiu, kiu aliaj personoj: borsa agento.
estas afabla. Afabla o. Afabla ago, vorto. Agiti. Instigi aliajn al agado por celoj,
Malafabla. Kondutanta neamike kun aliaj, havantaj publikan gravecon: agiti anta
tute ne zorganta esti agrabla al aliaj. elektoj. Agito. Ago de tiu, kiu agitas.
Komparu: entila, kompleza. Agitanto. Persono, kiu agitas. Komparu:
Afekcio. Forta emocio, perdo de la Propagandi.
egalpezo de la animo sub la influo de fortaj Aglo (Zool.). Raba birdo el la familio de l
kaj neatenditaj impresoj: malespero, ravo. falkoj (Aquila). La re o de la birdoj. La
Afekti. ajnigi ion per nenaturaj mani- nigra aglo = la aglo de la prusaj
eroj: afekti modestecon. Afekto. ajnigo standardoj. Li ne estas aglo = li ne estas

27
 persono de alta inteligenteco. Agla nazo = Ajn. eneraliga sendifina partikulo,
nazo kurbigita, kiel la beko de la aglo. aldonata al pronomoj, adverboj kaj
Aglomeri. Kunigi ne samspecajn, ne konjunkcioj: kiu ajn, kiel ajn, kiam ajn.
unuformajn objektojn en tuton. Aglomera o A . Sufikso por derivi nomon de objekto,
- 1 . Objekto, konsistanta el kunigitaj ne afero, farita el tio, devenanta de tio, kion
unuspecaj, ne unuformaj partoj. - 2. esprimas la radiko; por esprimi ion
Kunglua o, konsistanta el nature kunigitaj konkretan: porka o = porka viando; amika o
diversaj mineraloj. = amika ago. A o. Afero, objekto.
Aglomerato. Aglomera o. Akacio (Bot.). Arbo el la familio de l
Aglutini (Med.). Kunglui: aglutini la mimozacoj (Acacia).
randojn de vundo; aglutini le kocitojn. Akademio. - 1. Supera lernejo, universi-
Agonio. Batalo de la mortanto kontra la tato. - 2. Societo de scienculoj, literaturistoj,
morto; la lastaj suferoj de la mortanto. artistoj.
Agonii. Esti en la stato de l agonio. Akanto (Bot.). Suda tlorna vegeta o
Agonianto. Persono, kiu agonias. (Acanthus).
Agordi. Konformigi reciproke la kordojn Akapari. - 1. A eti kiel eble plej grandan
de instrumento, unu instrumenton al alia. kvanton da komerca o, por plialtigi la prezon
Agordo. Reciproka, konformigo de l kordoj kaj vendi kare. - 2. Proprigi al si kun malutilo
de instrumento, de unu instrumento al alia. por aliaj. Akaparo. Ago de tiu, kiu akaparas.
Agrabla. Kiun oni volonte vidas, a s- Akaro (Zool.). Parazita insekto el la vico
kultas, k. t. p.: agrabla persono, viza o, de i'ara;knoidoj (Acarina).
vo o. Malagrabla. Kiun oni ne volonte Akceli. Plirapidigi kaj samtempe helpi,
vidas, a skultas, k. t. p. sukcesigi: La ali o de famaj scienculoj forte
Agrafo Metala hoketo kun ringeto, kiu akcelis la progreson de Esperanto. Akcelo.
servas por kunigi du randojn de vesto. Ago de tiu, kiu akcelas.
Agrafi. Kunigi per agrafo. Komparu: Bro o, Akcento. Plila tigo, plifortigo de la vo o
buko, pinglo. sur unu silabo de la vorto: La Francoj,
Agregato (Filoz.). Io formita per kuni o parolante esperante, ofte metas la akcenton
de unuspecaj objektoj: agregato de sur la lasta silabo. Akcenti. Meti la
molekuloj. akcenton.
Agrikulturo. Kulturado de la tero. Akcepti. - 1. Konsenti preni tion, kion oni
Agronomio. Scienco, arto kulturi la donas, proponas: Ne estas entile ne
teron. akcepti donacon. - 2. Esti hejme por la
vizitantoj: Sino N. akceptas iun mardon. - 3.
Agronomo. Persono, kiu konas la agro-
Aprobi, konsenti: La propono estis akceptita
nomion, kiu sin okupas per la agronomio.
per aklamo. Akcepto. Ago de tiu, kiu
A o. Tempo, pasinta de la naski o: Kian akceptas. Akceptebla. Kiu povas esti
a on li havas? Li estas kvardekjara. A a. akceptita: neakceptebla propono. Komparu:
Havanta a on: Li estas pli a a, ol lia fratino. Ricevi.
Plena a. Havanta la a on, en kiu oni
Akcesora. Akompananta la efan afer-
posedas iujn personajn rajtojn: En tre
on; flanka, ne efa. Akcesora o. Afero,
multaj landoj oni fari as plena a post la
objekto akcesora.
dudekunua jaro de la vivo.
Akcio. Atesto pri partopreno en
A io. Diferenco inter la nominala kaj
kompanio komerca a industria: La kurso
efektiva (la kursa) valoro de la mono.
de la akcioj falas dum milito. Akciulo.
A ioto. Spekulacio en la borso per Posedanto de akcio: Oni aran as iujare
publikaj paperoj. A ioti. Sin okupi per la kunvenon de la akciuloj por decidi la plej
a ioto. A iotisto. Persono, kiu profesie gravajn aferojn de la kompanio.
a iotas.
Akcidento. Okazo malfeli a, malagrabla
Ajlo (Bot.). Bulba vegeta o kun forta kaj neatendita: fervoja akcidento; laboristo,
odoro, uzata kiel spica o (Aliium sativum).

28
vundita de akcidento. Akcidenta. Hazarda globo, de rado. - 2. Centra linio: akso de
kaj malfeli a, malagrabla. floro, de vojo.
Akcipitro (Zool.). Rabobirdo el la familio Akselo (Anat.). Kavo sub la artiko de la
de l falkoj (Astur). ultro kaj brako.
Akcizo. Imposto de la man a oj, alko- Aksiomo. Vero senduba, ne bezonanta
hola oj, k. t. p. pruvon: Du nombroj, kiuj egalas trian,
Akiri. Fari i posedanto per batalo, egalas unu la alian.
laboro, a eto k. t. p. Akiro. - 1. Ago de tiu, Akto. - 1. Parto de dramo, de komedio:
kiu akiras. - 2. Objekto, afero akirita: Aktoj estas dividataj en scenojn. - 2. Oficiala
Eksterminte la malamikojn, la ta mento dokumento, atestanta fakton: akto pri la
revenis kun ri a akiro. Akirebla. Kiu povas naski o.
esti akirita. Aktivo. - 1. Formo de la transitivaj verboj,
Aklami. 1. Saluti per la taj krioj. 2. esprimanta agon: La patro amas la filon, la
elekti iun, akcepti proponon sen diskutado, filo estas amata de la patro; amas estas
unuvo e. Aklamo. Ago de tiu, kiu aklamas. formo de l aktivo, amata de l pasivo. - 2.
Akno. Patologia ru a makuleto de la Pozitiva parto de propra o: La kompanio ne
ha to. bankrotis, kvankam iaj pasivoj preska
egalis la aktivojn. Aktiva. 1. Kiu apartenas
Akolito. Pre eja servisto, helpanta
al la aktiva formo de la verbo: La aktiva
pastron dum la diservo.
formo estas pli ofte uzata, ol la pasiva. - 2.
Akompani. - 1. Iri kun iu, esti kun iu: Mi Kiu prezentas la pozitivan parton de
akompanos vin al la stacidomo. - 2. (Muz.). propra o: aktivaj sumoj de bilanco. - 3.
Kunludi. Akompano. Ago de tiu, kiu akom- Agema: Aktiva homo neniam restas sen-
panas. Akomponanto. Persono, kiu okupa.
akompanas.
Aktoro. Artisto, ludanta rolon en drama
Akonito (Bot.). Venena medicina spektaklo.
vegeta o el la familio de Traniinkulacoj
Aktuala. Efektive ekzistanta en la nuna
(Aconitum napellus).
tempo kaj samtempe grava, interesa.
Akordo. - 1. Samtempa harmonia Aktuala o. Io akkuala. Aktualeco. Eco de
sonado de kelke da tonoj. - 2. Reciproka tio, kio estas aktuala.
konformeco harmonia, adapteco: akordo de
Akumulatoro. Elektra baterio,
la adjektivo kun la substantivo. Akorda.
amasiganta provizon de la elektro:
Harmonia, konforma al io, adaptita al io.
A tomobilo movata de akumulatoroj.
Akordigi. Fari ion akorda. Akordi i. Fari i
akorda: La predikato akordi as kun la Akurata. - 1. Kiu plenumas je la interkon-
subjekto. Akordigebla. Kiu povas esti sentita tempo: akurata tajloro. - 2. Kiu venas
akordigita. je la interkonsentita horo. Akurateco. Eco
de tiu, kiu estas akurata.
Akra. - 1. Havanta tre maldikan tran an
randon: akra tran ilo, glavo, tondilo. - 2. Akustiko. Parto de la fiziko, pri la sonoj.
Kies lateroj (flankoj), kirni as je malgranda Aku i. Eligi maturan feton: La patrino
angulo: akra rando. - 3. Kiu forte ekscitas la feli e aku is belan knabon. - 2. Tre
sentojn: akra man a o, malvarmo, koloro, malfacile fari, verki ion: Fine li aku is sian
sono, vo o, odoro. - 4. Severa, ne entila: disertacion. Aku o. Ago de tiu, kiu aku as.
akraj vortoj. Akreco. Eco de tio, kio estas Aku isto. Kuracisto, kies specialo estas
akra. Akrigi. Fari ion akra: akrigi tran ilon. helpi la aku ojn. Aku istino. Virino, kies
Akrigilo. tono, objekto por akrigado. profesio estas helpi la aku ojn: Aku antino.
Komparu: Akuta. Virino, kiu aku as.
Akrido (Zool.). Insekto, detruanta la Akuta. Nelongeda ra, akompanata de
grenojn (Pachytylus migratorius, acrididae). fortaj simptomoj (pri la malsanoj): akuta
Akrobato. Cirka gimnastika artisto. kataro. Komparu: Akra.
Akso. - 1. Reala a imagata rekta linio, Akuzi. Proklami ies kulpon, krimon: akuzi
irka kiu turni as korpo: akso de la tera iun pri telo, akuzi iun pri malnobleco.
Akuzo. Ago, vortoj de tiu, kiu akuzas.

29
 Akuzativo. Kazo, kies fini o estas n. grandparte konsistas la korpodela bestoj kaj
Akvo. H20. Kompona o de oksigeno kaj vegeta oj.
hidrogeno; fluida o, kovranta trikvaron- ojn Albuminurio (Med.). eesto de albu-
de la tero (maroj, lagoj, riveroj). Akva. - 1. mino en la urino (simptomo de la nefrito kaj
Konsistanta el akvo: akva solva o. - 2. de aliaj malsanoj).
Vivanta en akvo: akva vegeta o. Akvofalo. Alciono (Zool.). Birdo krianta el la vico
Akvoj de rivero, lago, k. t. p., falantaj de de l paseroj (Alcedo).
supre: la Niagara akvofalo. Akvomelono.
Aldo. La plej malalta vo o de la virinoj.
Speco de melono kun ru a mola o.
Aldviolono. Granda violono: korda
Superakvego. - 1. Tre granda kvanto da
instrumento, meza inter la violono kaj
akvo. - 2. La enerala subakvigo de la tero,
violon elo.
la la biblio: Noaho kaj lia familio estis la
solaj homaj esta oj, kiuj sin savis de la Aleo. Vojo en ardeno; vojo kun vico de
superakvego. arboj e iu bordo: aleo de tilioj.
Akvaforto. Desegna o, emie farita sur Alegorio. Rakonto, kies temo estas
kupro. metafore prezentita. Alegoria. Esprimita
per metaforoj, metafore prezentita.
Akvarelo. Pentra o, farita per farboj
solvitaj en akvo. Akvarelisto. Pentristo de Aleno. Pinta fera peco por fari truojn en
akvareloj. ledo: La aleno estas ilo de l uistoj.
Akvario. Akvujo porkulturi vegeta ojn kaj Alfabeto. Kolekto de iuj literoj de lingvo
fi ojn. en konstanta vico: Preska iuj civilizitaj
popoloj uzas la latinan alfabeton.
Akvilegio (Bot.). Vegeta o el la familio
de l ranunkolacoj kun sonorilforma floro Alfenido. Metala kompona o, imitanta la
(Aquilegium). ar enton: El alfenido oni faras kulerojn,
forkojn, k. t. p. Alfenida. El alfenido:
Al. - 1. Prepozicio, metata anta nomo
alfenida cigarujo.
de persono, objekto, loko, je kiu a kien
estas direktata la ago: doni, donaci libron al Algo (Bot.). Familio de sensemaj
knabo, amo de la patro al la filo, proksimi i vegeta oj, kreskantaj en akvo (Algae).
al la urbo. - 2. Prefikso, esprimanta kien Algebro. Parto de la matematiko, en
direkti as movo ; lokon, kiun atingas movo: kies operacioj eslas uzataj literoj: La
almeti, alporti. algebro donas solvojn pli eneralajn, ol la
Alabastro. Duone diafana speco de aritmetiko. Algebra. De la algebro,
gipso de blanka koloro, similanta koncernanta la algebron: algebra problemo.
marmoron, uzata por malgrandaj artaj Al emio. emio de la mezaj centjaroj;
objektoj: vazoj, statuetoj. Alabastra. El arto aliigi metalojn en oron: La al emio
alabastro: alabastra vazo. estas la patrino de la emia scienco.
Alarmo. - 1. Alvoko al armiloj: La Alia. - 1. Diferenca, ne egala, malsama:
generalo ordonis trumpeti la alarmon. - 2. Tio estas tute alia afero! - 2. Dua el du: Ili
Sciigo, krioj pri proksimi anta dan ero. disi is: unu iris dekstren, la alia
Alarmi. Fari alarmon. maldekstren. Alie. - 1. Alimaniere. - 2. En
Ala do (Zool.). Kantobirdo el la familio kontra a okazo, se ne: Obeu, alie vi estos
de l paseroj (Ala da arvensis). punita. Aliigi. Fari ion alia: aliigi la vo on.
Alii i. Fari i alia.
Albinoso. Homo kun kunnaskita
anomalio de la pigmento: plena a preska Alibio. Pruvo, ke akuzito estis en alia
plena manko de la pigmento en la ha to, loko en la momento de la krimo.
haroj, k. t. p. Aligatoro (Zool.). Amerika krokodilo
Albumo. Libro por enmetado de foto- (Alligator).
grafa oj, ilustra oj: Albumo de konataj Esper- Alineo. Linio, kies unua vorto iom fori as
antistoj. de la rando de manuskripto a presa o: En
Albumino. Organika substanco, kiu « Vortaro de Esperanto » iu radiko havas
formas la blankon de ovo kaj el kiu sian alineon.

30
 Alko (Zool.). Speco de cervo kun lar aj Alterni. Sekvi unu alian kaj reciproke: La
plataj kornoj (Cervus alces). tagoj kaj noktoj eterne alternas.
Alkalio ( em.). Solvebla hidrato de Alternativo. Decida elekto de unu el du
bazo: hidrato de kalio, hidrato de natrio. ebla oj a aferoj: Al la kompanio sin
Alkalia. Havanta karakteron, ecojn de prezentis la alternativo: a bankroti a
alkalio: alkalia solva o. likvidi iujn filiojn.
Alkoholo. Esenca parto de brandoj, Altreliefo. Surmura skulpta o, kies figuroj
vinoj, likvoroj ( em. etila alkoholo): La tro- preska tute fori as de la fono.
uzado de la alkoholo ka zas multajn mal- Aludi. Paroli pri persono a afero, ne
sanojn. Alkohola. El alkoholo, enhavanta menciante ilian nomon, komprenigante
alkoholon. Alkohola o. Alkohola trinka o. tamen pri kio oni parolas. Aludo. Vorto a
Alkoholismo. Malsana stato, ka zita de frazo, aludanta pri io.
la trouzado de alkohola oj. Alumeto. Ligna peceto, kun ekstremo
Alkovo. ambro sen fenestro, por lito: sulfurita, por ekbruligado.
La dormado en alkovo estas malutila por la Aluminio ( em.). Al. Blanka, tre
sano. Komparu: Ni o. malpeza metalo de ar enta brilo. Aluminia.
Almanako. Libro, enhavanta tabelon de El aluminio: aluminia losilo.
l tagoj, monatoj, sezonoj kaj festoj de jaro, Aluno ( em.). Duobla sulfato de
kun literatura oj kaj praktikaj informoj. aluminio kaj kalio, amonio: La kalian alunon
Almena . - 1. Ne malpli ol: Por lerni oni ordinare nomas simple aluno. Aluno
fremdan lingvon oni bezonas almena du estas uzata por purigi akvon, en
jarojn. - 2. Eble aliaj,...: Almena mi ne fotografado, tanado.
komprenas tion. Aluvio. Tera tavolo, alportita de la akvo:
Almozo. Kio estas donata senpage al La plej granda parto de Holando konsistas
mizeruloj por helpi ilin: Blindulo petas el maraj aluvioj.
almozon anta la pre ejo. Almozulo. Amo. - 1. Pasia inklino al persono de
Homo, kiu vivas per almozoj. alia sekso: amo al virino. - 2. Alta grado de
Alno (Bot ). Arbo el la familio de l' betul- inklino: amo al la patrino, al la infanoj. Ami.
acoj, uzata de ligna istoj (Alnus). Senti amon. Aminda. Kiu meritas amon, kiu
Aloo (Bot.). Arbo, liveranta laksigan faras agrablan impreson. Enami i. Eksenti
rezinon, el la familio de l liliacoj (Aloe). amon al persono de la alia sekso.
Alopatio. Metodo de kuracado per Amatoro. - 1. Persono, kiu havas
rimedoj, kontra aj al la naturo de l inklinon al io, amas ion; amatoro de
malsano: La alopatio estas la sola serioza pentra oj. - 2. Persono, kiu ne profesie sin
metodo, la homeopatio estas nur blago. okupas per arto, scienco, metio: fotografisto
Alopatia. De l alopatio, bazita sur la amatoro. Komparu: Diletanto.
alopatio. Amalgamo. 1. ( em.). Miksa o de
Alpako. tofo el lano de l samnomaj hidrargo kun alia metalo. - 2. Miksa o.
afoj, vivantaj sur la montoj de Peruvio Amaso. Kolekto, granda kvanto, granda
[nun: Peruo]. Alpaka. El alpako: alpaka nombro: amaso da tonoj, popolamaso.
jako. Amasigi. Kolekti en granda kvanto: amasigi
Alta. - 1. Granda en la vertikala direkto: monon.
alta domo, monto. - 2. Grava, supera: alta Ambasadoro. - 1. Sendito de unu tato
rango, ofico. - 3. (Muz.). Konsistanta el al alia. - 2. Konstanta reprezentanto de
multe da vibroj: alta tono. Alta o. Alta loko. tato e alia regno.
Alteco. Eco de tio, kio estas alta. Plialtigi. Amba . Unu kaj alia: Mi renkontis du
Pligrandigi la altecon. amikojn, mi salutis ilin amba kaj iu
Altaro. Tablo por religiaj oferoj, por resalutis.
diservo. Ambicio. Forta deziro de famo, honoroj,
Alteo (Bot.). Malvosimila vegeta o k. t. p.: La dinda estas ambicio, se i
(Althaea). instigas al la laboro, kondamninda, se i
uzas intrigojn kaj reklamon. Ambicia. Kiu
31
havas, montras ambicion: ambicia homo, Amoniako ( em.). NH3. Gasa alkalio de
ambicia projekto. tre akra odoro, kombina o de azoto kaj
Amblo. Maniero de l irado de kelkaj hidrogeno; i estas uzata, en akva solva o,
kvarpiedaj bestoj, kiuj levas samtempe de ladistoj, kolorigistoj.
amba piedojn de unu flanko: La urso, Amorfa. Kiu ne posedas regulan
kamelo, irafo kaj unu speco de evaloj iras strukturon: Ekzistas du specoj de fosforo:
la amblon. amorfa kaj kristala.
Amboso. Fera bloko, sur kiu oni for as. Amortizi. Nuligi uldon per regulaj
Esti inter martelo kaj amboso = esti en partopagoj.
malfacila situacio sen eliro. Amplekso. Dimensioj, grado de vasteco
Ambro. Rezina aroma substanco, uzata (en figura senco): verko de granda
kiel incenso. amplekso. Ampleksi. Havi en si, teni en si
Ambrozio. - 1. Man a o de la grekaj dioj. (en figura senco): La programo de la
- 2. Tre bongusta man a o. universitato ampleksas iujn sciencojn.
Multampleksa. Ampleksanta multon,
Ambulanco. Movebla armea hospitalo.
havanta grandan amplekson.
Amelo. Substanco, formanta la plej
Amputi. Fortran i per irurgia
grandan parton de iuj farunaj substancoj;
instr mento membron, organon: amputi
i estas fabrike preparata el grenoj,
frakasitan brakon.
terpomoj kaj uzata por rigidigi la tola on.
Amuleto. Objekto havanta miraklan econ
Amen. La lasta vorto de pre oj; i
anta gardi de malsano, de sor o la
signifas: tiel estu.
personon, kiu in portas.
Ametisto. Violkolora multekosta tono,
Amuzi. Agrable okupi la pensojn,
konsistanta el speco de kvarco.
atenton; gajigi: La rakonto forte amuzis nin.
Amfibio (Zool.). Vertebrulo, vivanta sur Amuzo. Io agrable okupanta la pensojn,
la tero kaj en la akvo: La krokodilo estas la atenton; io gajiganta. Komparu: Distri,
plej granda amfibio (Amphibium). ludo.
Amfiteatro. - 1. Antikva duonronda kon- -An. Sufikso por esprimi membron, lo -
strua o kun pli kaj pli altaj benkoj por anton, adepton: societano, Parizano,
spektatoroj. - 2. Parto de teatro kontra la kristano.
scenejo.
Anagramo. Alimeto de la literoj de vorto
Amforo. Antikva vazo, alta kaj mallar a, a frazo, por formi alian vorton a frazon:
kun du teniloj; i estis uzata por vino, mielo, napo, pano.
oleo, k. t. p.
Anakronismo. - 1. Eraro kontra la
Amigdalacoj (Bot.). Familio de dukotile- kronologio, konsistanta en kunmetado de
donaj unupetalaj vegeta oj: migdato, nesamtempaj personoj a faktoj. - 2. Io
abrikoto, pruno, persiko. nekonforma al la moroj de epoko.
Amiko. Persono, ligita kun alia per Analitiko. Teorio de analizo.
inklino, simpatio, akordo de opinioj, gustoj:
La amikon oni ekkonas en malfeli o. Analizo. - 1. Disigo en elementojn:
Amika. Bazita sur antikeco, inspirita de emia, logika, gramatika analizo. - 2.
amikeco; amika helpo, amika konsilo. Esploro detala, dividanta la tuton en iajn
Amika o. Amika ago. Amikeco. Sento, rilato elementojn. Analizi. Fari analizon.
de tiuj, kiuj estas amikoj. Analogio. (Filoz.). Simileco de du aferoj
Amindumi. Peni pla i al persono de la en unu a kelke da rilatoj, permesanta
alia sekso per vortoj kaj konduto: amindumi konkludi pri ilia simileco anka en aliaj
viron, virinon. rilatoj: analogio de fenomenoj, analogio de
juraj okazoj. Analogia. Havanta analogion.
Amnestio. Pardono, senkulpigo, Komparu: Egala, simila, parenca.
proklamita de regnestro al krimuloj.
Amnestii. Doni amnestion. Ananaso (Bot.). Frukto de l ananasujo.
Ananasujo. Tropika arbo el la familio de
labromeliacoj (Ananassa sativa).
32
 Anapesto. Trisilaba versa mezuro, Anilino. Olea substanco, produktata el
konsistanta el du mallongaj, a neakcentitaj indigo (industrie el nitrobenzolo) kaj uzata
silaboj kaj tria longa a akcentita. por farboj. Anilina. De anilino, enhavanta
Anar io. - 1. Sistemo politika kaj socia, anilinon: anilina farbo.
en kiu iu individuo vivas sendependa, sen Animo. 1. Spirita kaj senmorta parto de
iu ajn estraro a registaro. - 2. Plena la homo: La senmorteco de la animo estas
senordo. Anar ia. De anar io, bazita sur dogmo de preska iuj religioj. - 2. Sidejo
anar io. de la sentoj kaj konscio. - 3. Esenca, efa
Anaso (Zool.). Korta na birdo (Anas parto a aganto: animo de entrepreno.
domestica). Anima. De animo, koncernanta animon.
Anatemo. Solena malbeno; malbeno. Anizo (Bot.). Vegeta o el la familio de
laumbeliferoj, kies grajnoj estas uzataj kiel
Anatomio. Scienco pri la makroskopa
spica o, por likvoroj (Pimpinella anisum).
strukturo de organismoj: La sekcado estas
la efa esplora metodo de la anatomio. Anka . Same kiel aliaj, kaj, krom tio:
Anatomia. De anatomio, koncernanta Anka mi venos = venos aliaj kaj mi.
anatomion. Ankilozo (Med.). Rigideco de artiko,
An ovo (Zool.). Malgranda man ebla ka zita de malsano.
fi o, ordinare konservata en oliva oleo, Ankora . - 1. is la nuna tempo: La
uzata kiel spica o (Engraulis encassicolis). laboro ne estas ankora finita. Li ankora
Anekdoto. Mallonga sprita rakonto. laboras. - 2. Ree: Ankora unu fojon.
Aneksi. Aligi, precipe aligi al regno Ankro. Fera ilo, etata en la akvon por
fremdan provincon: aneksi post venka fiksi ipon: La ankro estas emblemo de l
milito. Anekso. Ago de tiu, kiu aneksas. espero. eti ankron, levi ankron.
Anemono (Bot.). Vegeta o el la familio Anobio (Zool.). Lignoman anta insekto
de l ranunkulacoj (Anemone). el la vico de l koleopteroj (Anobium
tesseiaium).
Angeliko (Bot.). Vegeta o el la familio de
Pumbeliferoj (Angelica). Anomalio. Io nenormala; deklini o de
enerala regulo. Anomalia. Nenormala,
Angio. Kanalo, tubo, tra kiu fluas la
deklini anta de enerala regulo.
sango, nutraj fluida oj de l bestoj kaj
vegeta oj. Anonci. - 1. Publike sciigi: anonci en
gazeto. - 2. Diri la te la nomon de l
Angiologio. Parto de la anatomio pri la
vizitanto, kiu eniras en la salonon. Anonco.
angioj.
Vortoj anoncantaj. Komparu: Afi o, avizo,
Angilo (Zool.). Serpentosimila man ebla prospekto, reklamo.
fi o (Anguitla vulgaris).
Anonima. Sen nomo de a toro, de
Angino (Med.). Inflamo de la gor o. posedanto: anonima letero, societo.
Angulo. - 1. Nelimigita spaco inter du sin Anonimo. Io anonima.
renkontantaj linioj rektaj. - 2. Nelimigita Ansero. 1. (Zool.). Korta na birdo
spaco inter du a kelke sin renkontantaj (Anser domesticus). - 2. Malsa a persono.
reciproke ebenoj. - 3. Malvasta, ka ita loko.
Anstata . En la loko de: Anstata apelo
Triangulo Parto de l spaco, limigita de tri
surmeti apon. Anstata babili, laboru.
sin reciproke renkontantaj linioj.
Anstata i. Esti uzata anstata io; okupi la
Multangulo. Parto de l spaco, limigita inter
lokon, plenumi devon anstata iu: La mielo
kvar, kvin k. t. p. sin reciproke renkontantaj
anstata as la sukeron. Dum la foresto de la
rektaj linioj.
prezidanto anstata is lin la sekretario.
An elo. 1. iela esta o, akompananta Anstata o. Ago de tiu, kiu anstata as.
kaj servanta Dion; iela sendilo. Malbona Anstatauigi. Uzi anstata io, doni la oficon
an elo = diablo, satano. - 2. Persono tre de iu: anstata igi mortintan oficiston per
bonkora, dol a, tolerema: an elo de l nova.
pacienco.
-Ant. Fini o de la aktiva participo de la
Anhidra ( em.). Senakva. estanta tempo: saltanta, kantante.

33
 Anta . - 1. Prepozicio, esprimanta: a) Ar eologo. Persono, kiu sin okupas per
Tempon, momenton pli fruan, ol alia: La la ar eologio.
spektaklo komenci is anta la oka horo. Mi Ar eologio. Scienco pri la monumentoj
venis anta li. b) Lokon, pli proksiman, ol kaj artoj de la antikveco.
alia: La puto estas anta la domo. - 2.
Ar ipelago. - 1. La maro inter Grekujo
Prefikso, esprimanta agon, staton,
kaj Turkujo. - 2. Kolekto de najbaraj insuloj:
okazantan pli proksime, pli frue: anta iri,
la Patagonia ar ipelago.
anta diri. Anta a. Estanta anta io: anta a
parto de domo, anta a preparo. Anta e. - Ar itekto. Persono, kiu profesie sin
1. Pli frue: Anta e pensu, poste agu. - 2. En okupas per la konstruado.
anta a loko: Anta e iris heroldo kaj post li Ar itekturo. Belarto de la konstruado.
dek kavaliroj. Anta en. Al anta a loko, Ar itravo. Trabo sur la kapitelo de kolo-
anta sin: Anta en! - komandis la kolonelo. no.
Antagonismo. Kontra eco. Ar ivo. Kolekto de malnovaj aktoj kaj
Antagonisto. Kontra ulo. dokumentoj. Ar ivisto. Persono gardanta,
Antarkta. Proksima de la suda poluso. aran anta ar ivon.
Anteno (Zool.). Movebla korno sur la Ario. Muzika o, adaptita al vortoj.
kapo de insektoj, servanta kiel organo de la Ariergardo. Ta mento, gardanta la
palpa kaj a da sento. postan parton de armeo.
Anticipi. Akcepti, preni anta e: anticipi Aristokrato. Ano de alta nobelaro.
tezon = akcepti tezon, por kiu oni poste Aristokratio. Aristokrataro.
liveros pruvojn; anticipi monon = preni
Aritmetiko. Scienco pri la nombroj kaj
monon, anta kiam estas plene liverita la kalkulado.
komerca o.
Arko. Parto de cirklo: Fleksita bastono
Antikristo. Kontra ulo de Kristo kaj de la havas formon de arkoj. Arka o. - 1. Arka
kristanismo; legenda esta o, kiu devas aperi supra o, kovranta ion: la iela arka o. - 2.
anta la fino de la mondo kaj esti venkita de
Masona o (tegmento, plafono, ponto), kon-
Kristo. sisianta el kojnformaj tonoj a brikoj, kiuj
Antikva. 1. Kiu ekzistis anta tre longe sin apogas unu al alia, kovrante liberan
kaj ne ekzistas plu: antikva Romo, antikva spacon sub si. ielarko. Sepkolora arko sur
lingvo. - 2. Tre malnova: antikva meblo. la ielo, kiu aperas, kiam la sunaj radioj
Antikva o. Antikva objekto: vendisto de refrakti as en la pluvaj gutoj. Pafarko.
antikva oj. Antikveco. Eco de tio, kio estas Arkforma armilo, el ligno a alia fleksebla
antikva. Komparu: Ar aika, malnova, mal- substanco, servanta por eti sagojn.
juna. Arkado. Arka o sur kolonoj.
Antilopo (Zool.). Speco de rapidkura Arkeo. La ipo de Noaho.
rema besto.
Arkta. Proksima de la norda poluso.
Antimono ( em.). Sb. Blanka blueta
metalo, de lamena strukturo; i estas uzata Arlekeno. Ludanto en cirka spektaklo,
por la fabrikado de diversaj kunfanda oj portanta groteskajn diverskolorajn vestojn.
(ekz. presliteroj); en la medicino estas Komparu: Histriono.
uzataj iaj saloj. Armi. Provizi per instrumentoj por atako
Antinomio. Kontra eco de du le oj, de a defendo: armi soldatojn, sin armi.
du reguloj. Armilo. Instrumento por atako a defendo:
glavo, lanco, ildo. Preni armilojn, remeti
Antipatio. Malinklino, kiun ka zas mal- armilojn, al la armiloj! Senarmigi. Liberigi
agrablaj spiritaj ecoj. Antipatia. Kiu ka zas
de armiloj, forpreni armilojn: Soldatoj,
antipation: antipatia homo. senarmigu vin! Oni senarmigis la
Antipirino. CHH12N.2Q. Dimetilfenilpira- malamikojn. Armilejo. Arsenalo, provizejo
zolono. Blanka kristala pulvoro, uzata en la de armiloj.
medicino kontra la kapdoloro kaj febro.

34
 Armeo. Militistaro. Granda kolekto de Arti oko (Bot.). Legomo el la familio de
armitaj soldatoj, dividitaj en regimentojn, l kompozitoj (Cynara scolymiis).
rotojn, k. t. p. kaj komandataj de unu efo. Artrito. Inflamo de artiko. Artritulo.
Arniko (Bot.). Vegeta o el la familio de la Persono, malsana je artrito.
kompozitoj, uzata en la popola medicino, Artropodoj (Zool.), Tipo de malsuperaj
kiel vundsaniga rimedo (Arnica). bestoj, kies korpo estas dividita en
Aroganta. Malmodesta kaj mal ate segmentojn: krustuloj, araneoj, insektoj.
kondutanta kun aliaj. -As. Fleksio de la tempo estanta de l
Aromo. Bonodoro de vegeta oj. Aroma. aktivo (por iuj personoj de la unu- kaj
Kiu posedas aromon: aromaj herboj, aroma multenombro).
tabako. Aso. Ludkarto, signita per unu sola
Aroruto. Amelo el radikoj de kelkaj punkto.
tropikaj vegeta oj, uzata kiel nutra o.
Asafetido. Malbonodora rezino, aplikata
Arpe o. Akordo, kies sonoj ne sonas kontra spasmoj.
samtempe, sed rapide ekvas unu alian.
Asbesto. Minerala substanco,
Arpe i. Fari arpe ojn.
konsistanta el fadenoj kaj nebruligebla.
Arsenalo. Provizejo de armiloj, armilejo.
Asekuri. Certigi al si per speciala pago
Ar ino. Rusa mezuro de la longeco = kompenson de perdoj, kiuj povas esti
0,71 m. ka zitaj de fajro, ippereo, k. t. p.: asekuri
Arto. - 1. Scio, kapablo fari ion, akirita per domon de fajro, kampojn de hajlo,
studoj, lernado, praktiko: arto de diplomato, komerca ojn de ippereo; asekuri sian
de kuracisto, de asisto. - 2. Kontra o de la vivon. Asekuro. Ago de tiu, kiu asekuras:
naturo: La arto imitas la verkojn de la societo de asekuroj.
naturo. - 3. Belarto: poezio, ar itekturo. Asepso. Kontra putra metodo en la
Arta. Koncernanta arton. Artisto. Persono, irurgio, sen uzado de emiaj rimedoj.
kiu sin okupas per arto: pentristo, drama Asepsa. - 1. Bazita sur la asepso: asepsa
artisto. Belarto. iu el la kvin artoj: procedo. - 2. Libera de mikroboj: asepsa
ar itekturo, poezio, muziko, skulpt- kaj instrumento.
pentrarto.
Aserti. Kategorie kaj kun certeco esprimi
Arterio (Anat.). Angio, kiu kondukas sian opinion. Aserto. Opinio, vortoj de tiu,
sangon de la koro al lapartoj de la korpo. kiu asertas. Komparu: Certigi.
Arteza. Arteza puto: borita puto, el kiu la Asesoro. Asistanto, helpanto de ju isto.
akvo prucas per si mem.
Asfalto. Terpe o, uzata precipe en
Artifiko. Lerta, ruza, trompa procedo: miksa o kun dika sablo, por kovri stratojn kaj
artifiko de onglisto, de advokato. Artifika. vojetojn. Asfalti. Kovri per asfalto. Asfalta.
Lerta, ruza, trompa. Artifikeco. Eco de tio, El asfalto: asfalta trotuaro.
kio estas artifika. Asfiksio. eso de la spirado, sufoki o.
Artiko. Organo, kiu kunigas kaj en kiu Asigno. Dokumento, ordonanta pagi
movi as du membroj de la korpo: genua monon, destinitan por speciala celo, al
artiko. Elartikigi. Forigi, forpu i membron el persono prezentanta la mandaton. Asigni.
artiko. Destini kaj pagi monon por speciala celo:
Artikolo. - 1. Partikulo, per kiu oni Por la konstruo de hospitalo la urbo asignis
esprimas la difinitecon a nedifinitecon: mil frankojn. Komparu: eko, mandato.
Esperanto posedas nur unu artikolon. - 2. Asimili. - 1. Proprigi al sia korpo man -
Raporto, traktato en gazeto: La itan nutra on: La su infano tre bone asimilas
propagandaj esperantaj gazetoj ne la lakton de sia patrino. - 2. Aliigi anojn de
akceptas politikajn artikolojn. alia nacio en anojn de sia: Ne malofta estas
Artilerio. Kanonoj kun la soldatoj, la fakto en la historio, ke unuj popoloj
servantaj ilin. Artileria. De artilerio: artileria asimilas aliajn. Asimilo. Funkcio, ago de
atako. tiu, kiu asimilas. Komparu: Digesti.

35
 Asisti. Akompani kaj helpi. Asisto. Ataki. - 1. Sin eti kontra iu por batali:
Akompano kaj helpo. Asistanto. Persono, ataki malamikon. 2. Fig.: ataki per
kiu asistas: asistanto de pastro, de parolado, malsano atakas organon. Atako.
profesoro. Afero de tiu, kiu atakas. Atakema. Inklina
Askarido (Zool.). Parazita vermo vivanta ataki. Atakanto. Homo, kiu atakas.
en la intestoj de l homoj kaj porkoj. Atavismo. Heredado de malproksimaj
Asketo. Persono, celanta perfekti on per anta uloj.
piaj procedoj kaj abstinenco. Ateismo. Doktrino, neanta la ekziston de
Asketismo. Asketa vivado. Dio.
Asocio. Grava, granda societo: Ateisto. Persono, kiu neas la ekziston de
Internacia Scienca Asocio. Asocii. Kunigi Dio.
en asocion. Asociito. Ano de asocio. Atenci. - 1. Krime ataki reganton a alian
Komparu: Ligo, kompanio, unui o. eminentan personon: atenci iun, atenci
Asonanco. Neplena rimo, en kiu onj kontra iu. 2. Fig.: atenci la liberecon,
atentas nur la samecon de la akcentitaj rajtojn = provi limigi, provi forpreni. Atenco.
vokaloj: Asonancoj estas ofte uzataj en la Ago de tiu, kiu atencas.
hispana poezio. Asonanca. Bazita sur Atendi. - 1. Resti, is iu venos, is io
asonancoj: asonanca versa o. okazos: atendi amikon, atendi la subiron de
Asparago (Bot.). Legomo el la familio de la suno. - 2. Esperi: atendi helpon. - 3. Esti
l liliacoj (Asparagus officinalis). preta, minaci, esti neevitebla: La tagman o
atendas nin. La krimulon atendas la
Aspekto. Maniero, en kiu io sin
ekzekuto. Atendo. Stato de tiu, kiu atendas.
prezentas al niaj okuloj; ajno; mieno;
Atendejo. ambro, salono por atendi:
stranga, bela aspekto; havi aspekton.
atendejo de stacidomo, de kuracisto.
Aspergi. Delikate sur prucigi per gutoj:
Atenta. Kies a da, vida sento, spirito
La pastro aspergas la pre antojn. Aspergi
estas turnita al io: atenta lernanto, atenta
florojn. Aspergo. Ago de tiu, kiu aspergas.
spektatoro. Atenti. - 1. Havi la a dan, vidan
Aspergilo. Ilo por aspergi.
senton, spiriton, turnitan al io: atenti
Aspido (Zool.). Venena serpento. lecionon. - 2. Sekvi, obei: atenti konsilon,
Aspiri. Celi, deziri oficon, postenon: argumentojn. Atento. Anima stato de tiu,
aspiri al la ofico de l direktoro; aspiri altajn kiu atentas. Senatenta. Kiu ne atentas.
honorojn. Aspiranto. Persono, kiu aspiras: Atesti. - 1. Doni sciigojn pri fakto a
La ofico ne vakas ankora , kaj jam sin afero, por konfirmi a kontra paroli diron de
prezentis dek aspirantoj. Komparu: akuzito: atesti en ju ejo. - 2. Pruvi, montri:
Kandidato. La historiaj monumentoj atestas, ke la
Asteroidoj. Malgrandaj planedoj inter antikva Egipto posedis altan civilizacion.
Marso kaj Jupitero. Atesto. - 1. Vortoj de tiu, kiu atestas. - 2.
Astmo (Med.). Malsano, karakterizata de Atestanta dokumento: supera (profesora)
malfacila spirado. esperanta atesto. Atestanto. Persono, kiu
Astro. iela korpo: suno, planedo, atestas.
kometo. Komparu: Stelo. Atingi. Sukcesi tu i, veni is, sin etendi
Astrologo. Persono, kiu sin okupas per is: atingi la plafonon per etendita mano;
atingi celon; atingi urbon anta la nokto;
la astrologio.
atingi a on de dudek jaroj. Atingebla. Kiu
Astrologio. Arto anta diri faktojn el la povas esti atingita: neatingebla perfekteco.
situacio de la steloj.
Atlaso. - I. Kolekto de geografiaj kartoj;
Astronomo. Persono, kiu sin okupas per kolekto de desegna oj a pentra oj,
la astronomio. ilustrantaj specialan temon: atlaso
Astronomio. Scienco pri la astroj. geografia, historia, anatomia, botanika. - II.
-At. Fini o de la pasiva participo de l Glata brila silka tofo kun nerimarkebla
estanta tempo: amata, batate. transversaj fadenoj. - III. Filo de Jupitero;
giganto, kiu portis sur siaj ultroj la ielon.
36
 Atleto. - 1. Luktisto. - 2. Homo tre forta. nenion. A skultanto. Persono, kiu
Atmosfero. Aero, gasoj, irka antaj la a skultas. Komparu: A di.
teran globon a alian astron. Atmosfera. A spicioj. Protekto, partopreno: La
De atmosfero: atmosferaj gasoj. rondo estis fondita sub la a spicioj de la
Atomo. La plej malgranda, nedividebla tutmonda ligo de instruistoj.
parto de materio. Komparu: Molekulo. A tentika. Originala, nefalsita, vera:
Atomismo. Filozofia sistemo, klariganta a tentika verko, dokumento, subskribo.
la formi on de l universo, kiel kuni on de A tentikeco. Eco de tio, kio estas
atomoj. a tentika: La akuzito neis la a tentikecon
de l dokumento.
Atonio (Med.). Malforteco de muskolo,
de organo. A tobiografio. Priskribo de la propra
vivo.
Atribui. Opinii, ke io estas ies ago, eco:
atribui al iu meriton, pekon, agon. A to tona. Kies anta uloj lo is en lando
jam de antikvaj tempoj: a to tona popolo.
Atributo (Gram.). Adjektivo a sub-
stantivo, kiu kun verbo formas predikaton: A todidakto. Persono, kiu lernas sen
La rozo estas ru a. Kiamaniere vi fari is instruanto.
Esperantisto? La popolo proklamis lin re o. A tografo. Io skribita per la propra mano
Atributa. De atributo, havanta karakteron de a toro, de eminenta persono.
de atributo: atributa vorto. A tografa. Skribita per la propra mano de
Atriplo (Bot.). Vegeta o herba el la a toro, de eminenta persono.
familio de l kenopodiacoj (Atriplex). A tografio. Reproduktado de a tografoj
Atrofio (Med.). Patologia malgrasi o, per la litografio.
malgrandi o de muskolo, de organo. A tokrato. Absoluta reganto. A tokrata.
Atrofii. Patologie malgrasi i, malgrandi i. Reganta absolute.
Atuto. Supera koloro en la kartludoj. A tokratio. A tokrata sistemo de
A . - 1. Esceptanta konjunkcio: Venki a regado.
morti! Prenu frakon a redingoton. - 2. A tomato. - 1. Aparato, movata de
Alivorte; tio estas; nomata alie: Unuigitaj risorto (precipe imitanta vivantan esta on). -
tatoj a Usono. 2. Aparato, kiu el etas per sia mekanismo
A di. Percepti per la orelo: a di bruon, diversajn objektojn (bombonojn, po tkartojn,
muzikon. A dado. Kapablo a di: La fervojajn biletojn), post kiam oni enmetis
a dado gvidas la blindulon. A da. De l moneron de difinita grandeco. - 3. Persono
a dado, kiu koncernas la a dadon: a da sen volo, sen energio. A tomata. Aganta
sento, a da organo. Komparu: A skulti. per si mem, sen ekstera ka zo, mekanika:
La batado de la koro estas a tomata.
A dienco. Oficiala akcepto de regnestro A tomate. En a tomata maniero, kiel a to-
a altrangulo, por a skulti petojn. mato.
A ditorio. ambrego por publikaj, A tomobilo. Veturilo, kale o, movata de
universitataj lecionoj. motoro.
A guro. Antikva roma anta diristo. A tonomio. Sistemo de regado de
A kcio. Publika vendo al persono, kiu provinco, sendependa de la centra
proponas la plej altan pagon. registaro. A tonomia. Posedanta
A rantiacoj (Bot.). Familio de a tonomion, bazita sur a tonomio:
dukotiledonaj vegeta oj: oran o, citrono. a tonomia provinco, a tonomia
A reolo. Luma cirklo, per kiu la pentristoj administrado.
ordinare irka as la kapon de la sanktuloj; A toro. Verkisto: a toro de poemo, de
glorkrono. Komparu: Nimbo. scienca verko, de opero.
A skulti. Uzi sian a dan senton; atenti A toritato. Povo, spirita influo, bazita
por a di: iuj atente a skultis, sed la bruo sur respekto al iu, sur ies sa o, virtoj: patra
estis tiel granda, ke oni a dis preska a toritato, a toritato de scienculo, de efo.
A toritata. De a toritato, posedanta a tori-
taton: a toritata opinio.
37
 A tuno. La tria sezono de la jaro, inter la Averti. Anta sciigi pri minacanta
somero kaj vintro, t. e. inter la dua tagnokt- dan ero, malfeli o, malbono, por ke oni in
egaleco kaj la plej mallonga tago de l jaro. evitu: averti iun pri proksimi anta
A tuna. De a tuno, okazanta en a tuno: fulmotondro. Averto. Vortoj de tiu, kiu
a tuna vento. A tune. Dum a tuno. avertas.
Avo. Patro de patro, patro de patrino. Avida. Forte deziranta posedi ion: avida
Avanso. Progreso en rango, en ofico: de gloro, avida de mono. Avide. En avida
doni avanson, ricevi avanson. Avansi. maniero. Avideco. Eco de tiu, kiu estas
Progresi en rango, en ofico. avida. Komparu: Avara, parema.
Avara. Karakterizata de ekstrema deziro Avizo. Presita sciigo pri estonta fakto:
kolekti ri a ojn, ne volonte elspezanta. avizo pri balda a apero de verko. Avizi.
Avari. Ne volonte, ne multe doni: avari Sciigi pri estonta fakto. Komparu: Afi o,
la dojn, helpon. Avareco. Eco de tiu, kiu anonco, prospekto, reklamo.
estas avara. Avarulo. Persono avara. Azeno (Zool.). Longorela kvarpiedulo el
Komparu: Avida, parema. la gento de l evaloj: malsa a kaj obstina
Avelo (Bot.). Arbeto el la familio de la kiel azeno (Asinus).
kupuliferoj kun man eblaj nuksoj (Corylus Azilo. Rifu ejo.
avellana). Azoto ( em.). N. emia elemento,
Aveno (Bot.). Greno, uzata kiel pa ta o senodora, senkolora gaso, el kiu konsistas
por la evaloj (Avena). kvar kvinonoj de la atmosfera aero; i ne
Aventuro. Rimarkinda, eksterordinara brulas, ne subtenas la bruladon, ne ta gas
okazo en ies vivo; kura a dan era por la spirado.
entrepreno. Aventuristo. Persono, havanta
inklinon al aventuroj.

B
Babili . Paroli pri negravaj aferoj, paroli Balo. Kunveno kun dancoj.
multe kaj precipe por la sola plezuro de Balai. Forigi polvon, malpura .ojn per ilo,
parolado. Babilo. Vortoj de tiu, kiu babilas. farita el vergoj a haregoj: balai polvon,
Babilema. Kiu amas babili. Babilulo. balai ambron, balaipolvon el ambro.
Persono babilema. Balailo. llo por balai. Balaa o. Malpura o,
Babordo . Maldekstra flanko de ipo kiun oni forigas per balaado.
(se oni turnas la viza on al la anta a parto) Balado. Epika versa o, kies temo estas
Bacilo . Bakterio, havanta formon de erpita el legendo.
bastoneto: bacilo de la olero. Balanci. Nerapide kaj egale movi supren
Bagatelo . Negranda objekto, negrava kaj returnen: knaboj sin balancas sur
afero. tabulo; ondoj balancas ipon; oni jese
balancas la kapon. Balanci i. Nerapide kaj
Bajoneto . Pinta batalilo, kiun oni egale movi i supren kaj returnen: ipo
almetas al la pafiloj: Talleyrand diradis: balanci as sur maro. Balancilo. Ilo por
« Oni povas ion fari per la bajonetoj, sed balanci (tabulo, pendigita sur nuro, tabulo
oni ne povas sidi i sur ili ». sur tipo). Komparu: Svingi, skui, anceli.
Baki. Sekigi kaj malmoligi per la varm- Balasto. Pezaj objektoj ( tonoj, sablo),
ego: baki panon, brikojn, potojn. Bakisto. per kiuj oni ar as ipojn, aerostatojn por
Homo, kies metio estas baki panon, hulkojn, konservi la egalpezon.
k. t. p. Baka o. Pano, bulkoj, k. t. p.
Balbuti. Paroli neklare, haltante kaj
Bakterio. Malsupera vegeta organismo, ripetante silabojn. Balbuto. Vortoj, parol-
videbla nur per mikroskopo kaj ka zanta maniero de tiu, kiu balbutas.
diversajn malsanojn, fermentadon,
putradon.
38
 Baldakeno. Kovrilo, tegmento, portata vero, banala vesto, banala sprita o.
sur stangoj super la kapo de efa pastro a Banaleco. Eco de tio, kio estas banala.
civila altrangulo dum soleno. Komparu: Triviala, vulgara.
Balda . Post mallonga tempo: Li balda Banano (Bot.). Frukto de l bananarbo,
venos. Balda a. Kiu balda okazos: is Bananarbo. Tropika arbo el la samnoma
balda a revido! familio (Musa paradisiaca).
Bando. Aro de rabistoj, vaguloj, fri-
Baleno (Zool.). Grandega mambesto,
ponoj.
vivanta en la maro (Balaena). Balenosto.
Banda o. Longa tola rubapdo, per kiu
Kornaj lamenoj en la bu ego de la balenoj.
oni kovras, irka volvas kaj senmovigas
Baleto. Teatra danco; spektaklo, kies vunditan membron. Banda i. Meti band-
temo estas esprimata per dancoj kaj a on.
mimiko. Banderolo. Papera rubando, anstata -
Balisto. Antikva milita ma ino, por anta koverton: Mi sendas al vi la gazeton en
etado de tonoj, lancoj, k. t. p. rekomendita banderolo.
Balistiko - 1. Parto de la me aniko pri la Bandito. Rabisto.
movoj de etitaj korpoj. - 2. Milita scienco pri Banko. Institucio, privata a tata, por
la movoj de kugloj, pri la eksplodo de monaj operacioj: pruntoj, kambioj, ekoj
bomboj, k. t. p. k. t. p. Banka bileto. Papera mono.
Balkono. Ekstera, horizontala ebeno el Bankiero. Posedanto de privata banko.
Bankroti. esi pagi siajn komercajn
tabuloj, tonplatoj e la superaj eta oj,
irka ita de balustrado kaj komuniki anta uldojn kaj lasi deklari oficiale pri tio.
Bankroto. Stato de tiu, kiu bankrotas.
kun la interno de l domo. Komparu:
Bankrotinto. Persono, kiu bankrotis.
Teraso, verando.
Balono. - 1. Sferforma malplena korpo. - banto. nuro, arkforme fleksita, kies
2. Vitra sferforma vazo. - 3. Aerostato. ekstremoj estas interligitaj, lasante liberan
Baloti. - 1. Vo doni per globetoj. - 2. spacon inter si. Komparu: Nodo, ma o.
Bapti. Doni la sakramenton de l' bapto.
Vo doni pri kandidatoj.
Balustrado. Vico de kolonetoj a Bapto. Sakramento, kiu forigas la primitivan
pekon de niaj prapatroj ; la baptanto (p.siro
palisetoj, kunigitaj supre per horizontalaj
a alia persono) aspergas la baptaton kaj
traboj, servanta kiel barilo e altaroj,
ctonas al li nomon. Baptano. Persono, kiu
tuparoj, balkonoj, terasoj. Komparu:
Barilo, bariero. partoprenas la ceremonion de la bapto kaj
akompanas la baptatan infanon. Bapto-
Balzamo. - 1. Bonodora rezina
substanco de vegeta oj. - 2. Tio, kio patro. Persono, kiu prezentas infanon al
kvietigas dolorojn, agrenojn: La konsolo bapto, tenas in sur siaj manoj dum la
estas balzamo por doloranta koro. ceremonio kaj sciigas al la pastro la nomon,
Balzamino (Bot.). Vegeta o el la elektitan por la baptato.
samnoma familio, kun belaj floroj (Impatiens Bari. Meti ion sur vojo, por malhelpi la
balsamina). trairon: bari al iu la vojon, bari riveron, bari
la fluon de rivero. Baro. Tio, kio baras,
Bambuo (Bot.). Grandega herba
malhelpo. Barilo. Vico de lignaj palisoj a
vegeta o el la familio de l graminacoj, kies
trunko estas uzata por konstrua oj, mebloj stangoj, fiksitaj en la tero kaj kunigitaj
(Bambusa). transverse; muro, kradaro, apartiganta de
Bani. Meti korpon en akvon, fluida on kaj vojo ardenon, korton, konstrua on.
tie in lavi: bani infanon, sin bani. Banejo. irka baro. Barilo, irka anta de iuj
flankoj. Plektobarilo. Barilo el arbetoj, kies
Loko, ambro, kie oni banas a sin banas.
Banujo. Vazo (marmora, leda, ligna), en kiu bran oj kunplekti as. Komparu: Balustrado,
oni banas a sin banas. Pluvbano. Bano, bariero.
Barako. Simpla, provizora konstrua o por
en kiu la akvo falas de supre en
soldatoj, laboristoj, malsanuloj. Komparu:
multenombraj gutoj, kvaza pluvo.
Vaporbano. Bano en la akva vaporo. Budo.
Banala. Ofte, de iuj uzata, kaj tial Barakti. Kontra stari, peni sin liberigi per
neoriginala, neeleganta, neinteresa: banala vivegaj movoj de la membroj: La kaptito

39
furioze baraktis. Barakto. Ago, movoj de tiu, transversa ligna peco supre, sur kiu sin
kiu baraktas. apogas la lamuloj.
Barbo. Haroj, kreskantaj sur la mentono Ba liko. Speco de kapu o kun longaj
kaj vangoj. Senbarba. Ne havanta barbon. ekstremoj, kiujn oni ligas irka la kolo.
Barbara. Karakterizata de sova aj Bati. Trafi per rapida forta movo de
moroj, manko de civilizacio, krueleco. mano a de objekto, tenata en la mano: bati
Barbaro. Homo barbara. Barbareco. Eco evalon. Mortbati. Mortigi per batoj. Rebati.
de tiu, kiu estas barbara. Respondi baton, atakon per bato, atako:
Barbarismo. Esprimo, kontra a al la rebati atakanton, rebati argumenton. Bato.
spirito de lingvo, precipe erpita el alia Movo de tiu, kiu batas. Komparu: Frapi.
lingvo. Batali. - 1. Malamike uzi siajn fizikajn
Barbiro. Homo, kies profesio estas razi, fortojn kontra iu; peni venki iun korpe (sin
tondi kaj kombi la harojn. defendante a atakante kontra ulon): batali
Bar o. Supo el betoj. kontra la malamikoj de l patrujo. - 2. Peni
Barelo. Vazo el lignaj tabuletoj, kunigitaj per la spiritaj fortoj forigi malhelpon: batali
per ringoj, kun du fundoj. Barelisto. por ideo. Batalo. Ago de tiu, kiu batalas;
agoj de du batalantaj armeoj. Batalema.
Metiisto, kiu faras barelojn. Komparu: Tino.
Kiu amas batali, kiu havas inklinon al
Bario ( em.). Ba. emia elemento el la batalo. Batalilo. Ilo por batali, armilo.
grupo de termetaloj.
Bataliono. Ta mento de infanterio, parto
Bariero, Transversa trabo, baranta de infanteria regimento.
vojon. Komparu: Barilo.
Baterio. - 1. Artileria ta mento kun la
Barikado. Baro, rapide konstruita sur ilaro: Franca baterio havas ses kanonojn. -
strato el veturiloj, pavimaj tonoj k. t. p. 2. Elektra baterio: kolekto de boteloj de
Barikadi. Bari per barikado, forte bari: Leyde.
barikadi pordon. Batisto. Tre maldika Kaj densa teksa o
Baritono. Malalta vira vo o inter la baso el plej delikataj specoj de lino. Batista. El
kaj tenoro. batisto: batista emizo.
Barko. Simpla, nekovrita ipo. Bazo. - 1. Malsupro, malsupra parto;
Barometro. Instrumento por mezuri la bazo de monto, de piedestalo, de triangulo.
premon de la atmosfero. - 2. ( em.). Substanco, kiu kun acido
Barono. Nomo de nobela terposedanto formas salon. - 3. efa. esenca principo: La
de malpli alta rango, ol princo kaj grafo. internacieco estas la bazo de Esperanto.
Bazi. Doni, kiel bazon, konstrui sur io;
Baso. La plej malalta vira vo o. bazita sur mensogo. Komparu: Funda-
Baseno. - 1. Granda vazo por akvo. 2. mento.
Sendan era loko en haveno por gardi Bazaro. - 1. Placo, kie oni vendas
ipojn de maraj ventegoj. komerca ojn. - 2. Loko, okupita per plej
Basko. Malsupra pendanta parto de diversaj butikoj. - 3. efa, granda komerca
redingoto, de frako. centro.
Basto. Interna parto de la elo de l Baziliko. efa pre ejo.
arboj. Bazilisko. 1. (Zool.). Amerika lacerto
Bastardo. Infano naskita ekster edzi o. (Basiliscus americanus). - 2. Fabela drako,
Bastarda. Naskita ekster edzi o. kies rigardo mortigas.
Bastiono. Aldona fortika o el tero kaj Bedo. Longa kaj mallar a peco de tero,
masona o, konstruita ekstere de efa kie oni kulturas florojn, legomojn, k. t. p.
fortika o. Beda ri. 1. (Netr.). Esti nekontenta,
Bastono. Longa maldika ligna peco, kiun senti agrenon, ke oni faris ion a ne faris:
oni portas en la mano kaj sur kiu oni sin Mi beda ras, ke mi skribis la leteron. 2.
apogas. Lambastono. Bastono kun (Tr.). Senti agrenon pro ies malsukceso:
beda ri iun, beda ri ies morton. Beda ro.

40
Sento de tiu, kiu beda ras. Beda rinde. Besto. Vivanta esta o, posedanta la
Estas malfeli o, ke; oni devas beda ri, ke: kapablon senti kaj sin movi: La regno de la
Beda rinde oni rapide forgesas la mort- bestoj kaj la regno de la vegeta oj. Besta.
intojn. Komparu: Doma o. De besto, havanta karakteron de besto:
Beko. Pinta longa parto de la bu o de l' besta organismo, besta apetito.
birdoj. Beki. Bati, piki per beko. Beto (Bot.). Legomo el la familio de
Beke o. Hungara vesto: longa, vasta kenopodiacoj, el kiu oni produktas sukeron
surtuto kun rigida kolumo. (Beta).
Bela. Kiu tre pla as: bela virino, bela Betulo (Bot.). Arbo el la samnoma
ago. Belega. Tre bela. Beleta. Bela kaj familio: ia elo kaj ligno estas uzataj por
delikata, aminda. Beligi. Fari ion bela. multaj objektoj (Betula).
Beli i. Fari i bela. Bele. En bela maniero. Betulacoj (Bot.). Familio de
Beleco. Eco de tio, kio estas bela. dukotiledonaj senpetalaj vegeta oj: betulo,
Beladono (Bot.). Venena vegeta o el la atno.
familio de l solanacoj, uzata en la medicino Bezoni. - 1. Ne posedi ion necesan:
(Atropa belladonna). bezoni monon. - 2. Esti en stato, en kiu io
Beletristiko. Nescienca, neteknika litera- estas necesa: bezoni fari ion. Bezono. - 1.
turo; bela literaturo: romanoj, versa oj, Manko de io necesa. - 2. Stato de tiu, kiu
noveloj, k. t. p. bezonas ion: esti en bezono. - 3. Tio, kion
oni bezonas: havi moderajn bezonojn.
Beni. Solene alvoki la favoron de Dio,
solene diri bondezirojn: La pastro benas la Biblio. La sankta skriba o; la malnova
pre antojn. Beni la gefian ojn. Beno. - 1. kaj la nova testamento.
Ago, vortoj de tiu, kiu benas. - 2. Favoro de Bibliografio. Tabelo a priskribo de
Dio: Bonaj infanoj estas vera beno de Dio. eldonitaj libroj.
Benefico. Teatra spektaklo, kies profito Biblioteko. - 1. Kolekto de libroj. - 2.
estas destinita ne por la direkcio, sed por ranko por libroj. - 3. ambro, konstrua o
unu el la artistoj, a por filantropia celo. por konservado de libroj.
Benko. Longa tabulo, apogita e la Biciklo. Durada velocipedo, kies anta a
ekstremoj, por sidi. rado estas multe pli granda, ol la posta.
Benzino. Senkolora, facile ekbruligebla Biciklisto. Sportisto, uzanta biciklon.
fluida o, produktata el kruda petrolo kaj Bicikleto. Durada velocipedo kun egale
uzata por forigo de makuloj, por motoroj grandaj radoj.
(a tomobiloj). Bieno. Tera, kampara propra o. Bienulo.
Benzolo ( em.). C6H6. Fluida kompon- Posedanto de bieno.
a o de karbono kaj hidrogeno, produktata el Biero. Fermenta trinka o, produktata el
la pe o de tonkarbo kaj uzata por forigo de lupolo kaj diversaj grenoj, precipe el hordeo.
makuloj, por fabrikado de anilinaj farboj, Bifsteko. Rostita peco de fileo.
k. t. p.
Bigamio. Krimo de viro, kiu edzi as
Bero. Mola, sukplena frukto, kiu anstata duafoje, kiam ankora vivas lia unua
kerno havas grajnojn: ribo, groso, frago. edzino, a de virino, kiu edzini as, kiam
Beraro. Kolekto de beroj sur komuna ankora vivas ia unua edzo.
trunketo. Vinbero. Bero, el kiu oni
Bigota. Tro fervora en la plenumo de
produktas vinon. Sekvinbero. Sekigita
religiaj ceremonioj. Bigotulo. Bigota per-
vinbero.
sono. Bigoteco. Eco de tiu, kiu estas
Berberiso. Arbeto el la samnoma familio bigota.
kun flavaj floroj kaj ru aj beroj (Berberis).
Bilanco. Tabelo de aktivoj kaj pasivoj de
Berilo. Speco de smeraldo de koloro de komerca firmo.
la mara akvo.
Bilardo. Ludo, kiun oni ludas per eburaj
Berilio ( em.). Be. emia elemento, globoj, pu ataj per longaj bastonoj, sur
blanka malfacile fandebla metalo. tablo, kovrita per verda drapo.

41
 Bildo. Io prezentanta la formon kaj blinde obei, blinde kredi. Blindigi. Igi iun
figuron; rebrilo en akvo, en spegulo. blinda; malklarigita vidsenton; senigi je
Bileto. Papera folieto kun surskribo pri la prudento: La variolo blindigas multe da mal-
rajto de eniro, de partopreno: fervoja, teatra sanuloj. Tro forta lumo blindigas la okulojn.
bileto, loteria bileto, banka bileto. Komparu: La amo blindigas. Blindeco. Stato de tiu,
Karto. kiu estas blinda.
Bloko. Granda peza peco de fero, ligno,
Biliono. Mil milionoj (franca sistemo).
marmoro. Bloki. Bari per blokoj; bari la
Bindi. Kunkudri la foliojn de libro kaj eniron kaj eliron en urbon, havenon,
surmeti kartonan kovrilon. Binda o. Korvilo Blokado. Barado de eniro kaj eliro en
de libro. Bindisto. Persono, kies metio urbon, havenon.
estas bindi. Blonda. Helkolora (pri haroj). Blondulo.
Biografio. Priskribo de ies vivo. Persono, kiu havas blondajn harojn.
Birdo. Varmsanga vertebrulo, posedanta Blovi. Movi la aeron: La vento blovas.
flugilojn kaj plumojn: kortaj birdoj (koko, Oni blovas, por ekflamigi bruletantajn
ansero, anaso); migrantaj birdoj (cikonioj, karbojn. Blovilo. Ilo por blovi, ekz. por
ala doj); rabaj birdoj (aglo, akcipitro). faciligi ekbruligon de fajro. Forblovi.
Birdtimigilo. Objekto por fortimigi birdojn. Forporti per blovo. Trablovo. Blovo, kiu
Bireto. Malpeza kvarangula a ronda penetras en ambron tra fenestro a pordo,
apo, portata de pastroj kaj profesoroj. precipe kiam de kontra a flanko estas
Bis. Ankora unu fojon, duan fojon! Bis, malfermita alia fenestro a pordo.
bis! kriis iuj post la arma kanto. Blua. Kiu havas la koloron de la sennuba
Biskvito. Pano, bulko a kuko, tran ita ielo. Bluo. Blua koloro. Blueta. Kun blua
en maldikajn pecojn kaj sekigita a bakita nuanco; posedanta koloron, similan al la
duan fojon. Panbiskvito. Biskvito el pano bluo. Bluigi. Fari ion blua. Bluiga o.
por soldatoj, maristoj. Substanco, per kiu oni bluigas (ekz.
Bismuto ( em.). Bi. emia elemento, tola on).
gnze blanka metalo. Bluzo. Simpla vesto por la supera parto
Bistro. Nigre-bruna farbo, farata el fulgo. de l korpo, portata de kamparanoj, artistoj,
Bisturio. Malgranda irurgia tran ilo. lernantoj. Komparu: Burnuso, mantelo,
Bitumo. Tera pe o. kitelo.
Bivako. Halto, ripozo de soldatoj sen Bo-. Prefikso, montranta personon, kun
tendoj, sub libera ielo. Bivaki. Halti por kiu oni parenci is per edzi o: Bopatro =
ripozo, pasigi nokton sub libera ielo. patro de edzo a de edzino.
Blanka. Kiu havas la koloron de la lakto, Boao. - 1. Grandega serpento. - 2.
de la ne o: blanka papero, blanka raso. Longa peco de pelto, kiun la virinoj portas
Blankigi. Fari ion blanka. Blankigejo. Ejo, cirka la kolo.
fabriko, kie oni blankigas teksa ojn. Boato. Malgranda malpeza, nekovrita
Blasfemi. Ofendi, insulti Dion, religion. ipeto kun remiloj kaj veloj.
Blasfemo. Vortoj de tiu, kiu blasfemas. Bobeno. Cilindro, ordinare ligna, sur kiu
Blasfemanto. Persono, kiu blasfemas. oni volvas fadenojn.
Blato (Zool.). Hejma insekto el la vico de Boji. - 1. Krii, kiel hundo. - 2. Mal entila
rekteflugilaj (Blatta). esprimo pri parolaj atakoj: La hundo bojas,
Blazono. Simbola signo de nobela la karavano preterpasas.
familio, de regno, de urbo. Komparu: Bojkoti. Rifuzi, esi labori por iu, vendi al
Insigno. iu, a eti de iu, entute havi rilatojn kun iu, pro
Bleki. A digi sian vo on (pri diversaj malsameco de politikaj, sociaj opinioj.
bestoj): blekas evaloj, bovoj, k. t. p. Bleko. Bojkoto. Ago tie tiu, kiu bojkotas.
Vo o de diversaj bestoj. Boksi. Sporte batali per pugnoj.
Blendo ( em.). emia natura Boksisto. Sportisto, kiu boksas.
kompona o de sulfuro kun zinko. Boli. - Vapori i en la tuta maso: La akvo
Blinda. Kiu ne vidas, ne posedas la bolas e la temperaturo de 100 gradoj. - 2.
vidkapablon. Blindulo. Homo blinda. Esti tre ekscitita, incitita: boli de kotero. La
Blinde. Kiel blindulo, konfide, senkritike:
42
popolo, preta ribeli, bolas. Boligi. Varmigi Bostono. Kartludo, de la nomo de l urbo
akvon, fluida on, por ke i bolu. Bostono en Ameriko.
Bolto. Fera najlo, kun lar a kapo e unu Boto. Leda alta piedvesto ( is la genuo,
ekstremo kaj kun raubo e la alia. Bolti. e pli alten). Botisto. Metiisto, kiu faras
Kunigi per boltoj. botojn.
Bombo. Fera globo, kesto, plenigita per
Botaniko. Scienco pri la vegeta oj.
pulvo, kiu eksplodas, falinte teren a
Botanika. Kiu rilatas la botanikon: botanika
renkontinte solidan korpon.
ardeno. Botanikisto. Scienculo, kiu sin
Bombardi. Pafi per kanonoj kontra
okupas per la botaniko.
fortika o. Bombardado. Pafado per kanonoj
kontra fortika o. Bombardilo. Kanono por Botelo. Longa, ordinare vitra vazo kun
bombardado. mallar a malferma parto, por fluida oj.
Bombinatoro (Zool.). Speco de bufo. Bovo. Hejma kornbesto: la viroj estas
Bombono. Malgranda sukera o. uzataj kiel jungbrutoj, la inoj liveras lakton.
Bona. - 1. De alta, supera kvalito: ta ga, Bovino. Ino de bovo. Bovido. Ido de bovo.
konforma al celo, utila: bona drapo, oratoro, Bova o, bovida o. Bova, bovida viando.
konsilo. -2. Feli a, prospera, sukcesa: bona Braceleto. Ornama o, kiun oni portas
nova o, bona jaro, bonan tagon! - 3. Favora, irka la mano ( e antikvaj nacioj kaj
indulga, delikata, plenumanta siajn devojn, sova uloj anka irka la piedoj).
ne deziranta malutili: bona homo, bona Brako (Anat.). Parto de la homa korpo,
patrioto. Bone. - 1. En bona maniero. - 2.
de la ultro is la kubuto.
Konsentite: Bone, mi venos. Boneco. Eco
de tio, kio estas bona. Bonulo. Homo bona, Bramo (Zool.). Man ebla fi o el la
simpla. Bonvoli. Esti tiel bona, afable familio de l' karpoj (Abramis brama).
konsenti, ne rifuzi: Bonvolu akcepti mian Bramano. Hinda pastro de alta rango.
proponon. Malbonigi. Fari ion malbona: Brano. eloj de greno, apartigitaj per la
Troa uzado malbonigas iun aparaton. muelado.
Manko de singardemo malbonigas e plej Bran o. Parto de arbo, kreskanta el la
sukcesan entreprenon. La sukceso trunko. Bran eto. Malgranda bran o;
malbonigas la homojn. Plibonigi. Fari ion bran o, kreskanta ne el la trunko, sed el alia
pli bona per forigo de la mankoj: plibonigi bran o. Komparu: Vergo.
aparaton, stilon. Rebonigi. Fari ree bona
ion difektitan: rebonigi rompitan veloci- Brando. Alkohola trinka o, produktata el
pedon. greno, terpomoj. Brandfarado. Fabrikado
de brando. Brandfarejo. Fabriko de
Bori. Fari truon, enigante kaj turnante brando. Brandfaristo. Specialisto en la
akrepintan ilon: bori tabulon, bori truon, bori fabrikado de brando.
truon en tabulo. Borilo. Akrepinta fera
bastoneto kun akra spirala rando. Branko. Organo de la spirado de l fi oj.
Borakso ( em.). Na.2B407. Natribiborato. Brasi. Turni velon al la vento.
Blanka kristala substanco, uzata en la Brasiko (Bot.). Legomo el la familio de l
medicino kaj industrio. kruciferoj (Brassica oleracea).
Bordo. - 1. Ekstremo de supra o: bordo Brava. Kura a, sentima, ta ga. Brave.
de tablo, de ipo. - 2. Tero. limiganta Bone, tre bone! (aproba ekkrio). Bravulo.
akvujon: bordo de maro, de rivero, de lago. Persono brava.
Albordi i. Atingi bordon en ipo, boato. Bre o. Lar a fendo en muro, en tonego;
Komparu: Rando. kava o, malakra o de tran a rando.
Borderi. - 1. Faldi kaj alkudri randon Breto. Horizontala tabulo, sur kiu oni
de vesto: borderi manikon. - 2. irka i, metas diversajn objektojn: breto de
limigi: tonoj borderas trotuaron. biblioteko, de ranko.
Borso. Ejo, kie estas farataj financaj Brevo. Papa dekreto en malpli gravaj
operacioj, vendado kaj a etado de akcioj, aferoj.
obligacioj, k. t. p., kaj notata ilia kurso.
Bosko. Arbareto.

43
 Breviero. Latina libro por la katolikaj Broso. Ilo, konsistanta el haregoj, fiksitaj
pastroj, enhavanta pre ojn, psalmojn por en tabuleto, por forigi polvon, ordigi harojn,
iu tago de l jaro. purigi dentojn, k. t. p. Brosi. Purigi, ordigi
Brido. Rimena ilo, metata sur la kapon de per broso: Brosi harojn, brosi tapi on.
evalo a alia rajdbesto, per kiu oni in Brosisto. Metiisto, kiu faras brosojn.
kondukas. Bridi. - 1. Surmeti bridon. - 2. Bro uro. Maldika, nebindita libro.
Haltigi, kvietigi: bridi la koleron. Senbridigi. Bro uri. Kunkudri la foliojn de libro.
- 1. Demeti bridon: senbridigi evalon. - 2. Brovo. Arkforma vico de haroj super la
Doni liberon, ne limigi: senbridigi fantazion, okulo: sulkigi la brovojn.
pasiojn.
Bruo. Miksa o de diversaj fortaj sonoj: La
Brigado. Ta mento de soldatoj, konsist- bruo de la stratoj de granda urbo. Brua.
anta el du regimentoj. La te sonanta: brua kunveno Brui. Fari
Briko. - 1. Bakita peco de argilo de regula bruon.
formo (ortangula paralelepipedo), uzata por Bruli. - 1. Esti konsumata de fajro: La
la masonado. - 2. Io havanta la formon de seka ligno rapide brulas. - 2. Esti forte
briko: briko de sapo. Briketo. Malgranda ekscitita: bruli de deziro, bruli de pasio.
briko el kunpremitaj pecetoj kaj pulvoro de Brulo. Stato de tio, kio brulas: brulo de
karbo. urbo, de arbaro. Bruligi. Konsumi per fajro:
Brili. Hele lumi, kiel la poluritaj supra oj: bruligi lignon, petrolon. Ekbruligi. Igi ion
La oro brilas. Brila. - 1. Tiu, kiu brilas. - 2. brulanta: la fajron, la lignon. Brula o.
Eleganta, luksa, bonega: brila festeno, brila Substanco uzata por bruligado: karbo, ligno.
stilo. Brilo. Hela lumo de polurita supra o. Bruleti. Bruli malforte kaj sen flamo: Fajro
Brileto. Tremanta neforta brilo. Rebrilo. bruletas sub la cindro. Brulvundo. Vundo,
Brilo, lumo de spegula supra o: La luno lezo, ka zita de fajro a de varmega korpo.
rebrilas de la lago. Senbrila. Ne havanta Brulstampi. Fari sur io signon per varmega
brilon. fero.
Brilianto. Polurita diamanto. Bruna. Nigreru a, malhele ka tana.
Bro o. Ornama o el oro a ar ento kaj Bruno. Bruna koloro. Brunigi. Fari ion
multekostaj tonoj kun pinglo: La bro o bruna: La suno brunigas la ha ton.
estas juvelo, portata de virinoj. Komparu: Bruneta. Havanta brunan nuancon.
Agrafo, buko, pinglo. Sunbruno. Bruna koloro de la ha to,
ka zita de la sunaj radioj.
Brodi. Fari per la kudrado desegna ojn,
literojn sur tolo, drapo, k. t. p.: brodi Brusto. Parto de la homa kaj besta
monogramon sur naztuko. korpo de la kolo is la ventro. Brusta. De
brusto: brusta malsano. Komparu: Busto,
Brogi Trempi en bolanta fluida o;
torso, talio.
brulvundi per bolanta fluida o: Oni brogas
kokidon por in senplumigi. Bruto. - 1. Hejma kvarpieda besto:
evalo, bovo, porko, afo. - 2. Malsa a,
Brokanti. A eti kaj revendi; trompe
maldelikata homo. Bruta. De bruto;
komerci; trompii.
similanta bruton, senprudenta, maldelikata.
Bromo ( em.). Br. emia elemento, Brutaro. Kolekto de samspecaj brutoj:
malhele ru a peza fluida o de malagrabla afaro. Brutigi. Fari iun bruta: La sklaveco
odoro iaj kompona oj kun metaloj brutigas la homojn. Bruti i. Fari i bruta.
(bromidoj) estas uzataj en la fotografarto.
Bubo. Seneduka knabo. Buba o. erco,
Bronko. iu el la du tuboj por spirado, petola o de bubo.
en kiujn dividi as la tra eo.
Bubalo (Zool.). Sova a bovo (Bubalus).
Bronkito. Inflamo de la bronkoj. Bu i. Mortigi bruton por man ado.
Bronzo. Kunfanda o de kupro kaj stano. Bu ejo. Ejo, kie oni bu as. Bu isto. Homo,
Bronza. - 1. Farita el bronzo: bronza statuo. kies profesio estas bu i.
- 2. Havanta la koloron de bronzo: bronza
Budo. Nezorge farita simpla konstrua o
viza o. Bronzi. Kovri per maldika tavolo de
el tabuloj. Komparu: Barako.
bronzo.
44
 Bud eto. {nun anka : bu eto} - 1. Bur o. Homo de la meza klaso: ne
Projekto pri enspezoj kaj elspezoj por tuta nobelo, ne proletario. Bur aro. Bur a
jaro: La parlamento akceptas a ne klaso. Bur eco. Stato, titolo de bur o.
akceptas la bud eton, prezentitan de la Bur ono. Tubero sur vegela oj, el kiu
ministraro. - 2. La tuto de la enspezoj kaj disvolvi as la floroj kaj folioj. Bur oni.
elspezoj de tato, familio, persono: Oni Kovri i de bur onoj.
devas zorgi pri la egalpezo de sia bud eto.
Burleska. Ridinda per la karikatureco,
Bufo (Zool.). Ranosimila amfibio (Bufo). per la kontrasto inter la graveco de la per-
Bufedo. Tablo, ranko kun man a oj en sonoj kaj la malalteco de la stilo. Burlesko.
restoracio, stacidomo, teatro; ambro, en Mallonga neserioza komedio, kun dancoj
kiu estas i tiu tablo. kaj kantoj.
Buko. Metala kadreto kun movebla Burnuso. Araba vesto: longa mantelo
pinglo por kunigi partojn de vesto: buko de kun kapu o. Komparu: Kitelo.
zono. Buki. Kunigi per buko: buki zonon. Busprito. Oblikva masto en la anta a
Komparu: Agrafo, bro o, pinglo. parto de ipo.
Bukedo. Fasko de de iritaj kunligitaj Busto. - 1. Anta o de la supera parto de
floroj. la homa korpo: virina busto. - 2. Skulpta o,
Buklo. Kuni o de ringforme kurbi intaj prezentanta nur la kapon kaj bruston de
haroj. persono, sen brakoj: Busto de Homero.
Bukso (Bot.). Arbo iam verda el la fami- Komparu: Brusto, torso, talio.
lio de l' e forbiacoj (Buxus sempervirens). Bu o. Kavo de la homa viza o inter la
Bulo. Neregule globforma maso: ne a du makzeloj, enhavanta la langon kaj
bulo, pasta bulo, panbulo. dentojn. Bu a. - 1 . Kiu rilatas la bu on ;
bu aj malsanoj. - 2. Farata per la bu o:
Bulbo (Bot.). - 1. Legomo kun akra gusto
bu a respondo. Bu e. Per la bu o:
kaj odoro, uzata kiel spica o knj kies radiko
respondi bu e. Bu ego. Bu o de la bestoj.
prezentas globforman tuberon kaj konsistas
Bu umo. Aparato, metata sur la bu egon
el foliformaj lamencj, irka antaj unu la
de hundoj, evaloj, por malhelpi ilin mordi.
alian (Altium). - 2. Globforma radiko de
kelkaj vegeta oj, konsistanta el foliformaj Bu elo. Angla mezuro por sekaj uteblaj
lamenoj, irka antaj unu la alian. korpoj = 36,5 litr.
Buljono. Supo el kuirita viando, ordinare Butero. Grasa substanco el lakto.
bova: bova, kokina buljono. Butiko. Ejo, kie oni vendas komerca ojn,
Bulko. Malgranda baka o el tritika ordinare i rigardas la straton. Butikisto.
faruno. Posedanto de butiko.
Bulvardo. Lar a strato, irka anta Butono. Malgranda globforma a disk-
urbon; lar a strato kun vico de arboj. forma korpo, kovrita a ne per drapo, tolo,
servanta por kunigi, fiksi partojn de vesto.
Burdo (Zool.). Abelo simila inseko
Butonumi. Kunigi per butonoj. Malbuton-
(Bombus).
umi. Disigi partojn de vesto, eligante la
butonojn el la truoj. Butontruo. Truo en
vesto, en kiun oni enmetas la butonon.

C
Caro. Rusa monar o. Cedro (Bot.). Arbo el la grupo de l'
Cedi. - 1. esi kontra stari, reiri: Post koniferoj (Cedrus).
mallonga batalo la malamiko cedis. - 2. Lasi Cejano (Bot.). Herba vegeta o el la
al iu ion, kion oni mem bezonas: cedi al iu familio de l kompozitoj; iaj floroj estas
sian se on. Cedo. Ago de tiu, kiu cedas. uzataj en la medicino (Centaurea cyanus).
Cedema. Facile cedanta al la volo de alia, Celi. - 1. Direkti pafon al la trafota
facile konvinkebla, ne disputema. objekto, peni trafi: celi al birdo, celi birdon.

45
2. Direkti la volon, deziron, agadon; peni centro. Alcentrigi. Kunigi, kolekti en
atingi, peni plenumi: celi la bonon de aliaj. komunan centron; centralizi.
Celo. Celata objekto: celo de pafo, celo de Centralizi. Kunigi, kolekti en komunan
deziroj; atingi, trafi celon. Sencela. Kio centron, en mezan punkton: centralizi la
estas sen klara celo, senutila: sencela fortojn, centralizi la administradon. Central-
diskutado. Celtabulo. Tabulo kun deseg- izado. Agado de tiu, kiu centralizas.
na o (ordinare koncentraj cirkloj), al kiu oni
Cenzuri. Trarigardi manuskriptojn a
pafas dum ekzercoj.
presprova ojn, por kontroli, u ili ne enhavas
Celerio (Bot.). Legomo, kulturita apio. ion kontra la registaro, kontra la eklezio.
Celuloido. Kornforma diafana maso el Cenzuro. Cenzuranta kontrolo. Cenzuristo.
pafkotono kaj kamforo, el kiu oni fabrikas Persono, kies ofico estas cenzuri.
kombilojn, tenilojn kaj diversajn galanteri- Cerbo (Anat.). Grize-blanka substanco,
a ojn. formanta la centran parton de la nerva
Celulozo. Substanco, el kiu konsistas la sistemo de l homo kaj de aliaj vertebruloj:
solida parto de la vegeta oj. krania cerbo, spina cerbo.
Cembro (Bot.). Arbo el la grupo de l' Ceremonio. - 1. Eksteraformode religia
koniferoj (Pinus cembra). kulto, de oficiala soleno: funebra ceremonio,
Cemento. Substanco el pulvorigitaj ceremonio de kronado. - 2. Ekstera formo
kalkaj kaj argilaj tonoj, uzata kiel mortero. de neintimaj rilatoj: Lasu la ceremoniojn kaj
Cementi. Kunigi per cemento kovri per venu al ni, kiam vi volas kaj vestita, kiel
cemento. Komparu: Kalko, stuko. iutage. Ceremonia. - 1. Amanta la cere-
moniojn: La inoj estas ekstreme cere-
Cendo. Malgranda monero: centono de
moniaj. - 2. Solena, pompa: ceremonia
dolaro, centono de guldeno.
tono. - 3. Neintima: ceremonia vizito. Cere-
Cent. Dekfoje dek (100): cent homoj, monie. En ceremonia maniero: ceremonie
cent homojn. Centestro. efo de ta mento paroli. Senceremonie. Simple, intime.
de cent militistoj, laboristoj. Jarcento
Cerezino. Tera vakso.
(centjaro). Periodo de cent jaroj.
Cerio ( em.). Ce. emia elemento, mola
Centavo. Malgranda monero de multaj
griza metalo.
amerikaj tatoj.
Certa. - 1. Ne dubanta: Mi estas certa,
Centezimala. Bazita sur sistemo, en kiu
ke li venos. - 2. Senduba, nedubebla: certa
la tuto estas dividita en cent partojn:
sciigo. Certe. En certa maniero. Certeco.
centezimala termometro, centezimala
Eco de tio, kio estas certa. Certigi. Fari ion
grado.
certa: Mi certigas vin, ke li venos. La
Centifolio (Bot.). Speco de l rozo (Rosa persisto certigas nian sukceson. Komparu:
centifolia). Aserti.
Centigramo. Centono de gramo. Cervo (Zool.). Duhufulo kun grandaj,
Centilitro. Centono de litro. belaj kornoj (Cervus).
Centimo. Centono de franko. Cetera. iu alia; iu, pri kiu oni ankora
Centimetro. Centono de metro. ne parolis: La entuziasmo da ris nelonge:
Centro. - 1. Punkto egaldistanca al iuj unuj balda perdis la esperon, aliaj tuj
punktoj de cirklo: Cirklo estas kurba linio, laci is, la ceteraj tute forgesis pri la afero.
kies iuj punktoj estas en egala distanco al Cetere. Krom tio, aliflanke.
interna punkto, nomata centro. - 2. Meza Cezio ( em.). Cs emia elemento, en
punkto, meza loko: centro de tablo, centro pura stato mola metalo de la grupo alkalia.
de urbo. - 3. Modera partio en parlamento. Ciano ( em.). CN. Senkolora venena
Centra. Kiu estas en centro: centra punkto, gaso; en kompona oj i ludas rolon kvaza
centra kvartalo. Alcentrokura. Aganta, de elemento (KCN, CNHO, k. t. p.).
movanta al centro: alcentrokura forto, Ci. Pronomo de la dua persono de la
Decentrokura. Aganta, movanta for de la unumombro (familiara formo anstata vi).

46
 Cibeto. Bonodora substanco, produktata Cilindro. Korpo, limigita de du egalaj
de glando de kato, vivanta en Afriko kaj paralelaj rondoj kaj de kurba surfaco,
suda Azio. Cibetkato. Kato, produktanta kuniganta ilin. Cilindra. Havanta formon de
cibeton (Civetta viverra). cilindro.
Cidonio (Bot.). Frukto de l' cidoniarbo. Cimo (Zool.). Parazita insekto el la
Cidoniarbo. Arbo el la familio de l' pomacoj familio de l hemipteroj, kun malagrabla
(Cidonia vulgaris). odoro (Cimex Acanthia lectularia = litcimo).
Cidro. Vino el fruktoj, precipe el pomoj. Cimbalo. Muzika instrumento, konsist-
Cifero. Signo por skribi nombrojn: La anta el tabulo, sur kiu estas stre itaj metalaj
arabaj ciferoj estas nun uzataj de iuj kordoj a metitaj sur korkoj metalaj
civilizitaj popoloj. Ciferplato. Disko de tabuletoj, kiujn oni frapas per lignaj baston-
horlo o kun ciferoj, montrantaj la horojn. etoj.
Cigaro. Longa kunvolva o de tabakaj Cinabro ( em.). HgS. Ru a hidrarga
folioj, por fumi: havana cigaro. Cigaringo. sulfido: Cinabro fabrike produktata, estas
Tubeto, en kiun oni enmetas cigaron, por uzata, kiel farbo.
fumi. Cigarujo. Ujo, en kiu oniportas Cinamo (Bot.). Sekigita elo de arbo el
cigarojn. la familio de l miristikacoj, kreskanta en
Cigaredo. Tabako, envolvita en tre Cejlono kaj en la tropika Azio: i estas
maldika papero. uzata kiel spica o (Cinnamonum).
Cigno (Zool.). Granda, blanka na birdo Cindro. Resta o de brulinta korpo.
el la familio de l lamenbekaj kun tre longa Cindrigi. Fari ion cindro: La brulo cindrigis
kolo: kanto de cigno = lasta verko anta la la tutan urbon.
morto, anta esigo de l verkado (Cygnus). Cinika. - 1. Kiu rilatas la grekan antikvan
Cikado (Zool.). Insekto el la familio de l filozofian instruon, la kiu povas esti feli a
egalflugilaj (Cicada). nur tiu, kiu mal atas la komforton, artojn,
k. t. p. - 2. Senhonta, maldeca: cinika parol-
Cikatro. Postesigno sur homa a besta
ado, cinika konfeso. Cinikeco. Eco de tio,
korpo, resani inta de vundo a ulcero.
kio estas cinika. Cinikulo. Homo cinika.
Cikatri i. Fermi i, kovri i per cikatro: vundo
cikatri as. Cipreso (Bot.). Pinglarbo el la samnoma
familio, de bela piramida formo
Ciklo. 1. (Astr.). Periodo, post kiu ripet-
(Cupressus).
i as la samaj astronomiaj fenomenoj: La
luna ciklo estas periodo de 19 jaroj, post Ciro. mira o por uoj, por doni al ili
kiuj la fazoj de la tuno okazas en la sama brilon.
tempo. - 2. Kolekto de literatura oj, precipe Cirko. Rondforma konstrua o kun areno
de epopeoj, pri la sama epoko, kun komuna en la mezo por spektakloj de rajdistoj,
plano. - 3. Velocipedo. Ciklisto. akrobatoj, atletoj.
Velocipedisto. Cirkelo. Geometria instrumento, konsist-
Ciklono. Uragano en tropikaj landoj, kiu anta el du brakoj, kunigitaj per arnniro, kaj
anta eniras, rapidege turni ante. Komparu: uzata por mezuri liniojn, desegni cirklojn.
Trombo. Cirklo. Kurba fermita linio, kies iuj
Ciklopo. Mitologia giganto kun okulo en punktoj estas en egala distanco de interna
la mezo de la frunto. punkto, nomata centro. Cirkla. Havanta
Cikonio (Zool.). Birdo migranta el la formon de cirklo.
familio de la longpiedaj (Ciconia). Cirkonstanco. Detalo, aparta o, kiu
Cikorio (Bot.). Herba vegeta o el la akompanas fakton: grava cirkonstanco. Tio
familio de l kompozitoj, kies radiko estas dependos de la cirkonstancoj.
uzata kiel surogato de l kafo (Cichorium Cirkulero. Sciigo, letero, skribita au
intybus). presita, dissendita al multaj personoj, pri la
Cikuto (Bot.). Venena vegeta o el la sama temo.
familio de l umbeliferoj: Sokrato estis kon- Cirkuli. - 1. Senhalte movi i, revenante
damnita trinki cikuton (Cicuta virosa). iam al la punkto de l foriro: La sango
cirkulas en la homa korpo. - 2. Iri kaj reiri,
47
veturi kaj reveturi: La publiko cirkulas sur la Citrono (Bot.). Pale flava frukto, plena
trotuaro. La kale oj cirkulas sur la stratoj. - de acida suko. Citronarbo. Vegeta o el la
3. Pasi de mano al mano: La mono cirkulas. familio de l' a rantiacoj (Citrus medica).
- 4. Disvasti i: Famo cirkulas. Civila. Kiu estas nek militisto, nek
Cirkumflekso. Akcento, metata sur pastro.
longaj vokaloj (^). Civilizi. Kvietigi la morojn, doni klerecon
Cisterno. Akvujo por pluvakvo, ordinare al barbaro: La Romanoj civilizis la antikvan
masonita sub la tero. mondon.
Citadelo. Fortika o, gardanta urbon. Civilizacio. Stato de tio, kio estas
Citi. Ripeti la vorte frazojn, fragmentojn civilizita: La civilizacio anstata as iom post
el verko de a toro, kiel argumenton por sia iom la barbaran staton.
propra diro. Cita o, citato. Frazo, fragmento Civito. Libera lando, regno, regata de la
citita. Komparu: Mencii. reprezentantoj de la popolo. Civitano. Ano
Citro. Muzika instrumento, konsistanta el de civito.
ligna kesto kun metalaj kordoj, kiujn oni Colo. Malgranda mezuro de longeco: La
pin as, ludante. angla colo = 25 mm., la germana = 27 mm.

abrako. Kovrilo, kiun oni metas sub la ar. Konjunkcio, esprimanta ka zon.
selo de evalo. aro. Durada veturilo: La herooj de
agreno. Mal ojo, ka zita de perdo a Iliado batalis sur aroj.
de nereali inta espero: agreno post la arlatano. - 1. Migranta vendisto de
morto de amiko. agreni. Ka zi agrenon: kuracaj rimedoj, el iranta dentojn sur
La nova o forte agrenis nin. agreni i. publikaj placoj, k. t. p. - 2. Trompisto, tro-
Senti agrenon. uzanta la homan kredemon. - 3. Ignoranta
amo (Zool.). Kaprosimila besto el la kuracisto, pretendanta, ke li posedas
familio de l antilopoj, el kies ha to oni faras sekretajn, ion resanigantajn rimedojn.
delikatan ledon (Rupicapra). arma. Alloganta, ka zanta admiron per
ambelano. Nobelo, administranta sia beleco, amindeco: arma virino, arma
lo ejon de monar o. vo o. armo. Alloganta, ka zanta admiron
ambro. iu el la partoj de lo ejo, apart- beleco, amindeco. armi. Allogi, ka zi
igitaj unu de alia per muroj kai komu- admiron per sia beleco, amindeco.
nikigantaj reciproke per pordoj. Anta - arniro. Aparato, konsistanta el du
ambro. Unua ambro de lo ejo e la plataj metalaj pecoj, kunigitaj per komuna
enirpordo, ordinare sen fenestroj kie oni akso kaj turni antaj irka i: arniroj estas
demetas kaj lasas la paltojn, apelojn k. t. p. uzataj e pordoj, fenestroj.
Komparu: Vestiblo. arpenti. Prilabori lignon por
ampano. Franca a manta vino, alte konstrua oj; fari lignajn konstruajojn.
atata. arpentisto. Persono, kies metio estas
ano. Parto de pafilo, per sia frapo eks- arpenti.
plodiganta la karto on. arpio. Fadenoj el malnova tola o, uza-
apo. Kapkovrilo kun nevolvita rando. taj iam por banda i la vundojn: La arpio
jam de longe estas anstata ita per la
apelo. Kapkovrilo kun volvita rando.
sorbema kotono.
apitro. Parto de literatura verko, signita
asi. Persekuti beston, por in mortigi.
per la sama vorto kun orda numero, a sole
asa o. Besto, bestoj, kiujn oni ordinare
per la lasta: Romano estas dividata en
asas: leporoj, perdrikoj, kapreoloj.
apitrojn, kiel dramo en scenojn.
asisto. Persono, kies profesio a sporto

48
estas asi. ashundo. Hundo uzata por la sen esa diskutado. Sen ese. Ne esante:
asado. askorno. Korno, per kiu oni ludas sen ese babili.
signalojn dum la aso. tel asi. asi evalo (Zool.). Unuhufa bruto, servanta
fremdan asa on. tel asisto. Persono, kiu la homojn kiel rajd- kaj jungbesto (Equus
profesie tel asas. caballus).
asta. Libera de voluptaj deziroj, evrono. Trabo, al kiu estas fiksitaj la
nemakulita de seksaj pekoj. asteco. Eco tabuloj de tegmento.
de tiu, kiu estas asta. Mal asta. Perdinta
i. Partikulo, almetata al montraj pro-
la astecon. Mal astigi. Ka zi ies
nomoj kaj adverboj por esprimi pli prok-
mal astecon. Komparu: Virga.
siman personon a objekton: tiu i, i tie.
e. Prepozicio, per kiu estas esprimata: -
ia. De iu eco, de iu kvalito.
1. Loko tre proksima de io, tu anta ion;
anka en la senco en lo ejo, domo de: ial. Pro iu ka zo (malofte uzata).
Mi renkontis lin e la pordo. La man antoj iam. En iu tempo.
sidas e tablo. Vi trovos lin e mi je la sesa ie. En iu loko.
horo. - 2. Momento, tre proksima de io: e iel. iamaniere (malofte uzata).
la tagi o. Komparu: Apud, en.
ielo. - 1. Sin etendanta super ni blua
efo. Persono, kiu komandas, adminis- arka o, apogita sur la ekstremoj de la
tras, direktas: efo de gvardio, efo de horizonto. - 2. La lo loko de Dio, de l
oficejo, efo de kompanio. efa. La plej an eloj kaj sanktuloj. ielarko. Sepkolora
grava, de unua rango; supera: efa afero, arko sur la ielo dum la pluvo (refrakto de la
efa komando. efan elo, efduko, ef- sunaj radioj en la gutoj de la pluvo). ieliro.
episkopo, efministro, efredaktoro, ef- Mirakla levi o de Jezuo al la ielo.
urbo.
ies. De iu, apartenanta al iu.
eko. Mandato, per kiu oni povas
repreni por si mem a por alia persono la ifi. Kunpremi kaj fari senordajn faldojn:
monon, lasitan sur sia kuranta konto en ifi veston, ifi paperon.
banko. Komparu: Asigno. ifono For irita peco de drapo, tolo,
elo. Malgranda spaco, fermita de iuj vesto, k. t. p. ifonisto. Kolektanto de
flankoj: elo de mona o, elo de abelejo, ifonoj. ifonvesto. Malnova dis irita vesto:
elo de organismo. ifonvesto de atmozulo.
emizo. Vesto, plej ofte tola, portata sur ikani. Intence fari al iu malhelpojn, fari
la supra parto de nuda korpo. malagrabla ojn al iu por montri sian
superecon. ikano. Ago de tiu, kiu ikanas.
eno. Ligilo, konsistanta el metalaj ikanema. Havanta inklinon al ikanoj.
ringoj, kunigitaj unu kun alia: eno de l
malliberulo. enero. Ringo de eno. io. eneraliga pronomo memstara (uz-
ata nur sen substantivo), montranta objek-
erizo (Bot.). Frukto. erizujo. Arbo el ton, prenitan la vole el pli granda nombro:
la familio de l amigdalacoj (Prunus Kritikulo estas homo kiu iam kaj ie kritikas
cerasus). ion. iopova. Kiu povas ion: Dio iopova.
erko. Kesto ligna, metala, en kiun oni iom. ia nombro, ia kvanto; ian
metas kadavron, por in enterigi. nombron, kvanton (malofte uzata).
erpi. - 1. Elpreni fluida on per vazo, irka . - 1. Prepozicio kaj prefikso kun
mano: erpi akvon el puto. - 2. Preni de alia:
la signifo: en la spaco, kiu estas apud io, de
erpi el la monujo de l patro, erpi materi-
iuj iaj flankoj: Densa popolamaso staris
alon el ies verko. El erpi. Malplenigi per la irka la oratoro. La tero rondiras irka la
erpado is la fundo: el erpi akvon el la suno. irka iri arbaron. - 2. Partikulo, espri-
puto. La tuta eldono de la verko jam estas manta neprecize tempon, kvanton: La
el erpita.
koncerto da ris irka 3 horojn kaj fini is
esi. Ne esti plu; ne okazi plu: La pluvo irka la noktomezo. La vesto kostos irka
esis. esu labori. esigi. Ne fari plu: 100 frankojn. irka i. - 1. Esti irka io:
esigi laboron. Sen esa. Kiu ne esas: ardeno irka as la domon. - 2. Meti irka
io: irka u la melonon per prunoj.

49
 irka a o. Loko, kiu estas irka io: la izilo. Fera instrumento kun mallar a akra
irka a o de urbo. irka kolo. Leda, meta- rando por izi. izisto. Persono, kies metio
la strio, eno, portata irka la kolo; estas izi. Komparu: Skulpti.
ornama o portata irka la kolo. irka - - j. Sufikso, por formi karesajn virajn
mano. Ornama o, portata irka la mano; nomojn; oni aligas in al 2 - 5 unuaj literoj
braceleto. irka preni. Meti la manojn de la nomo: patro, pa jo - Johano, Jo jo.
irka io: irka preni arbon, irka preni
okolado. Substanco, konsistanta el
amikon.
kakao kaj sukero.
iu. eneraliga pronomo, montranta
u. Konjunkcio, uzata anta demandaj
apartan personon a objekton, prenitan
frazoj, en kiuj estas neniu alia demanda
la vole el pli granda nombro: iu homo
vorto: u vi venos? Kiam vi venos?
devas morti.
izi. Fari ornama ojn, figurojn sur metaloj
per instrumento kun mallar a akra rando.

D
Da. Prepozicio esprimanta kvanton, Danki. - 1. Esprimi sian moralan devon
nombron, mezuron: multe da homoj, cento reciproki la ricevitan bonon: danki la
da soldatoj, tri metroj da drapo. bonfaranton. Danki iun a al iu; danki pro io
Daktilo. 1. (Bot.). Frukto de palmo- a por io. - 2. Reciproki la ricevitan bonon:
simila arbo (Phamix dactylifera). 2. Vers- Danki per perfido. Danko. Vortoj, ago de
mezuro, konsistanta el unu longa a akcen- tiu, kiu dankas. Dankemo. Emo reciproki
tita silabo kaj du mallongaj a neakcentitaj. ricevitan bonon per bono. Dankema. Karak-
terizata de dankemo. Dank' al. Per io, per
Damoj. Ludo por du personoj, ludata sur
la agado de io: dank al la helpo de l
speciala tabulo; iu ludanto havas dek kvin
amikoj.
soldatojn. Damtabulo. Tabulo, dividita en
64 egalajn kvadratojn, alterne nigrajn kaj Dato. Precize difinita tompo (jaro,
blankajn, sur kiu oni ludas damojn. monato kaj tago), en kiu okazis a okazos
iu fakto: dato de naski o. Dati. Meti, sur-
Damasko. Silka multekosta tofo, fabrik-
skribi daton: dati leteron. Datreveno.
ata en Damasko.
Jubileo.
Danci. Ritme movi sian korpon e sonoj
Dativo. Kazo, kiu estas formata per la
de instrumento a kanto. Danco. - 1. Movo
aldono de la prepozicio al: Doni al knabo,
de tiu, kiu dancas. 2. Maniero danci:
aparteni al patro, simila al simio.
kvadrilo, polko. Dancisto. Persono, kies
metio estas danci: baleta dancisto. Daturo (Bot.). Speco de venenai arboj
Dancado. Dancarto. kaj arbetoj el la familio de l solanacoj
(Datura stramonium).
Dando. Homo tre eleganta kaj la moda.
Dandi. Konduti kiel dando. Da ri. Ekzisti pli longe ol unu momenton;
ne esi: La sie o da ris tri jarojn. La pluvo
Dan ero. Proksima ebleco de malbono,
da ras. Da ro. Tempo, dum kiu io da ras:
de malfeli o: esti en dan ero. Dan ero
fini la laboron en la da ro de unu horo.
minacas iun, pendas super iu. Forigi, eviti
Da rigi. Senhalte fari, ne esigi, ne
dan eron. Dan era. Prezentanta, enhav-
interrompi: da rigi laboron. Da rigo.
anta dan eron: dan era vojo, dan era
Da rigata laboro, verko: La da rigo de nia
situacio, dan era malsano, dan era homo.
artikolo aperos en la sekvonta numero.
Dan ere. En dan era maniero: dan ere
malsana, dan ere nesingarda. Sendan- De. - 1. Prepozicio, per kiu estas esprim-
era. - 1. Kiu ne prezentas dan eron: sen- ata: a) Posedo: domo de l re o. b) Kom-
dan era vojo. - 2. Kiu ne estas en dan ero: enca punkto en la tempo a spaco (en rekta
En haveno la ipo estas sendan era. kaj figura senco): de la mateno is la
Komparu: Risko. vespero, de Parizo is Barcelono, salti de
arbo. De kiu vi ricevis la libron? c) Ka zo,
50
a toro de ago: morti de agreno. La urbo defendas. Defendanto. Homo, kiu
estas sie ata de la malamikoj. d) Kvalito: defendas: defendantoj de sie ata urbo.
homo de granda talento. - 2. Prefikso, Deficito. Tio, kio mankas, por ke la
esprimanta komencan punkton en la spaco, elspezoj ne superu la enspezojn: La
malproksimigon: demeti, desalti. kompanio fermis la jaron per deficito da 10
Debati. lnter an i opiniojn en scienca 000 fr.
kunveno, en parlamento. Debato. Definitiva. Konkluda, fina, decida:
Inter an o de opinioj en scienca kunveno, definitiva respondo. Definitive. En definitiva
en parlamento. Komparu: Diskuti, disputi. maniero.
Debeto. - 1. uldo, uldoj. - 2. Mal- Degeli. Fluidi i de la varmo: Sur altaj
dekstra flanko de komercaj libroj, sur kiu oni montoj la ne o neniam degelas. Degelo. -
enskribas la uldojn al la posedanto. 1. Stato de tio, kio degelas; fluidi o, ka zita
Debeti. Enskribi en la debeton: debeti ies de la varmo. - 2. Varma vetero post frosto:
konton, debeti iun. Dum la degelo la koto kovras la stratojn.
Debito. Facila vendado: La komerca o Degeneri. Perdi la kvalitojn de la raso a
havas grandan debiton = estas volonte speco, perdi fizikan a moralan valoron: La
a etata. krimuloj estas degenerintaj homoj.
Deci. Esti konforma, koncerne la Degenero. Stato de tiu, kiu degeneras.
manierojn kaj konduton, al la reguloj de la Degenerigi. Forpreni fizikan a moralan
moraleco kaj bonmoreco: Vi aperas duone valoron, senigi je la kvalitoj de la raso a
senvestigita; u tio decas? Deca. Kiu speco: La alkoholo degenerigas.
decas. Dece. En deca maniero. Degradi. Senigi iun je la rango; malaltigi
Decembro. La dekdua, lasta monato de ies rangon: degradi oficiston, degradi
l jaro. oficiron.
Decidi. Post pripenso konkludi, kion oni De ori. Plenumi la servon en difinita tago
devas fari: Oni decidis aran i en la jaro a nokto konforme al anta preparita serva
1909 du esperantistajn kongresojn. La ordo: De ori iun trian nokton. De oranto.
ju antaro decidis provizore liberigi la Persono, kiu de oras.
akuziton. Decidema. Kiu facile decidas kiu Dek. Nombro 10. Deko. Substantiva
katrgorie decidas: homo ne decidema = formo de dek: dek soldatoj, deko da
anceli ema. soldatoj.
Decilitro. Dekono de litro. Dekadenco. Komenco de ruino:
Decimala. Kiu havas kiel bazon la dekadenco de literaturo, de bonmoreco.
nombron dek: decimala sistemo, decimala Dekagramo. Dek gramoj.
partumo.
Dekametro. Dek metroj.
Decimetro. Dekono de metro.
Dekano. - 1 . efo de eklezia distrikto,
De ifri. Legi ion, kio estas nelegeble konsistanta el kelke da paro oj. - 2. efo de
skribita: de ifri vorton, de ifri leteron. fakultato.
De ifro. Ago de tiu, kiu de ifras.
Deklami. Vo e legi a diri memore
Dedi i. - 1. Donaci sian verkon al iu kaj versa on a alian literaturan verkon,
fari pri tio surskribon: « Al S° M. speciale zorgante pri la oratora akcento;
respektplene dedi as la a toro ». - 2. paroli kun emfazo. Deklamo. Ago de tiu, kiu
Fervore uzi, fervore oferi: dedi i sian deklamas.
laboron por la bono de aliaj; sin dedi i al la
Deklari. Oficiale, solene konigi. Deklaro.
politiko.
Oficiala, solena konigo.
Dedukti. Fari konkludojn el la tuto pri la
Deklaracio. Oficiala, solena komunika o:
detaloj. Dedukto. Konkludo, farata el la tuto
La deklaracio de Bulonjo.
pri la detaloj.
Deklinacio. Gramatika an o de l
Defendi. Helpi tion, kio estas atakata:
substantivoj, adjektivoj kaj pronomoj la la
defendi iun kontra io; defendi per armiloj;
kazoj kaj nombroj.
defendi per vortoj. Defendo. Ago de tiu, kiu

51
 Deklivo. Supra o, klinita al la horizonto: Demokrato. Partiano de politika sistemo,
deklivo de monto. Dekliva. Klinita al la en kiu la politika povo apartenas al la tuta
horizonto. Komparu: Abrupta, kruta. popolo. Demokrata. Koncernanta politikan
Dekoracio. - 1. Artistaj ornama oj: dekor- sistemon, en kiu la politika povo apartenas
acio de domo, de ardeno. - 2. Pentritaj al la tuta popolo.
toloj, prezentantaj domojn, arbojn, k. t. p. Demokratio. - 1. Politika sistemo, en kiu
sur la scenejo. - 3. Ordeno: ricevi la politika povo apartenas al la tuta popolo. -
dekoracion. 2. Partio de demokratoj.
Dekreto. Decido, ordono de supera tata Demono. Spirito de la malbono: demono
povo: Dekreto de re o. Dekreti. Decidi, tentanto. Demona. De emono, havanta
konigi per dekreto. karakteron, ecojn de demono.
Dekstra. Kiu trovi as e la flanko, kon- Demonstrativa. - 1. Evidente pruvanta,
tra a al la flanko de l koro. Dekstre. e la klare montranta: demonstrativa atesto. - 2.
dekstra flanko. Dekstren. A1 la dekstra (Gram.). Montranta la personon a objek-
flanko. Maldekstra. Kiu trovi as e la flanko ton, al kiu i rilatas: i tiu, tiu. Demons-
de la koro. Maldekstre. e la maldekstra, trative. En demonstrativa maniero.
flanko. Maldekstren. A1 la maldekstra Denaro. Antikva malgranda monero
flanko. Maldekstrulo. Kiu uzas ordinare la roma.
maldekstran manon anstata la dekstra.
Densa. Kies eroj estas proksimaj unu al
Delegi. Sendi iun, kiel reprezentanton: alia: densa solva o, densa drapo. Denseco.
delegi por la kongreso. Delegito. Persono Eco de tio, kio estas densa. Dense. En
delegita. densa maniero. Densigi. Fari ion densa:
Delegacio. Delegitaro. densigi la vicojn. Maldensa. Kies eroj estas
Delikata. - 1. Ne forta, facile malbon- malproksimaj unu de alia. Densejo. Densa
igebla, facile rompebla: delikata sano, loko en arbaro. Maldensejo. Senarba loko
delikata instrumento, delikata vazo. - 2. Ne en la mezo de arbaro.
vulgara, de alta kvalito: delikata viando. 3. Dento. - 1. Akrepinta osto en la makzelo
Sentema; evitanta ofendi aliajn per sia de bestoj, por mordi kaj dispecigi la
konduto: delikata homo. Delikateco. Eco de nutra on. - 2. Io similanta denton: dento de
tio, kio estas delikata. Maldelikata. Forta, kombilo. Denta. - 1. De dento: denta radiko.
nefacile malbonigebla. - 2. Vulgara de mal- - 2. Denthava, dentplena, provizita per
alta kvalito. 3. Nesentema; ofendanta dentoj: denta rado. Sendenta. Ne
aliajn per sia konduto. Komparu: Subtila. posedanta dentojn: sendenta maljunulo.
Delfeno (Zool.). Speco de raba Tridento. Forko kun tri dentoj: la tridento de
mambesto, vivantaj en la maroj, longa is Neptuno.
3 m. el la familio de l balenoj (Delphinus Denunci. Sekrete akuzi anta la
delphis). registaro. Denunco. Ago de tiu kiu denun-
Deliri. Senprudente, senkonscie paroli cas, Denuncanto. Homo, kiu denuncas.
sub la influo de l febro, de venenoj. Deliro. Departemento. - 1. Sekcio de ministrejo:
Stato, vortoj de tiu, kiu deliras. departemento de polico. - 2. Provinco de
Delto. - 1. Greka litero, havanta formon Francujo (administra divido): Francujo kon-
de triansulo. - 2. Triangula insulo inter maro sistas el 86 departementoj.
kaj du brakoj de rivero: la delto de Nilo. Depe o. Sciigo, sendita per tre rapida
Demagogo. Politikisto, flatanta la vojo, precipe per la telegrafo.
popolon, por akiri ian favoron. Deponi. Lasi e iu ion multvaloran por
Demandi. Postuli sciigon, informon pri gardado: deponi akciojn en banko. Depono.
io: demandi iun, demandi pri io. Demando. Ago de tiu, kiu deponas.
- 1. Vortoj de tiu, kiu demandas. - 2. Deputi. Sendi kiel reprezentanton en
Problemo, temo diskutinda: La demando pri parlamento. Deputato. Reprezentanto en
la universala lingvo. parlaento.

52
 Derivi. Devenigi, klarigi la devenon de patrujo. - 2. Mallonga frazo, enhavanta prin-
vorto: Kiel oni derivas la vorton cipon de konduto: Facila internacia kom-
« dependi »? Derivo. Devenigado de vortoj. prenebleco estas nia devizo. Komparu:
Des. Adverbo, uzata en la esprimo: ju Emblemo, maksimo, moto.
pli... des pli.., por montri gradon, kiu alii as Dezerto. Loko, lando sen vegeta oj kaj
paralele kaj depende de alia grado: Ju pli lo antoj: Saharo. Dezerta. Ne posedanta
multe des pli bone. Ju pli multe vi lernos, veget ojn kaj lo antojn, malplena.
des pli multe vi scios. Dezertulo. Homo lo anta en dezerto, por
Desegni. Prezenti per bildo, farita per eviti la tentojn de la mondo kaj sin dedi i al
krajono a plumo: desegni ion sur io. De- la paco; ermito.
segna o. Bildo, farita per krajono a plumo. Deziri. - 1. Voli posedi a ui ion: deziri
Deserto. Fruktoj, dol aj man a oj, dormi. - 2. Esprimi al iu sian bonari volon:
donataj post man o. deziri al iu feli on. Bondeziro Deziro de
feli o por iu: Akceptu miajn sincerajn
Desinfekti. Mortigi miasmojn en lo ejo,
bondezirojn! Deziregi. Pasie deziri.
vestoj, tola o, k. t. p.: desinfekti lo ejon per
formalino. Desinfekto. Mortigo de miasmoj. Dio. La plej supera esta o, kreinto kaj
konservanto de la mondo. Dia. - 1. De Dio:
Despoto. A tokrata, kruela monar o a
dia volo. - 2. Posedanta ecojn de Dio,
efo. Despota. De despoto, karakterizanta
perfekta, bonega: dia vo o. Dieco. Eco de
despoton. Despote. En despota maniero.
la plej supera esta o. Diservo. Religia
Despotismo. A tokrata kruela regado ceremonio, dum kiu la pastro oferas al Dio
a estrado. la korpon kaj sangon de Kristo sub la formo
Destini. Anta fiksi la uzon de io: Oni ne de pano kaj vino; meso. Dipatrino. La
scias certe, por kio estis destinitaj la egiptaj sankta Mario, patrino de Kristo.
piramidoj. La patro destinis por iu filino po Diabeto (Med.). Sukera malsano
mil frankoj. Destino. Anta fiksita, anta - (malsano, en kiu oni eligas sukeron en la
difinita celo, uzo. Anta destino. Destino de urino).
la sorto. Komparu: Difini, determini.
Diablo. Malbona spirito, satano,
Detalo. Malgranda parto de tuto: koni demono. Diabla. De diablo, havanta ecojn
iujn detalojn de la afero. Detala. Enhav- de diablo.
anta la detalojn, atentanta la detalojn,
Diademo. - 1. Re a krono. - 2. Surkapa
preciza, komleta: detala analizo de verko.
zono por virinoj, ornamita per multekostaj
Detale. En detala maniero, precize, plene,
tonoj.
kun iuj detaloj: detale priskribi.
Diafana. Penetrebla por la radioj de la
Detektivo. Ano de la sekreta polico.
lumo, sed tra kiu oni ne povas vidi
Determini. Montri precize devenon, objektojn: diafana vitro. Diafaneco. Eco de
konsiston: determini specon de vegeta o, tio, kio estas diafana.
determini la konsiston de la aero. Komparu:
Diafragmo. - 1. Muskolo, kiu apartigas la
Destini, difini.
bruston de la ventro. - 2. En optikaj
Detrui. Ruinigi, nuligi, neniigi: detrui aparatoj: disketo kun truo en la mezo, por
urbon. ne allasi la flankajn radiojn de la lumo.
Devi. Esti necese por iu pro le oj, Diagnostiko. Parto de l medicino, pri la
moralo, konveneco: iu devas morti. Oni metodoj ekkoni la malsanojn. Diagnostika.
devas obei la patron. Oni devas esti De diagnostiko, koncernanta diagnostikon.
kompleza por la fremduloj. Devo. Neceso,
Diagnozi. Ekkoni ies malsanon la la
dependanta de le oj, moralo, konveneco:
simptomoj. Diagnozo. Ekkono de malsano.
plenumi siajn devojn. Devigi. Fari ion ies
devo: devigi iun silenti. Komparu: Tasko. Diagonalo (Geom.). Rekta linio,
kuniganta la suprojn de du kontra aj
Devii. Sin deturni, flankiri, malproksimi i
anguloj de multlatero. Diagonala. Havanta
de rekta, natura vojo (nur en figura senco):
la direkton de diagonalo. Diagonale. En
devii de la vojo de l virto; la lumo devias.
diagonala direkto.
Devizo. - 1. Emblemo sur standardo kun
mallonga klariga frazo: La honoro kaj la
53
 Diakono. Religiulo je unu grado malpli Diftongo. Kuni o de du vokalaj sonoj en
alta, ol pastro. unu, en kiu tamen amba primitivaj sonoj
Dialekto. Varia o de lingvo: Esperanto estas distingeblaj: A , e estas diftongoj.
ne havas dialektojn, ar de la komenco de Digo. Akvobaro el tero, brikoj a tonoj
sia ekzistado i havas literaturon, kiu fiksas e maro a rivero: En banejoj oni promenas
la lingvon. sur la digo. Digi. Bari akvon per digo.
Dialektiko. Arto rezoni metode. Digesti. Solvi nutra on per specialaj
Dialogo. - 1. Interparolado. - 2. sukoj en la stomako kaj intestoj, por in
Literatura verko en formo de interparolado. asimili. Digesto. Funkcio de tio, kio
digestas. Digestebla. Kiu povas esti
Diamanto. La plej multekosta kaj
digestita: La lakto estas nutra o facile
malmola tono, konsistanta el kristaligita
digestebla.
karbono.
Diismo. Religia sistemo, bazita sur la
Diametro (Geom.). Rekta linio pasanta
natura kredo je unu Dio kaj malakceptanta
tra la centro de cirklo kaj kuniganta du iajn
iun proklamitan kredon. Komparu: Teismo.
punktojn. Diametra. Havanta direkton de
diametro. Dika. Havanta grandan dimension (ne en
la direkto de la lar eco kaj alteco): dika
Dianto (Bot.). Vegeta o el la familio de la
homo, dika libro. Dikeco. - 1. Eco de tio, kio
kariofilacoj, kun belaj floroj (Dianthus).
estas dika. - 2. Grado de dikeco: La dikeco
Diapazono. Skalo de tonoj de muzika de i tiu vitro estas 5 milimetroj. Maldika.
instrumento a de persono: La diapazono Havanta malgrandan dimension (ne en la
de l homa vo o ampleksas du oktavojn. direkto de lar eco kaj alteco): maldika folio.
Dibo i. Nemodere trinki, man i, sekse Dikti. - 1. Legi, diri ion al persono, kiu tuj
vivi. Dibo o. Konduto de dibo ulo. in skribas: dikti leteron. - 2. Inspiri:
Dibo igi. Fari iun dibo anta. Dibo ulo. Singardo, diktita de sa o. Dikta o. Tio, kio
Persono, kiu dibo as. estas diktata: La lernanto faris dek erarojn
Didaktiko. Arto instrui. en la dikta o.
Didelfo (Zool.). Klaso de mambestoj kun Diktatoro. Provizora efo de tato kun
sako por porti la idojn (Didelphia). absoluta povo.
Dieto. - 1. Sindeteno kompleta a parta Dilemo. Malfacila elekto inter du
e man a oj, ka ze de malsano. - 2. ekstremoj.
Reguloj de nutrado a sinnutrado: lakta Diletanto. Persono, kiu ne profesie sin
dieto. okupas per arto, scienco. Komparu:
Difekti. Fari ion neuzebla, neta ga per Amatoro.
rompo, fendo k. t. p.: difekti ma inon. Diligenta. Laborema, zorgema: diligenta
Difekto. Malbonigo per rompo, fento. k. t. p. homo, diligenta studado. Diligento.
Sendifekta. Nedifektita. Komparu: Laboremo, zorgemo. Diligente. Laboreme,
Malbonigi. zorgeme. Maldiligenta. Mallaborema, mal-
Diferenco. Malsameco, malsamaj ecoj zorgema.
de du objektoj, personoj a ideoj: la Diman o. La unua tago de la semajno,
diferenco inter la lingvoj sveda kaj dana la festa tago, la tago de la ripozo.
estas tre malgranda. Diferenca. Kiu havas
Dimensio. iu el la tri direktoj, en kiuj
malsamajn ecojn: diferenca de io per io.
oni mezuras korpojn: lar eco, longeco kaj
Diferencigi. Fari ion diferenca.
alteco.
Difini. Mallonge kaj precize klarigi la
Diminutivo. Vorto, formita el alia vorto,
sencon: difini la sencon de vorto. Difino.
por esprimi malgrandan objekton de la
Mallonga kaj preciza klarigo de la senco.
sama speco: domo, dometo.
Komparu: Destini, determini.
Dinamo. Elektra ma ino, kiu aliformigas
Difterito (Med.). Malsano de la gor o,
me anikan energion en energion elektran.
karakterizata de membranoj.
Dinamiko. Parto de la me aniko, pri la
movo de la korpoj kaj pri la movantaj fortoj.
54
 Dinamismo. Filozofia doktrino, la kiu ia tran i panon, dissemi grenon, dispeli
universo kaj iaj elementoj materiaj estas birdojn, disiri, disi i.
nenio alia, ol agantaj fortoj. Disciplino. Absoluta obeemo de subuloj:
Dinamito. Eksploda substanco, konsist- Dum la milito en la armeo regas la plej
anta el nitroglicerino kaj silikaj substancoj severa disciplino. Disciplini. Eduki, instrui
(sablo). en disciplino: disciplinitaj soldatoj.
Dinamometro. Instrumento, servanta Disenterio (Med.). Infekta malsano,
por mezuri la fortojn de la homo, evalo, karakterizata de sanga lakso.
k. t. p. Disertacio. Scienca raporto, precipe pre-
Dinastio. Serio de regnestroj, apar- zentita al fakultato, por ricevi sciencan
tenantaj al la sama familio kaj heredantaj la titolon.
tronon unu de alia: la dinastio de Disko. - 1. Maldika metala rondo, uzata
Habsburgoj. de la antikvaj Grekoj en la etludoj. - 2.
Dioskoreacoj (Bot.). Familio de unukotil- Objekto, similanta diskon: signala disko,
edonaj vegeta oj. disko de la luno.
Diplomo. Oficiala dokumento, per kiu Diskonti. A eti a vendi k mbion anta
registaraj povoj, scienca institucio, k. t. p., la pagtempo, deprenante la procentojn
atestas ies sciencan titolon, privilegiojn, pagotajn. Diskonto. - 1. A eto a vendo de
k. t. p.: diplomo de profesoro, diplomo pri kambio anta la pagtempo, kun depreno de
nobeleco. Diplomi. Doni al iu diplomon: la pagotaj procentoj. - 2. Procento, pagata
Diplomita profesoro de Esperanto. al la a etanto de ia kambio: La diskonto
Diplomato. - 1. Supera tata oficistoj estas pli alta en Germanujo, ol en Anglujo.
kies okupo estas trakti kun alilanda, Diskreta. Kiu scias gardi sekreton: La
registaroj. - 2. Persono, scianta lerte trakti viroj estas pli diskretaj ol la virinoj. Diskrete.
kun aliaj; ruzulo. Diplomata. De diplomato; En diskreta maniero. Diskreteco. Eco de
posedanta la ecojn de diplomato» tiu, kiu estas diskreta.
Diplomate. En diplomata maniero. Diskuti. Interparoli pri speciala temo,
Diplomatio. Arto trakti kun alilandaj inter an i ideojn pri solvota demando.
registaroj. Diskuto. Parolado de tiuj, kiuj diskutas:
Diri. Esprimi sian penson per vortoj, konduki diskutojn, vivplena diskuto, senorda
vo e. Diro. Tio, kion oni diris: sa a diro» diskuto. Diskutebla. Pri kiu oni povas
Anta diri. Konigi tion, kio estas okazonta: diskuti; kiu ne povas esti akceptita sen
anta diri la sorton, anta diri la veteron. diskutado. Diskutinda. Kiu indas diskut-
Kontra diri. Esprimi per sia respondo adon. Komparu: Debati, disputi.
kontra an opinion. Dispepsio (Med.). Malbona digestado.
Direkcio. Estraro kaj ia oficejo. Disperso. Disi o de la radioj de la lumo.
Direkti. - 1. Turni al la celata loko, objek- Disponi. Uzi la sia bontrovo: Vi povas
to: direkti ipon, pa ojn, rigardon. - 2. Kon- disponi mian monon kaj personon.
duki aferojn publikajn a privatajn, precipe Disputi. Vive diskuti. Disputo. Viva
per ordonoj, kontrolo k. t. p.: direkti oficon, diskuto. Komparu: Debati.
aferojn. Direkto. - 1. Ago de tiu, kiu
Distanco. Interspaco: distanco de la
direktas. - 2. Loko, flanko, al kiu oni
urbo is la rivero.
direktas; vojo, linio, la kiu oni direktas.
Distili. Purigi fluida on, vaporigante kaj
Direktoro. efo, direktanta oficon,
poste remalvarmigante in: distili brandon.
institucion: direktoro de banko, de liceo.
Distingi. Rimarki diferencon inter du
Direktorio. - 1. Direkcio. - 2. Provizora
objektoj, personoj a ideoj: distingi la
registaro en Francujo dum la revolucio
elparoladon de diversnaciaj Esperantistoj;
(1795-1799).
distingi ion de io. Distingi i. Fari i rimarkita
Dis-. Prefikso, esprimanta: meton, divi- pro eminentaj ecoj: distingi i por kura o.
don, apartigon, forigon en diversajn
Distri. - 1. Deturni la atenton: La muziko
flankojn: dismeti meblojn en ambro, dis-
sur la strato distris la lernantojn en la klaso.

55
- 2. Agrable okupi la pensojn, amuzi post Doktoro 1. Persono posedanta la plej
laboroj, agrenoj: Vespera koncerto distris altan sciencan titolon de fakultato. 2.
la kongresanojn post la laboraj kunsidoj. Kuracisto. Doktoreco. Titolo de doktoro.
Distra o. Tio, kio distras; amuza o: Doktrino. Scienca teorio, religia
spektaklo, koncerto. Distrita. Ne atenta, ne dogmaro.
scianta fiksi la atenton sur unu objekto.
Dokumento. - 1. Skriba o, servanta kiel
Komparu: Amuzo, ludo.
pruvo, kiel atesto: historia dokumento. - 2.
Distrikto. Parto de lando, de urbo, Iu ajn objekto, servanta kiel pruvo.
precize limigita kaj havanta unu efon
Dolaro. Ar enta monero de Unuigitaj
(administran, polican, ju an). Distrikta. De
tatoj, valoranta 5 frankojn 20 centimojn
distrikto, koncernanta distrikton: distrikta
kuracisto. Dol a. - 1. Havanta agrablan guston. kiel
tiu de la sukero a mielo. - 2. Agrabla por la
Ditirambo. Entuziasme la da kanto a
orelo: dol a melodio. - 3. Delikata, aminda:
versa o por ies honoro.
dol a viza o. Dol eco. Eco de tio, kio estas
Divano. tata turka konsilantaro. dol a. Dol igi. Fari ion dol a: dol igi teon.
Diveni. Malkovri sekreton, veron, Dolori. Ka zi tre malagrablan korpan
havante neniun bazon por motivita senton. Vundoj doloras la malsanulon.
konkludo: Divenu, kiom da nuksoj mi Dolora. Kiu doloras.
havas en la mano? Komparu: Konjekti.
Domo. Konstrua o por lo i. Dometo.
Divergi. (Fiz.). Flankiri unu de alia: La Malgranda, simpla domo. Domano.
sunaj radioj, trapasinte konkavan lenson, Lo anto de domo.
divergas.
Doma o. Beda rinda afero: doma o
Diversa. Unu el multaj, el kiuj iu apar- estas a doma e estas, ke....
tenas al alia speco, posedas aliajn ecojn (la
Domeno. - 1. Maskarada kostumo
vorto estas uzata ordinare en la multe-
(mantelo kun kapu o). - 2. Ludo; 28
nombro): diversaj personoj, objektoj, ideoj.
malgrandaj tabuletoj, dividitaj iu en du
En la maro vivas diversaj bestoj: fi oj,
partojn, surhavantajn punktojn.
amfibioj, moluskoj, k. t. p. Diverseco. Eco
de tiuj, kiuj estas diversaj. Doni. Lasi al iu la uzon, uon de sia
objekto ( u provizore u kiel propra on);
Dividi. - 1. Fari partojn el tuto: dividi en
doni al iu sian mantelon, doni la manon,
partojn; dividi 10 per 2. - 2. Doni parton:
doni la pladon al kunman anto. Aldoni.
dividi sian panon kun mizerulo. Divido. Ago
Doni ion plu krom tio, kion oni jam donis.
de tiu, kiu dividas: malpaci e la divido.
Eldoni. Publikigi kaj aran i la vendadon de
Dividebla. Kiu povas esti dividata.
literatura verko: La verkojn de D° Zamenhof
Dividendo. Parto de neta profito por unu volonte eldonas iu libristo. Transdoni.
akcio. Doni al iu ion, ricevitan de alia persono.
Divizio. Ta mento de soldatoj, Donaci. Senpage doni kiel propra on:
konsistanta el kelke da regimentoj (ordinare Por la baptotago la gepatroj donacis al la
el kvar). filo librojn. Donaco. Tio, kion oni donacas.
Do. Konkluda konjunkcio: Kion do vi Dorloti. Agi kun iu tro kareseme, tro
intencas fari? delikate, esti tro indulga: La unuenaskita
Docento. Instruanto en universitato, ne infano ordinare estas dorlotata.
posedanta titolon de profesoro. Dormo. Ripozo de la korpo, dum kiu
Dogmo. Ne an ebla, netu ebla religia esas la konsciaj movoj kaj agado: La
a filozofia principo: La dogmoj de la dormo similas la morton. Dormi. Esti en
katolika eklezio. stato de dormo. Dormeti. Delikate, neforte
Dogo. Speco de granda, forta hundo kun dormi. Dormema. Havanta inklinon al la
malgrandaj oreloj kaj staranta vosto. dormo, amanta dormi. Dormigi. Fari iun
dormanta: dormigi infanon en lulilo.
Do o. efo de la Genova {nun enova}
Ekdormi. Fari i dormanta: Laca homo
kaj Venecia respubliko.
rapide ekdormas. Dormo ambro. ambro

56
destinita por la dormado. Maldormi. Sin malsekan grundon per subteraj tuboj, faritaj
deteni de la dormo en la tempo, en kiu oni ordinare el bakita argilo.
ordinare dormas: maldormi starante garde, Dresi. Instrui beston por speciala celo:
maldormi e la lito de malsanulo. Sendorm- dresi hundon por la aso; dresi evalon por
eco. Nenatura stato, kiam oni ne povas la cirko. Dresisto. Homo, kies profesio
dormi: Sendormeco konsumas la korpon. estas dresi.
Dorno. Pikilo de vegeta oj: Ne ekzisias Drinki. Malmodere trinki vinon, bieron, k.
rozoj sen dornoj. t. p. Drinkado. Ago, konduto de tiu, kiu
Dorso. - 1. Parto de la korpo, de la drinkas. Drinkulo. Persono, kiu havas la
ultroj is la pelvo: porti ar on sur la dorso. kutimon drinki. Drinkejo. Loko, butiko, kie
- 2. Posta parto de objekto: dorso de la oni trinkas brandon, bieron.
mano, dorso de la se o. Dorsa. De dorso, Drogo. Substanco, uzata por preparado
estanta sur dorso. de medikamentoj. Drogisto. Drogvendisto.
Doto. Tio, kion edzini anta virino ricevas Dromedaro (Zool.). Unu iba kamelo.
de la gepatroj. Doti. Doni doton: doti la
Droni. Perei per sufoki o en la akvo.
filinon.
Dronigi. Pereigi per sufoko en la akvo. Sin
Dozo. Kvanto de medikamento, kiun oni dronigi. Sin memmortigi per sufoko en la
prenas por unu fojo: granda dozo, akvo.
homeopatia dozo. Dozi. Precize difini la
Du. La nombro 2.
kvanton de la prenota medikamento: La
venenoj devas esti dozataj tre singarde. Dualismo. - 1. Filozofia a religia siste-
mo, akceptanta du principojn (la korpon kaj
Dragono. Soldato de malpeza kavalerio,
la animon, la principon de la bono kaj mal-
kiu povas batali rajdante a piedirante.
bono), iam kontra batalantajn unu la alian.
Drako. Fabela monstra flugbesto kun - 2. Politika sistemo, en kiu du tute sen-
flamo eliranta el ia bu ego. dependaj tatoj estas kunigitaj kaj havas
Drakmo. Greka monero, valoranta unu komunan regnestron: la a strio-hungara
frankon. dualismo.
Drakona. Tre severa: drakonaj le oj. Dualisto. Partiano de dualismo.
Dramo. - 1. Teatra verko, en kiu la Dubi. Ne esti certa, ne scii, u jes a ne:
tragedia elemento kuni as kun la komika. - dubi pri ies honesteco. Dubo. Opinio dc tiu,
2. Malfeli o, terura okazo, katastrofo: familia kiu dubas. Senduba. Nedubebla, certa.
dramo. Drama. De dramo, havanta ecojn Dueli. Batali en duelo. Duelo. Anta -
de dramo. preparita batalo inter du personoj por decidi
Dramaturgo. Drama verkisto. privatan malpacon. Duelanto. Batalanto en
Dramaturgio Teorio de la dramaj verkoj; duelo.
arto skribi dramajn verkojn. Dueto. Muzika verko por du instrumentoj
Drapo. tofo, fabrikatael lano kaj uzata a du vo oj: kanti, ludi dueton.
por vestoj. Drapa. E1 drapo: drapa kurteno. Duko. Persono, posedanta nobelan
Drapiri. Kovri, ornami per multefalda titolon, kies alteco estas inter tiu de princo
tofo. Drapira o. tofo, drapo, per kiu oni kaj de grafo. Duklando. Lando, regata de
drapiras. duko.
Drasta. (Med.) Forte efikanta: drasta Dukato. Iama ora monero, valoranta 10
laksilo. is 12 frankojn.
Dra i. Eligi per batado la grajnojn el Dum. - 1. Prepozicio kun la signifo: en la
spikoj. Fig. Dra i al iu la dorson = forte bati. tempo de, en la da ro de: dum la
Dra ilo. Instrumento por dra i, konsistanta tagman o, dum la tuta somero. - 2.
el du bastonoj, kunigitaj per rimeno. Konjunkcio kun la signifo: en la tempo kiam:
Dra ma ino. Ma ino por dra i. Dum vi dormis, li laboris. Dume. Dum tiu
tempo: Oni preparas la vesperman on, ni
Drato. Metalfadeno.
dume babilu.
Dreno. Tubo, farita ordinare el bakita
argilo kaj uzata por dreni. Dreni. Sekigi
57
 Dungi. Fari interkonsenton kun iu, por Duro. Ar enta hispana monero,
certigi al si lian servadon por difinita pago: valoranta proksimume 5 frankojn.
dungi lakeon. Dungato. Persono dungata. Du o. Pluvbano.
Duplikato. Kopio, dua ekzemplero de
akto, de dokumento: duplikato de fakturo,
duplikato de kambio.

E
-E. Fleksio de adverboj: bone, unue, specialo estas eduki. Edukejo. Institucio,
anta e, senprokraste. kie oni edukas.
Ebeno. Supra o, kiun tu as tuta rekta Edzo. Viro la le e ligita kun virino, por
linio, kiu havas kun i du komunajn fondi kun i familion. Edzino. Virino la le e
punktojn. Ebena. Havanta formon de l ligita kun viro, por fondi kun li familion.
ebeno: La supra oj de piramido estas Edzi o. La le a ligo de viro kun virino, por
ebenaj, la supra o de sfero estas kurba. fondi familion. Edzeco. Stato de tiu, kiu estas
Ebena o. Ebena loko, ebena lando. edzo a edzino. Edzi i. Fari i edzo.
Ebenigi. Fari ebena: ebenigi la vojon. Edzini i. Fari i edzino. Geedzi i. Fari i
Komparu: Glata, plata. geedza paro. Edzigi. Fari iun edzo: La
-Ebl. Sufikso, esprimanta, ke io povas gepatroj edzigis la filon. Eksedzi o. La -
esti farata: man ebla, dividebla, kredeble. le a rompo de la edzi o.
Ebono. Nigra, malmola, peza ligno: Efekto. Impreso de arta objekto, de
Ebonon oni uzas por mebloj, bastonoj k t. p. spektaklo, kiu forte altiras la atenton,
Ebona. El ebono: ebona skatolo. kortu as: efekto de dramo, de pentra o, dc
parolado.
Ebria. Estanta sub la influo de la
alkoholo: Ne donu glavon al homo ebria. Efektiva. Kiu vere ekzistas, ne ajna: La
Ebrieco. Stato de tiu, kiu estas ebria: efektiva nombro de Esperantistoj estas
Ebrieco donas forgeson. Ebriigi. Fari iun multe pli granda, ot tiu de l enskribitaj en la
ebria. Ebrii i. Fari i ebria. Ebriulo. adresaroj. Efektivigi. Plenumi, realigi: efek-
Persono ebria. tivigi planon. Efektivi i. Plenumi i, reali i.
Eburo. Osto de la okuldento de elefanto. Efemera. Mallongeda ra, rapide pas-
Ebura. El eburo: ebura tenilo. anta: La beleco estas efemera.
-Ec. Sufikso, esprimanta abstraktan Efiki. Ka zi rezultaton: Post longa uzado
ideon de kvalito, de stato: moleco, infaneco. la medikamentoj ne efikas plu. Ekzemplo
Eco. Kvalito: bonaj kaj malbonaj ecoj. efikas pli bone ol admonoj. Efiko. Ago de
tio, kio efikas, rezultato de la agado. Efika.
E . Adverbo, uzata por substreki ideon,
Kiu havas efikon. Efikeco. Eco de tio, kio
por esprimi: ne nur, sed krom tio, sed pli
efikas. Senefika. Kiu restas sen efiko.
multe...: E la bestoj a skultis, kiam ludis
Orfeo. Oni insultis, oni e batis la -Eg. Sufikso, esprimanta pli altan, pli
malfeli ulon. fortan gradon: pordo de ambro, pordego
de domo; varma akvo = kies temperaturo
Edifi. Instigi al la pieco, al la virto: La
estas iom pli alta, ol nia, varmega akvo =
prediko edifis iujn pre antojn. Edifa. Kiu
proksima al la bolado.
edifas: edifa admono de l patro.
Egala. - 1. Same granda, sama, ne
Edikto. Le o, ordono, publikigita de
diferenca: egala nombro, egala talento. - 2.
regnestro.
Kies partoj ne diferencas unuj de alia: egala
Eduki. Zorgi pri la evolucio de la fizikaj, vo o, egala pa ado. Egala o. Du egalaj
moralaj kaj intelektaj kapabloj: eduki infanon, grandoj, kunigitaj per la signo de la egaleco:
eduki beston. Edukato. Tiu, kiu estas A=B. Egaleco. Eco de tio, kio estas egala.
edukata. Edukado. Agoj de tiu, kiu edukas. Egali. Esti egala: Du grandoj, kiuj egalas
Edukiteco. Eco, stato de tiu, kiu estas trian, egalas unu la alian. Egaligi. Fari ion
edukita. Edukisto. Persono, kies okupo,
58
egala: egaligi la ancojn. Egali i. Fari i Ekscentra. - 1. Havanta malsaman
egala. Egalvalora. Havanta saman valoron. centron: Du cirkloj estas ekscentraj, se unu
Komparu: Analogia, parenca, simila. irka as la alian, sed iu havas apartan
Egoismo. Memamo, malvirto de per- centron. - 2. Kies centro de turnado ne
sono, kiu zorgas nur pri si mem; kontra o koincidas kun la geometria centro:
de altruismo. Ekscentraj aparatoj estas uzataj en la
vaporma inoj. Ekscentre. En ekscentra
Egoisto. Persono, kiu amas nur sin
maniero. Ekscentreco. Eco de tio, kio
mem, kiu zorgas nur pri si rnein.
estas ekscentra.
E o. Sono, klare reflektita de mal-
Eksceso. Tio, kio transpasas la limojn
proksima supra o: e o de montoj.
de le eco, bonmoreco, sobreco: ekscesoj
-Ej. Sufikso, esprimanta lokon, destinitan de tirano, ekscesoj en la man ado kaj
por io: pre ejo, lernejo. trinkado.
Ek-. Prefikso, esprimanta komencon de Eksciti. Ka zi vivan agadon de io: eksciti
ago, momentan agon: eksalti, ekkrii. la nervojn, eksciti la scivolemon.
Ekipi. Provizi per io necesa, precipe por Ekscito. Tio, kio ekscitas: La kuracisto
batalo: ekipi regimenton, ekipi ipon. ordonis al la malsanulo eviti iujn ekscitojn.
Eklektika. Kiu elektas el politikaj, filo- Eksciteco. Stato de tiu, kiu estas ekscitita.
zofiaj doktrinoj tion, kio ajnas plej ta ga, Komparu: Inciti, instigi, stimuli.
plej proksima al la vero: eklektika a toro, Ekskluzive. - 1. Esceptinte ion alian: Li
eklektika filozofio. laboras ekskluzive por Esperanto. - 2. Ne
Eklektikismo. Sistemo, filozofio eklek- kalkulante, ne enhavante: De Januaro is
tika: Viktoro Cousin estas la efo de la Aprilo ekskluzive = Januaro, Februaro kaj
spiritualista eklektikismo. Marto.
Eklezio. - 1. Religia dogmaro: La Ekskomuniki. Forigi per malbeno el la
katolika eklezio. - 2. Anaro de religio: forigi anaro de eklezio. Ekskomuniko. Ago de
el eklezio per ekskomuniko. tiu, kiu ekskomunikas: la papa
Eklipso (Astr.). Mallumi o de astro: ekskomuniko.
kompleta, parta eklipso de la suno, de la Ekskremento. Digestitaj substancoj,
luno. eligitaj el la besta organismo.
Ekliptiko (Astr.). Orbito de la ajna Ekskurso. Malgranda voja o, promeno
rondiro de la suno irka la tero. por plezuro, por scienca celo: ekskurso sur
Eklogo. Idilio (en la antikva poezio). montojn, botanika ekskurso.
Ekonomo. Administranto de domo, de Ekspansio. Okupo de pli vasta spaco,
bieno. disvasti o: ekspansio de gaso, kolonia
Ekonomio. Sistema ordo kaj paremo ekspansio de tato, Ekspedi. Sendi al
difinita loko: ekspedi leteron, komerca on,
en la elspezoj, en la administrado kaj
armeon.
mastrumado de domo, de monaj aferoj.
Ekonomio politika. Scienco pri la Eksperimento. Esploro de fenomeno,
produktado kaj dividado de la sociaj ri a oj. produktata de la esploranto mem: La
Ekonomiisto. Scienculo, studanta la refrakton de la radioj de la lumo oni
politikan ekonomion. esploras per eksperimentoj. la eklipsojn de
la suno per observoj.
Ekrano. - 1. Kadro sur piedoj kun tuko,
starigata anta kamenoj. - 2. Kadro kun Eksperto. - 1. Homo tre sperta en io:
blankatukoa simple stre ita blanka tuko, Eksperto en la modo. - 2. Specialisto
sur kiun oni etas luman bildon de objekto. elektita de ju antaro por esplori aferon kaj
Eks-. Prefikso: iama; kiu estis, sed ne diri sian opinion pri i: kuracisto eksperto.
estas plu: eksoficiro. Ekspertizo. Esploro de eksperto.
Ekscelenco. Titolo de generaloj kaj Eksplodo - 1. Subita kaj brua formi o de
civilaj altranguloj: Lia ekscelenco, la granda kvanto da gasoj: eksplodo de pulvo.
ministro de la eksteraj aferoj. - 2. Fig.: eksplodo de kolero, de ojo.
Eksplodigi. Ka zi eksplodon: eksplodigi

59
bombon. Eksplodema. Kiu facile Ekstrakto. Substancoj ekstraktitaj:
eksplodas: Pulvo, nitroglicerino, melinito ekstrakto de viando, ekstrakto de opio.
estas eksplodemaj substancoj. Ekstrema. - 1. De plej alta grado:
Ekspluati. - 1. Fari uzon de io, havi ekstrema dan ero. - 2. Plej malproksima: la
profiton de io: ekspluati fabrikon, ekspluati ekstrema Oriento. Ekstreme. En plej alta:
siajn kapablojn. - 2. Uzi por si la fruktojn de ekstreme bona. Ekstremo. - 1. Plej 2. Plej
ies laboro sen sufi a rekompenco: ekspluati .Supro: ekstremo de senhonteco.
subulon. - 3. Trouzi: ekspluati ies parto'fino'supro: uc *ipo. Komparu: Fino,
paciencon. Ekspluato. Ago de tiu, kiu limo.
ekspluatas.
anfakVunu ' aTT^/^0' enhav-
Eksporti. Transporti en la eksterlandon
+ kelke da nekonatoj :
la produkta ojn de la industrio: Francujo
eksportas multe da vino. Eksporta. Kiu °^le ^V^flv n ^ 9 > Perpendikufe1?* la
eksportas: eksporta komerco. Eksporto. teron en du £Z ?em ^toro KaJ la sudan. n
Ago de tiu, kiu eksportas. En Anglujo la au duonsferojn: la nordan
importo superas la eksporton. Eksportanto. Ekvilibro. otQt , korpo, sur kiun agat
Persono, lando, kiu eksportas: La efaj d d^senmoveco de tort°J' f egalpezo :elJni
eksportantoj de la greno estas: Argentino, au multe rh Fig.: ekvilibro de v* lhhr° de
Unuigitaj tatoj, Rusujo. nesiln i Ekvilibristo. ctrtTS lst0> scianta
Ekspozicio. Kolekto de produkta oj de konservi ekvilibron de sia persono a de
artoj a de industrio, kunmetitaj en speciala diversaj objektoj en speciale malfacilaj
salono a konstrua o, por esti rigardataj de kondi oj: dancisto sur nuro.
la publiko: ekspozicio de belartoj, universala Ekvilibrismo. Arto de ekvilibristo.
ekspozicio. Ekvivalento. Egalvalora objekto: la
Ekspresa. Por speciala celo, tre rapida: me anika ekvivalento de la varmo. Ekvi-
ekspresa kuriero, ekspresa vagonaro. valenta. Egalvalora.
Ekstazo. La plej altagrado de admiro, en Ekzakta. Senerara, gusta e en la plej
kiu oni koncentrigas la tutan atenton sur malgrandaj detaloj (pri la kalkuloj kaj
unu objekto, tute forgesante pri io alia: sciencoj): ekzaktaj sciencoj.
ama ekstazo, religia ekstazo. Ekzameni. - 1. Fari demandojn al
Ekstemporalo. Ekzerco, traduko, farata lernanto a kandidato por kontroli liajn
en lernejo senprepare, sen helpo de sciojn: ekzameni studenton. - 2. Detale
lernolibroj. esplori: ekzameni problemon. Ekzameno.
Ekster. - 1. Loka prepozicio, esprimanta, Kontrolode scioj de lernanto a kandidato
ke io estas trans la limoj de objekto a per demandoj bu aj a skribaj: ekzameno
estas direktata trans iajn limojn: La por supera esperanta atesto. Ekzamen-
balkono estas ekster la ambro. Iri ekster la anto. Persono, kiu ekzamenas. Ekza-
urbon. - 2. Prepozicio, esprimanta: escepte, menato. Persono, kiun oni ekzamenas.
se oni esceptas (en i tiu senco i estas Ekzantemo (Med.). Ru aj makuloj sur la
uzata anstata krom, se la lasta povas ha to, kiuj aperas e diversaj infektaj
naski dubon): Ekster i tiuj reguloj, ne malsanoj: tifa ekzantemo.
ekzistas aliaj. Ekstera. Estanta ekster io: Ekzegezo. Klarigo gramatika, historia,
ekstera tavolo. Ekstere. En ekstera loko: le oscienca, k. t. p. de teksto, precipe de la
aerumi lita on ekstere = ekster la lo ejo. Biblio. Ekzegezisto. Scienculo specialisto
Ekstermi.Neniigi, detrui, plene pereigi: en la egzegezo: Renan.
ekstermi la malamikojn. Ekstermo. Neniigo, Ekzekuti. Mortigi krimulon la ju a
detruo, plena pereigo. verdikto. Ekzekuto. Ago de tiu, kiu
Ekstra. Okazanta ekster la kutima tempo ekzekutas. Ekzekutisto. Persono, kies
a nombro; aldona; eksterordinara: ekstra okupo, profesio estas ekzekuti.
eldono de gazeto, ekstra vagonaro. Ekzemo (Med.). Ha ta malsano,
Ekstrakti. Eligi, elpreni la efikajn karakterizata de erupcioj de la ha to kaj de
substancojn per kuirado, solvado. jukado.
60
 Ekzemplo. - 1. Objekto, vorto, frazo, elekti pomon, elekti vojon. - 2. Doni sian
klariganta eneralan regulon, difinon: vo on por unu el la kandidatoj: elekti
gramatika ekzemplo. - 2. Imitinda ago, deputaton. Elekto. Ago de tiu, kiu elektas.
persono: doni bonan, malbonan ekzemplon; Elektrizi. Elektrigi.
sekvi ekzemplon. Ekzemple. Kiel
Elektro. Unu el la fortoj de l naturo,
ekzemplon (ni citu). Komparu: Modelo.
naskata de diversaj ka zoj (ekz. frotado de
Ekzemplero. Objekto farita la enerala du korpoj) kaj produktanta diversajn
tipo; unu objekto el aro de samspecaj: fenomenojn (ekz. fulmon). Elektra. - 1.
ekzemplero de libro, de gazeto. Elektrodevena: elektra fajrero. - 2. Kiu
Ekzerci. Per ripetatakaj sistemauzado rilatas la elektron: elektra ma ino. Elektrigi.
doni lertecon a scion: ekzerci soldatojn, Liveri elektrajn ecojn; agi per elektro:
ekzerci siajn piedojn, sin ekzerci. Ekzerco. elektrigi feron, elektrigi malsanulon.
Ago, problemo por ekzerci a sin ekzerci: Elektroforo. Aparato por konservi
gimnastikaj ekzercoj, lingvaj ekzercoj. elektron.
Ekzili. Forigi el la lo lando per ju a Elektrolizo. Malkomponado per elektro.
dekreto a per ordono de la regnestro.
Elektromotoro. Aparato aliformanta la
Ekzilo. Forigo el la patrolando: kondamni al
elektran energion en me anikan laboron.
ekzilo. Ekzilito. Persono, kondamnita al
ekzilo, persono ekzilita. Elektrotekniko. Apliko de la elektro al
teknikaj celoj: lumigado, telefonoj,
Ekzisti. Esti, vivi, da ri: Mi pensas, do mi
telegrafoj.
ekzistas. Ekzistas urbanoj, kiuj neniam vidis
kamparon. La mondo ekzistas jam multe da Elektroterapio. Kuracado per la elektro.
jarmiloj Ekzistado. Estado, vivado, Elemento. - 1. Korpo simpla ne mal-
da rado: rimedoj por ekzistado. Ekzista o. komponebla: ar ento, azoto. - 2. La kvar
Vivanta esta o. elementoj: aero, fajro, tero, akvo (la la
El. - 1. Prepozicio,per kiu estas opinio de la antikvaj scienculoj). - 3. La plej
esprimata: a) Direkto de l interno de io simplaj gravaj konoj de scienco: la
eksteren: preni pinglon el skatolo, erpi el elementoj de la fiziko. Elementa. Enhav-
puto. b) Materialo, tofo: ringo el oro, anta elementojn de scienco: elementa
emizo el tolo. c) Unu el la kamaradoj, plej lernolibro.
bona el iuj. - 2. Prefikso, per kiu estas Elevatoro. Levigilo por ar oj.
esprimata: a) direkto de la interno de io Elfo. Spiritoj de la skandinava mitologio.
eksteren: eliri. b) isfina plenumo de la ago: Eliksiro. - 1. Alkohola solva o de kuracaj
ellerni, eltrinki. rimedoj. - 2. Solva o posedanta miraklajn
Elasta. Kiu reprenas la anta an formon, ecojn: la eliksiro de la juneco.
kiam esis agi la forto, in an inta: elasta Elimini. Forigi, eligi, nuligi: elimini
bastono. Elasteco. Eco de tio, kio estas venenon el la organismo, elimini unu el la
elasta. nekonatoj de ekvacio, elimini nomon el listo.
Elefanto (Zool.). La plej granda Elimino. Ago de tiu, kiu eliminas.
kvarpiedulo dikha ta, kun longa movebla Elipso (Geom.). Fermita kurba linio, hav-
nazego kun fingroforma ekstremo anta la formon de platigita cirklo: Elipso
(Elephas). estas fermita kurba linio, en kiu la sumo de
Eleganta. Bela, luksa, gustoplena, la distancoj de iu ia punkto de du punktoj,
moda: eleganta vesto, eleganta homo. nomataj fokusoj, estas konstanta. Elipsa.
Elegante. En eleganta maniero. De elipso, elipsoforma: Elipsa fokuso, elipsa
Eleganteco. Eco de tio, kio estas eleganta. linio.
Elegio. Lirikaversa o,plenade mal ojo, Elizeo. Lando de la postmorta vivado
de sopiro. Elegia. Havanta ecojn de elegio: deP herooj, paradizo de la antikvaj Grekoj
mal oja: elegia tono. Elegie. En elegia kaj Romanoj.
maniero. Elizio. Mallongigo de la artikolo per
Elekti. - 1. Decidi i por unu objekto a forigo de a: de l patro anstata ds lapatro.
afero el multaj; preni unu objekton el multaj:

61
 Elokventa. Posedanta la talenton bele Empirio. Sperto, kiel bazo de filozofio.
paroli, kortu i, konvinki per la parolado. Empiria. Bazita sur sperto.
Elokvente. En elokventa maniero. Empirismo. Filozofio, bazita sur la
Elokventulo. Persono elokventa. sperto.
Elokventeco. Eco de tiu, kiu estas
En. - 1. Prepozicio, per kiu estas esprim-
elokventa.
ata: a) Loko, interne de kiu, kie io estas; lo i
- Em. Sufikso, esprimanta inklinon, en domo, sidi en vagono. b) Loko, internen
amon, kutimon al io: babilema, kritikema. de kiu, kien oni direktas ion, iras a sin
Emajlo. Vitrosimila fanda o, per kiu oni direktas: salti en vagonon, jeti en valizon. c)
kovras fajencon, metalojn. Emajla. El Tempo, kiam io okazas: en somero. d)
emajlo. Emajli. Kovri per emajlo. Komparu: Maniero: en kia maniero? en la sekvanta
Glazuro, Lako, Poluro. maniero. - 2. Prefikso, per kiu estas
Emancipi. Sendependigi, egalrajtigi: esprimata: Loko, kie a kien: enhavi = havi
emancipi neplena an filon. La virinoj iom en si, enmeti, enskribi, enterigi.
post iom emancipas sin. Emancipo. Ago de Enciklopedio. Verko, prezentanta la
tiu, kiu emancipas a sin emancipas. konojn pri unu a iuj sciencoj en alfabeta
Embaraso. Malhelpo, malfacila situacio. ordo: ^0^611 ,la enciklopedio de°la
Embarasi. Ka zi embarason. peZarlo^ 9 *'
Emberizo (Zool.). Birdo el la vico de l de^^*kompozitoi Vegeta ° el la ^milio
paseroj (Emberiza). (Cichorium endlia]: man ata kiel salato
Emblemo. Figuro de objekto a de regaTta^iJ HenA}A Malsano? konstante
vivanta esta o, reprezentanta moralan a Ene * r6gl0no: kretinismo.
intelektan econ: La koko estas emblemo de Enerc
la vigleco. Emblema. Havanta karakteron 3>e. En energia «nergionVD
de emblemo.
Enigmo. - 1. Demando solvata,
Embrazuro. Malferma o en muro, en prezentita en malklaraj duscencaj frazoj:
fortika o, tra kiu oni pafas. Edipo divenis la enigmon de tasfinkso. - 2.
Embrio. Unua rudimento de besto en la Malfacila problemo entute: la enigmoj de la
utero de la patrino, kiam la membroj ne naturo.
estas ankora diferencigitaj. Enketo. Esploro de probl^mo per
Embriologio. Scienco pri la evolucio de ekspertoj, per specialistoj, M kiuj iu estas
embrio. demandita aparte kaj sendepende de l'aliaj
Embusko. Loko, en kiu oni sin ka as, esprimas sian opinion: internacia enketo pri
loko, en kiu oni ka as ta menton de la kosto de la vivado.
soldatoj por suprize ataki malamikon. Entomologio. Scienco pri la insektoj.
Embuski. Aran i embuskon. Entomologo. Scienculo, studanta la
Emerito. Oficisto, kiu traservis la difinitan entomologion.
nombron dajaroj kaj ricevas pension. Entrepreni. Preni sur sin; decidi fari ion
Emfazo. Afektita solena tono, solena kaj in komenci: entrepreni laboron. Entre-
akcento en la parolado: paroli kun emfazo. preno. Entreprenita afero. Entreprenisto.
Komparu: Aplombo, patoso, vervo. Persono, kies okupo estas plenumo de
Emigracio. Forlaso de la patrujo por laboroj por aliaj personoj: entreprenisto de
eklo i en alia lando. publikaj laboroj.
Eminenco. Titolo de la kardinaloj. Entuziasmo. Granda emocio kaj ardanta
emo al io: paroli, labori kun entuziasmo.
Eminenta. Rimarkinda, distinginda,
Entuziasma. Posedanta entuziasmon,
supera per sia scio a arto: eminenta
karakterizata de entuziasmo. Entuziasmigi.
oratoro, diplomato.
Plenigi per entuziasmo: Esperanto
Emocii. Movi, tu i la animon. Emocio. entuziasmigas iujn adeptojn.
Movo de la animo. Entuziasmi i. Pleni i per entuziasmo.

62
 Enuo. Malagrabla impreso de neoku- Epizodo. - 1. Intermetita fragmento en
piteco, de manko de intereso. Enui. Senti parolado, poemo, romano, ne ligita kun la
enuon. Enuigi. Ka zi enuon. Enuiga. Kiu efa agado. - 2. Aparta fakto, okazo . La
ka zas enuon. Komparu: Tedi. epizodoj de la Dresdena kongreso.
Envii. Senti mal ojon, malamon pro Epizootio (Med.). Epidemia malsano de
bono, sukceso, felico de alia persono: envii bestoj.
iun, envii ion, envii ion al iu. Envio. Sento Epoko. - 1. Grava momento en la
de tiu, kiu envias. Enviema. lnklina al envio. historio: La Bulonja kongreso restos por
Enviinda. Kiu meritas envion. Komparu: iam epokfaranta momento en la historio de
aluzo. Esperanto. - 2. Periodo, jararo: la
Epar io. Distrikto, regata de greka anta hisioria epoko. Komparu: Periodo,
episkopo. stadio.
Epidemio. Infekta malsano, samtempe Epoleto. Signo sur la ultroj de la
atakanta multe da personoj en unu loko: militista uniformo, montranta la rangon.
epidemio de la olero. Epidemia. Havanta Epopeo. Poemo pri gravaj okazoj kaj
ecojn de epidemio. Epidemie. En epidemia heroaj agoj de unu persono a de tuta
maniero. nacio: la epopeoj de Homero.
Epidermo (Anat.). Ekstera tavolo de la Eposo. Poezio rakontanta: poemo,
ha to. balado.
Epigrafo. Devizo, surskribo sur - Er. Sufikso, esprimanta iun el la unuoj,
konstrua o, tombo, literatura verko: La malgrandaj partoj, elementoj, el kiuj
pariza Panteono havas la jenan epigrafon: « konsistas tuto: sablero, monero.
Al la grandaj homoj la dankema patrujo ».
Erari. - 1. Perdi la vojon, foriri de la usta
Epigramo. Mallonga versa o, frazo, vojo, iri sur mal usta vojo: erari en arbaro. -
esprimanta akran kritikon, mordantan 2. Havi mal ustan, malveran opinion pri io,
ironion. mal uste kalkuli, mal uste skribi: Eraras
Epikurismo. - 1. Doktrino de Epikuro, ke tiuj, kiuj supozas, ke la sola bazo de
la feli o konsistas en la trankvilo de la universala lingvo devas esti la logiko. Erari
animo kaj en prudenta uado de la plezuroj en kalkulo. Erari en la gramatiko. Eraro.
de l vivo. - 2. Volupteco, atado de korpaj Mal usta, malvera opinio, kalkulo:
uoj. gramatika eraro. Erarigi. Konduki al eraro,
Epikuristo. Adepto de epikurismo. trompi: La ekstera o erarigas. Erarlumo.
Delikata lumo, kiu vagas super mar oj,
Epilepsio (Med). Malsano, karakterizata
tombejoj kaj alia lokoj, kie malkomponi as
de la perdo de l konscio kaj de konvulsioj.
organikaj substancoj.
Epilepsiulo. Persono malsana je la
epilepsio. Eriko (Bot.). Arbeto el la samnoma
familio, kun rozaj floroj (Erica).
Epilogo. Fino de literatura verko: epilogo
de poemo. Erinaco (Zool.). Mambesto el la familio
de l insektoman aj, kies ha to estas kovrita
Episkopo. efpastro de distrikto en la
de pingloj (Erinaceus).
katolika eklezio. Episkopeco. Titolo,
posteno de episkopo. efepiskopo. efo Erizipelo. Infekta malsano, karakterizata
de episkopoj de provinco, de lando. de febro kaj inflamo de la ha to, precipe kaj
plej ofte de la viza o.
Epistolo. Solena nomo de letero:
epistolo de Sankta Johano. Ermeno (Zool.). Malgranda blanka kvar-
piedulo, el la familio de l musteloj, kun mult-
Epitafo. Surskribo sur tombo.
valora pelto (Putorius herminea).
Epiteto. Substantivo a adjektivo
Ermito. - 1. Piulo vivanta sola, izolite. -
aldonata al substantivo, por in karakterizi:
2. Homo evitanta la aliajn, amanta vivi sola.
En la epopeoj de Homero Ateno havas la
Ermita. Havanta ecojn de ermito: ermita
epiteton « strig-okula ». Komparu:
vivo.
Apozicio.
Erotiko. Versa o pri la amo. Erotika. Kiu
Epitomo. Resumo de libro, de rakonto.
rilatas la amon, voluptama.
63
 Erpi. Skrapi kampon. Erpilo. Kampa Estetiko. Scienco pri la belo en la
skrapilo. belartoj, en la vivo. Estetika. Konforma al
Erupcio. Subita, rapida eli o: erupcio de estetiko, kiu rilatas la estetikon: estetika
vulkano, erupcio de ekzantemo. objekto, estetika sento. Estetike. En
estetika maniero.
Escepti. Ne kunpreni, ne kunkalkuli, eligi
el la nombro de: la mortigistojn oni esceptis Estimi. Havi altan opinion pri ies morala
el la amnestio. Escepto. Afero esceptita: « valoro: Oni tre atas la talenton de l
La esceptoj konfirmas la regulojn. » urnalisto N., sed oni ne estimas lin, ar li
estas nehonesta homo. Estimo. Sento,
Esenco. - 1. Densigita solva o: vinagra
opinio de tiu, kiu estimas. Estiminda. Kiu
esenco, roza esenco. - 2. Tio, kio prezentas
indas estimon. Malestimi. Havi malaltan
la naturon de io; efaj nepraj ecoj de io: la
opinion pri ies morala valoro: malestimi
esenco de la vivo. Esenca. Havanta ecojn
perfidulon.
de esenco.
Estingi. Malhelpi, esigi bruladon, lum-
Eskadro. iparo ekspedita por milito.
adon: estingi lumon, estingi fajron.
Eskadrono. Ta mento de kavalerio, Estingi i. esi bruli, esi lumi.
parto de kavaleria regimento.
Estro. efo, superulo, komandanto:
Eskarpo. Ter- a masonmuro, regnestro, regimentestro, centestro.
defendanta unu flankon de kavo de Estraro. Kuni o de estroj: estraro de firmo,
fortika o. de societo.
Eskorti. Akompani por gardi, por Estrado. Levita podio kontra
malhelpi forkuri: eskorti generalon, eskorti spektatoroj por artisto, oratoro,
arestiton. Eskorto. Eskortanta aro. prezidantaro: En la esperantaj kongresoj la
Esperi. Atendi, kredi reali on de sia naciaj delegitoj okupas lokojn sur la estrado
deziro: esperi hereda on. Espero. Stato, kun la prezidantaro.
sento de tiu, kiu esperas. Espereble. Oni E afodo. Podio, sur kiu oni ekzekutas
povas esperi, kredeble. Malesperi. Perdi krimulojn.
esperon.
- Et. Sufikso, esprimanta malaltigon, mal-
Esplori. Peni precize ekkoni, ekscii: fortigon de l grado: rideti = senbrue,
esplori fenomenon, esplori malsanulon, delikate ridi sole per la esprimo de la
esplori akuziton, esplori nekonatan landon. viza o.
Esploro. Ago de tiu, kiu esploras.
Eta o. La tuto de la ambroj de domo,
Esploristo. Persono, kies okupo estas
sur la sama nivelo: En Ameriko ekzistas
esplori. Esplorema. Kiu havas inklinon al
domoj, kiuj havas pli ol dudek eta ojn.
esploroj. Komparu: Lerni, studi.
Tereta o. Eta o sur la nivelo de la tero.
Esprimi. Montri siajn pensojn, siajn Intereta o. Eta o inter la tereta o kaj la
impresojn per gestoj a vortoj: esprimi, unua eta o.
deziron, esprimi ojon. Esprimo. Gestoj,
Etato. 1. Konfirmita de la estraro
vortoj de tiu, kiu esprimas.
tabelo de konstantaj oficistoj kaj de ilia
Establi. Fondi, aran i: establi firmon. salajro. 2. Salajro de konstanta registrara
negocon. oficisto. Etata. Posedanta etaton (salajron).
Esti. - 1. Ekzisti: Mi pensas, do mi estas. Etendi. - 1. Fari ion rektolinia: etendi
- 2. Esti servas por kunigi la atributon kun la rubandon. - 2. Direkti ion ien, farante in
subjekto: La ne o estas blanka. - 3. Esti rektolinia: etendi la manon al la ielo.
servas kiel helpa verbo por formi la
Etero. - 1. Subtila fluida o, pleniganta la
kunmetitajn tempojn de la aktivo kaj iujn
la antikvuloj la kosman spacon. - 2. (Fiz.)
tempojn de l pasivo: li estis aminta, li estas
Senpeza, elasta substanco, ion
amata. Estado. Stato de tio, kio estas.
penetranta, en kies vibrado konsistas la
Esta o. Tio, kio ekzistas, vivas. Estanto.
lumo, varmo, elektro, k. t. p. - 3. ( em.)
estanteco. Tempo nuna. Estinto,
Senkolora, tre facile vapori anta fluida o,
estinteco. Tempo pasinta. Estonto,
devenanta de l ago de acido je alkoholo:
estonteco. Tempo, kiu estos.

64
Sulfura etero estas uzata kiel rekonsciiga E femismo. Anstata igo per delikata
rimedo. esprimo: respektinda virino anstata :
Eterna. Kiu ne posedas en la tempo maljuna virino.
komencon, nek finon: Dio estas eterna. E karistio. Sakramento de la korpo kaj
Eterneco. Da rado sen komenco kaj fino; sango de Kristo.
da rado sen fino: Kio estas unu jaro E nuko. Kastrita viro gardisto de
kompare kun la eterneco? Eternigi. Fari ion haremo.
eterna, fari ion neforgesebla: eternigi sian
E forbiacoj (Bot.). Familio de
nomon.
dukotiledonaj unupetalaj vegeta oj: ricino.
Etiko. Scienco pri la principoj de la
Evangelio. - 1. Instruo de Jezuo Kristo. -
moralo. Etika. - 1. Kiu rilatas la etikon: etikaj
2. Libro enhavanta la instruon de Kristo.
principoj. - 2. Konforma al la etiko: etika
Evangelia. De evangelio, kiu rilatas la
ago.
evangelion. Evangeliisto. A toro, kiu pri-
Etiketo. - 1. Karteto, kiun oni fiksas sur skribis la vivon kaj instruon de Kristo.
sakoj, boteletoj k. t. p., por montri ilian
Eventuala. Kiu dependas de necerta
enhavon, prezon. - 2. Kortega ceremoniaro;
okazo; okazonta, farota, se alia fakto
ceremoniaj manieroj.
okazos: prepari ion al eventuala voja o.
Etimologio. - 1. Parto de la gramatiko Eventuale. Depende de necerta okazo:
pri la deveno de la vortoj. - 2. Deveno de Skribu, eventuale telegrafu. Eventualo.
vorto: Tre granda parto de la esperantaj Eventuala fakto, okazo: timi neniun
vortoj posedas latinan etimologion. eventualon.
Etiologio. - 1. Medicina scienco pri la Evidenta. Rimarkebla per unu ekrigardo;
ka zoj de l malsanoj. - 2. Ka zo de tute klara; tute senduba: evidenta vero,
malsano: La etiologio de la kankro estas evidenta mensogo. Evidente. En evidenta
nekonata. maniero. Evidenteco. Eco de tio kio estas
Etnografio. Scienco pri la popoloj, iliaj evidenta.
moroj, vivmaniero, legendoj, k. t. p. Eviti. Peni ne esti kun, peni ne fari: eviti
Etnologio. Scienco pri la homaj rasoj. babilulojn; eviti erarojn. Evitebla. Kiu povas
Etologio. Scienco pri la deveno de la esti evitata: neevitebla morto.
moroj kaj de l moralo. Evolucio. Serio de intersekvaj
Etudo. 1. Muzika ekzerco en formo de aliformi oj; kreskado; progresado: evolucio
muzika verko: etudoj de Chopin. - 2. Rapide de feto, evolucio de lingvo.
farita pentra o, desegna o, sen zorgo pri Ezofago. Tubo, kondukanta nutra on de
detaloj. la gor o is la stomako.
E diometro ( em.). Aparato por la Ezoko (Zool.). Riverfi o man ebla (Esox
analizo kaj sintezo de gasoj. lucius).
E diometrio. Metodo de la analizo per Ezotera. Sekreta, destinita ekskluzive
e diometro. por la adeptoj de doktrino.

F
Fabo (Bot.). Vegeta o (legomo) el la Fablo. Rakonto, plej ofte en versoj, en
samnoma familio, kun grandaj grajnoj kiu agas kaj parolas bestoj a objekto, kaj
(Faba). per kiu oni prezentas moralan veron: fabloj
Fabacoj (Bot.). Familio de dukotiledonaj de La Fontaine. Fablisto. Verkisto de fabloj.
multepetalaj vegeta oj: fabo, pizo, fazeolo, Komparu: Fabelo, legendo.
trifolio, akacio. Fabriko. Ejo kun stabloj, kie oni granda-
Fabelo. Rakonto pri elpensitaj, imagitaj nombre produktas komerca ojn: fabriko de
eksterordinaraj aventuroj: fabeloj de tolo. Fabriki. Produkti en fabriko. Fabrik-
Andersen, de Grimm. Fabela. Nekredebla, anto. Posedanto de fabriko. Fabrikado.
elpensita. Komparu: Fablo, legendo.

65
Agoj de tiu, kiu fabrikas. Fabrika o. Fakiro. Hinda asketo almozulo.
Fabrikita objekto, fabrikita komerca o. Faksimilo. Preciza reprodukto, kopio de
Faceto. Malgranda ebena surfaco: skribo, subskribo.
faceto de diamanto. Faceti. Fari facetojn Fakto. Io reale okazinta, reale
sur io: faceti brilianton. ekzistanta: la faktoj de la historio. Esperanto
Facila. Kiu povas esti farita, plenumita estas fakto, kiun oni povas ati a ne, sed
sen peno: facila laboro, facila vojo. Facile. kiun oni ne povas nei. Fakta. Reala,
En facila maniero. Facileco. Eco de tio, kio efektiva. Fakte. Reale, efektive.
estas facila. Malfacila. Kiu povas esti farita Faktoro. Malsupera makleristo.
nur kun granda peno: malfacila tasko,
Faktorio. Kontoro de komercaj agentoj
malfacila problemo. Malfacila o. Malfacila
en fremda lando.
afero, malfacila punkto: La gramatikoj de l
naciaj lingvoj prezentas multajn Fakturo. Detala listo de senditaj komerc-
malfacilajojn, kiuj tute ne ekzistas en a oj.
Esperanto. Fakultato. Fako de universitato:
Fadeno. - 1. Maldika fibro por ligi, kudri, medicina, matematika fakultato.
teksi: kotona fadeno. - 2. Maldika, longa Fakultatestro. Profesoro, efo de fakultato.
cilindroforma metala peco: telegrafa fadeno. Fali. - 1. Pro manko de subteno a pro
Faetono. Malpeza luksa malfermita perdo de la egalpezo rapide movi i de
kale o sen pordetoj. supre malsupren: fali de tegmento; la ne o
falas. - 2. Morti, perei: fali en batalo. Falo.
Fago (Bot.). Arbo el la familio de la
Movo de tio, kio falas. Akvofalo. Akvoj de
kupuliferoj, uzata kiel hejta o, por mebloj
rivero, de lago, k. t. p., falantaj de alta loko:
(Fagus).
la Niagara akvofalo. Faleti. Perdi la
Fajenco. Speco de argilo por fabriki egalpezon, farinte mal ustan pa on: faleti je
vazojn, imitantajn la porcelanajn. Fajenca. tono.
El fajenco: fajenca telero.
Falango. - 1. Macedonia ta mento de
Fajfi. Produkti akrajn sonojn, blovante tra lancistoj. - 2. Militista ta mento, popol-
funelforme kunmetitaj lipoj; produkti sonojn amaso.
similajn al la us priskribitaj: fajfi per la bu o;
Falbalo. Krispa zonforma peco de tofo,
la vento, la sago fajfas. Fajfilo. Malgranda,
surkudrita sur virina vesto.
simpla instrumento por fajfi.
Fal i. Detran i grenon per fal ilo: fal i
Fajli. Glatigi, tran i per fajlilo. Fajlilo.
kampon, fal i grenon. Fal ilo. tala klingo,
tala instrumento, kies supra o estas
fiksita perpendikulare al longa ligna tenilo
malglata, provizita per malaltaj dentoj por
por detran i grenon. Fal isto. Laboristo,
glatigi, tran i metalojn, lignon.
kies specialo estas fal i.
Fajro. - 1. Fizike- emia fenomeno, e kiu
Faldi. Kunmeti duoble a kelkoble tolon,
produkti as la lumo kaj varmo: Brulanta
drapon, fleksante in tien kaj returnen:
ligno produktas fajron. - 2. Entuziasmo,
faldita tofo, faldita vesto. Faldo. Faldita
forta ekscito, forta pasio: paroli kun fajro.
parto de tofo: faldoj de jupo. Malfaldi.
Ver i oleon sur fajron = eksciti pasion jam
Refleksi tofon por forigi la faldojn.
tre fortan. Fajra. - 1. De fajro: fajra brilo. - 2.
Entuziasma, pasia: fajra deziro. Fajrero. Falko (Zool.) Raba birdo, uzata por asoj
Tre malgranda parto de brulanta korpo, je malgrandaj bestoj (Falco).
aparti inta de i; forta lumo, kiu produkti as Falsi. Imiti, aliigi, an i por trompi: falsi
e renkonto reciproka de du malmolaj dokumentojn, falsi vinon. Falsa o. Falsita
korpoj a de korpo elektrizita: eti fajrerojn; objekto. Falsisto. Persono, kies okupo
elektra fajrero. Fajrujo. Loko por bruligi estas falsi: falsisto de vinoj.
fajron. Famo. Nepreciza sciigo, bu e
Fako. - 1. Nefermita kesteto por konservi komunikata de unu persono al alia: famo
objektojn, en skribotablo, sur breto. - 2. disvasti as, rondiras. Fama. Konata,
Bran o teknika, scienca; specialo; industria populara: fama verkisto.
fako. Fakaro. Kesto kun fakoj.
66
 Familio. - 1. Geedzoj kun siaj infanoj; Farmi. Kontrakte preni por sia uzo ies
parencaro. - 2. Grupo, aro: La holanda teron, bienon: farmi bienon. Farmigi,
lingvo apartenas al la germana lingva farmodoni. Kontrakte doni por ies uzo sian
familio. Familia. De familio, kio rilatas teron, bienon. Farmanto. Persono, kiu
familion: familia domo, familia simileco. farmas.
Komparu: Parenco. Farmacio. Scienco pri la medikamentoj
Familiara. Intima, sen ena: familiaraj kaj pri ilia preparado. Farmaciisto.
manieroj. Familiareco. Eco de tio, kio estas Specialisto en la farmacio.
familiara. Familiare. En familiara maniero. Farso. Neserioza teatra verko, vulgare
Fanatika. Tro fervora en politikaj a komika.
religiaj aferoj kaj senindulga por personoj de Farti. Esti en tia a alia stato de la sano:
l' malsama opinio: fanatika partiano. Kiel vi fartas? Farto. Stato de sano.
Fanatike. En fanatika maniero. Fanatikeco. Bonfarto. Bona stato de sano.
Eco de tiu, kiu estas fanatika. Fanatikulo.
Faruno. Greno pulvorigita per muelado.
Persono fanatika.
Faruna. El faruno: faruna man a o.
Fandi. Fluidigi per la varmo: fandi
Fasado. Anta a parto de konstrua o.
metalon, buteron. Fandejo. Ejo por fandi:
fandejo de talo. Fanda o. Objekto, Fascino. Faskoj de bran oj kaj bran etoj
produktita per fandado. Kunfanda o. por konstruo de akvobaroj, redutoj.
Objekto, produktita per fandado de kelke da Fasko. Multe da samspecaj kunligitaj
metaloj: La latuno estas kunfanda o de objektoj; liga o: fasko de fojno, de greno.
kupro kaj zinko. Komparu: Garbo.
Fanfaro. Mallonga muzika verko, Fasono. Maniero, modelo, la kiu estas
esprimanta per la taj sonoj triumfon, ojon. farita vesto: fasono de jupo, de apelo.
Fanfaroni. Sin glori per virtoj a ecoj, Fasti. - 1. Sin deteni de man ado, ne
kiujn oni ne posedas: fanfaroni kura on. man i. - 2. Sin deteni de man ado de
Fanfaronulo. Persono fanfaronanta. viando: La katolikoj fastas dum 40 tagoj
Fantazio. Artista imagkapablo: poeta anta la Pasko. Fasto. - 1. Neman ado,
fantazio. Fantazia. Kreita de fantazio, ne senvianda man ado. - 2. Tempo de la fasto:
reala: fantazia rakonto. Fantaziulo. la granda fasto = la fasto anta la Pasko.
Persono nekonstanta, kaprica, strangulo. Fatala. - 1. Tre malsukcesa, malfeli a:
Fantomo. Figuro videbla, sed Lia falo estis fatala, - li rompis al si la
nepalpebla; spirito: la fantomo de l patro de dekstran kruron. - 2. Neevitebla, nepre
Hamleto. Komparu: Vizio. okazonta: la fatalaj dekretoj de l sorto.
Fatalo. - 1. Malsukcesa okazo, neevitebla
Fari. Ka zi, ke io estu, okazu; krei,
okazo. - 2. Sorto.
produkti: fari tablon, fari versojn, fari
miraklon. Dio faris la mondon el nenio. Fatalismo. Kredo, la kiu iuj okazoj
Fari i. Transiri en novan staton; transiri de estas neeviteble anta destinitaj kaj la sorto
unu stato en alian: fari i maljuna, fari i de l homo estas anta fiksita: la fatalismo
Esperantisto. Faro. Ago de tiu, kiu faras: de l Mahometanoj.
Ju u la faroj, ne la vortoj. Bonfaro. Bona Fa ko. - 1. Bu ego de rabaj bestoj. - 2.
faro, faro helpanta proksimulon. Bon- Fig.: fa ko de tunelo, de minejo.
faranto. Homo faranta bonon, helpanta Favo. Ha ta malsano, ka zata de
proksimulon. parazito (achoryon Schoenleini) kaj
Faraono. Antikva egipta re o. karakterizata de flavaj krustoj, precipe s r la
Farbo. Substanco koloranta, uzata en la haroj de la kapo. Fava. - 1. De favo: favaj
pentrarto, tekniko k. t. p.: karmino. krustoj. - 2. Malsana je favo: fava hundo.
Favulo. - 1. Persono malsana je favo. - 2.
Far o. Hakita kaj spicita viando, kiun oni
Insulta vorto.
metas en la internon de legomo, fi o k. t. p.
Far i. Plenigi per far o: far ita brasiko. Favora. - 1. Bonvola, preta helpi: favora
estro. - 2. Sukcesiga: favora vento. Favore.
Faringo (Anat.). Kavo inter la ezofago
En favora maniero. Favoro. Favora ago,
kaj la kavo de l bu o.
favora sento. Favori. Esti favora por iu.
67
Favorato. Persono favorata, uanta Feminismo. Emo, celado al plibonigo de
favoron: favorato de princo. Malfavora. la situacio de l virinoj en la socio, al akiro
Malbonvola, malsukcesiga. de rajtoj, egalaj al tiuj de la viroj.
Fazo. Aparta momento de evolucio de Feministo. Adepto de la feminismo.
fenomeno, periode okazanta: fazo de la Femuro. Parto de la korpo, de la kokso
luno. Komparu: Stadio. is la genuo. Femurosto. Osto de la
Fazano (Zool.). Birdo kun belaj plumoj el femuro, la plej granda osto de la korpo.
la familio de kokbirdoj (Phasianus). Fendi. Perforte apartigi, disigi la longe:
Fazeolo (Bot.). Vegeta o (legomo) el la fendi arbon, lignon. Fendo. Mallar a
familio de l fabacoj, rampanta, grimpanta la tonga truo. Fendeto. Neprofunda fendo,
herbo (Phaseolus). ne trapenetranta la objekton: fendeto en
Febro. - 1. Nenormale alta temperaturo dento. Komparu: Krevigi, spliti.
de la korpo, ka zita de malsano: malaria, Fenestro. Malferma o en muro por lumo
tifa febro. - 2. Pasio, ekscito: politika febro. kaj aero. Fenestra. De fenestro: fenestra
Febra. Kiu havas febron. Februlo. Persono, vitro.
havanta febron. Vundfebro. Febro, ka zita Fenikoptero (Zool.). Birdo el la familio
de infektita vundo. de l lamenbekaj. (Phoenicopterus.)
Februaro. Dua, la plej mallonga monato Fenikso. - 1. Fabela birdo,
de jaro. renaski anta el la propra cindro. - 2.
Fe o. Substanco, enhavanta mikro- Persono a objekto tre malofta, supera,
organismojn, ka zantajn fermentadon de unika.
biero, velon de pasto, k. t. p. Fenkolo (Bot.). Herbo el la familio de la
Federacio. Ligo, kuni o de tute mem- umbeliferoj; iaj semoj estas uzataj kiel
staraj kaj sendependaj regnoj, societoj, por spica o. (Foeniculum.)
komuna agado en eksteraj aferoj, kiuj Fenolo. Vid. Karbolo.
koncernas iujn kune.
Fenomeno. - 1. io, kion oni perceptas
Feino. Fantazia virina esta o, posedanta per la sentoj a per la konscio: astronomiaj,
supernaturan povon: bonaj kaj malbonaj fizikaj, fiziologiaj fenomenoj. - 2.
feinoj. Eksterordinara afero, malofta o: Renkonti
Felo. Kruda ha to de bestoj, kun haroj. vin estas vera fenomeno. Fenomena.
Felisto. Metiisto, kiu preparas felojn. Eksterordinara, malofta.
Defelisto. Metiisto, kiu senfeligas bestojn. Fero ( em.). Fe. emia elemento, peza
Komparu: Ha to, ledo, pelto. metalo, uzata por plej diversaj vazoj,
Feli o. - 1. Favoro de la sorto; favoraj ma inoj, instrumentoj. Fera. El fero: fera
cirkonstancoj ; sukceso: havi feli on, deziri losilo.
al iu feli on. - 2. Ka zita de i kontenteco: Ferdeko. Horizontala platformo a
Oni legas la feli on sur lia viza o. Feli a. - planko, sin etendanta de unu flanko de ipo
1. Kiu uas feli on: feli a homo. - 2. Favora: al la alia, el tabuloj subtenataj de traboj.
feli aj cirkonstancoj. Feli igi. Fari iun feli a.
Fermi. - 1. Ka zi, ke ne estu eniro: fermi
Feli e. - 1. En feli a maniero: La ipo feli e
pordon, fermi ambron, fermi iun en
atingis la havenon. - 2. Dank' al feli a
ambro. - 2. esigi: fermi kunsidon,
okazo, dank' al Dio: Feli e, tuj venis helpo.
kongreson. Fermo. Ago de tiu, kiu fermas.
Felietono. - 1. Artikolo literatura, Malfermi. - 1. Ka zi, ke estu eniro, liberigi
scienca, kritika, skribita en facila, eleganta eniron: malfermi okulojn, pordon, ambron.
stilo kaj presata ordinare en la malsupro de 2. Komenci: malfermi balon, kongreson.
gazeto. - 2. Fragmento de romano, Malferma o. Loko de eniro. Komparu:
publikigata iutage en urnalo. Felietonisto. losi.
urnalisto, skribanta felietonojn.
Fermento. Organika substanco,
Felto. tofo el lano a haroj, kungluitaj ka zanta malkomponi on de aliaj organikaj
kaj premegitaj: El felto oni faras apelojn, substancoj, ne malkomponi ante mem.
uojn. Felta. El felto: felta apelo. Fermenti. Malkomponi i sub la influo de
68
fermento: Fermentanta alkoholo fari as Fidela. - 1. Konscience plenumanta sian
vinagro. Fermentado. Fenomeno de la devon: fidela servisto. - 2. Ne perfida: fidela
malkomponi o sub la influo de fermento: edzo. - 3. Vera, preciza, la vorta, ne
fermentado alkohola, vinagra. diferencanta de la originalo: fidela kopio,
Fervoro. Granda aktiveco, inspirita de la fidela traduko. Fidele. En fidela maniero.
kredo, amo, sindonemo: fervoro de servisto, Fideleco. Eco de tiu, kiu estas fidela.
de propagandisto. Fervora. Kiu posedas Fiera. - 1. Konscianta siajn verajn meri-
fervoron: fervora adepto. Fervore. En tojn kaj virtojn: fiera pro sukceso. - 2. Tro
fervora maniero. taksanta siajn virtojn kaj meritojn kaj
Festo. Senlabora tago, por rememorigi mal atanta aliajn personojn: fiera superulo.
gravan fakton religian a politikan: Pasko, la Fiere. En fiera maniero. Fiereco. Eco de
festo de la 14 Julio en Francujo. Festi. tiu, kiu estas fiera. Fierulo. Persono fiera.
Soleni feston, ne labori. Komparu: Soleno. Figo (Bot.). Frukto de l figarbo. Figarbo.
Festeno. Solena, luksa tag-, Arbo a arbeto el la familio de l moracoj.
vesperman o: edzi a festeno. Festeni. (Ficus, ficus carica).
Partopreni en festeno. Figuro. - 1. Objekto prezentanta, repro-
Festono. Ornama o en formo de duktanta korpon: figuro marmora de poeto. -
duonkrono el floroj, verda o, koloraj teksa oj. 2. Ekstera formo de korpo; aspekto: Kia
stranga figuro! - 3. (Geom.). Kuni o de
Feto (Med.). Ido en la utero de l' patrino,
linioj, punktoj kaj surfacoj: kubo, sfero. - 4.
kiam iaj membroj jam estas diferencigitaj.
Vorto, esprimo, uzita en alia signifo, ol
Komparu: Embrio.
ordinare, por doni pli da vivo al la stilo:
Feti o. - 1. Objekto respektegata de metaforo, alegorio. Figura. Uzita, kiel
sova uloj, kiel dia o. - 2. Afero, persono, tre figuro: figura esprimo. Figure. En figura
atata kaj respektata. maniero. Komparu: Formo.
Feti ismo. Kulto de feti oj. Fiksi. Senmovigi, alligi; fari ion ne an -
Fezo. Malalta simpla turka apo el ru a ebla, konstanta: fiksi pentra on sur muro;
a blanka drapo kun nigra peniko. fiksi regulon; fiksi okulojn sur io.
Fi. Interjekcio, esprimanta abomenon: Fi, Fiktiva. Nereala, ajna, malvera;
kia malbona odoro! neekzistanta: En la listo estas multe da
Fiakro. Publika luebla veturilo, kale o. fiktivaj membroj. Fiktivaj kontoj de bilanco.
Fiakristo. Veturigisto de fiakro. Filo. Ido de vira sekso rilate al la
Fian o. Persono, kiu faris solenan pro- gepatroj: Kaino estis filo de Adamo kaj Eva.
meson edzi i. Fian i i. Fari i fian o: Filigi. Adopti. Bofilo. Edzo de filino.
fian i i kun fra lino. Fian i o. Solena Filantropo. Persono, kiu amas la
promeso edzi i. Fian ino. Virino, kiu homojn kaj zorgas pri ilia bono; bonfaranto.
akceptis solenan promeson de viro, ke li Filantropio. Amo al la homaro kaj zorgo
edzi os kun i. Fian ini i. Fari i fian ino. pri ia bono.
Fian ini o. Akcepto de solena promeso
Filatelo. Scioj pri la po taj markoj.
edzi i. Gefian oj. Fian o kun fian ino.
Filatelisto. Specialisto en la filatelo; kolekt-
Fiasko. Kompleta malsukceso: la anto de po taj markoj.
spektaklo faris fiaskon.
Filharmonio. Institucio, por akceli la pro-
Fibro. Maldika fadeno, kiu kun gresojn de l muzikarto kaj ian popularigon.
samspecaj fadenoj, paralele kunmetitaj en
Filio. Institucio, dependanta de alia
faskoj, formas korpon de bestoj kaj
( efa, metropola) institucio kaj anstata anta
vegeta oj: muskolaj fibroj, lignaj fibroj.
in en alia loko: banka filio; filio de societo.
Fidi. Esti certa, trankvila, ke iu bone
Filigrano. Tre delikata teksa o el oraj a
plenumos laboron, komision, kiun oni donis
ar entaj fadenoj.
al li: Vi povas plene fidi al li: li ion aran os
ne malpli bone, ol vi mem. Fido. Sento de Filiko (Bot.). Familio kriptogama,
tiu, kiu fidas. Fidinda. Kiu indas fidon: plejparte multjaraj herboj kun belaj grandaj
fidinda advokato. Memfido. Fido je si mem. folioj; en la karba epoko ili formis tutajn
Komparu: Konfidi. arbarojn. (Filix.)
69
 Filistro. - 1. Kiu ne estas studento de Fistulo. Kanalo kondukanta kaj produk-
universitato (esprimo de l germanaj studen- tanta puson.
toj). - 2. Persono, kiun interesas nur la Fi o (Zool.). Vivanta en la akvo vertebra
iutagaj, hejmaj aferoj, indiferenta por besto, kiu spiras per brankoj kaj sin movas
eneralaj, altaj, noblaj aferoj. per na iloj: ezoko, arko. Fi isto. Persono,
Filoksero (Zool.). Insekto, detruanta la kiu profesie edukas {nun: bredas}, kaptas
vinberejojn. (Phytloxera vastatrix.) a vendas fi ojn: Fi edukisto {nun:
Filologo. Scienculo, kiu studas lingvojn: fi bredisto}, fi kaptisto, fi vendisto.
La fratoj Grimm estis famaj germanaj Fi hoko. Hoko por kapti fi ojn.
filologoj. Fiziko. Scienco pri la fenomenoj de la
Filologio. Lingvoscienco. naturo, en kiuj ne alii as la interna strukturo
de la korpoj. Fizika. Kiu rilatas la fizikon a
Filozofo. Scienculo, studanta la
iajn fenomenojn; materia: fizika le o, fizika
filozofion.
strukturo. Fizikisto. Scienculo studanta la
Filozofio. Scienco pri la esenco de la fizikon.
naturo; scienco de l sciencoj.
Fiziologio. Scienco pri la fenomenoj de
Filtro. Aparato por purigi fluidajojn, la vivo de l bestoj, pri la funkcioj de la besta
gutigante ilin tra sorba papero, tolo, k. t. p.: organismo. Fiziologiisto. Scienculo,
La filtro de Pasteur. Filtri. Purigi per filtro. studanta la fiziologion.
Fino. Lasta spaca a tempa limo de Fizionomio. Trajtoj de la viza o, aspekto
afero a de ago; ekstremo: fino de urbo, de la viza o; aspekto: fizionomio sincera,
fino de monato, fino de parolado. Fini. malgaja. Malbona transkripcio ofte tute
Alkonduki al fino. Fini i. Veni al fino. an as la fizionomion de internacia vorto.
Komparu: Ekstremo, limo.
Fjordo. Mallar a longa golfo kun
Finalo. (Muz.). Lasta parto de muzika tonegaj, krutaj bordoj: la fjordoj de
verko. Norvegujo.
Financoj. Monaj aferoj; elspezoj kaj Flago. Peco de kolora tolo a de alia
enspezoj: financoj de tato. Financa. Kiu tofo sur bastono por ornami domojn,
rilatas financojn: financa ministro. balkonojn dum festaj, solenaj tagoj, por fari
Financisto. Specialisto en monaj aferoj, signalojn: nacia flago, admirala flago. Kom-
kondukanta grandajn monajn aferojn. paru: Standardo.
Fingro. Ekstrema movebla parto de Flagri. Esti rapide movata de vento tien
mano a de piedo: La homa mano havas kaj returnen (esprimo uzata pri flamo).
kvin fingrojn: la plej granda estas dika
Flamo. - 1. Brulantaj kaj hele lumantaj
fingro, in sekvas montra, longa, ringa kaj
gasoj, levi antaj de korpo, konsumata de
malgranda fingro. Fingringo. Metala
fajro. - 2. Pasio, entuziasmo: flamo de
apeleto, kiun oni metas sur la longan
kolero. Flama. - 1. Brulanta kun flamoj. - 2.
fingron de la dekstra mano dum la kudrado.
Pasia: flama deziro. Flami. - 1. Eligi
Firma. - 1. Forte fiksita kaj konsistanta el flamojn, bruli kun flamoj: flamanta ligno. - 2.
forte kunigitaj eroj: firma muro. - 2. Ne an - Esti regata de pasio: flami por virino.
ebla, ne ancelebla: firma volo, firma decido. Ekflami. Komenci flami, fari i flamanta.
Firme. En firma maniero. Firmeco. Eco de Flamigi. Fari ion flamanta: flamigi fajron per
tio, kio estas firma: firmeco de konstrua o, blovado. Flamema. Kiu facile flamas, pasia:
firmeco de karaktero. Komparu: Fortika, flamema substanco, flamema homo.
masiva, solida.
Flano. Plata baka o de pasto.
Firmo. - 1. Nomo de negoco: Esperanto
Flanelo. Malpeza tofo el delikata lano.
Verlag, Moeller und Borel. - 2. Negoco,
Flanela. El flanelo.
komerca domo: granda, malnova, fidinda
firmo. Flanko. iu parto a surfaco de objekto,
ekster la supra kaj malsupra: anta a, posta,
Firmamento. iela arka o.
dekstra, maldekstra flanko de domo, de
Fisko. tata trezorejo. Fiska. Kiu rilatas skatolo. Flanka. - 1. Estanta de flankoj,
tatan trezorejon.
70
okupanta flankon: flanka konstrua o. 2. Ne parto de vegeta o, enhavanta la
efa, ne grava: flanka demando. Flanke. e reproduktajn organojn: La rozo estas la
flanko, apud. Flankiri. Iri al flanko, mal- re ino de la floroj. Florado. Stato, tempo,
proksimi i, foriri de rekta vojo. kiam la vegeta o floras. Ekflori. Kovri i de
Flari. Uzi la senton, kiu rekonas kaj floroj, komenci flori: Post la nokta pluvo
distingas la odoroj: flari rozont flari bon- ekfloris iuj arboj kaj arbetoj de nia ardeno.
ordoron. Floreno. A stria monero, valoranta du
Flati. La di por akiri ies favoron: La frankojn. {kp.: guldeno}.
korteganoj flatas la princon. Flatema. Kiu Floso. Trabaro por surakva transporto
havas inklinon flati. Flatulo. Persono de la ligno, el kiu i konsistas. Flosi.
flatema. Transporti per floso. Flosisto. Persono,
Flava. Havantala koloron de la citrono, kies profesio estas konduki flosojn.
de velkinta folio. Flui. e malforta kuni o de la eroj movi i
Flegi. Zorgi kaj kontentigi iujn bezonojn malsupren: La akvo Jluas en la rivero. La
de malsanulo. Flegistino. Virino, kies metio vino luas tra truo en la barelo. Fluo. Movo
estas flegi. Komparu: Varti. de tio, kio fluas: La luo de akvofalo estas
tre rapida. Flua. - 1. Kiu fluas. - 2. Facila,
Flegmo. Karaktero indiferenta,
senhalta: flua parolado. Flue. En flua
nesentema por emocioj, malrapidema;
maniero. Senflua. Ne posedanta fluon: La
indiferenteco, nesentemo: paroli kun
akvo de lageto estas senflua. Alfluo. Levi o
flegmo. Flegma. Karakterizata de flegmo:
de la akvo de l maro kaj ia fluo al la bordo.
flegma homo, flegmaj vortoj. Flegme. En
Forfluo. Mallevi o de la mara akvo kaj ia
flegma rnaniero, kun flegmo. Flegmulo.
fluo for de la bordo. Superfluo. Troo.
Persono flegma.
Superflua. Troa, ne necesa.
Fleksi. - 1. Kurbigi, arkformigi: fleksi
Flugi. Sin movi en la aero per specialaj
bran on. - 2. Venki, obeigi, humiligi: fleksi
membroj, kiujn posedas la birdoj kaj
obstinon, fieron. Fleksi i. Fari i fleksita.
insektoj: La birdoj povas flugi anta en,
Fleksebla. Kiu povas esti fleksita: La fero
rondflugi kaj flugpendi. Flugo. Movoj de tio,
estas fleksebla, la tono ne estas fleksebla.
kio flugas. Flugilo. Membro de insektoj kaj
Fleksio. Gramatika fini o, kiu an i as birdoj, per kiu ili sin movas en la aero.
en la deklinacio kaj konjugacio: « i » estas
Fluida. Kies eroj facile movi as unu
la fleksio de l infinitivo.
apud alia kaj sur alia: La akvo, benzino,
Fliki. Surkudri sur truita vesto pecojn de biero estas korpoj fluidaj. Fluida o. Fluida
drapo, tolo, k. t. p.: fliki malnovan emizon. korpo: La fiziko distingas solida ojn, gasojn
Flika o. Peco de drapo, tolo, k. t. p., kaj fluida ojn. Fluidigi. Fari ion fluida: fluidigi
surkudrita sur truita vesto: La jako de la glacion. Fluidi i. Fari i fluida.
almozulo estis plena de diverskoloraj
Fluoro ( em.). Fl. emia elemento,
flika oj.
verdete flava gaso, malkomponanta la
Flirti. - 1. Delikate movi i en la aero tien akvon kaj formanta kompona ojn kun iuj
kaj returnen; flugi irka io tien kaj returnen: elementoj, ekster la oksigeno.
La flagoj flirtas, movataj de vento. La
Fluto. Muzika blovinstrumento,
papilioj flirtas irka la floroj. - 2. Amindumi:
konsistanta el ligna truita tubo kun klavoj,
Ne iam amas tiu, kiu flirtas. Flirto. Movoj
kiun oni tenas horizontale kaj en kiun oni
de tio, kio flirtas; agoj, vortoj de tiu, kiu
fajfblovas tra flanka truo. Flutisto.
flirtas. Flirtema. Kiu facile flirtas, kiu havas
Muzikisto, kiu ludas fluton.
inklinon al flirto.
Foiro. Granda bazaro, aran ata periode
Floko. Malgranda peco de tofo,
en anta fiksitaj tagoj.
movi anta en la aero kaj ne tuj falanta
teren: flokoj de lano, de ne o. Fojo. Vorto, kiu kunigita kun nombra
vorto, esprimas kvanton, ripeton: unufojon
Flori. - 1. Produkti, naski florojn; esti
a unufoje; du fojojn a dufoje, k. t. p. Mi
kovrita de floroj: La arboj floras en la prin-
legis la artikolon du fojojn, kaj mi ne
tempo. - 2. Esti en prospera stato: Vivu,
komprenis in. Foje. Iam (en la pasinta
kresku kaj floru via societo! Floro. Kolora
tempo). Iafoje. En kelkaj momentoj, de
71
tempo al tempo. iun fojon. En iu aparta forgeso; lasi, preterlasi pro forgeso: forgesi
fojo. Per unu fojo. Ne prokrastante, ne hejme la gantojn; forgesi nomon en la listo.
haltante, per unu sola ago: Per unu fojo Forgeso. Perdo de la memoro pri io, manko
trahaki tipon. de la memoro pri io. Forgesema. Kiu facile
Fojno. Fal ita kaj sekigita herbo, uzata forgesas, kiu havas malbonan memoron.
kiel pa ta o. Forgesemo. Eco de tiu, kiu estas
forgesema.
Foko (Zool.). Marhundo (Phoca vitilina).
For i. Doni deziratan formon al fero per
Fokuso. Punkto de optika sistemo, kie
la fajro kaj martelo: For u feron, dum i
kuni as la radioj de la lumo.
estas varmega. For ejo. Loko, kie oni
Folio (Bot.). - 1. Kreskanta sur la trunko for as. For isto. Homo, kies metio estas
a bran oj plata, ordinare verda parto de for i. Kunfor i. Kunigi per for ado.
vegeta oj: La folioj de la palmoj estas tre For ebla. Kiu povas esti for ata: for ebla
longaj kaj mallar aj. - 2. Plata ebena metalo.
objekto: papera folio, kupra folio. Foliaro.
Forko. Tenilo kun du, tri, kvar longaj
La tuta o de la folioj de arbo: La foliaro de
dentoj e la ekstremo, per kiu oni trapikas
cipreso formas piramidon. Trifolio (Bot.).
pecojn de man a o, por porti ilin al la bu o.
Herbo el la familio de l fabacoj, uzata kiel
Forkego. Longa bastono kun du; tri, kvar
pa ta o (Trifolium).
longaj lignaj a metalaj dentoj e unu
Fondi. Krei kaj aran i institucion: fondi ekstremo por pajlo, fojno, k. t. p.
societon. Fondo. Ago de tiu, kiu fondas.
Formo. - 1. Vazo, kesto, en kiun oni
Fonetiko. Parto de la gramatiko pri la ver as fanditan metalon, metas paston,
sonoj de la lingvo. Fonetika. - 1. Kiu rilatas k. t. p., por ricevi objekton, reproduktantan
la fonetikon: fonetika teorio. - 2. Konforma la geometrian aspekton de tiu i vazo,
al la fonetiko: fonetika ortografio. Fonetike. kesto: formo por kuka o; formo por ar enta
En fonetika maniero. kandelingo. - 2. Ekstera o, ekstera aspekto,
Fonografo. Aparato, kiu notas kaj geometria aspekto: formo de skatolo.
reproduktas sonojn: la fonografo de Edison. Formi. - 1. Doni formon; fari la modelo:
Fonometro (Fiz.). Aparato por mezuri la formi poton el argilo. - 2. Esti la materialo, el
intensecon de sonoj. kiu io konsistas: La vaporoj formas
Fonto. - 1. Loko, kie akvo a alia fluida o nebulojn. Formi i. Ricevi formon: La tera
globo formi is dum multe da jarcentoj.
eli as el la tero: fonto de trinkebla akvo,
fonto de petrolo. - 2. Ka zo, punkto de Forma. Havanta la formon de: rondforma,
ondforma, pirforma, ipforma. Aliformi i.
deveno; loko, kie oni prenas, akiras ion:
fonto de mal ojo; fonto por a etoj, fonto por Ricevi alian formon, alii i: La socio ali-
formi as evolucie kaj revolucie. Reformi.
scienca verko.
Aliformigi, plibonigi per an oj: reformi la
Fontano. - 1. Akvo a alia fluida o pruc- taton. Komparu: Figuro.
anta supren el la tero: fontanoj de petrolo. -
2. Aparato pruciganta la akvon alten per la Formacio. Tavoloj de la tero, formitaj
pezforto: La fontanojn oni konstruas en unu geologia epoko.
ordinare sur placoj a en ardenoj. Formala. La forma, la le a, la regula;
For. - 1. Interjekcio, esprimanta koncernanta nur la formon, ne la esencon
de l afero: formala kontrakto; formala
malestiman ordonon eliri, malproksimi i,
flankiri: For, sendanka filo! - 2. Prepozicio demando dum kunsido. Formala o.
Formala afero: formala oj de proceso.
(for de) esprimanta: esti malproksime de io,
malproksimi i de io: Li estas for de tie i. Li Formato. Formo kaj grandeco de
veturas for de tie i. - 3. Prefikso, havanta la presa o: formato de l « Fundamenta Kresto-
saman sencon, kiel la prepozicio: foresti, matio ».
forporti, forpeli. Formiko (Zool.). Insekto, vivanta en
Forgesi. - 1. Perdi la memoron pro io, ne societoj, el la vico de la himenopteroj
plu memori pri io: forgesi ies nomon, forgesi (Formica).
gramatikan regulon. - 2. Ne fari ion pro

72
 Formulo. - 1. enerale aplikebla, grafisto. Persono, kies profesio estas
esprimita per signoj, rezultato de algebra fotografi.
kalkulo; scienca le o, mallonge esprimita Frago (Bot.). Frukto (bero) de l fragujo.
per signoj: formulo de lafalado de l korpoj. - Fragujo. Herbo el la familio de l rozacoj;
2. enerale uzataj vortoj por akto, iaj fruktoj estas man ataj kiel deserto kaj
petskribo: formulo de uro. Formuli. konfita o. (Fragaria vesca).
Mallonge, precize esprimi: Lerte formuli la
Fragmento. - 1. Peco de rompita
decidotan demandon estas la plej bona
objekto: fragmento de poto. - 2. Eltira o,
maniero mallongigi la disputojn.
parto de literatura verko: Krestomatio
Forno. Masonita a metala fajrujo por ordinare enhavas multajn fragmentojn.
kuiri, baki, por fandi metalojn kaj por aliaj
Frajo. Ovoj de fi oj, de ranoj: La kaviaro
industriaj celoj: forno de kuirejo, de
estas frajo de sturgoj. Fraji. Meti ovojn.
metalfandejo. Komparu: Kameno.
Frako. Vira ceremonia vesto kun
Forta. - 1. Kapabla venki kontra staron,
mallar aj baskoj Frakulo. Persono,
levi pezan korpon: forta luktisto, forta brako.
portanta frakon: Frakuloj estas malmultaj en
- 2. Malfacile rompebla, fortika: forta tofo. -
niaj kongresoj.
3. Energia: forta volo. 4. Granda, de alta
grado: forta tuso, forta pluvo. Forto. 1. Frakasi. - 1. Dispecigi, tute rompi kun
Kapablo venki kontra staron, levi grandan bruo: frakasi vitron. - 2. Venki, ka zante
pezon; aganta ka zo: forto de homo; fortoj grandajn perdojn al malamikoj: frakasi mal-
de la naturo: elektro. - 2. Energio: forto de amikan armeon.
volo. - 3. Grado: forto de febro. Fortigi. Fari Frakcio - 1. (Mat.). Parto de unuo, parto:
ion forta: fortiga dieto. Fortulo. Homo tre frakcio ordinara, decimala. - 2. Partio,
forta. Perforto, superforto. Devigo per precipe parlamenta.
forto. Perforti, superforti. Devigi per forto. Frakseno (Bot.). Arbo el la familio de l
Fortepiano. Granda muzika instrumento oleacoj; ia ligno estas uzata por mebloj
sur tri piedoj, kun kordoj kaj klavoj. (Fraxinus).
Fortika. Malfacile dis irebla, malfacile Framasono. Ano de la religie-mistika
rompebla, malfacile difektebla: fortika societo, kies celo estas morala perfekti o
drapo, fortika muro. Fortikigi. Fari ion sur la bazo de enerala egaleco kaj frateco.
fortika. Fortika o. Fortikigita loko, kun Frambo (Bot.). Frukto (bero) de l
garnizono, por defendi la landon de invado frambujo. Frambujo. Arbeto el la familio de
de malamikoj: La fortika ojn oni konstruas l rozacoj; iaj fruktoj estas uzataj por
precipe proksime de la landlimoj. Komparu: konfita oj, por siropo (Rubus Idaeus).
Firma, masiva, solida. Frandi. Kun plezuro, kun uo man i,
Forumo. - 1. Placo en la antikva Romo gustumi ion bongustan: La infanoj frandis
por diskutoj pri publikaj aferoj. - 2. Loko, kie peceton de torto. Frandema.Havanta
oni traktas publikajn aferojn: La afero, longe inklinon al frandado, amanta delikatajn,
ka ata, fine venis sur la publikan forumon. bongustajn man ojn. Franda o. Delikata,
Fosi. Fari truojn en la tero, malfirmigi la bongusta man o.
teron per fera tran anta plato kun longa Frangolo (Bot.). Arbeto el la familio de l
ligna tenilo: fosi teron, fosi truon, fosi puton. ramnacoj; iaj beroj kaj elo estas uzata kiel
Fosilo. Instrumento por fosi: fera tran anta laksiga rimedo (Rhamnus frangula).
plato kun longa ligna tenilo. Fra o. Ornamo, konsistanta el dense
Fosforo ( em.). P. emia elemento, kunmetitaj mallongaj fadenoj, libere
senkolora mola substanco, facile ekbrul- pendantaj e rando de vesto, de meblo.
igebla, uzata por fabriki alumetojn. Franko. Franca monero, valoranta 80
Fosto. Trabo, servanta kiel subteno. fenigojn {legu: pfenigojn, vd. tie}, 25
Fotografi. Fari bildojn de objektoj a kopekojn.
personoj per la emia agado de la lumo sur Frapi. - 1. Bati kaj produkti mallongan
impreseblan platon kun helpo de speciala sonon; bati por atentigi per la produktata
aparato, nomata malluma kamero. Foto- sono; bati: frapi pordon. - 2. Atentigi, mirigi:
grafa o. Bildo farita per fotografado. Foto-
73
Lia stranga konduto frapis iujn. Frapo, Friti. Prepari man a on kun graso per la
frapado. Ago, agoj de tiu, kiu frapas. varmego de forno (ekstere): frititaj terpomoj.
Frato. Vira ido de la sama patro a Komparu: Baki, kuiri, rosti.
patrino: Abelo kaj Kaino estis fratoj. Frivola. Ne serioza, havanta inklinon al
Fratino. Virina ido de la sama patro a vantaj aferoj, senpripensa, senkonsidera:
patrino. Frateco. Rilato inter fratoj; rilato frivola homo, frivola ago. Frivole. En frivola
kvaza inter fratoj, amikeco. Frati i. Fari i maniero. Frivoleco. Eco de tio, kio estas
kvaza fratoj, intime amiki i. Bofrato. Edzo frivola: la frivoleco de la virina karaktero.
de fratino; frato de edzo, frato de edzino, Frizi. Arte kombi harojn, farante krispojn,
edzo de bofratino (edzo de fratino de buklojn. Frizisto. Homo, kies profesio estas
edzino). Kunfrato. Kolego, kamarado. frizi, kombi harojn.
Fra lo. Viro senedzina, ne edzigita. Froma o. Man a o, produktata el
Fra lino. Virino senedza, ne edzinigita. fermentinta kazeo: svisa, holanda froma o.
Fra la. Senedza. Fra leco. Senedzeco.
Fronto. Anta a parto de konstrua o, de
Frazo. - 1. Ideo, esprimita per vortoj; militista ta mento.
kolekto de vortoj, havanta kompletan
Frontono. Triangula ornama o super la
signifon: La efaj partoj de la frazo estas la
kornico de fronto.
subjekto kaj la predikato. - 2. Paroloj sen
signifo; belaj vortoj, sed ne esprimantaj la Frosto. Malvarmo de tia grado, ke i
veran Opinion de la parolanto: Grandaj glaciigas la akvon: La tropikaj landoj ne
frazoj, malgrandaj agoj! konas la froston.
Fregato. Trimasta milita vel ipo; Froti. Movi tien kaj returnen, premante
malpeza kirasa ipo kun unu baterio: La unu korpon sur alia: froti pargeton per
fregatojn anstata as nun la kroz ipoj. vakso. Komparu: Grati, skrapi, vi i.
Fremda. Venanta el alia loko a lando; Frua. Okazanta en tempo proksima al la
nekonata. Fremdulo. Homo nekonata, komenca momento: frua mateno, frua
alilandulo. Fremdlando. iu lando ekster la printempo, frua morto. Frue. En frua tempo.
patrujo, eksterlando. Malfrua. Okazanta en tempo malproksima
de la komenca momento, de la
Freneza. Kiu perdis la prudenton, la
interkonsentita usta momento: malfrua
memkonscion: freneza homo, freneza ago.
vizito. Malfrui. Veni malfrue, okazi malfrue:
Frenezulo. Homo freneza. Frenezi i. Fari i
Akurata homo neniam malfruas. La horlo o
freneza: frenezi i de timo. Frenezigi. Fari
malfruas kvin minutojn. Trofrua. Okazanta
iun freneza: La alkoholo frenezigas.
tro frue: trofrua decido. Frumatene. En frua
Fresko. Pentra o, farita sur us stukita mateno.
muro.
Frugilego (Zool.). Birdo el la familio. de l
Fre a. - 1. Jus farita, anta nelonge korvoj (Corvus frugilegus).
farita: fre a pano, fre a numero de gazeto. -
Frukto. - 1. Produkta o de l vegeta oj,
2. Ne eluzita, ne malbonigita, ne
sekvanta la floron kaj enhavanta la semon:
malkomponi inta: fre a vesto, fre a fi o.
pomo, oran o, pruno. - 2. Rezultato: frukto
Fre eco. Eco de tio, kio estas fre a.
de laboro. Fruktodona, fruktoporta.
Refre igi. Fari ion ree fre a: refre igi
Donanta multe da fruktoj: fruktodona tero,
bulkon.
fruktodona arbo; fruktodona laboro. Sen-
Fringo (Zool.). Birdo el la vico de l frukta. Ne havanta, ne donanta fruktojn.
paseroj (Fringilla coelebs).
Frunto. Supra parto de l viza o, de la
Fringelo (Zool.). Birdo el la vico de la harlimo is la brovoj: Alta frunto montras
paseroj. (Fringilla spinus). ofte grandan inteligentecon. Sulkigi la
Fripono. Ruza trompisto, nehonesta frunton.
homo. Friponi. Plenumi agojn de fripono. Ftizo (Med.). Tuberkulozo, precipe tuber-
Fripona o. Ago de fripono. kulozo de la pulmoj. Ftizulo. Homo
Friso. Surmura ornama o inter la malsana je la tuberkulozo de la pulmoj.
ar itravo kaj kornico.

74
 Fugo. Muzika verko, en kiu temo ludita Funebro. - 1. Mal ojo, ka zita de la
de unu instrumento estas ripetata de aliaj: morto, de granda malfeli o: familia funebro,
La fugoj de Bach. nacia funebro. - 2. Eksteraj signoj de
Fuksino. Anilina ru a farbo. funebro: porti funebron = porti funebrajn
vestojn. - 3. Tempo de la funebro: La
Fulardo. - 1. Malpeza silka tofo por
funebro da ras unu jaron. Funebra. - 1. Kiu
vestoj, kravatoj, k. t. p. - 2. Koltuko.
rilatas la funebron: funebra ceremonio. 2.
Fulgo. Nigra densa substanco de la kar- Mal oja: funebra mieno. Funebri. Mal oji
bono, ne komplete forbrulinta: La fulgo pro la morto, pro granda malfeli o; plori ion:
amasi as en la kamentuboj. Nigra kiel funebri la morton de la patro.
fulgo.
Funelo. Vazo supre lar a, mallar i anta
Fulmo. Grandega fajrero, produktata de en tubon, por transver i fluida ojn.
la elektro de la nuboj: Fulmo lumigis la mal-
Fungo (Bot.). Kriptogama vegeta o sen
luman ielon. Fulmotondro. Granda pluvo,
klorofilo; multaj el ili estas man eblaj, multaj
akompanata de vento, fulmoj kaj tondroj: La
venenaj, ka zas malsanojn de l homoj,
fulmotondroj estas oftaj somere. Komparu:
bestoj kaj vegeta oj, detruas la lignon,
Ventego. Fulmas. Aperas fulmoj, fulmoj
k. t. p. (Fungus).
lumigas: Fulmas, sed oni ne a das la
tondrojn. Funkcio, - 1. Agado. dum la plenumo de
sia specialo, de sia tasko: funkcio de
Fumo. Miksa o de gaso, vaporo kaj
episkopo. - 2. Agado de organo, de ma ino:
subtilaj solidaj substancoj, levi antaj de
La penso estas funkcio de la cerbo.
brulanta korpo: Fumo levi as de la
Funkcii. Plenumi sian funkcion: La ma ino
kamentubo. Fumi. Enspiri kaj elspiri la
funkcias bone. Komparu: Devo, komisio,
fumon de tabako: fumi cigaron. Oni petas
tasko.
ne fumi. Fumi i. Eligi fumon: Brulanta ligno
fumi as. Fuma i. Saturi per fumo por fari Funto. Mezuro de la pezo (en diversaj
konservebla: fuma i inkon, fi on. landoj malsama): La germana funto pezas
500 gramojn.
Fundo. - 1. La plej malalta parto de
kavo, solida parto sub granda amaso da Fura o. Nutra o por brutoj.
akvo: :fundo de valo, de rivero. - 2. Furio. Diino de ven o.
Malsupra plato de vazo, de barelo. - 3. Furiozo. Granda, nehaltigata kolero.
Parto plej malproksima de la eniro: fundo de Furioza. Kiu estas en la stato de furiozo.
ambro. 4. Kio estas ka ita en la animo: Furiozi. Esti en la stato de furiozo.
Dio vidas la fundojn de l koroj. - 5. La plej
Furunko. Malgranda dolora tumoro de la
alta grado de malsukceso: La fundo de l
ha to, ka zita de inflamo de la subha ta
mizero. Surfunda o. Solidaj substancoj,
histo.
falintaj sur la fundon el solva o, el miksa o
de solidoj kaj fluidoj: limo. Fusteno. tofo el lino kaj kotono, kun
unu malglata flanko.
Fundamento. - 1. Subtera masona o,
sur kiu oni konstruas: la fundamento de Fu i. Malbone fari ion: fu i veston.
domo. - 2. Esenco, efa principo, bazo: La Fu ulo. Persono, kiu fu as.
fundamento de Esperanto. Fundamenta. - Futo. Mezuro de la longeco (en diversaj
1. De fundamento, kiu apartenas al landoj malsama): La angla futo egalas 30
fundamento: fundamenta tono. - 2. efa, centimetrojn.
grava: fundamenta vero. Komparu: Bazo.

G
Gabio. Cilindra korbo sen fundo, uzata Gaja. Ekscitita de agrablaj sentoj kaj
por rapida aran o de redutoj. montranta sian kontentecon per gestoj, rido:
Gado (Zool.). Speco de ostfi o, efa gaja homo, gaja junularo. Gaje. En gaja
nutra o de la norduloj (Gadas). maniero. Gajeco. Stato de tiu, kiu estas
gaja. Gajigi. Fari iun gaja: La rakonto

75
gajigis iujn. Malgaja. Ekscitita de Galvanometro (Fiz.). Aparato por
malagrablaj sentoj. Malgajeco. Stato de tiu, mezuri la forton de la galvana fluo per la
kiu estas malgaja. Malgajigi. Fari iun devio de magneta vergeto.
malgaja. Komparu: oja. Galvanoplastiko. Apliko de la galvana
Gajlo. Tumoro sur la folioj de l kverko, fluo por kovri objektojn per maldika tavolo
ka zita de piko de vespo: El gajloj oni de metalo, anta e solvita.
fabrikas inkon. Gamo. Serio de muzikaj notoj, ordigitaj
Gajni. Akiri ion a bonan rezultaton en en la natura vico de l tonoj: iuj gamoj
io, sukcesi en io, kio tute a grandaparte ricevas la nomon de la komenca noto.
dependas de sorto: gajni en kartludo, en Gama o. Vesto, kiu kovras la malsupron
loterio; gajni batalon. Malgajni. Perdi ion, de la kruro kaj la supron de la uo.
malsukcesi en io, kio tute a parte
Ganglio. Nerva nodo.
dependas de sorto: malgajni veton.
Komparu: Profiti. Gangreno. - 1. Detruo, morto de
membro a organo, ka zita de lezo de la
Galo. Sekreciodela hepato: maldol a,
nutrado, de la bakterioj: La gangreno estas
verdeflava digesta suko.
ofta en la militaj hospitaloj dum la militiro. -
Galanterio. Malgrandaj luksaj objektoj 2. Malvirteco: morala gangreno.
por ornamo de lo ejo, de vesto: statuetoj,
Ganto. Vesto de la mano: ledaj, lanaj
speguloj.
gantoj. eti la ganton = inviti al batalo. Levi
Galantino. Vianda man a o, ornamita la ganton = akcepti la inviton al batalo.
per la propra gelateno.
Garantii. - 1. Preni sur sin la
Galeno. Mineralo, konsistanta el plumbo, respondecon: garantii por komerca o, por
sulfuro kaj ar ento. arestito, por prunto. - 2. Firme aserti: Li
Galero. Komerca a milita ipo de la garantias, ke morga estos bela vetero.
mezaj jarcentoj. En Francujo iam la remistoj Garantio. Respondeco de tiu, kiu garantias;
de galeroj estis krimuloj, ligitaj al la bordoj garantianta objekto: pruntgarantio.
per enoj: galeroj = punlaboro, malfacila, Garbo. Fasko de greno: tritika garbo,
teda laboro. Garbejo. Konstrua o por greno, fojno, pajlo.
Galerio. - 1. Teatra balkono kun benkoj Gardi. Zorgi pri ies sendan ereco: gardi
por la spektatoroj. - 2. Longa, mallar a personon, konstrua on, postenon; sin gardi.
salono kun kolonoj; longa, mallar a Gardisto. Homo, kies okupo estas gardi.
subtera o: galerio de minejo. - 3. Kolekto de Gardejo. Gardista posteno. Gardo-
objektoj de arto, de kurioza oj: galerio de staranto. Gardisto dum la plenumado de
pentra oj. sia funkcio. Anta gardi. Neebligi la
Galiumo ( em.). Ga. emia elemento, dan eron anta ia apero: La vakcino
malofta metalo, parenca kun zinko. anta gardas de la variolo. La asekuro
Galono. Densa rubando el ar ento, oro, anta gardas de la perdoj. Anta garda. Kiu
por ornamo de vesto, de kurteno: galonoj anta gardas: anta garda vakcino. Singard-
de o icira uniformo. ema. Zorgema pri sia sendan ereco.
Galopo. La plej rapida kuro de l evalo; Gardenio (Bot.). Vegeta o el la familio de
tre rapida kuro. Galopi. Tre rapide kuri. l rubiacoj (Gardenia).
Galope. En galopa kuro; tre rapide. Gargari. Lavi la bu on, la gor on per
Galo o. Piedvesto, plej ofte kau uka, fluida o, kiun oni skuas en ili per eispirata
kiun oni metas sur la uon por gardi la aero: gargari lagor on per borika acido.
piedon de la malsekeco. Garni. Ornami veston per puntoj,
Galvana (Fiz.). Kfu rilatas la elektron, galonoj; ornami man a on per legomoj, arte
devenantan de emiaj fenomenoj. dismetitaj. Garna o. Garnanta objekto:
kotleto kun garna o.
Galvanismo (Fiz.). Elektraj fenomenoj,
devenantaj de emiaj fenomenoj. Garnizono. Militistaro, gardanta urbon,
fortika on.

76
 Garolo (Zool.). Birdo el la familio de l' Generacio. Tuta o de l homoj samtempe
korvoj (Garrulus glandarius). vivantaj: La nuntempa generacio malamas
Gaso (Fiz.). Korpo, kiu ne havas propran la militon.
formon kaj kies eroj havas la emon sin Generalo. - 1. Supera militista efo,
malproksimigi unu de alia: aero, lumiga komandanta armeon, korpuson de armeo. -
gaso. 2. efo: generalo de la jezuitoj.
Gasometro. Instrumento por mezuri la Genezo. - 1. La unua libro de la Biblio pri
kvanton de produktita a konsumita xx la komenco de la mondo. - 2. Deveno.
Gasto. - 1. Vizitanto a amiko, akceptata Genio. - 1. Dia o, la la opinio de la
en la hejmo a e la tablo de alia: Gasto en antikvuloj, protektanta iun homon: bona,
la domo Dio en la domo (pola proverbo). malbona genio. - 2. La plej alta grado de
- 2. Lo anto en hotelo, vizitanto en homaj kapabloj, precipe kreanta kapablo en
restoracio. Gasti. Resti kiel gasto, lo i kiel la sciencoj kaj arto : Por krei lingvon
gasto: gasti tutan tagon. Gastama. Volonte, internacian necesa estis la genio de
afable akceptanta gastojn: gastama homo, Zamenhof. Genia. Kiu posedas genion:
gastama lando. Gastigi. Akcepti, lo igi kiel genia homo, genia verko. Geniulo. Homo
gaston. Gastejo. Ejo. kie oni gastigas por genia.
pago; simpla, senkomlorta ejo, kie oni Genitivo (Gram.). Dua kazo de la dekli-
povas lo i kaj man i por pago. nacio, formata en Esperanto per la
Gastronomo. Specialisto en la kuirarto; prepozicio de kaj esprimanta posedon,
amanto de luksaj, delikataj man oj. kvaliton, k. t. p.: libro de l patro, homo de
Gastronomio. Kuirarto. grandaj kapabloj.
Gavoto. Iama franca danco. Genoto (Zool.). Rabobesto el la familio
de l ursoj, kun bela pelto (Genetta).
Gazo. Travidebla, malpeza tofo silka,
lina. Gento. - 1. Posteularo de unu
praanta ulo, kune vivanta kaj komandata
Gazelo (Zool.). Rema ulo el la familio de
de unu efo; subdivido de nacio: sova aj
l antilopoj (Antilope dorcas).
gentoj de Afriko; la gento de Judo. - 2.
Gazeto. Periode aperanta presa o de Subdivido de familio (en la natursciencoj):
konstanta formato kun aktuala oj, tipo, klaso, vico, familio, gento, speco.
literatura oj: gazeto iutaga, semajna,
Genuo (Anat.). Parto de la korpo, kie la
dusemajna, duonmonata. monata,
femuro kuni as kun la kruro. Genui. Stari
dumonata. Gazetaro. Tuta o de la gazetoj
sur la genuoj: genui anta altaro. Ekgenui,
de urbo, de lando; '^eraturo de la gazetoj:
genufleksi. Stari i sur la genuoj.
La gazetaro amike akceptis la aperon de
nia revuo. Geodezio. Scienco pri la mezurado de la
surfaco de la tero.
Ge-. Prefikso por derivi nomojn espri-
matajn amba seksojn kune, precipe uzigan Geognozio. Scienco pri la strukturo de
paron: gepatroj patro kaj patrino, la tera elo kaj pri iaj tonegoj.
geonkloj = onklo kaj onklino, gefian oj = Geografo. Scienculo, studanta la
fian o kaj fian ino. geografion; specialisto en la geografio.
Geheno. Infero (Biblia esprimo). Geografio. Scienco pri la tero, kiel parto
Gelateno. Besta gluo, produktata el la de la universo kaj lo loko de la homo:
histoj. geografio matematika, fizika kaj politika.
Gemo. Polurita multekosta tono. Geologo. Scienculo studanta la
geologion; specialisto en Ja geologio.
Genciano (Bot.). Herba vegeta o el la
samnoma familio (Gentiana). Geologio. Scienco pri la evolucio kaj
strukturo de la tero, de la momento de la
Genealogio. Tabelo de la deveno kaj
malmoli o de la tera elo is la nuna tempo.
parenceco de la membroj de gento: Ofte oni
prezentas la genealogion en formo de arbo Geometro. Scienculo, studanta la
- genealogia arbo. geometrion; specialisto en la geometrio.

77
 Geometrio. Matematika scienco pri la Glacio. Akvo a alia fluida o solidigita de
figuroj, pri la mezurado de ilia surfaco kaj la frosto. Glacia o. Sukera o, konsistanta el
volumeno. glaciigita kremo kun a sen aldonoj: krema,
Geranio (Bot.). Vegeta o (arbetoj, okolada glacia o. Glaciigi. Solidigi per la
herboj) el la familio de geraniacoj kun belaj malvarmo: La frosto glaciigis la tagon.
floroj (Geranium). Glacii i. - 1. Fari i glacio: la Meza Maro
neniam glacii as. - 2. Senti grandan mal-
Geraniacoj (Bot.). Familio de
varmon: En la suno hodia estas tre varme,
dukotiledonaj multepetalaj vegeta oj:
kaj en la ombro oni glacii as. Glaciejo.
geranio.
Konstanta granda amaso de glacio sur
Gerundio (Gram.). Formo de la latina montoj.
konjugacio, havanta sencon de substantivo,
Gladi. Glatigi per varmega metalo: gladi
devenanta de verbo: ars scribendi la arto
tola on, veston. Gladilo. Instrumento por
de l skribado.
gladi. Gladistino. Virino, kies profesio estas
Gesto. Movo de la korpo, precipe de la gladi.
mano kaj brako, akompananta la paroladon
Gladiatoro. Luktisto en la cirkoj de la
a in anstata anta: nea, jesa gesto; gesto
antikva Romo: Cezaro, salutas vin la mort-
de miro. Gesti. Fari gestojn.
ontoj, t. e. la gladiatoroj.
Giganto. Grandegulo, grandega objekto:
Glano (Bot.). Frukto de l kverko.
homo giganto, monto giganto. Giganta.
Grandega. Glando. Organo, kies funkcio estas
produkti sekrecion: hepato, salivaj glandoj.
Gildo. Divido, kategorio, korporacio de la
komercistoj: En Rusujo la komercistoj estas Glaso. Vitra vazo por trinki: Meze granda
dividataj en du gildojn; al la unua apartenas glaso enhavas 200 kub. centimetrojn.
la posedantoj de grandaj komercaj firmoj, la Glata. Kies partoj ne superstaras unu
bankieroj, k. t. p. alian, sur kiu oni povas libere konduki la
Gilotino. Aparato por senkapigo de l manon: glata papero, glata tolo. Glatigi.
kondamnitoj al la morto. Gilotini. Senkapigi Fari ion glata: glatigi lignon per rabotilo, per
per gilotino. fajlilo. Malglata. Kies partoj superstaras unu
alian: Fusteno estas malglata tofo.
Gimnastiko. Ekzercado de la fortoj kaj
Komparu: Ebena, plata.
de la lerteco per movoj de la korpo: La
gimnastiko ludas gravan roton en la Glavo. Longa hakarmilo kun unutran a
edukado de l junuloj. Gimnastika. Kiu a dutran a klingo. Komparu: Rapiro,
rilatas al la gimnastiko: gimnastikaj ekzer- sabro, spado.
coj. Gimnastiki. Ekzerci per la gimnastiko: Glazuro. Rapide malmoli anta fanda o,
gimnastiki la brakojn. Gimnastikejo. Ejo solva o, per kiu oni kovras diversajn
por la gimnastiko. Gimnastikisto. Specia- objektojn por fari ilin pli fortikaj (ne
listo en la gimnastiko. penetreblaj por la aero, akvo) a pli glataj,
Gimnazio. Mezgrada lernejo, liceo. brilantaj. Glazuri. Kovri per glazuro:
Gimnaziano. Lernanto en gimnazio. glazurita poto. Komparu: Emajlo, lako,
poluro.
Gineo. Angla ora monero, neekzistanta
plu, valoranta 21 ilingojn. Glicerino ( em.). G3H803. Densa, dol a
fluida o, solvebla en akvo. i estas
Gipso ( em.). Sulfato de kalko. Gipsi.
ekstraktata el grasoj kaj uzata por miri la
miri per gipso, aldoni gipson al solva o,
ha ton, por fabriki dinamiton, por konservi
sur uti per gipso: gipsi kamenon; gipsi
fruktojn, k. t. p.
vinon; gipsi kampon.
Glicirizo (Bot.). Vegeta o el la familio de
Girlando. Kunplekta o de floroj kaj folioj
l fabacoj; el ia dol a radiko oni ekstraktas
en formo de nuro.
sukon, kiu estas uzata kiel medikamento
Gitaro. Muzika instrumento kun ses kontra la tuso, por dol igi medikamentojn,
kordoj, kiun oni ludas, pin ante la kordojn bieron (Glycyrrhiza).
per la fingroj.
Glikozo ( em.). Vinbera sukero.

78
 Glimo. Diafana mineralo, uzata anstata Gonoreo (Med.). Inflamo de la muka
fenestra vitro. membrano de la uretro a de unu el la
Gliptoteko. Muzeo de statuoj kaj najbaraj organoj, kun pusa sekrecio.
skulpta oj. Gor o. Interna parto de la kolo, la kavo
Gliti. - 1. Facile movi i sur glata supra o: post la bu o.
tono glitas sur glacio. - 2. Perdi la Gorilo (Zool.). La plej granda simio, el la
egalpezon sur glata supra o: gliti kaj fali sur familio de l homosimilaj (Gorilla).
kota vojo. Glitiga. Kiu igas iun gliti: glitiga Gotika (Ar itekt.). Karakterizata de
trotuaro. Glitkuri. Gliti sur glacio por akrepintaj arka oj: Notre-Dame de Paris
amuzo, por sporto. Glitilo. Ligna a metala estas gotika konstrua o.
plando kun tala klingo, sur kiu oni glitas.
Gracia. Posedanta harmonian
Glitveturilo. Veturilo sen radoj por gliti sur
strukturon, harmoniajn proporciojn: gracia
la ne o a glacio.
knabino. Gracieco. Eco de tio, kio estas
Globo. Objekto sferforma: La tero ne gracia. Malgracia. Posedanta
estas perfekta globo, kvankam oni nomas senharmoniajn proporciojn.
in terglobo. Komparu: Kuglo.
Grado. - 1. iu el la 360 partoj de la
Gloro. La plej alta opinio de la plimulto cirklo: Grado = 60 minut. - 2. Divido de la
pri la meritoj, virtoj, talento: La gloro venas termometra skalo: 10 gradoj super la nulo. -
ofte nur post la morto de verkisto. Glori. 3. Mezuro de eco: gradoj de komparo, la
Honori per gloro: Estu glorata la nomo de plej alta grado de kolero. Gradigi. Dividi en
Dio! Malgloro. La plej malalta opinio pri la gradojn; dismeti, ordigi la grado: gradigi
morala a intelekta valoro: akiri malgloron termometron, gradigitaj lega oj. Grade. La
per fripona oj. Glorkrono. Luma cirklo, per grado.
kiu la pentristoj ordinare irka as la kapojn
Grafo. Persono posedanta nobelan
de l sanktuloj ; a reolo.
titolon, kies alteco estas inter tiu de princo
Gloso. Klarigo de la senco de vorto per kaj barono. Graflando. Provinco, regata de
surmar ena noto; komentario. Glosaro. grafo.
Vortaro de ar aikaj a specialaj vortoj,
Grafiko. Reproduktado de objektoj per
uzitaj de a toro.
linioj kaj figuroj: La alfabeto de Esperanto
Gluo. Densa fluida substanco, uzata por plej bone konservas la grafikon kaj la
firme kunigi du objektojn: gumo araba. Glui. fonetikon de l internaciaj vortoj.
Kunigi per gluo. Alglui. Glui malgrandan
Grafito. Grize-nigra, mola speco de
objekton je granda: alglui po tmarkon.
karbono, uzata precipe por la fabrikado de
Kunglui. Glui du objektojn proksimume
krajonoj.
same grandajn: kunglui du paperajn foliojn.
Malglui. Liberigi objekton, kunigitan kun alia Grafologo. Specialisto en la grafologio.
objekto per gluo: malglui po tan markon. Grafologio. Arto ekkoni la karakteron de
Gluti. Per la movoj de la muskoloj de la persono per la esploro de lia skribo.
gor o transporti el la bu o en la ezofagon Grajno. - 1. Malgranda seka frukto a
kaj stomakon: gluti man a on, pilolon. semo, precipe de greno: grajno de tritiko, de
Gnomo. Fabela esta o, gardanta pipro. - 2. Objekto, similanta grajnon: hajla
trezorojn en la interno de la tero. grajno. Komparu: Greno, kerno, semo.
Gnomono. Sunhorlo o, kompaso. Graki. Eligi sonojn, kiel la korniko.
Gobio (Zool.). Speco de riverfi o. Gramo. Pezunuo de la metra sistemo:
(Gobio). pezo de unu kuba centimetro de distilita
akvo, e la temperaturo de ia plej granda
Goeleto. Malgranda dumasta vel ipo.
denseco.
Golfo. Parto de maro, de oceano,
Gramatiko. Scienco, instruanta korekte
eni inta en kontinenton: la Biskaja golfo.
skribi kaj paroli; verko, enhavanta regulojn
Gondolo. Longa, plata ipeto, uzata de la gramatiko. Gramatika. Kiu rilatas la
precipe en Venecio. Gondolisto. Remisto gramatikon: gramatika regulo.
de gondolo.

79
 Graminacoj (Bot.). Familio de unukotile- Gratuli. Esprimi sian kontentecon, diri
donaj vegeta oj: tritiko, sekalo, hordeo, komplimentojn al iu pro lia sukceso: gratuli
aveno, maizo. iun; gratuli pro io. Gratulo: Vortoj de tiu, kiu
Granato (Bot.). Frukto de l granatarbo. gratulas. Komparu: Bondeziri.
Granatujo. Arbo el la familio de l mirtacoj Grava. Havanta grandan influon,
(Punica granatum). grandajn sekvojn: grava persono; grava
Granda. - 1. Kiu okupas multe da spaco; demando, grava malsano. Unueco estas la
kies dimensioj superas la ordinarajn: granda plej grava bazo de la internacia lingvo.
domo, granda monto. - 2. De alta grado, Grave. En grava maniero. Graveco. Eco de
forta, glora, supera: granda kura o, granda tio, kio estas grava. Komparu: Serioza.
vento, granda verkisto. Grandigi. Fari ion Graveda. Portanta idon en la utero:
granda. Grandi i. Fari i granda, kreski. graveda virino. Gravedigi. Fari inon
Pligrandigi. Fari ion pli granda. graveda. Gravedi i. Fari i graveda.
Pligrandi i. Fari i pli granda. Grandeco. Gravuri. Fari desegna ojn sur ligno,
Eco de tio, kio estas granda. Grandanima. metalo, marmoro per speciala tala instru-
Kies moralaj ecoj superas tiujn de ordinaraj mento. Gravura o. Gravurita desegna o.
homoj: Grandanima homo ne estas Gravurilo. tala akrepinta instrumento por
ven ema. Trograndigi. Preterpasi la gravuri. Gravuristo. Homo, kies profesio
ustan gradon; troi: La raporto trograndigis estas gravuri.
la dan eron. Malgranda. - 1. Kiu okupas
Grenado. Malgranda kava globo,
malmulte da spaco; kies dimensioj
plenigita per pulvo, kun me o, kiun oni etas
malsuperas la ordinarajn: malgranda
per la mano a kanono, por ke i eksplodu
skatolo. - 2. De malalta grado. Malgrandigi.
meze de la malamikoj.
Fari ion malgranda. Plimalgrandigi. Fari
ion pli malgranda. Grandega. Tre granda, Greno. Vegeta o, el kies grajnoj oni faras
kolosa, giganta. Grandegulo. Homo, kies panon; iaj grajnoj: tritiko, sekalo, aveno,
kresko multe superas la ordinaran; koloso, hordeo. Grenejo. Ejo, kie oni konservas
giganto. Malgrandega. Tre malgranda; kies dra itan grenon. Komparu: Grajno, kerno,
grandeco multe malsuperas la ordinaran. semo.
Malgrandegulo. Homo, kies kresko multe Grio. Greno, muelita en grandajn erojn
malsuperas la ordinaran; pigmeo. kaj liberigita de l eloj: tritika, hordea grio.
Pogrande. En grandaj kvantoj: vendi Komparu: Ka o.
pogrande. Pomalgrande. En malgrandaj Grifo. Fabela besto kun leona korpo, kun
kvantoj: vendi pomalgrande. kapo kaj flugiloj de aglo.
Grandioza. Faranta fortan impreson per Grifelo. Ardeza krajono.
sia grandeco: grandioza kongreso. Grilo (Zool.). Insekto el la familio de la
Granito. Tre malmola tonego, rektoflugilaj, vivanta en fendoj kaj poroj,
konsistanta el feldspato, glimo kaj kvarco, faranta bruon per la frotado de la flugiloj
kaj uzata por pavimoj, konstrua oj. Granita. (Grjllus).
El granito: granita muro. Grimaco. Neordinara, nenatura mieno:
Graso. Facile mirebla kaj fandebla grimaco de malkontenteco. Grimaci. Fari
substanco de la korpo de l bestoj. Grasa. grimacojn.
Konsistanta el graso; havanta multe da Grimpi. Malfacile, kun granda peno
graso, dika: grasa histo; grasa homo, grasa supreniri, sin helpante per la manoj kaj
porko. Grasigi. Fari ion grasa: grasigi piedoj: grimpi sur monton, grimpi sur arbon.
anseron. Grasi i. Fari i grasa: Ne grasi as Komparu: Rampi.
tiu, kiu multe laboras. Komparu: Lardo,
sebo. Grinco. Malagrabla sono, produktata e
frotado de du malmolaj korpoj: grinco de
Grati. Movi ien kaj returnen akran, pintan fero sur vitro. Grinci. Fari grincon. Grincigi.
objekton, ungon sur la supra o de alia Fari ion grincanta: grincigi la dentojn.
objekto: grati al iu la viza on; grati la
jukantan ha ton. Komparu: Froti, skrapi,
vi i.
80
 Gripo (Med.). Febra epidemia malsano, Gufo (Zool.). Nokta rabobirdo el la
karakterizata de febro, de doloroj en iuj familio de l strigoj (Bubo maximus).
membroj, de nazkataro kaj tuso; influenco. Guldeno. A stria monero, valoranta 2
Griza. Havanta koloron, kiu estas frankojn.
miksa o de blanka kaj nigra: grizaj haroj. Gumo. Gluanta suko de arboj: araba
Nokte iuj katoj estas grizaj. Grizhara. gumo, elasta gumo. Gumi. miri per gumo,
Havanta harojn, grizajn de la maljuneco. aldoni gumon: gumi la randon de koverto,
Grogo. Trinka o el varmega akvo kun gumi akvon.
alkoholo, rumo. Gumiguto. Sekigita rezina suko de arbo,
Groso (Bot.). Frukto (bero) de l grosujo. kreskanta en Hindujo, uzata kiel flava farbo.
Grosujo. Arbeto el la familio de l saksi- Gurdo. Malgranda orgeno, ludata per
fragacoj kun glataj a lanugaj beroj (Ribes turnilo.
grossularia).
Gusto. - 1. Sento, ekscitata en specialaj
Gro o. Malgranda monero: Ne valori e nervoj de la lango per la man ado: sala
unu gro on. gusto, acida gusto. - 2. Estetika kapablo:
Groto. Kaverno en tonego, artefarita artista gusto. Bongusta. Posedanta bonan,
kaverno. agrablan guston: bongusta frukto.
Groteska. Ridinda per sia nenatureco: Sengusta. Ne posedanta guston: sengusta
groteska vesto. viando. Gustumi. Provi la guston: gustumi
supon.
Gruo (Zool.). Migranta birdo el la vico de
l longpiedaj (Grus cinereus). Guto. Malgranda sfera ero de fluida o:
E guto malgranda konstante frapante
Grumo. Juna lakeo, akompananta la
traboras la monton granitan. Guti. Fali, flui
sinjoron dum evala promenado.
en gutoj: Post pluvo la akvo gutas de la
Grumbli. Murmuri por montri sian mal- folioj de l arboj. Gutado. Falado, fluado de
kontentecon. gutoj.
Grundo. Tero rilate al ia ta geco por la Gutaperko. Simila al ka uko, malmoli -
kreskado de l vegeta oj. inta suko de hinda arbo.
Grunti. Fari sonon kiel la porko. Guverni. Eduki, instrui fremdan infanon,
Grupo. Kunmeta o de samspecaj kunvivante kun i. Guvernisto. Viro, kies
objektoj; aro de personoj, havantaj la profesio estas guverni. Guvernistino.
samajn opiniojn, celojn: fotografia grupo, Virino, kies profesio estas guverni.
politika grupo. Grupigi. Kunigi, ordigi en Gvardio. Plej bonaj, speciale elektitaj
grupon. ta mentoj de armeo, precipe tiuj, kies tasko
Gruzo. Dispecetigitaj tonoj, brikoj de estas gardi la re on.
rompita muro. Gvidi. Akompani, konduki iun, por montri
Guano. Sterko de maraj birdoj de la al li la vojon, la vidinda ojn: gvidi sur montoj,
Suda Ameriko. gvidi en muzeo. Gvidanto. Persono, kiu
Gubernio. Administracia parto de lando: gvidas. Gvidisto. Persono, kies profesio
Polujo estis dividita en 10 guberniojn. estas gvidi. Gvidlibro. Libro kun informoj
por la voja antoj: Tutmonde estas konataj
Gudro. Densa fluida substanco, resta o,
de la distilado de ligno, de karbo. Gudri. ia gvidlibroj de Baedeker. Komparu:
miri per gudro: Oni gudras la nurojn por Konduki.
gardi ilin de la malsekeco.

ardeno. Loko, ordinare irka barita, ardeno: ardena pordo, ardena fruktarbo.
kie oni kulturas kreska ojn por plezuro a ardenisto. Homo, kiu zorgas pri ardeno.
profito: legoma ardeno, frukta ardeno.
ardena: De ardeno, kreskanta en

81
 emi. Esprimi sian doloron per plendaj irafo. (Zool.). Duhufa rema ulo kun tre
sonoj: La vundito emas. emo:Sonoj de longa kolo kaj kun la anta aj piedoj pli
tiu, kiu emas. longaj, ol la postaj (Cametopardalis giraffa).
eni. Malhelpi agi, malheipi paroli per iro. Surskribo sur la posta flanko de
moralaj motivoj: Lia eesto enas min. Sin kambio, transdonanta in al tria persono.
eni. Esti embarasata, honti ion fari. surskribo; garantianta kambion. iri. Fari
Sen ena. Senceremonia: sen ena vizito. iron. iranto. Persono, kiu iras.
enerala. Kiu rilatas tuton, iujn; kiu is. - 1. Prepozicio esprimanta, ke ago,
amplekas iujn, apartenas al iuj: enerala movo atingas punkton en la spaco a
kunveno, enerala opinio. eneraligi. Fari tempo: grimpi is la supro de monto, de la
ion enerala: eneraligi regulon. Komparu: mateno is la vespero. - 2. Prefikso kun la
Komuna, universala. sama senco: isiri, isvivi.
entila. Obeanta la regulojn de la oji. Havi agrablan senton, ka zitan de
konveneco, bonmaniera: entila homo, la posedo de bono reala a imagata: oji
entila ago. entile. En entila maniero. pro la sukceso. ojo. Agrabla sento,
entileco. Eco de tio. kio estas entila: La ka zita de la posedo de bono reala a
afableco estas eco kunnaskita, la entileco imagata. ojigi. Fari iun oja: La bona
akirita. nova o ojigis iujn. Mal oji. Havi
ermo. - 1. Vegeta o us elkreskinta el la malagrablan senton, ka zitan de malfeli o:
semo. - 2. Unua stadio, komenco, deveno: Kiu ne mal ojos post la morto de bona
la ermo de la afero. ermi. Komenci amiko? Mal ojigi. Fari iun mal oja: La
kreski: La tritiko jam ermas. maldiligenteco de la filo mal ojigas la
gepatrojn. Komparu: Gaja.
i. Pronomo de la tria persono, uzata
kiam oni parolas pri objektoj, ideoj, a pri ui. Havi plezuron de io: ui fre an
infanoj kaj bestoj, kies sekso ne estas aeron, ui la vivon. uo. Sento de tiu, kiu
konata. ia. De i, apartenanta al i: uas. uamo. Amo de uoj, inklino al uoj.
Esperanto kaj ia historio. usta. Konforma al la le oj, reguloj,
ibo. Kurba o de la dorso. iba. scienco, celoj: usta esprimo, usta
Havanta ibon: unu iba, du iba kamelo. procedo, usta ago. usteco. Eco de tio,
ibulo. Persono havanta ibon. kio estas usta. ustatempe. En usta
tempo. Komparu: Justa, prava.
ino. Junipera brando.

H
Ha. Interjekcio, imitanta la ridon: La te Halebardo. Lanco kun hakilo.
sonis la rido: ha, ha, ha! Halti. esi iri, esi paroli, esi agi: Post
Hajduko - 1. Soldato de la hungara pied- dekhora mar o la regimento haltis. Dum la
istaro. - 2. Lakeo en hungara kostumo. dormo la funkcioj de l organismo ne haltas.
Hajlo. Glacii inta pluvo, falanta en La oratoro haltis, interrompita de granda
grajnoj. Hajlas. Hajlo falas. Hajlero. Grajno bruo. Halto. Ago, stato de tio, kio haltis.
de hajlo. Senhalta. Kiu ne haltas: Dum la tria
kongreso oni aran is senhaltan veturadon
Haki. Tran i per batoj de akra, peza ilo:
tra Londono. Haltigi. Ka zi halton; malhelpi
haki arbon, haki viandon; haki per glavo.
iri, paroli, agi: haltigi preterpasanton; haltigi
Hakilo. Ilo por haki: hakilo de arpentisto.
parolanton. Haltigilo. {nun: bremso}.
Halo. Konstrua o sen muroj, konsistanta Aparato por haltigi veturilojn.
nur el tegmento sur kolonoj, kie oni vendas
Haltero. Aparato por gimnastikaj
komerca ojn.
ekzercoj, konsistanta el du feraj a lignaj
Haladzo. Malbonodora venena gaso, globoj kunigitaj per mallonga tenilo.
eli anta el brulanta korpo: memmortigo per
Halucinacio. Sintrompo, konsistanta en
haladzo. Haladzi Eligi haladzon.
vidado a a dado de neekzitantaj objektoj:

82
Halucinaciojn havas nur februloj kaj psike sama longeco, kiujn oni pin as per la fingroj
malsanaj. de amba manoj. Harpisto. Harpa ludisto.
Hamako. nura reto a tola tuko, Harpuno. Sagforma lanco kun longa
pendigata horizontale, uzata kiel lito. nuro por la fi kaptado de grandaj fi oj,
Hamstro (Zool.). Besto el la familio de l balenoj.
musoj (Cricetus frumentarius). Ha bizo. Granda mallonga kanono.
Hanzo. {nun: hanso} Potenca komerca Ha to. Membrano, kovranta la korpon
asocio de kelkdeko da urboj en la mezaj de l homo kaj de multaj bestoj. Senha tigi.
jarcentoj. Forigi de io la ha ton: senha tigi angilon.
Haro. Fadenforma elasta elkreska o de Havi. Longeda re teni en sia dispono, en
la besta kaj homa korpo, pli a malpli dense si objekton materian a nematerian, senton,
kovranta kelkajn iajn partojn: blondaj, econ: havi domon, havi konfidon, havi
grizaj haroj. Harligo. Kunplektitaj kapharoj kapdoloron, havi tridek jarojn. Havo. Tio,
de l virino: La virinoj portas la harojn kion oni havas, propra o: Ju pli da havo,
ordinare en unu a du harligoj. Senhara. des pli da amikoj. Enhavi. Havi en si: La
Ne havanta harojn; perdinta harojn: Sen- tria volumo enhavas iujn komediojn de
hara, kiel la genuo. Senhara o. Parto de la ekspir. La pre ejo povas enhavi mil
kapo, perdinta la harojn: brili, kiel senhara o. personojn. Enhavo. Objektoj enhavataj:
Senharulo. Homo, perdinta kapharojn. enhavo de libro. Komparu: Posedi.
Senhari i. Perdi la kapharojn: La viroj Haveno. Golfeto de rivero a de maro,
senhari as pli ofte, ol la virinoj. Kolhararo. kie la ipoj povas sendan ere resti, etinte
Longaj haroj, pendantaj de la kolo de ankron.
bestoj: La leonino ne posedas kolhararon.
Hazardo. - 1. Ludo, kies rezultato depen-
Lipharoj. Haroj sur la supra lipo de l viroj.
das de okazo, de feli o, kaj ne de la lerteco
Vangharoj. Haroj sur la vangoj de l viroj.
de l partoprenantoj kaj kies efa celo estas
Okulharoj. Haroj, elkreskantaj el la rando
gajni monon: ruleto. - 2 . Okazo, sen-
de l palpebro.
dependa de niaj penoj, de nia volo: Hazardo
Hardi. - 1. Fari la feron pli fortika, brul- estas malbona gardo. Hazarda. Bazita sur
varmigante in kaj poste malvarmigante en hazardo: hazarda ludo, hazarda solvo de
akvo. - 2. Fari iun nesentema por moralaj problemo. Komparu: Akcidento, okazo.
a fizikaj kontra a oj; fortigi la karakteron:
He. Interjekcio por alvoki, por turni la
hardita per bataloj, per malfeli oj.
atenton.
Haremo. Aparta lo ejo por virinoj e la
Hedero (Bot.). Arbeto el la familio de la
mahometanoj.
araliacoj, grimpanta, plantata por ornamo
Haringo (Zool.). Mara ostfi o (Clupea (Hedera helix).
harengus).
Hejmo. Loko, lo ejo, kie oni vivas
Harmonio. - 1. Agrabla por la orelo sin- konstante, kie oni estas e si: La migruloj
sekvo de tonoj: muzika harmonio. - 2. kaj vaguloj ne posedas hejmon. Hejme. En
Konformeco de la partoj de tuto: harmonio la hejmo: u la sinjorino estas hejme?
de l universo. - 3. Paco, interkonsento: En Hejmen. En la hejmon, al la hejmo: Ni iru
nia societo regas plena harmonio. hejmen.
Harmonie. En harmonia maniero.
Hejti. Bruligi lignon, karbon, por plialtigi
Harmonia. Karakterizata de harmonio.
la temperaturon de ambro, lo ejo: hejti
Harmoniko. Muzika instrumento kun kamenon per briketoj, hejti ambron.
blovilo, movata per la dekstra mano, kaj kun
Hekatombo. - 1. Ofero el cent bovoj en
klavaro, ludata per la maldekstra.
la antikva Grekujo. - 2. Mortigo de granda
Harmoniumo. Muzika instrumento kun nombro da homoj: La modernaj bataloj
blovilo, klavoj kaj pedaloj, imitanta la sonojn estas veraj hekatomboj.
de l orgeno.
Heksametro. Verso, konsistanta el ses
Harpo. Triangula muzika instrumento, eroj (daktiloj kaj spondeoj) kaj uzata en la
staranta sur unu piedo, kun kordoj de mal- epopeoj: En la heksametro de Valienne

83
{legu: Vallienne} nur la anta lasta ero estas Hemipteroj (Zool.). Vico de insektoj, kies
spondeo. anta aj flugiloj havas malmolan bazan
Hektaro. Kvadrata hektometro: Hektaro parton: cimo (Hemiptera).
estas uzata, kiel mezuro de grandaj Hemorojdoj (Med.). velo de vejnoj de
surfacoj. la rekta intesto.
Hektografo. Aparato por multfoja Hepato (Anat.). Granda glando, produkt-
kopiado de skriba oj a desegna oj, faritaj anta la galon.
per speciala inko; la kopianta substanco Heraldiko. Scienco pri la blazonoj.
estas miksa o de gelateno kun glicerino.
Herbo (Bot.). Vegeta o kun unuobla
Hektografi. Fari kopiojn per hektografo:
trunketo, kiu neniam ligni as. Pa ta o de
hektografita raporto.
multaj bestoj: herboman antaj bestoj, mal-
Hektogramo. Centgramoj. bonaj herboj = herboj malutilaj en la ter-
Hektolitro. Cent litroj. kulturado. Herbejo. Loko, kie kreskas
Hektometro. Cent metroj. herbo.
Hela. - 1. Forte lumanta: hela fajro, hela Herbario. Kolekto de sekigitaj vegeta oj
tago. - 2. Havanta multe da blanko, malforte (por instruaj celoj).
kolorita: hela bluo. Malhela. Malforte Heredi. Ricevi, konforme al la le o,
lumanta; havanta malmulte da blanko, forte propra on de mortinta parenco: heredi de
kolorita: malhela nokto; malhela ru o. amerika onklo. Heredo. Tio, kion oni
Heleco. Eco de tio, kio estas hela. heredas: ri a heredo. Senheredigi. Senigi
Komparu: Brila, Klara. iun de heredo: senheredigi malobean filon.
Heleboro (Cot.). Herbo el la familio de l Herezo. Doktrino, kontra a al la religiaj
ranunkolacoj, plantata por ornamo; ia dogmoj, precipe en la katolika eklezio: la
radiko estas venena (Helleborus). herezo de Hus. Herezulo. Homo, kiu
Helena. Antikve greka: la helena arto. proklamas, kredas herezon: En la mezaj
Helenigi. Fari ion greka; doni al io grekan jarcentoj oni bruligadis la herezulojn.
karakteron: La venkoj de Aleksandro Hermafrodito. Duseksa esta o.
Granda helenegis multajn orientajn Hermetika. Perfekte, nepenetreble
popolojn. Helenisto. Specialisto en la greka fermita. Hermetike En hermetika maniero.
lingvo, en la greka historio.
Hernio (Med.). Eli o de intesto sub la
Helenismo. La antikva greka civilizacio. ha ton tra la membrano, in kovranta.
Helio ( em.). emia elemento, gaso Heroo. - 1. Homo distingi anta per la
trovata en gasoj, ekstraktataj el kelkaj grandeco de l animo, per eksterordinaraj
maloftaj mineralaj. faroj: milita heroo, heroo de sindonemo. -
Helico. ra bforma linio, ra bforma 2 . efa persono de literatura verko: heroo
movilo: helico de ipo. de romano. Heroa. De heroo,
Heliko (Zool.). Molusko kun spirala karakterizanta heroon: heroa ago. Heroa o.
konko (Helix). Heroa ago: la heroa oj de A ilo. Heroeco.
Eco de heroo.
Helpi. Faciligi ies taskon, laboron,
prenante sur sin parton da i: helpi amikon, Heroldo. Militisto, kies rolo estas anonci
helpi laboron. Helpo. Ago de tiu, kiu helpas: tre gravajn faktojn: proklamon de milito,
Ne rifuzu al mi vian multvaloran helpon. kronsolenon k. t. p.
Helpa. Kiu helpas: internacia helpa lingvo. Heterogena. De malsama naturo, de
Helpema. Kiu volonte helpas. Malhelpi. malsama deveno.
Malfaciligi, malrapidigi ies taskon, laboron Hetmano. Generalo de kozakoj.
per kontra aj agoj: Bruo malhelpas a di
Hiacinto (Bot.). Bulba vegeta o el la
paroladon. Malhelpo. Ago de tiu, kiu mal-
familio de l liliacoj kun diverskoloraj, bon-
helpas. Kunhelpo. Helpo en komuna afero.
odoraj floroj (Hyacinthus).
Hemikranio (Med.). Doloro de unu
Hibrido. Esta o devenanta de du
flanko de la kapo.
malsamaj specoj, de du rasoj: mulo.

84
Hibrida. Devenanta de du malsamaj Himno. Kanto gloranta Dion; kanto de
specoj, de du rasoj. admiro, esprimo de admiro.
Hidro. - 1. (Zool.). Speco de polipo Hiperbolo. - 1. (Mat.). Kurba linio, kies
(Hydra). - 2. (Mit.). Fabela monstro kun na distancoj de du fiksitaj punktoj prezentas
kapoj. konstantan diferencon. - 2. Stila figuro, per
Hidrargo ( em.). Hg. emia elemento, kiu oni trograndigas por plifortigi la
ar entosimila fluida metalo, uzata por la impreson: Kiam sonas lia potenca vo o, la
termometroj, barometroj, por fabrikado de muroj tremas.
speguloj, k. t. p. Hipertrofio (Med.). Nenormala grandi o,
Hidrofobio (Med.). Timo de l akvo, evolucio de histo a organo: hipertrofio de
karakterizanta la rabiajn homojn; rabio. la koro.
Hidrofobia. Timanta la akvan, rabia. Hipnoto. Speco de dormo, ka zita per
Hidrogeno ( em.). H. emia elemento, artaj procedoj, en kiu la dormanto perdas la
la plej malpeza gaso, senkolora, facile propran volon kaj obeas a tomate al la volo
brulanta; en kombina o kun la oksigeno i de la dormiganto. Hipnota. Kiu rilatas la
formas la akvon. hipnoton: hipnota dormo, hipnotaj procedoj.
Hipnotigi. Dormigi per hipnotaj procedoj.
Hidrometrio. Scienco pri la akvo.
Hipnotiganto. Persono, kiu hipnotigas.
Hidropatio (Med.). Kuracado per la Hipnotigato. Persono, kiun oni hipnotigas.
akvo. Hipnotigisto. Persono, kies specialo estas
Hidropso (Med.). Eli o de la fluidaj hipnotigi.
partoj de l' sango el la vazoj en la histojn a Hipodromo. Loko por rajdado, por
kavojn de l korpo, sen inflamo. evalaj vetkuroj.
Hidroskopo. Instrumento por malkovri Hipo ondrio. Malgaja stato de la animo
subteran akvon. kun senka za timo pri la sano.
Hidrostatiko. Parto de la fiziko pri la Hipo ondriulo. Homo, suferanta la
ekvilibro de la fluidoj. hipo ondrion.
Hidroterapio (Med.). Kuracado per la Hipokriti. ajnigi neposedatan virton,
akvo. esti nesincera. Hipokrita. Kiu ajnigas
Hieno (Zool.). Nokta raba mambesto neposedatan virton; nesincera. Hipokrite.
(Hyaena). En hipokrita maniero. Hipokriteco. Eco de
Hierar io. Gradigo en la oficoj, postenoj tiu, kiu estas hipokrita. Hipokritulo. Homo
ekleziaj, militistaj a civilaj: La kardinaloj hipokrita.
okupas la plej altan rangon, post la papo, Hipopotamo (Zool.). Granda dikha ta
en la katolika hierar io. mambesto, vivanta en la riveroj kaj lagoj de
Afriko (Hippopotamus).
Hiera . En la tago pasinta, la plej
proksima al la hodia a. Hiera a. Okazinta Hipoteko. Jura institucio, garantianta la
hiera . Anta hiera . Du tagojn anta la rajtojn de la posedanto de nemovebla havo
hodia a. kaj de iaj kreditoroj.
Hieroglifo. - 1. Skribaj signoj de la anti- Hipotenuzo (Geom.). Latero kontra a al
kvaj Egiptanoj. - 2. Tute nelegebla skribo. la orto de ortangula triangulo: La kvadrato
Higieno. Scienco pri la konservado de la de la hipotenuzo egalas la sumon de la
kvadratoj de la du aliaj lateroj.
sano. Higiena. De higieno: konforma al la
higieno: higiena traktato; higiena vivo. Hipotezo. Tezo kredebla, sed
Higrometro. Instrumento por mezuri la nepruvebla por klarigi fenomenojn, kiujn la
malsekecon de l aero. scienco ne povas ankora ekzakte klarigi.
Higrometrio. Scienco pri la mezurado Hirta. Rekte staranta (pri la haroj).
de la malsekeco de la aero. Hirudo (Zool.). Parazita ringvermo sang-
Himenopteroj (Zool.). Vico de insektoj, su a (Hirudo).
kies anta aj kaj postaj membranaj ftugiloj Hirundo (Zool.). Migranta birdo el la vico
estas kunigitaj kaj dum la flugado agas de l paseroj (Hirundo).
kvaza unu paro: abeloj (Hymenoptera).
85
 Hiskiamo (Bot.). Venena vegeta o el la malsanon, analogian al la kuracata.
familio de l solanacoj, uzata kiel narkota Homeopatia. Kiu rilatas la homeopation; tre
rimedo (Hyosciamus niger). malgranda (pri la kvanto): homeopatia
Hisopo (Bot.) Mielporta vegeta o el la kuracado; homeopatia kvanto.
familio de l labiacoj, uzata en la medicino Homeopato. Kuracisto adepto de l
(Hyssopus officinalis). homeopatio.
Histerio (Med.). Nerva malsano, Homogena. Kies iuj partoj havas
karakterizata de patologiaj simptomoj de la saman naturon, konsiston.
intelekto, sentemo kaj movoj, sen anatomiaj Homologia. 1. ( em.). Kies strukturo
an oj. Histeria. De histerio, karakterizata havas la saman emian formulon kaj la
de histerio, devenanta de histerio: histeria samajn hemiajn ecojn: La homologiaj
simptomo, histeria virino, histeria ago. acidoj: C"H*»G*. - 2. (Biol.). Samforma,
Historio. Rakonto pri gravaj memorindaj samstruktura, sed servanta al diversaj celoj
faktoj: La historio de la mezaj jarcentoj. fiziologiaj e malsamaj bestoj a vegeta oj:
Historia. - 1. Kiu rilatas historion; pri La piedoj de l kvarpiedulo kaj la na ilo de l
historio: historia verko. - 2. Efektiva, notita fi o estas organoj homologiaj.
de la historio: historia fakto. - 3. Pri kiu oni Homonimo. Vorto, kiu havas la saman
posedas fidindajn sciigojn: historiaj tempoj. formon (ortografion) kun alia, sed
Historiisto. Verkisto historia, specialisto en malsaman sencon: diamanto (brilianto) kaj
la historio: Herodoto. diamanto (amanta Dion).
Histriko (Zool.). Mambesto el la vico de Honesta. Respektanta fremdan propra-
l mordantaj, kies ha to estas kovrita de on, ne trompanta: honesta trovinto de
longaj pingloj (Hystrix). perdita monujo; honesta komercisto.
Histriono. Arlekeno, amuzanta la Honeste. En honesta maniero. Honesteco.
publikon per vulgaraj komika oj. Eco de tiu, kiu estas honesta. Malhonesta.
Ho. Interjekcio de la miro, de l agreno: Ne respektanta fremdan propra on,
Ho, ho, ho, kia apelo! Ho ve, li mortis. trompanta. Malhonesta o. Malhonesta ago.
Hobojo. Muzika ligna blovinstrumento Honoro. - 1. Reputacio, estimo, bazita
kun duobla langeto kaj klavoj. Hobojista. sur neripro indeco de ies karaktero, agoj. -
Hoboja ludisto. 2. Signo, pruvo de alta estimo, ato.
Honori. Doni al iu pruvon de alta estimo, de
Hodia . En la tago, kiu estas nun:
ato: honori iun per elekto, honori kunvenon
Hodia por mono, morga senpage.
per sia eesto. Honora. Bazita sur honoro:
Hodia a. Okazanta, estanta hodia :
honora ofico.
hodia a kunsido. Hodia o. Hodia a tago.
Honorario. Sumo unufoje pagata por
Hoko. Kurbigita fera peco, per kiu oni ion
laboro, servo en t. n. liberaj profesioj: hono-
altiras, a sur kiu oni ion pendigas.
rario de kuracisto, de advokato. Komparu:
Fi hoko. Hoko por fi kapti. Pordhoko.
Salajro.
Hoko, sur kiu estas pendigita kaj sur kiu
turni as pordo. Honto. Malgrabla sento, ka zita de la
konscio pri malhonesta, malbona ago, pri
Holdo. Interno de ipo de la fundo is la
maldeca ago a stato: ru i i de honto.
ferdeko.
Honti. Senti honton. Hontigi. Fari iun
Homo. Supera mambesto, karakterizata hontanta: La vortoj de la instruisto hontigis
de vertikala teni o, alta inteligenteco kaj la maldiligentan knabon. Hontinda. Kiu
parolkapablo: Homaro. La homa gento: indas honton: hontinta ago. Senhonta. Ne
bonfaranto de la homaro. Homama. sentanta honton: senhonta homo, senhontaj
Amanta la homojn, zorganta pri ilia feli o: vortoj. Hontema. Kiu facile hontas:
homama persono, homama ago. Senhoma. hontema knabino.
Nelo ata de homoj: senhoma insulo.
Horo. 24-ono de tago; momento de l
Homeopatio (Med.). Kuraca metodo, tago: Kioma horo estas? Malfrua horo.
aplikanta tre malgrandajn dozojn de iuhore. En iu horo.
rimedoj, kiuj en granda dozo ka zus

86
 Hordeo (Bot.). Vegeta o el la familio de l Humana. Posedanta la noblajn ecojn de
graminacoj, kies grajnoj estas uzataj kiel l homo, kompatema, bonfaranta, helpema:
pa ta o, por produktado de pano, biero humana persono, humana ago. Humane.
(Hordeum). En humana maniero. Humaneco. Eco de
Horizonto. Parto de la tera surfaco, tio, kio estas humana. Humanigi. Fari ion
videbla al observanto; la limo de tiu i parto, humana: humanigi sova ulon.
la loko, kie la tero ajnas kuni i kun la ielo: Humanismo. Doktrino, akceptanta la
vasta horizonto; aperi sur la horizonto. antikvajn greke-romanajn sciencojn, artojn
Horizontala. Paralela al la surfaco de la kaj literaturon, kiel la plej bonan rimedon,
senmova akvo: horizontala ebena o, linio. edukantan kaj perfektigantan la homan
intelekton.
Horlo o. Instrumento por mezuri la
tempon kaj montri la horojn: po horlo o, Humanisto. Specialisto en la klasikaj
murhorlo o, turhorlo o, vekhorlo o. Hor- lingvoj kaj literaturoj.
lo isto. Fabrikanto, rebonigisto de l Humero (Anat.). Osto de la brako.
horlo oj. Humila. Opinianta sian situacion malalta
Horoskopo. Anta diro de l astrologo pri kaj montranta tion per siaj manieroj kaj
la estonta sorto de infano la la stato de la konduto: humila servisto. Humile. En
ielo en la momento de ia naski o; anta - humila maniero. Humiligi. Fari iun humila.
diro. Humileco. Eco de tiu, kiu estas humila.
Hortensio (Bot.). Arbeto el la familio de l Malhumila. Havanta tro altan opinion pri si
saksifragacoj kun belaj floroj (Hydrangea mem kaj montranta tion per sia konduto;
hortensium). aroganta. Malhumileco. Eco de tiu, kiu
estas malhumila. Komparu: Modesta.
Hortulano (Zool.). Birdo el la vico de la
paseroj (Emberiza hortulana). Humoro. Stato de la animo: bona
humoro, gaja humoro. Humora o. Gajiga
Hospitalo. Malsanulejo.
neserioza literatura verko: « La libro de l
Hostio. Oblato, kiun la pastro sanktigas humora o » de Lengyel.
dum la meso kaj disdonas kiel komunion.
Hundo (Zool.). Hejma kvarpieda besto,
Hotelo. Meblita domo, kie fremduloj karakterizata de la fideleco al la homo, alta
lo as por difinita pago, ordinare dum inteligenteco kaj flarsento: ashundo,
mallonga tempo. Hotelmastro. Posedanto, gardohundo, ambrohundo (Canis domes-
administranto de hotelo. ticus).
Hufo. Korna ekstremo de l piedoj de Hura. Interjekcio de oja aklamo; milita
multaj bestoj: hufo de evalo, de bovo. ekkrio anta atako.
Unuhufulo. Kies hufo ne estas fendita: La
Husaro. Soldato de malpeza kavalerio,
evalo estas unuhufulo, la bovo
havanta uniformon, similan al la hungara.
duhufulo. Hufofero. Arkforma fera peco,
kiun oni najlas al la piedoj de la evaloj. Huzo (Zool.). Mara fi o el la familio de la
sturgoj (Acipenser huso).
Humo. Tero miksita kun malkompon-
i intaj vegeta oj.

ameleono (Zool.). Kolor an a lacerto. emio. Scienco pri la simplaj korpoj, iliaj
(Chamaeleo). kompona oj kaj pri la fenomenoj, en kiuj
aoso. - 1. Primitiva stato de la an i as la interna strukturo de la korpoj.
universo, la la greka mitologio, kiam iuj emia. Kiu rilatas la emion: emia feno-
elementoj estis intermiksitaj. - 2. Senordo: meno. emia o. emia produkta o.
haoso en diskuto. aosa. Senorda. aose. imero. - 1. Monstro de la greka
En aosa maniero. mitologio kun tri kapoj kaj serpenta vosto. -
2. Io nerealigebla: Multaj nomas la ideon de

87
la internacia lingvo himero. imera. oro. Aro de personoj kunkantantaj.
Nerealigebla: imera projekto. orejo. Loko en la pre ejo, kie estas la
irurgo. Kuracisto. specialisto en la orgeno kaj kie kantas la pre eja oro.
irurgio. oristo. Ano de oro.
irurgio. Parto de la medicino, kurac- romotipio. Presado per koloroj.
anta per la operacioj.
olero. Epidemia, tre dan era malsano,
karakterizata de vomado, laksado kaj fortaj
doloroj de l intestoj.

I
I. Fini o de la aktiva infmitivo: fari, esti. identa, opinii identa, prezenti kiel identa: E
Ia. Adjektiva pronomo, esprimanta en la demokrataj regnoj oni ne devas
neditinitan kvaliton, nedifinitajn ecojn: identigi la registaron kun la popolo.
stranga argono. Ideografio. Skribo, uzanta anstata
Ial. Pro ia ka zo (malofte uzata). literoj signojn, prezentantajn la ideojn kaj
objektojn: la ina skribo.
Iam. En iu tempo: Iam ni estis amikoj.
Iama. Kiu estis iam: iama oficiro. Idilio. - 1. Versa o prezentanta la vivon
en la kamparo, la vivon kaj amon de la
Ibiso (Zool.). Birdo el la vico de l
pa tistoj. - 2. Naiva amo: La idilio de Pa lo
longkruraj (Ibis).
kaj Virginio.
- Id. Sufikso por derivi nomojn kun la
Idiomo. Lingvo, dialekto.
signifo: infano, filo, naskito: bovido, re ido,
Napoleonido. Ido. Infano, filo, naskito, Idioto. - 1. Homo ne posedanta
posteulo. inteligentecon ka ze de cerbaj lezoj. - 2.
Homo tute neinteligenta, tre malsa a.
Ideo. - 1. Imago pri tio, kion oni ne povas
senti: ideo de la bono. - 2. Opinio, por kiu Idiotismo. Nelogika esprimo, uzata en
oni estas preta batali; alta celo: morti por unu lingvo kaj ne ekzistanta en aliaj: En
ideo. Samideano. Havanta la saman altan Esperanto oni devas eviti idiotismojn, kiuj
celon, la samajn ideojn: La Esperantistoj sin ne estas internacie kompreneblaj.
nomas ordinare samideanoj. Idolo. - 1. Statuo, prezentanta esta on a
Ideala. Perfekta en la plej alta grado, en objekton, honoratan kiel dio. - 2. Objekto de
neatingebla grado: ideala beleco. Idealo. - adoro: i estas lia idolo. Idolano, idolisto.
1. Io ideala: La artisto devas celi la idealon. Adepto de iu ajn religio, ekster la kristana,
- 2. La plej alta nobla celo: la idealoj de la hebrea kaj mahometana.
homaro. Idealigi. Fari ion idealo, prezenti Ie. En iu loko: Mi jam vidis vin ie, sed kie,
kiel idealon; tro alte taksi: La pentristo ofte mi ne memoras.
idealigas sian modelon. Iel. Iamaniere: Peni iel klarigi la aferon.
Idealismo. - 1. Celado al la perfekteco Ies. De iu, apartenanta al iu: En la
sen zorgoj pri la reala vivo. - 2. Filozofia anta ambro restis ies apelo.
doktrino, la kiu la objektoj de la mondo
Ig. Sufiksu, por derivi vortojn kun la
ekzistas nur en niaj sentoj.
senco: fari ion ia; ka zi, ke io estu ia:
Idealisto. - 1. Homo, kiu celas al la blankigi, pendigi, edzigi.
perfekteco, ne zorgante pri la reala vivo. - 2.
Ignamo (Bot.). Grimpanta vegeta o el la
Adepto de la filozofia doktrino de la
familio de l dioskoreacoj, kies radiko estas
idealismo.
uzata por nutra o en la tropikaj landoj
Identa. Tute sama: identa projekto. (Dioscorea).
Idente. En identa maniero. Identeco. Eco
de tio, kio estas identa. Identigi. Fari ion
88
 Ignori. Ne scii: Li ignoras, kio okazis. impertinenta maniero. Impertinenteco. Eco
Ignoranto. Homo neldera: Kiom da de tio, kio estas impertinenta.
ignorantoj diskutas pri la internacia lingvo! Impliki. - 1. Malliberigi, malhelpi la
I , Sufikso, por derivi vortojn kun la movojn de io, senorde volvante irka i
ne tra senco: esti farata io, esti farata iu: fadenojn: La kato implikis siajn piedojn en
blanki i, turni i, edzi i. volva o de kotono.- 2. Malfaciligi, kompliki ia
i tiokolo. Gluo, fabrikata el la na veziko solvon per senordaj procedoj: impliki la
de kelkaj fi oj (sturgo). kalkulojn; impliki iun en malagrablan aferon.
-Il. Sufikso por derivi nomojn de objektoj, Imponi. Ka zi respekton, admiron: Lia
kiuj estas uzataj por plenumi agon, persisto imponas al iuj.
esprimitan de la radiko: tondilo, hakilo. Ilo. Importi. Venigi komerca ojn de ekster-
Instrumento, aparato, ma ino. lando: Anglujo importas la grenon de diver-
Ili. Pronomo de la tria persono de l saj landoj.
multenombro. Imposto. Pago de la regnanoj por la
Ilumini. Lumigi per simetrie dismetitaj bezonoj de l regno a urbo: direktaj kaj
lumoj okaze de festo, de soleno: ilumini nedirektaj impostoj. Limimposto. Pago por
urbon. Ilumino. lluminanta lumigo. eksterlandaj komerca oj e la trapaso de la
iandlimo. Limimpostejo. Ejo kie oni revizas
Iluminacio. Ilumino.
la paka ojn de la voja antoj kaj la
Ilustri. Klarigi, ornami tekston per importatajn komerca ojn kaj akceptas la
desegna oj: ilustrita revuo. Iluatra o. Ilus- pagon por ili.
tranta desegna o. Ilustristo. Desegnisto,
Impotenta. Perdinta la viran seksan
faranta ilustra ojn.
forton.
Iluzio. - 1. Senttrompo, konsistanta en
Impreso. Influo je la sentoj, je la koro, je
vidado a a dado de objektoj alie, ol ili
la spirito: La parolado faris grandan
estas efektive. - 2. Io nereala, imero.
impreson. Impresi. Fari impreson.
Iluzia. Bazita sur senttrompo, sur eraro.
Komparu: Efekto.
Imagi. Spirite vidi ion: Imagu nian ojon!
Impresario. Entreprenisto de cirkaj,
Imago. Spirita vido. Imaga. Kiu rilatas
teatraj spektakloj, de koncertoj.
imagon.
Improvizi. - 1. Deklami versa on us sen-
Imiti. Fari a peni fari same, kiel faras iu
prepare verkitan; diri senprepare paroladon.
alia: imiti sian instruiston, imiti verkiston,
- 2. Fari ion senprepare: improvizi tag-
Imita o. Objekto imitita: imita o de poemo,
man on por neatenditaj gastoj.
imita o de oro.
Impulso. Forto, motivo, kiu igas nin ion
Imperfekto (Gram.). Formo de la pasinta
fari.
tempo, esprimanta agon a staton
longeda ran, ripetatan a samtempan kun Imputi. Atribui ion malla dindan: imputi
alia pasinta tempo. al iu anonimon.
Imperio. Granda, grava regno, regata de Imuna. irmita kontra infekta malsano.
estro, posedanta la plej altan titolon: la Imuneco. Eco de tiu, kiu estas imuna.
Roma imperio, la Germana imperio. Imunigi. Fari iun imuna: imunigi kontra la
Imperia. Apartenanta al imperio: imperia variolo per vakcino.
krono. Imperiestro. Regnestro de imperio: - In. Sufikso por derivi de la viraj nomoj
la imperiestro Francisko Jozefo. tiujn de la alia sekso: patro, patrino;
Imperialo. Loko por veturantoj sur la kolombo, kolombino.
tegmento de vagono. Ina guracio. Solena malfermo, solena
Imperialismo. Emo al la fondo de komenco: ina guracio de establa o.
imperio kaj al la regado de la mondo. Incenso. Aroma rezino, bruligata dum
Imperialisto. Adepto de la imperialismo. religiaj ceremonioj. Incensi. Honori per
Impertinenta. Parolanta a kondutanta incenso: incensi altaron.
malrespekte, mal entile: impertinenta per-
sono, impertinenta tono. Impertinente. En

89
 Inciti. Eksciti ies koleron per agoj, indulgas. Indulge. En indulga maniero.
malagrablaj al li: inciti hundon, forprenante Indulgema. Kiu havas la inklinon indulgi.
de i oston. Industrio. Produktado de ri a oj per
-Ind. Sufikso por derivi vortojn kun la ferkulturo, per fabrikado de komerca oj el
senco: kiu meritas, meritanta: leginda, krudaj substancoj. Industria. - 1. Kiu rilatas
konfidinda, mirinda. la industrion, de la industrio: industria
Indekso. Tabelo, redaktita en alfabeta ekspozicio. - 2. Kun floranta industrio:
ordo. Anglujo estas industria lando.
Indieno. Delikata multkolora katuno. Inerta. Senmova, neagema: inerta
kadavro, inerta homo. Inerte. En inerta
Indiferenta. - 1. Kiu prezentas neniun
maniero. Inerteco. - 1. Eco de tio, kio estas
motivon por prefero, pri kiu oni ne zorgas:
inerta. 2. (Fiz.). enerala eco de la korpoj
Kion vi faros, tio estas por mi indiferenta. -
konservi sian staton de la senmoveco a
2. Por kiu io estas indiferenta; kiu ne
movo.
interesi as pri io: homo indiferenta por la
belartoj. Indiferenteco. Eco de tiu, kiu Infano. - 1. Homa esta o rilate al siaj
estas indiferenta. Komparu: Apatia. gepatroj. - 2. Homa esta o de juna a o ( is
la deka, dek kvina jaro). Infana. - 1. De
Indigo. Blua farbo, produktata el sam-
infano: infana pre o. - 2. Por infano: infana
noma arbo.
apelo. - 3. Karakterizanta infanon: infana
Indigni. Senti koleron kaj malestimon ago. Infane. En infana maniero. Infaneco.
pro nejusta, nenobla ago. Indigno. Sento Infana a o: en la plej frua infaneco.
de tiu, kiu indignas: esprimi indignon. Infana o. Infana ago.
Indignigi. Ka zi ies indignon.
Infanterio. Pieda militistaro.
Indi eno. Kies anta uloj lo as la landon
Infekti. Transdoni la ermon de
de tempo nememorebla: La E ropanoj eks-
malsano: infekti per la tu o, infekti per la
termis multajn indi enojn de Ameriko.
puso. Infekta. Kiu transdonas la infektantan
Indikativo (Gram.). Modo de la verboj, ermon: infekta malsano.
per kiu oni esprimas agon a staton en
Infero. - 1. Loko, kie la pekuloj suferas
maniero certa, absoluta.
eternan punon post la morto. - 2. Loko de
Indiumo ( em.). In. Ar ente blanka granda sufero, de granda senordo: i tiu
metalo. domo estas infero! Infera. - 1. Kiu
Individuo. - 1. Unuopa esta o, persono apartenas al la infero: La inferaj pordoj. - 2.
rilate al la speco, aro, al kiu i apartenas. - Karakterizata de malamo, malico: infera
2. Persono nekonata, pri kiu oniparolas ruzo.
senrespekte: Kiu venis? Iu suspektinda Infinitivo (Gram.). Modo, esprimanta
individuo. Individua. Persona, apartenanta verban ideon en enerala, nedifinita
al individuo, karakterizanta individuon: indi- maniero: bati, dormi. Agrable estas ripozi
vidua opinio. Individue. En individua mani- post la laboro. Li promesis silenti.
ero. Individueco. Eco, karakterizanta
Inflamo. Malsana fenomeno, okazanta
individuon.
en la homa kaj besta organismo kaj
Indukcio. - 1. Filozofia maniero de karakterizata de velo, ru eco, doloro kaj
rezonado, faranta eneralajn konkludojn el alti o de la temperaturo.
apartaj faktoj. - 2. Produkto de elektra fluo
Influi. Havi efikon je la volo de alia
per magneto a per alia elektra lluo.
persono: Bona ekzemplo influas pli forte ot
Indukcia. Bazita sur indukcio, devenanta
admono. Influo. Efiko je la volo.
de indukcio.
Influenco. Epidemia malsano, karakter-
Indulgenco. Absolvo kompleta a parta
izata de febro, de doloroj en iuj membroj,
de la pekoj per la katolika eklezio.
de nazkataro kaj tuso; gripo.
Indulgi. Agi nesevere kontra ies pekoj,
Informi. Doni sciigojn, klarigojn: informi
eraroj: La gepatroj ofte tro indulgas siajn
pri la kondi oj de la ekzameno. Informo
infanojn Indulgo. Agmaniero de tiu, kiu

90
Sciigo, klarigo. Informi i. Peti, postuli Insekto (Zool.). Granda klaso de
informojn. artropodoj sespiedaj (pli ol 200,000 specoj):
Infuzi. Meti substancon en varman mu o, abelo.
fluida on por ekstrakti el i sukon: infuzi Insidi. Per ruzo kaj trompo sekrete
teon. Infuza o. Solva o, medikamento, malutili, peni malutili ; insidi kontra la virto
preparita per la infuzado. de virino. Insido. Ago de tiu, kiu insidas.
-Ing. Sufikso porderivi vortojn, esprim- Insida. Bazita sur insido. Inside. En insida
antajn objekton, en kiun oni enigas, fiksas maniero. Insidema. Havanta inklinon al
ekstremon de alia objekto: En plumingo oni insido.
fiksas plumon por skribi, en cigaringo Insigno. Blazono; signo de povo, de
cigaron por fumi. ofico: re a krono.
Ingveno (Anat.). Parto de la korpo inter Insisti. Firme resti e sia opinio kaj
la supro de la femuro kaj la malsupro de la postuli de aliaj agojn konformajn al i; ne
ventro. cedi al la opinio de aliaj: insisti pri la
In eniero. Homo, kiu kun la helpo de la graveco de la unueco en la internacia
aplikita matematiko kondukas kaj direktas la lingvo. Komparu: Obstini, persisti.
konstruon de la pontoj, vojoj, ma inoj, fortik- Inspekti. Kontroli la laboron de ofic"
a oj k. t. p. istoj, laboristoj. Komparu: Kontroli, revizi.
Iniciati. Unua proponi kaj fari ion. Inspektoro. Supera oficisto, kies funkcio
Iniciativo. Iniciato, iniciatkapablo: homo estas kontroli.
sen iniciativo. Inspiri. Naskigi penson, planon: inspiri al
Iniciatoro. Iniciatinto. iu temon por literatura verko. Komparu:
Sugesti.
Injekti. Enkonduki per speciala instru-
mento fiuida on sub la ha ton a en kavon Instali. - 1. Solene enkonduki en oficon,
de la korpo: injekti morfinon. Injektilo. okupon: instali direktoron. - 2. Meti en la
Instrumento kun akrepinta, tre maldika usta loko kaj definitive aran i por la agado:
fintubo, por injekti. instali ma inon. Instalo. Ago de tiu, kiu
instalas.
Inko. Kolora fluida o por skribi: nigra
inko, ru a inko, kopia inko. Inkujo. Instanco. Grado de la ju a povo:
Malgranda vazo por la inko. apelacio al supera instanco.
Inklino. Emo, natura celado de la Instigi. Morale pu i al ago: La flama
karaktero al io: inklino al la krimo. Inklina. deziro proksimigi la momenton de la fina
Kiu havas inklinon. Inklinigi. Fari iun venko instigas iujn Esperantistojn al la
inklina. Inklini i. Fari i inklina. laboro por nia ideo. Instigo. Ago de tiu, kiu
instigas. Komparu: Eksciti, stimuli.
Inkluzive. Ivalkulante anka : de la lundo
is la merkredo inkluzive = lunde, marde kaj Instinkto. Interna, senkonsidera im"
merkrede. pulso por ago: la instinkto de l bestoj.
Instinkte. Per instinkto.
Inkognito. Konservo de sekreto pri sia
nomo kaj situacio: Inkognito dum la voja pj Institucio. Publika a privata fonda o,
liberigas la re ojn de lacigaj kaj enuigaj organiza o: juraj institucioj.
festenoj. Inkognite. Konservante sekreton Instituto. Nomo de diversaj institucioj,
pri sia nomo kaj situacio: voja i inkognite. precipe lernejaj: instituto de in enieroj;
Inkubo. Teruranta fantomo de la son o. franca instituto = franca akademiaro.
Inkvizicio. Pastra tribunalo de la mezaj Instrui. Konigi al iu sciencon, doni
jarcentoj por ju i kaj puni la herezulojn. lecionojn: instrui infanon; instrui
matematikon; instrui al infano la gramatikon.
Inkvizitoro. Membro de la inkvizicio.
Instrua. Kiu instruas: La eraroj de atiaj
Inokuli. Enkonduki en la organismon personoj malofte estas instruaj por ni.
ermon de infekta malsano per tran o a Instruado. Agoj de tiu, kiu instruas.
piko, por imunigi: inokuti variolon, inokuli
Instrukcio. Ordonoj kaj informoj, la kiuj
rabion.
io devas esti farita: doni instrukcion at
ambasadoro, al sendito.
91
 Instrumento. Ilo, servanta kiel helpo la interesa romano. Interesi ri. Havi scivolon
artoj, sciencoj, metioj: muzika instrumento, por io: interesi i je la botaniko.
matematika, serurista. Komparu: Aparato. Interjekcio. Vorto, uzata kiel ekkrio kaj
Ma ino. esprimanta sentojn: ah! ho ve!
Insulo. Tero, de iuj flankoj irka ita de l Intermiti. Halti kaj rekomenci i en egalaj
akvo. Insulano. Lo anto de insulo: La intertempoj. Intermita. Kiu intermitas: inter-
Angloj estas insulanoj. Insularo. Kolekto de mita febro, intermita fontano. Intermite. En
najbaraj insuloj; ar ipelago: La Filipina intermitanta maniero.
insularo. Duoninsulo. Tero, de kelke da
Interna. - 1. irka ita de la limoj, de la
flankoj irka ita de la akvo, kaj de unu
surfacoj de fermita spaco; estanta en
kunigita kun la kontinento: la Balkana
fermita spaco: interna korto, interna
duoninsulo.
malsano. - 2. Morala, spirita, idea: la interna
Insulti. Diri al iu ofendajn, maldecajn senco de la esperantismo. - 3. Koncernanta
vortojn: For de i tie fripono, porko! Insulto. la landon mem, ne iajn rilatojn kun aliaj
Vortoj de tiu, kiu insultas. landoj: ministro de la internaj aferoj.
-Int. Fini o de l aktiva participo de la Interno. lnterna spaco: interno de la ipo.
pasinta tempo: farinta, fininte. Interna o. Objekto, estanta en la interno: La
Integrala. Ne apartigebla, nedividebla, koro, pulmoj, intestoj estas interna oj de la
tuta, kompleta: integrala parto de tuto. homa korpo.
Intelekto. Kapablo pensi: La bestoj ne Interpelacio. Demando, farita de
posedas intelekton. Intelekta. Kiu rilatas la deputato en parlamento al ministro, por
intelekton. ricevi klarigon pri agoj de la registaro.
Inteligenta. Posedanta spiritajn Interpreti. Traduki al fremdulo ion el
kapablojn. Inteligenteco. Eco de tiu, kiu lingvo, kiun li ne komprenas: La
estas inteligenta. Esperantistoj ie bonege interpretas al la
samideanoj. Interpretisto. Homo, kies
Intenci. Fiksi siajn pensojn sur io, por in
profesio estas interpreti.
fari. Intenco. Stato de l animo de tiu, kiu
intencas: Ne sufi as bonaj intencoj. Interpunkcio. Signo, por kiu oni
Komparu: Plano, projekto. apartigas du frazojn a du vortojn de frazo:
punkto, komo.
Intendanto. Persono administranta
domon, bienon: intendanto de princa Intervjuo. Interparolo de urnalisto kun
palaco. eminenta persono, por ekscii la detalojn de
ia vivo, iajn opiniojn.
Intensa. Kondukata kun stre itaj fortoj:
intensa laboro, intensa terkulturado. Intesto. Digesta kanalo de la homa kaj
Intense. En intensa maniero. Intenseco. besta organismo: maldika kaj dika intesto.
Eco de tio, kio estas intensa. Intima. - 1. Al kiu oni povas ion konfidi,
Inter. - 1. Prepozicio por esprimi: hav- por kiu oni ne havas sekretojn: intima
ante de unu flanko unu objekton kaj de alia amiko. - 2. Kiun oni povas konfidi nur al
alian, sed restante ekster iu aparte; en la bona amiko, sekreta: intima interparolo.
nombro de: La tablo staras inter la pordo kaj Intime. En intima maniero. Intimeco. Eco
fenestro. Venis cent personoj, inter ili dek de tio, kio estas intima.
infanoj. - 2. Prefikso por esprimi: reciproke, Intrigi. Ruze, sekrete agi por utili al si kaj
unu je alia: interparoli, interkonsenti. malutili al aliaj. Intrigo. - 1. Ago de tiu, kiu
Interdikto. Papa malpermeso al pastro intrigas: Dum la parlamentaj elektoj ie
plenumi liajn funkciojn. regas intrigoj kaj kalumnioj. - 2. Impliko de
la cirkonstancoj, prezentanta la bazon de
Interesi. Veki la scivolon; esti grava por
dramo, de romano. Intrigema. Havanta
iu: La lingvistikaj demandoj interesas
inklinon al intrigoj. Intriganto. Homo, kiu
multajn Esperantistojn. Intereso. Efiko de
intrigas.
tio, kio interesas: intereso de libro; intereso
de leganto. Interesa. Kiu interesas ; Invadi. Eniri en fremdan landon kun
armiloj por in konkiri. Invado. Ago de tiu,

92
kiu invadas: La invadoj de l barbaroj detruis kaj veni sub la horizonton: Subiri
la Roman Imperion. tegmenton. La suno iutage levi as kaj
Invalido. Soldato, homo, ne kapabla plu subiras. Suriri. Iri kaj veni sur ion: Suriri
servi pro la maljuna a o a kripleco. tegmenton. Trairi. Iri tra io kaj atingi ian
Invalida. Ne kapabla plu servi pro la ekstremon: trairi ardenon. Transiri. Iri
maljuna a o a kripleco. Invalideco. Stato trans ion kaj atingi ian alian flankon:
de tiu, kiu estas invalida. transiri riveron. Irilo. Longa bastono kun
flanka breteto (piedingo), por mar i super la
Inventaro. Tabelo de objektoj,
tero.
apartenantaj al persono, al institucio:
inventaro de bieno, de fabriko. Irido (Bot.) Unukotiledona vegeta o (Iris).
Inversa. Kontra a al la ordinara, al la Iridio ( em.). Ir. Griza, tre malmola kaj
reala direkto de l objektoj: La spegulo fortika metalo, trovata kun plateno en kelkaj
donas inversan bildon de la objektoj. mineraloj, uzata por produktado de modelaj
mezuriloj, por pintoj de talaj instrumentoj,
Investi. Solene enkonduki en plenum-
k. t. p.
otan oficon.
Iriso. Ronda membrano de la okulo, kun
Investituro. Rajto de la re oj en la
truo en la centro: Oni nomas la koloron de
mezaj jarcentoj elekti kaj investi la
la okuloj la la koloro de ilia iriso.
episkopojn: La papo Gregoro VII kaj la
imperiestro Henriko IV akre batalis pro la Ironio. Moka parolmaniero, kies esprimoj
investituro. havas kontra an sencon al tio, kion oni
volas diri. Ironia. Bazita sur ironlo. Ironie.
Inviti. entile peti iun veni: inviti al
En ironia maniero.
tagman o, al edzi a festeno. Invito. Ago,
vortoj de tiu, kiu invitas, Is. Fini o de la pasinta tempo de l
aktivo.
Io. Objekto, afero, ideo nedifinita: Io falis
de la tegmento. Io malhelpas min dormi. Islamo. Mahometana religio.
Iom. Ia nombro, ia kvanto; ian nombron, Ist. Sufikso por derivi nomojn de la
kvanton: Trinki iom da teo. personoj, kies konstanta okupo, profesio,
metio, specialo estas tio, kion esprimas la
Iri. - 1. Sin movi per la piedoj: iri sur la
radiko: for isto, telegrafisto, dentisto.
strato. - 2. Movi i: horlo o, ma ino iras. - 3.
Progresi, esti en stato: La afero iras bone. Istmo. Mallar a tero, kuniganta du
Anta iri. Iri anta io, esti sekvata de io: La kontinentojn: Panamo.
avangardo anta iras la armeon. Deiri. Iri de - It. Fini o de la pasiva participo de la
io kaj flanki i de i: Deiri de la vojo. Foriri. pasinta tempo: skribita, ka ite.
Iri for de io kaj in forlasi: Foriri de la urbo. Iu. - 1. Pronomo persona nedifinita.
Ekiri. Komenci la iradon: Po t trihora ripozo uzata kiam oni parolas pri unu el multaj
la ta mento ekiris. Eliri. Iri el io kaj veni personoj sendepende de ia kvalito: Iu
eksteren: Eliri el la ambro. Eniri. Iri en ion venis. - 2. Adjektiva pronomo nedifinita kun
kaj veni internen: Eniri en la pre ejon. la sama signifo: iuj personoj, iuj bestoj, iuj
Eniro. - 1. Ago de tiu, kiu eniras. - 2. Loko, tabloj.
tra kiu oni eniras: La kavo havas du enirojn.
Izoli. Apartigi; malhelpi interrilatojn: izoli
Rondiri. Iri irka io, farante rondon,
leprulon. Izolilo. Aparato por izoli
cirklon, regulan fermitan linion: La tera
elektrigitajn objektojn.
globo turni as irka sia akso kaj rondiras
irka la suno. Subiri. Iri kaj veni sub ion; iri

J
J. Fini o de la multenombro: patroj, Jaguaro (Zool.). Raba mambesto el la
bonaj, kelkaj, iuj. familio de l katoj (Felis onca).
Ja. Jesanta konjunkcio: estas fakto, Ja to. Malpeza eleganta promen ipo.
ekzistas neniu dubo: Vi ja scias. Jako. Mallonga vesto, kovranta la
supran parton de la korpo, sen baskoj.
93
 Jam. Anta la nuna momento; anta pli Ju...des. Konjunkcio, por esprimi ideon,
a malpli longa tempo; de pli a malpli paralele kun kies varioj alia ideo varias en
longa tempo: Mi jam diris tion al vi. La verko sama grado: Ju pli multe la drinkulo trinkas,
jam estas preta. des pli forte li soifas.
Jambo. Versmezuro, konsistanta el du Jubileo. Datreveno de grava fakto
silaboj: la unua mallonga, la dua longa, a (ordinare dudek kvina, kvindeka, centa): La
la unua neakcentita, la dua akcentita. 25-jara jubileo de Esperanto.
Jani aro. Soldato de la iama turka Judaismo. Religio de la Hebreoj.
gvardio, konsistanta el junuloj, rabitaj en Jufto. Bova nepenetrebla ledo, mirita
fremdaj landoj kaj perforte konvertitaj al la de la interna flanko per gudro.
islamo.
Jugo. - 1. Transversa ligna peco, metata
Januaro. Unuamonato de la jaro: sur la kolo de jungbovoj. - 2. Transversa
Jaro. Tempo, durn kiu la tero faras sian lanco, ligita al du aliaj, vertikale fiksitaj en la
rondiron irka la suno 365 kaj unu kvar- tero, sub kiu la antikvaj Romanoj devigis
ono da tago. Centjaro, jarcento. - 1. ento trairi la venkitajn malamikojn. - 3. Sklava
da jaroj. - 2. Numerita centjara periodo, laboro, sklaveco.
kalkulita de la jaro de l naski o de Jezuo Juglando (Bot.). Nukso de l' juglandujo.
Kristo: Esperanto estis kreita en la XIX Juglandujo. Arbo el la samnoma lamiho,
jarcento. iujare . En iu jaro. Jarkolekto. kun multvalora ligno kaj oleori aj man eblaj
Kolekto de iuj numeroj de gazeto, aperintaj nuksoj (Jugtans regia).
dum unu jaro. Jarlibro. Verko, enhavanta
Ju i. Esplori, u iu estas kulpa a sen-
resumon de l faktoj, okazintaj dum unu jaro,
kulpa, prava a malprava: ju i krimulon.
statistikajn sciigojn, k. t. p. Superjaro. Jaro
Ju o. Ago de tiu, kiu ju as: ju o de Dio, la
enhavanta 366 tagojn.
lasta ju o. Ju isto. Homo, oficisto, kies
Jasmeno (Bot.). Arbeto el la familio de l okupo estas ju i. Ju ejo. Domo, ambro,
oleacoj, kun belaj bonodoraj floroj kie oni ju as.
(Jasminium).
Juki. Ka zi malagrablan senton en la
Je. Prepozicio, kun nedifinita signifo, ha to, kvaza de multenombraj delikataj
uzata en la okazoj, kiam la senco de frazo pikoj: grati la jukantan vangon.
ne montras klare, kiun prepozicion oni
Julio. Sepa monatode la jaro.
devas uzi: preni iun per la mano, je la ultro,
malsana je la stomako, je la tria horo, Juna. Riu ankora nelonge vivas ijuna
abunda je ornama oj. virino. Juneco. - 1. Eco, stato de tiu, kiu
estas juna. - 2. Tempo, dum kiu oni estas
Jen. Vorto, uzata por montri ion
juna: La juneco ne longe da ras. Junulo.
proksiman en la spaco a en la tempo: Jen
Junahomo. Junulino. Juna virino. Junigi.
la libro, kiun vi ser as. Jen kion mi diros
Fari iun juna: La amo junigas. Maljuna. Kiu
alvi. Jen... jen. Montras rapidan an on de
jam longe vivas: maljuna avo. Maljuneco. -
stato: unue... tuj poste...: La infano jen
1. Stato de tiu, kiu estas maljuna. - 2.
ploras, jen ridas. Jeno. i tio; tio, kio
Tempo, dum kiu oni estas maljuna: En la
sekvas: Mi volas komuniki al vi la jenon.
maljuneco oni estas singardema. Mal-
Jes. Partikulo, uzatapor montri, ke oni junulo. Maljuna homo: griza maljunulo.
konsentas, a ke la parolanto esta prava: Maljunulino. Maljuna virino. Maljunigi. Fari
u vi venos hodia ? Jes, mi venos. Jesa. iun maljuna: La agrenoj maljunigas.
Konsentanta, aprobanta: jesa respondo. Maljuni i. Fari i maljuna: Post la morto de
Jesi. Respondi jese, konfirmi. sia edzino li tute maljuni is. Komparu:
Jezuito. - 1. Membro de la religia soci- Nova.
eto, fondita de Lojola. - 2. Homo ruza, hipo- Jungi. Alligi bruton al la tirola, veturigota
krita. objekto: jungi evalon al veturilo.
Jodo ( em.). 1. emia elemento, mal- Junio. Sesa monato de l jaro.
hele griza solida substanco kun metala
Junipero (Bot.). Arbeto a arbo el la
brilo; i estas uzata en la medicino, foto-
familio de l koniferoj, iam verda; iaj beroj
grafado.
94
estas uzataj por brando, en la popola Juste. En justa maniero. Justeco. Eco de
medicino (Juniperus). tio, kio estas justa. Maljusta. Kiu
Junko (Bot.). Unukotiledona vegeta o, kondamnas la senkulpan kaj senkulpigas la
uzata por matoj, korboj (Spartium junceum). kulpan. Maljuste. En maljusta maniero.
Maljusta o. Maljusta ago. Komparu: Gusta,
Jupo. Virina vesto, kovranta la mal-
prava.
supran parton de lakorpo, de la zono is la
piedoj. Subjupo. Jupo, portata sub la Juto. tofo el hinda kanabo.
ekstera jupo. Juvelo. Malgranda, luksa objekto kun
Juro. Le oscienco. Juristo. Specialisto multekostaj tonoj, portata por ornamo:
en la le aj kaj ju aj aferoj. bro o. Juvelisto. Homo, kies profesio estas
fari juvelojn. Juvelujo. Skatolo por juveloj.
Justa. Kiu kondamnas la kulpan kaj
proklamas prava la senkulpan :justa ju o.

aketo. - 1. Surtuto kun unu vico de kubo, kies iu flanko havas 1 gis 6 punktojn,
butonoj. - 2. Mallonga ekstera virina vesto, por etadi en ludo.
malvaste irka anta la talion. okeo. Homo, kies profesio estas rajdi
aluza. Sentanta malamon, mal ojon en la evalaj vetkuroj.
pro timo, ke oni senigos lin de lia bono, ongli. Lerte eti en la aeron diversajn
sukceso; amanta kun maltrankvilo, ke la objektojn, kiujn oni re etas kaptinte ilin.
amata persono preferas iun alian: aluza pri onglisto. Cirka artisto, kiu onglas.
sia gloro; aluza, kiel Otelo. aluze. En
uri. Alvoki dion a ion sanktan, kiel
jaluza maniero. aluzo. Sento de tiu, kiu
atestanton, ke oni diras la veron: uri per la
estas aluza: La aluzo estas vera turmento.
nomo de l patrino. uro. Vortoj de tiu, kiu
Komparu: Envio.
uras. urpromeso. Solena promeso kun
argono. Kripligita lingvo, konsistanta el uro, ke oni faros ion a ne faros:
aliigitaj vortoj de unu a de kelke da lingvoj, urpromeso de mona o; urpromeso ne
a do. Kvina tago de la semajno (se la drinki plu. urrompo. Neplenumo de uro.
diman o estas la unua). urnalo. iutaga gazeto. urnalisto.
eti. Vivege formovi de si tra la aero: eti Kunlaboranto de urnalo.
tonon sur tegmenton. etkubo. Malgranda us. Anta tre mallonga tempo: Mi us
legis.

K
Kabalo. Mistera instruo de la antikvaj Kadavro. Korpo de mortinta homo a
Hebreoj, miksa o de religio, filozofio kaj besto: La kadavroj kovris la tutan kampon
magio. de la batalo.
Kabano. Simpla dometo (de l' Kadenco. Takto, ritmo en la muziko, en
kamparanoj, sur la montoj). la versoj.
Kabineto. ambro, destinita al spirita Kadeto. Junulo, studanta en oficira
laboro: kabineto de direktoro, de ministro, lernejo.
de kuracisto. Kadmio ( em.). Cd. emia elemento,
Kablo. Fasko de metalaj fadenoj, kovritaj blanka metalo, trovata en mineraloj kun
per izoliloj: telegrafa, telefona kablo. zinko.
Kabrioleto. Malpeza unu evala kale o. Kadro. Lignaj, metalaj pecoj, irka antaj
Ka o. Kuirita grio. pentra on, fenestron: Ofte la kadro valoras
pli multe, ol la pentra o. Enkadrigi. Meti en

95
kadron, irka i perkadro: enkadrigi portre- Kaldrono. Granda metala vazo, en kiu
ton. oni boligas, kuiras.
Kaduka. Malforta, malsanema de la Kalejdoskopo. Optika ludaparato,
maljuneco: kaduka maljunulo. Kadukeco. donanta simetriajn bildojn, sen ese
Eco, stato de tio, kio estas kaduka. an i antajn.
Kadukulo. Kaduka homo. Kadukulejo. Kalendaro. Sistemo de l tempkalkulado:
Domo por kadukuloj. iuj civilizitaj popoloj akceptis jam de longe
Kafo. Grajnoj de l kafarbo kaj trinka o, la Gregorian kalendaron, per kiu la papo
preparita el tiaj grajnoj. Kafarbo (Bot.). Gregorio XIII anstata igis en la jaro 1582 la
Araba arbo el la familio de l rubiacoj, Julian kalendaron.
transplantita Brazilujon, Cejlonon k. t. p., Kalendulo (Bot.) Vegeta o el la familio
kies fruktoj enhavas po du grajnoj (Coffea de l kompozitoj, kun belaj floroj
arabica). Kafejo. Loko, kie oni trinkas (Calendula).
kafon, teon, bieron, k. t. p., legas gazetojn.
Kale o. Kovrita luksa veturilo por
Kaftano. Longa turka vesto. personoj.
Ka o. Skatolo, kesto el metala reto, el Kalio (Hem). K. emia elemento, alkalia
kradoj, por enfermi birdojn, sova ajn mineralo; iaj saloj: kalinitrato (salpetro);
bestojn: leono en ka o. kalibromido uzata en la medicino k. t. p.
Kahelo. Plato el bakita kaj. glazurita Kalfatri. topi fendojn de ipo per stupo
argilo, uzata por kamenoj. kaj gudro.
Kaj. Konjunkcio, liganta a Kalibro. Diametro de cilindra, de sfera
kontra metanta du vortojn a frazojn: objekto: kalibro de pafilo, de kuglo, kanono
Muelisto, lia filo kaj azeno. Mi laboras, kaj li de granda kalibro.
dormas.
Kalifo. Regnestro de Arabujo post la
Kajo. Apudborda strato, trotuaro; vojo morto de Mahometo.
inter la akvo kaj domoj.
Kaliko. Trinkvazo pli lar a supre, sur
Kajero. Kelke da falditaj kaj kunkudritaj piedo.
paperaj folioj: kajeroj de lernanto; eldona o,
Kalikoto. Glata, densa kotona teksa o,
aperanta en kajeroj.
similanta la tolon.
Kajuto. ambreto de ipo: kajuto de la
Kalko ( em.). Kalcioksido, substanco
kapitano, de pasa ero.
uzata kiel mortero. Komparu: Cemento,
Kakao. Grajnoj de la kakaujo, el kiuj oni mortero, stuko.
faras la okoladon. Kakaujo (Bot.). Arbo el
Kalkano. Posta parto de la homa piedo:
la familio de l malvacoj, kreskanta en la
la kalkano de A ilo. Kalkanumo. Posta
Centra Ameriko (Theobroma Cacao).
parto de la uo sub la plando.
Kakatuo (Zool.). Speco de papago
Kalkuli. - 1. Ser i la nombron de
(Cacatua).
objektoj: kalkuli sian monon; kalkuli la
Kakto (Bot.). Amerika vegeta o el la vo ojn por kaj kontra la propono. - 2. Fari
samnoma familio kun neregule diki intaj matematikan operacion: kalkuli la jaran
verdaj trunketoj kaj dornosimilaj folioj, kun profiton, konante la sumon kaj la procenton.
belaj floroj (Cactus). Kalkulo. Procedo, operacio, per kiu oni
Kalo. Diki inta kaj malmoli inta ha to: kalkuias. Kalkulema. Kiu havas inklinon al
kaloj sur la manfingroj de la laboristoj; kaloj la kalkuloj; ne malavara. Alkalkuli. Aldoni
sur la piedfingroj. per la kalkulo: alkalkuli la po tajn spezojn.
Kalandri. Glatigi lavitan kaj sekigitan Dekalkuli. Depreni per la kalkulo: dekalkuli
tola on, premante in per rulcilindroj. la rabaton. Kalkulebla. Kiu povas esti
Kalandrilo. Ma ino por kalandri. kalkulita: La steloj de la serena ielo ajnas
nekalkuleblaj.
Kalcio ( em). Ca. emia elemento,
flava metalo; ia kombina o kun oksigeno Kalomelo ( em.). Hg2Cl2. Hidrargo-
kalko estas uzata kiel mortero. klorido, blanka pulvoro, uzata kiel laksiga
rimedo, kontra la sifiliso.
96
 Kalsono. Tola, kalikota pantalono, Kanabeno (Zool.). Birdo el la vico de l
portata sub la jupo, sub la pantalono. paseroj (Fringilla linota).
Kalumnii. Komuniki mensogajn sciigojn, Kanajlo. Senhonora, senhonesta homo.
malutilajn por ies honoro a reputacio. Kanalo. Artefarita akva defluejo: urbaj
Kalumnio. Vortoj de tiu, kiu kalumnias. kanaloj por la malpura oj; la Sueza kanalo.
Kalumniulo. Homo, kiu kalumnias.
Kanalizi. Konstrui kanalojn, provizi per
Kamarado. Kunulo, kolego, samideano. kanaloj: kanalizi urbon.
Kambio. Dokumento pri prunto, skribita Kanapo. Longa apogse o por kelke da
sur speciala stampita papero. personoj.
Kameo. Juvela tono kun konveksa Kanario (Zool.). Kantanta birdo el la vico
skulpta o. de l paseroj (Passer canarius).
Kamelo (Zool.). Rema anta mambesto Kanastro. Speco de forta tabako.
kun unu a du iboj de la dorso (Camelus).
Kancelario. Oficeja ambro, en kiu oni
Kamelio (Bot.). Arbeto el la familio de la akceptas la klientojn, donas kaj prenas
ternostremiacoj, kun belaj floroj (Camellia). dokumentojn k. t. p.
Kameno. Masonita a metala fajrujo por Kanceliero. Plej alta tata oficisto:
hejti. Kamentubo. Tubo, tra kiu eli as la kanceliero de la Germana imperio.
fumo de la kameno. Kamentubisto. Homo,
Kando. Purigita, kristaligita diafana
kies okupo estas purigi la kamentubojn.
sukero.
Komparu: Forno.
Kandelo. Vaksa, stearina lumigilo kun
Kamero. Senfenestra ambro.
me o. Kandelingo. lngo por fiksi kandelon.
Kamerlingo. Kardinalo, administranta la
Kandelabro. Luksa kandelingo kun
katolikan eklezion dum la elektado de nova
kelke da brakoj.
papo.
Kandidato. Deziranta ricevi vakantan
Kamforo. Blanka aroma substanco, tre
oficon, postenon kaj komunikanta pri sia
facile vapori anta, ekstraktata el samnoma
deziro: kandidato je parlamento. Kandidati.
arbo kaj uzata en la medicino, pirotekniko,
Kiel kandidato klopodi ricevi oficon,
kontra tineoj.
postenon. Komparu: Aspiranto.
Kamizolo. Vesto de la supra parto de la
Kaneli. Fari neprofundan mallar an
korpo, ordinare trikita el lano, kun manikoj,
sulkon sur metalo, ligno, muro. Kanelo.
portata sur a sub la emizo. Komparu:
Neprofunda mallar a sulko sur metalo,
Ve to.
ligno, muro.
Kamloto. Vulgara lana teksa o.
Kanguro (Zool.). Speco de saltanta
Kamomilo (Bot.). Herbo el la familio de l sakbesto (Macropus).
kompozitoj, kies floroj estas uzataj en la
Kanibalo. Homman anta homo.
medicino (Chamomilla).
Kanibalismo. Homman ado: La kanibal-
Kampo. Ebena tera areo, precipe
ismo ekzistas ankora inter sova aj popoloj
kulturebla tera areo: tritika kampo, kampo
de Afriko.
de batalo. Kamparo. Aro de kultureblaj
kampoj (kiel la maio de la urbo). Kankro (Zool.). Speco de krustuloj
Kamparano. Lo anto de kamparo, (Astacus).
neinstruita terkulturisto. Kanono. Granda pulvopafilo, muntita sur
Kano (Bot.). Alta herbo el la familio de la speciala veturilo, sur ipo k. t. p.: sie a,
graminacoj, kies sekigitaj trunketoj estas tre kampa kanono. Kanoni. Pafi per kanono.
fortikaj, flekseblaj kaj uzataj, kiel bastonoj, Kanonado. Pafado per kanonoj.
por mebloj (Phragmites). Kanono. Eklezia le o.
Kanabo (Bot.). Herbo el la familio de la Kanoniko. Supera pastro de la katolika
kanabacoj, el kies fadenpj oni faras eklezio.
teksa ojn. (Cannabis sativa). Kanonizi. Soleneproklami iun sanktulo.
Kanabacoj (Bot.). Familio de Kanti. - 1. Eligi vo e melodiajn sonojn a
dukotiledonaj senpetalaj vegetajoj: kanabo. vortojn: kanti operan arion. - 2. Glori per
97
kanto: Kantu diino koleron de la Peleido Kapitolo. Antikva citadelo de Romo.
A ilo. Kanto. Tio, kion oni kantas. Kapono. Kastrita grasigita koko.
Kantado. Kantarto.
Kaporo (Bot.). Arbeto el la familio de la
Kantarido (Zool.). Insekto de a reverda kaporacoj, kies bur onoj estas konservataj
koloro; sekigita kaj pulvorigita i estas uzata en vinagro kaj uzataj kiel spica o (Capparis
en la medicino por vezikplastroj (Lytta spinosa).
vesicatoria).
Kaporacoj (Bot.). Familio de dukotile-
Kantato. Poezia verko kun muziko por donaj vegeta oj: kaporo.
glori iun.
Kaporalo. Supera infanteria suboficiro.
Kantino. Malgranda butiko, kie oni
Kapoto. Mantelo kun kapu o.
vendas trinka ojn kaj man a ojn al soldatoj,
laboristoj, lernantoj. Kapro (Zool.). Duhufa kvarpiedulo kun
malgranda barbo (Capra).
Kantono. Svisa distrikto, posedanta
propran registaron kaj prezentanta Kapreolo (Zool.). Mambesto el la familio
sendependan federacian regnon. de l cervoj (Cervus capreolus).
Kantoro. Pre eja efa kantisto. Kaprico. Subita senkonsidera deziro;
subita senmotiva an o de opinio: infana
Kanvaso. Maldensa, retsimila teksa o,
kaprico. Kaprice. En kaprica maniero.
sur kiu oni brodas.
Kaprica. Kiu havas kapricojn.
Kapo. - 1. Supra parto de la homa korpo
Kaprikorno. Stelaro de l zodiako, kie la
kaj anta a de la besta, enhavanta la cerbon
suno estas la 22-an de decembro.
kaj la organojn de la superaj sentoj. - 2.
Supra, kapforma parto de objekto: kapo de Kaprifoliacoj (Bot.). Familio de
pinglo. - 3. Inteligenteco, spirit eesto: havi dukotiledonaj unupetalaj vegeta oj: lonicero,
bonan kapon, perdi la kapon. Kapturni o. sambuko, viburno.
Sento de manko de la egalpezo en la Kapstano. Levilo, konsistanta el
spaco, kiam al ni ajnas, ke iuj objektoj vertikala cilindro, irka kiu volvi as nuro:
turni as irka ni. La kapstano estas uzata por eltiri ankrojn.
Kapabla. Kiu povas ion fari; kiu havas la Kapsulo. Kovra o por malbongustaj
ecojn, fortojn necesajn por ion fari. medikamentoj: oblata, gelatena kapsulo.
Kabablo. Forto, eco necesa por ion fari: Kapti. - 1. Atingi ion forkurantan; atingi
kapablo por la matematiko. Malkapabla. kaj firme teni ion forkurantan: kapti leporon.
Kiu tute ne posedas kapablon: malkapabla - 2. Preni ion per rapida movo: Li kaptis la
administranto. apelon de la tablo kaj forkuris. Kaptilo.
Kapitulaci. Sin konfesi venkita kaj Aparato por kapti: birdkaptilo. Militkaptito.
transdoni la fortika on, urbon al la malamiko. Milita malliberulo. Kapta o. Tio, kion oni
Kapitulaco. Ago de tiu, kiu kapitulacas. kaptis, akiro.
Kapelo. Malgranda pre ejo a parto de Kapuceno. Katolika mona o, aparten-
pre ejo, posedanta altaron kaj prezentanta anta al almozpetanta societo de Sankta
apartan tuton. Francisko kaj portanta veston de cinama
Kapelo. Orkestro. Kapelestro. efo, koloro kun pinta kapu o.
direktanta kapelon. Kapu o. Kapvesto, alkudrita al mantelo.
Kaperi. Kapti malamikan ipon. Kaper- Kara. - 1. Amata: Mia kara Patrino! - 2.
ipo. ipo por kapti malamikajn ipojn. De alta prezo, kiu multe kostas: kara lo ejo.
Kapitalo. Mona sumo, donanta renton. Karulo. Persono amata. Malkara. De
Kapitalisto. Persono, posedanta kapitalon; malalta prezo.
ri a homo. Karabeno. Mallonga milita pulvopafilo.
Kapitano. - 1. Oficiro, efo de parto de Karafo. Vitra lar baza vazo por akvo,
regimento. - 2. ipestro. vino.
Kapitelo. Skulptita plivastigita supro de Karaktero. Individuaj ecoj, trajtoj de
kolono. animo: nobla karaktero.

98
 Karakterizi. Montri, difini la efajn Kariolo. Malpeza durada homveturilo.
individuajn ecojn: La ka itaj pensoj plej Karmezino. Malhela ru o.
bone karakterizas la homon. Karakteriza.
Karmino. Ru a farbo, produktata el la
Kiu karakterizas: karakterizaj trajtoj.
ko enilo.
Karamboli. En la bilarda ludo tu i per sia
Karno. Muskoloj de vivanta esta o: La
globo la du aliajn. Karambolo. Ago de tiu,
sago trapenetris is la karno. Komparu:
kiu karambolas.
Viando.
Karamelo. Sukero fandita kaj parte mal-
Karnavalo. Tempo, destinita por
komponita per la fajro.
amuza oj, de la festo de l Tri Re oj is la
Karaso (Zool.). Man ebla fi o. vivanta Cindromerkredo.
en la senflua akvo, el la familio de l karpoj
Karoo. Unu el la kvar koloroj de la lud-
(Carassius vulgaris).
kartoj, markita per malgrandaj ru aj
Karato. - 1. Unuo de la pezo de l perloj kvadratoj.
kaj diamantoj = 20 centigram. - 2. Proporcio
Karobo (Bot.). Frukto de karobarbo.
de la oro en miksa o: La pura oro estas oro
Karobarbo. Arbo el la familio de la fabacoj
de 24 karatoj.
(Ceratonia siliqua).
Karavano. Aro de kunvoja antaj pilgri-
Karoto (Bot.). Vegeta o el la familio de la
mantoj, komercistoj, kun iliaj ar bestoj.
umbeliferoj, kun man ebla radiko (Daucus
Karbo. Nigra malmola substanco, carota).
konsistanta el karbono preska pura, uzata
Karpo (Zool.). Speco de man ebla river-
por hejti.
fi o (Cyprinus carpio).
Karbolo ( em.). C6H5OH. Senkolora
Karpeno (Bot.). Arbo el la familio de la
kristala substanco kun akra, malagrabla
kupuliferoj, kies ligno estas uzata por
odoro, uzata kiel desinfekta rimedo.
mebloj (Carpinus betulus).
Karbono ( em.). C. emia elemento, el
Karto. Dika papera folio a folieto kun
kiu konsistas karbo, fulgo, grafito, diamanto
desegna o a surskribo: vizitkarto, po t-
kaj kiun enhavas iuj vivantaj esta oj
karto, ludkarto, geografia karto. Komparu:
(bestoj, vegeta oj).
Bileto.
Karbunkolo (Med.). Infekta malsano,
Kartavi. Elparoli r per la gor o: Multaj
karakterizata de abscesoj de la ha to.
Francoj kartavas.
Karcero. ambro por arestitoj por
Kartelo. Interkonsento de industriistoj de
mallonga tempo.
la sama fako por gardi siajn interesojn.
Kardo (Bot.). Malbona herbo el la familio
Kartilago (Anat.). Histo blanka, malmola
de l kompozitoj (Carduus).
kaj elasta, kiu kovras la ekstremojn de l
Kardelo (Zool.). Birdo el la vico de la ostoj.
paseroj (Fringilta carduelis).
Kartografio. Arto fari la geografiajn
Kardinalo. Plej alta pastro post la papo. kartojn.
Karesi. Delikate, ame tu i: La patrino Karto o. Kanona pafa o, konsistanta el
karesas la infanon. Kareso. Ago de tiu, kiu kugloj, pecoj de plumbo k. t. p.
karesas. Karesa. Kiu karesas: karesa tu o,
Kartono. Dika papero, kiun oni uzas por
karesa vorto. Karese. En karesa maniero.
skatoloj, binda oj, k. t. p.
Karesema. Kiu havas inklinon al la karesoj.
Kartu o. Kartona a metala cilindro,
Kariero. Okupo, profesio, elektita por la
enhavanta la pafa on de pulvopafilo, de
tuta vivo.
pistoleto, k. t. p.
Karikaturo. Desegna o, pentra o, ridind-
Karuselo. - 1. Iamaj rajdludoj de l' kava-
iganta iun per komika troigo: politika
liroj; rondrajdado. - 2. Granda ligna disko,
karikaturo.
turni anta irka vertikala akso, kun benkoj
Kariofilo (Bot.). Arbo el la familio de la kaj evaloj por rondveturado.
mirtacoj, kies sekigitaj bur onoj estas uzataj
Kaso. Kesto, ambro, en kiu oni
kiel spica o kaj por produktado de aroma
konservas la monon; loko, kie oni akceptas
oleo (Caryophyllus aromaticus.)
99
kaj pagas monon. Kasisto. Oficisto, kiu sur la korpon, por rapidigi la maturi on de l'
pagas kaj akceptas monon en kaso. furunkoj, abscesoj.
Kasacio. Le a nuligo: kasacio de Kataro. Inflamo de muka membrano:
verdikto, de testamento. kataro de l nazo, kataro de l stomako.
Kaserolo. Metala, ordinare kupra, Katarakto. Akvofalo, kaskado: La
kuirvazo kun tenilo. Komparu: Poto. kataraktoj de Nilo.
Kasko. Metala kapkovra o de soldatoj. Katarakto (Med.). Malklari o de la okula
Kaskado. Malgranda akvofalo. lenso, ka zanta blindecon.
Kasto. Fermita popola klaso, el kiu oni Katastrofo. Subita malfeli a akcidento:
ne povas transiri en alian klason, nek edzi i fervoja katastrofo.
kun ano de alia klaso: La kastoj ekzistas Katedro. Podio por profesoro.
ankora en Hindujo. Katedralo. efa episkopa pre ejo.
Kastelo. Fortikigita lo loko. Kastel- Kategorio. Klaso de samspecaj objektoj
mastro. Administranto de kastelo. a ideoj. Kategoria. Senkondi a, firma,
Kastoro (Zool.). Mambesto kun bela decida: kategoria respondo. Kategorie. En
pelto, vivanta en societoj kaj konstruanta kategoria maniero.
lo ejojn (Castor fiber). Kate ismo. Populara lernolibro, konsis-
Kastri. Forigi la seksan glandon: kastrita tanta el demandoj kaj respondoj, precipe tiel
evalo. Kastrito. Homo kastrita: La kastritoj redaktita lernolibro de religio.
kantas soprane. Katenoj. eno por malliberigi krimulon.
Ka i. Forigi de ies okuloj, de ies scio; fari Kateni. Malliberigi per katenoj, surmeti
netrovebla, sekreta: ka i objekton, ka i katenojn: kateni mortiginton.
penson. Ka o. Ago de tiu, kiu ka as. Katolicismo. Katolika religio.
Ka ema. Kiu havas inklinon al ka ado, al
Katolika. Apartenanta al la kristana
sekretoj. Ka ejo. Loko, kie oni ka as a sin
eklezio, kies efo estas la papo: katolika
ka as. Malka i. Konigi sekreton, konfesi.
dogmo, katolika pre ejo. Katoliko. Homo
Ka aloto (Zool.). Mambesto el la vico de de la katolika religio. Katolikeco. Eco de
l balenfi oj (Physeter macrocephalus). tiu, kiu estas katolika.
Ka tano. Frukto de ka tanujo. Katuno. Malpeza kotona teksa o kun
Ka tanujo. Arbo el la familio de l' surpresitaj desegna oj.
kupuliferoj (Castanea vesca).
Ka cio. Monsumo garantianta la
Kato (Zool.). Hejmigita raba mambesto plenumon de interkonsento, de kontrakto.
(Felis domestica).
Ka uko. Elasta substanco, konsistanta
Katafalko. Podio kun tupoj, sur kiu oni el malmoli inta suko de kelkaj amerikaj
metas la erkon kun la mortinto. arboj kaj lianoj: El ka uko oni faras
Katakombo. Subtera tombejo. kalo ojn.
Katalepsio (Med.). Nerva patologia Ka ri. Sidi sur la kalkanoj.
stato, karakterizata de kompleta rigideco de Ka terizi (Med.). Brulvundi por kuracaj
la korpo, perdo de la sentemo kaj de celoj per fajro a per emiaj rimedoj.
memvolaj movoj. Katalepsia. Kiu rilatas la
Ka zo. Tio, kio faris, ke io ekzistas a
katalepsion: katalepsia dormo.
okazas; tio, de kio io devenas kaj sen kio i
Katalepsiulo. Homo, kiu havas la katalep-
ne ekzistus; kialo: ka zo de milito, de
sion.
malsano. Ka zi. Esti la ka zo de io: ka zi
Katalogo. Tabelo de objektoj de kolekto, malordon.
de biblioteko: katalogo de muzeo. Katalogi.
Kavo. Malplena o en solida korpo, en la
Fari katalogon, noti en katalogo: katalogi
interno de korpo a de organo: kavo en
sian bibliotekon.
tero, kavo de l koro.
Kataplasmo. Kuiritaj varmaj semoj,
Kavalerio. Milita rajdistaro.
branoj k. t. p., kiujn oni surmetas en saketo

100
 Kavaliro. En la mezaj jarcentoj - ano de Kero. Unu el la kvar koloroj de la
la militista nobelaro, ricevinta la titolon en ludkartoj, markita per malgrandaj ru aj
speciala solena ceremonio: migranta koroj.
kavaliro. Kerno. Tre malmola parto en la interno
Kavalkado. Aro de personoj, kune de fruktoj: la kerno de pruno. Komparu:
rajdantaj por plezuro. Grajno, greno, semo.
Kaverno. Profunda kavo sub la tero: La Kerubo. - 1. An elo de la plej alta iela
anta historiaj homoj lo is en kavernoj. horo. - 2. arma infano.
Komparu: Groto. Kesto. Kvarangula, ordinare ligna ujo:
Kaviaro. Franda o, konsistanta el salita kesto por karbo. Po ta kesto. Kesto, en
sturga frajo. kiun oni etas la leterojn, destinitajn por la
Kazo. Unu el la formoj de la deklinacio po to. Tirkesto. Tirebla kesto de tablo,
de la substantivoj, pronomoj a adjektivoj: komodo, k. t. p.
nominativo, akuzativo. La latina lingvo Kia. Demanda kaj relativa adjektiva
posedis ses kazojn. Komparu: Okazo. pronomo de l kvalito: Kian drapon vi
Kazeo. Densa, solidi inta parto de lakto, deziras, dikan a maldikan? Kia ago, tia
el kiu oni faras la froma on. Kazei i. Fari i pago.
kazeo. Kial. Pro kia ka zo: Kial vi ne venis?
Kazeino. Albumina parto de la lakto. Kiam. En kiu tempo: Kiam vi finos vian
Kazemato. Arka a subtera o de citadelo, laboron? Kiam oni dormas, oni ne pekas.
kie oni tenas la eksplodemajn substancojn, Kie. En kiu loko: Kie vi pasigos la
malliberulojn. someron? Rikolti tie, kie oni ne semis.
Kazerno. Konstrua o, destinita por lo ejo Kiel. - 1. Kiamaniere: Kiel vi klarigas al la
de la soldatoj. lernantoj la uzadon de « si »? Kiel vi agos,
Kazino. Konstrua o por publikaj kunvenoj tiel oni reagos. - 2. En kia grado: Kiel alta
kaj amuza oj, precipe en la kuraclokoj. estas la monto?
K. e. Kaj ceteraj. Kies. De kiu, apartenanta al kiu: Kies
verkon vi legas nun? Kies panon oni
Ke. Konjunkcio de: - 1. Komplementaj
man as, ties agojn oni la das.
frazoj: scii, diri, esperi, ke iu venos. - 2.
Cirkonstancaj frazoj: tial ke (ka zo), por ke Kilo. efa trabo de ipo, okupanta ian
(celo), tiel ke (maniero), kondi e ke. tutan longon.
Keglo. Ligna koloneto, kiun oni penas Kilogramo. Mil gramoj. Kilogramo-
renversi per ligna globo: ludi keglojn. metro. Unuo, esprimanta la laboron,
necesan por levi unu kilogramon al la alteco
Kelo. Subtera spaco, en kiu oni gardas
de unu metro.
kaj konservas vinon, nutra on.
Kilolitro. Mil litroj.
Kelke. Nedifinita nombro (pli ol unu,
malpli ol dek): Venis kelke da gastoj. Kelka. Kilometro. Mil metroj.
Nedifinita pronomo, esprimanta parton el Kinematografo. Projekcia aparato,
tuto: kelkaj homoj kredas, ke la vero iam etanta sur ekranon movi antajn bildojn.
venkas. Kinino. Senkolora kristala substanco
Kelnero. Servisto, kiu alportas la man - ekstraktata el la elo de la samnoma arbo
a ojn kaj trinka ojn en la restoracioj, kafejoj. kaj uzata kontra la febro.
Keno. Rezinori a ligno. Kio. Demanda kaj relativa pronomo por
Kenopodiacoj (Bot.). Familio de objektoj, aferoj, ideoj: Kio falis de la
dukotiledonaj senpetalaj vegeta oj: beto, tegmento? Kio okazis? Redonu tion, kion vi
spinaco. prenis.
Kepo. Militista apo, mallar i anta Kiom. Kia nombro, kia kvanto; kian
supren, kun lar a horizontala irmilo. nombron, kvanton: Kiom da gastoj venos?
Kiom da lingvoj vi parolas? Kiom da kapoj,
tiom da apoj.

101
 Kiraso. Arma o natura a artefarita, Klasika. - 1. Konforma al la maniero de
kovranta kaj irmanta la korpon: kiraso de la antikvaj grekaj kaj latinaj a toroj kaj
soldato, de ipo, de testudo {nun: kiraso de artistoj: la klasika kaj la romantika literaturo.
testudo = karapaco}. - 2. Antikva greka kaj latina (lingvo): la
Kirli. Rondturni fluida on per bastoneto: klasikaj lingvoj. - 3. Tre bona, modela,
kirli ovojn, acidan lakton. Kirlo. Rondturno: imitinda: klasika stilo. Klasike. En klasika
akvokirlo, ventokirlo. Kirlilo. Bastoneto, maniero. Klasikeco. Eco de tio, kio estas
instrumento por kirli. klasika. Klasikulo. Klasika a toro.
Kir o. Brando, farata el erizoj kaj Klavo. Tabuleto a butono, kiun oni
merizoj. premas a frapas por ludi instrumenton:
klavo de fortepiano {nun: piano}, klavo de
Kiso. Delikata tu o per lipoj, kiel esprimo
skribma ino. Klavaro. Vico, vicoj de klavoj
de la amo a respekto. Kisi. Delikate tu i
de instrumento.
per la lipoj, por esprimi la amon a
respekton: kisi iun, kisi manon, kisi iunje la Klemato (Bot.). Volve rampanta arbeto
mano. Kisado. Ripetitaj kisoj. el la familio de l ranunkulacoj (Clematis
vitalba).
Kitelo. Vasta longa tola vesto por la
viroj. Komparu: Bluzo, burnuso, mantelo. Klera. Instruita, kiu konas la sciencojn.
Klereco. Eco de tiu, kiu estas klera.
Kiu. - 1. Pronomo persona, demanda kaj
Klerulo. Klera homo. Klerigi. Fari iun klera.
relativa: Kiu venis? Salutu iujn, kiujn vi
Kleri i. Fari i klera. Malklera. Tute neklera.
renkontos. - 2. Adjektiva pronomo,
demanda kaj relativa: En kiu urbo vi lo as? Klerikala. Partiano de la pastraro kaj de
Mi lo as en Madrido. Kiun kordon vi tu os, ia supereco.
tiu eksonos. Kliento. - 1. Konstanta a etanto,
Kla i. Paroli malbone pri iu kun la mendanto: komerca kliento. 2. Persono,
intenco malutili al lia reputacio. kiu konfidas siajn aferojn al advokato, sian
sanon al kuracisto: kliento de advokato,
Klafto. Mezuro de la longeco 1,95 m.
kliento de kuracisto. Klientaro. Tuta o de
Klaki. Fari sekan mallongan sonon, kiel klientoj.
ekzemple brubatante la manojn.
Klimato. Tuta o de la atmosferaj kaj
Klapo. Ligna, metala a leda kovra o por veteraj kondi oj de lando a regiono,
enlasi internen fluida on, gason kaj malhelpi precipe la temperaturo kaj malsekeco:
in eli i, a por ellasi in kaj malhelpi eni i: milda, akra klimato.
klapo de vaporma ino.
Klini. Fleksi malsupren: klini la kapon,
Klara. - 1. Pura kaj travidebla: klara sin klini.
akvo. - 2. Facile komprenebla: klara espri-
Klingo. Metala akra parto de tran ilo, de
mo. Klare. En klara maniero. Klareco. Eco
glavo: La glavo konsistas el klingo kaj
de tio, kio estas klara: klareco de vino, de
tenilo.
frazo. Klarigi. Fari ion klara,: klarigi
fluida on, proponon. Klari i. Fari i klara. Kliniko. Hospitala sekcio, malsanulejo
Klarigebla Kiu povas esti klarigita. por la medicinaj esploroj kaj studoj.
Malklara. - 1. Malpura kaj netravidebla, - 2. Klistero. Laksiga lava o, injektata en la
Malfacile komprenebla. rektan inteston. Klisteri. Injekti klisteron.
Klarneto. Muzika ligna blovinstrumento Klisterilo. Instrumento por klisteri.
kun beko kaj klavoj. Klarnetisto. Klarneta Kli o. - 1. Fotografia negativo, fiksita sur
ludisto. vifcro, por fari kopiojn. - 2. Metala plato, sur
Klaso. Grupo de vivantaj esta oj a kiu estas reproduktita la presota bildo. Kli i.
objektoj, arigitaj la la rango, naturo: klaso Fari kli on.
de lernejo, de socio, de vagonaro, de bestoj Kloako. Kavo por malpura oj kaj ekskre-
a vegeta oj. mentoj.
Klasifiki. Grupigi la klasoj: klasifiki la Klopodi. Peni sukcesigi, realigi entre-
sciencojn. Klasifiko. Grupigo la klasoj. prenon: klopodi por fondi societon; klopodi

102
 e la registaro. Klopodo. Ago de tiu, kiu Koincidi. Okazi en la sama tempo: La
klopodas. organiza komitato zorgis, ke la specialistaj
Kloro ( em.). Ch. emia elemento, kunvenoj ne koincidu.
gaso verdete-flava kun forte sufoka odoro, Kojno. - 1. Ligna a mefala peco, dika
uzata por blankigi teksa ojn, por desinfekto. e unu ekstremo, iom post iom
Klorofilo. Verda substanco de la eloj maldiki anta, kun akra rando e la alia
de l folioj kaj herboj, asimilanta karbonon. ekstremo, uzata por fendi. - 2. Kojnforma
objekto.
Klorozo (Med.). Malsano de la sango de
maturi antaj knabinoj, karakterizata de Koko (Zool.). Korta birdo kun bongusta
paleco de la ha to kaj de manko de l fortoj. viando; la inoj metas bongustajn ovojn
(Gallus domesticus).
Klo o. Vazo, plej ofte vitra, por kovri
diversajn objektojn: horlo on, froma on, Kokardo. Fantazia banto el rubando, el
k. t. p. tuko, portata kiel ornamo.
Klubo - 1. Societo por amuzo, por Kokcinelo (Zool.). Insekto el la vico de
sporto: klubo de akludantoj. - 2. Politika la koleopteroj kun duonsfera korpo
societo. Klubano. Membro de klubo. (Coccinelta).
Kluki. Eligi sonojn kiel la kokinoj. Koketi. Peni pla i, allogi, precipe
personon de alia sekso, per sia ekstera o
Kluzo. Akvobaro surkanalo, rivero por
kaj konduto: Vane i koketis la malvarman
konservi la nivelon de la akvo kaj faciligi la
junulon. Koketa. Kiu koketas. Kokete. En
navigadon.
koketa maniero. Koketeco. Eco de tiu, kiu
Knabo. Infano de la vira sekso; junulo. estas koketa.
Knabino. Infano de la virina sekso;
Koklu o (Med.). Infekta malsano de l
junulino.
infanoj, karakterizata de konvulsia tuso.
Knari. Eligi sonon, kiel tiu de rado, kies
Kokono (Zool.). Larvo de silka ra po kaj
akso ne estas mirita per graso.
de aliaj insektoj, irka volvita per la propraj
Knedi. Premi kaj miksi en homogenan fadenoj.
mason: knedi paston, knedi argilon.
Kokoso (Bot.). Grandega nukso de la
Knedujo. Vazo, en kiu oni knedas.
kokosarbo. Kokosarbo. Alta arbo el la
Knuto. Vipo por kondamnitoj en Rusujo. familio de l palmoj (Cocos nucifera).
Koakso. Hejtoksidita porhava karbo. Kokso (Anat.). Parto de l korpo, kie la
Koalicio. Ligo de regnoj, de partioj por femuro kuni as kun la trunko.
komuna agado. Kolo (Anat.). - 1. Parto de la korpo,
Kobalto ( em.). Ko. emia elemento, kuniganta la kapon kun la trunko: La irafo
blanka ru eta metalo kun forta brilo, uzata havas tre longan kolon. - 2. Longa, mallar a
por la produktado de farboj. kolsimila parto de objekto: la kolo de botelo.
Koboldo. Fabela esta o spirito de la Kolumo. Parto de vesto, irka anta la
montoj, gardanta iliajn trezorojn. kolon: kolumo de emizo, de surtuto.
Ko enilo (Zool.). Insekto el la vico de la Kolbaso. Besta intesto, plenigita per
egalflugilaj, el kiu oni ekstraktas la karminon hakita, spicita viando. Kolbaseto. Mallonga
(Coccus cacti). kaj mallar a kolbaso.
Kodo. Le aro: civila kodo, komerca kodo Kolego. Kune studanta, kune laboranta:
{nun anka : kodekso}. kolego de liceo, de universitato, de ofico.
Kolege. Kiel kolego, amike.
Kodicilo. Aldono, kompletigo de testa-
mento. Kolegio. - 1. Aro de personoj samrangaj,
Koeficiento. Nombro, metita anta kune plenumantaj oficon: kolegio de
algebra kvanto kaj in multiplikanta: 2ab. kardinaloj. - 2. Supera lernejo: la kolegioj de
Kembri o.
Kofro. Fermebla voja a kesto. Komparu:
Valizo. Kolekti. Kunigi, kunmeti apartajn
objektojn, farante ilin sia propa o: kolekti
Koheri. Kuni i, altiri unu alian (mole- florojn, monon. Kolektanto. Homo, kiu
kuloj). koiektas. Kolektisto. Homo, kies profesio
103
estas kolekti: kolektisto de impostoj. Kolekt- Kolora. Havanta koloron: rozkolora.
i i. Kuni i, kunevi. Kolekto. Aro de kolekt- Multkolora. Posedanta kelke da koloroj,
itaj objektoj: kolekto de antikvaj moneroj. multe da koloroj: multkolora birdo, tuko.
Jarkolekto. Aro de iuj numeroj de gazeto {nun anka : bunta}. Komparu: Farbo.
dum unu jaro: jarkolekto de « Esperant- Koloraturo. Artista ornamado de la
isto ». kanto per triloj.
Kolektiva. - 1. Farita de multaj personoj: Koloso. Grandega objekto a persono:
kolektiva laboro. - 2. Konsistanta el multaj La Rodosa koloso estis statuo de Apolono.
objektoj: kolektiva nomo.
Kolporti. Vendi, disportante la komerc-
Koleopteroj (Zool.). Insektoj, formantaj a ojn. Kolportisto. Vendisto, disportanta
specialan vicon, karakterizatan de la siajn komerca ojn.
malmoleco de la anta aj flugiloj, kovrantaj
Kolubro (Zool.). Speco de nedan era
la postajn kaj ne ta gaj por la flugado.
serpento (Coluber).
Kolero. Sento de forta nekontenteco,
Kolzo (Bot.). Vegeta o (legomo) el la
montrata per vortoj a faroj. Koleri. Esti en
familio de l kruciferoj, uzata kiel pa ta o
kolero. Kolera. Kiu koleras. Kolere. Kun
(Brassica napus oleifera).
kolero. Kolerema. Kiu facile koleras.
Koleremo. Eco de tiu, kiu estas kolerema. Komo. Interpunkcia signo, havanta la
Kolerigi. Fari iun kolera, ka zi ies koleron. formon de vertikala kurba streketo, por
apartigi partojn de frazo a du frazojn unu
Kolerika. Kolerema: kolerika tempera-
de alia. Punktokomo. Interpunkcia signo,
mento. Kolerikulo. Homo kolerika.
konsistanta el punkto kun komo sub i.
Kolibro (Zool.). La plej malgranda el la
Komandi. Militiste ordoni, estri militistan
birdoj, kun brilaj multkoloraj plumoj
ta menton. Komando. Ago, vortoj de tiu,
(Trochilus).
kiu komandas; mallonga militista ordono.
Koliko. Spasma doloro de l intestoj. Komandanto. Militista efo: komandanto
Kolimbo (Zool.). Speco de na birdo de citadelo.
(Colymbus). Komandoro. - 1. Kavaliro de ordeno:
Kolizio. Renkonto de kontra aj cirkon- komandoro de la franca legio. - 2. efo de
stancoj, motivoj: kolizio inter la honoro kaj kavaliroj.
timo. Kombi. Purigi kaj ordigi la harojn per
Kolodio. Solva o de pafkotono en etero; speciala ilo, provizita je longaj, maldikaj
senkolora densa fluida o, uzata en la dentoj. Kombilo. Ilo provizita je longaj kaj
medicino por kunglui fendetojn, vundetojn maldikaj dentoj por purigi kaj ordigi la
de la ha to. harojn: ebura, korna, metala kombilo.
Kolofono. Rezino uzata por froti la Kombini. Kunmeti, ordigi objektojn a
ar ojn. ideojn, por ke ili formu akordan tuton, por ke
Kolombo (Zool.). Speco de hejma birdo ili ebligu fari konkludojn.
(Columbus). Komedio. - 1. Scena verko, prezentanta
Kolono. Vertikale kaj libere staranta en amuza kaj satira maniero la morojn kaj
ligna, tona a fera subteno de parto de malvirtojn de individuoj kaj de socio: la
konstrua o. Kolonaro. Vico de kolonoj. komedioj de Molière. - 2. ajnigo,
hipokriteco: Perfidulo, ludanta komedion de
Kolonelo. efo de regimento.
lojaleco. Komedia. De komedio, kiu rilatas
Kolonio. Lo loko, lando okupata de komedion: komedia aktoro, komedia
tato a de iaj lo antoj ekster la limoj de l verkisto. Komedianto. Kiu ludas komedion
patrujo: germanaj kolonioj en Afriko. (en figura senco), nesincera, hipokrita.
Koloniano. Lo anto de kolonio.
Komenci. Fari la unuan parton de io, fari
Koloro. Impreso, kiun faras sur la okulon la unuan pa on: komenci laboron, komenci
lumantaj objektoj sendepende de ilia formo: paroli. Komenco. Unuaparto, unua apero,
la sep koloroj de la ielarko. Kolori. Liveri punkto de eliro: komenco de spektaklo,
koloron: La herbo verde koloris la kampojn. komenco de la mondo, komenco de vojo.

104
Komence. En la komenco. Komenci i. kompakta. Kompakte. En kompakta
Havi la komencon, komenci esti: La nokto maniero.
komenci as ne tuj post la subiro de la suno. Kompanio. Kuni o de personoj, kune
Komenti. - 1. Klarigi per notoj literaturan kondukantaj komercan a industrian aferon;
verkon: komenti antikvan a toron. - 2. komerca, industria societo: akcia kompanio.
Klarigi ies opiniojn, ies intencojn: mal u te Kompaniano. Membro de kompanio.
komenti artikolon. Komento. Noto, Komparu: Asocio, ligo, societo, unui o.
klariganta literaturan verkon; klarigo de ies Kompari. - 1. Esplori du a kelke da
intencoj, opinioj. objektoj, por trovi similecon a diferencon
Komentario. Komento. inter ili: Se oni komparas la nunajn esper-
Komerci. Profesie inter an i produkt- antajn verkojn kun tiuj de la unua jaro, oni
a ojn unu je alia a je mono; profesie a eti ne trovas diferencojn en la stilo. - 2.
kaj vendi. Komerco. Profesia inter an o de Prezenti per vortoj du objektojn kiel similajn,
produkta oj unu je alia a je mono: la por klarigo, por stila ornamo: La juneco
komerco kaj industrio; la libera komerco. estas la printempo de la vivo. Komparo.
Komerca o. Komercata objekto: Komparu: Komparanta ago, frazo: komparoj de
Negoco. Homero.
Kometo (Astr.). Astro, kies vojo irka la Komparativo. Gramatika formo de
suno estas tre longforma elipso kaj kiun adjektivo a de adverbo, montranta pli altan
akompanas longa luma strio, nomata vosto. a pli malaltan gradon de eco: pli bona,
malpli longa.
Komforto. Oportuna oj de la lo ado,
vivado: La komforto ne iam kuni as kun la Kompaso. Instrumento, konsistanta el
lukso. Komforta. Provizita je komforto: magneta vergeto, libere turni anta kaj iam
komforta lo ejo, komforta vagono. montranta per unu pinto la nordon.
Komforte. En komforta maniero. Komparu: Kompati. Senti ies malfeli on kvaza
Oportuna. sian propran: kompati iun, kompati ies
Komika. Amuza, ridinda: komika sceno, malfeli on. Kompato. Sento de tiu, kiu
komika aspekto. Komike. En komika kompatas. Kompatema. Kiu facile
maniero. Komikeco. Eco, stato de tio, kio kompatas, kiu havas la inklinon kompati:
estas komika: La komikeco de lerte kompatema homo, kompatema koro.
trompata edzo. Komikulo. Homo komika. Senkompata. Kiu ne kompatas.
Komisii. Konfidi al elektita persono Kompendio. Mallongigo de scienca, de
plenumon de decido, solvon de problemo, instrua verko: kompendio de la algebro.
laboron: komisii al la sekretario publikigon Kompensi. Doni, pagi ion, por anstata i
de protokolo. Komisio. - 1. Komisiita afero: perdon, mankon, malbonon: La asekura
malfacila komisio. - 2. Komisiitaro: La kompanio kompensas la perdojn, ka zitajn
Esperantista Akademio estas konstanta de la brulo. La intereso de la enhavo
supera komisio de la Lingva Komitato. kompensas la stilon, iom pezan. Kompen-
Komparu: Devo, funkcio, tasko. so. Objekto donata, sumo pagata, por
Komisaro. tata oficisto, al kiu oni kompensi: La kompenso atingis mil
komisiis specialan, provizoran funkcion. frankojn.
Komitato. Anaro de membroj, elektitaj Kompetenta. Havanta sufi an scion,
a nomitaj en kunveno por studi, direkti iun kapabla ju i, solvi sciencajn problemojn,
aferon: la konstanta komitato de la plenumi spiritan laboron: kompetenta
kongresoj. ju anto, kompetenta instruisto.
Kompetenteco. Eco de tiu, kiu estas
Komizo. Helpanto, vendanto en butiko.
kompetenta. Kompetente. En kompetenta
Komodo. Meblo, konsistanta el kelke da maniero, kun kompetenteco.
tirkestoj unu super alia.
Kompili. Verki neoriginale, prenante
Kompakta. Kies eroj, molekuloj estas materialon el aliaj pretaj verkoj: kompili
forte alpremitaj, proksimigitaj unu al alia: lernolibron. Kompilo. Ago de tiu, kiu
kompakta substanco, kompakta korpo. kompilas: Kompilo iafoje donas verkon pli
Kompakteco. Eco de tio, kio estas bonan, ol la originalo.
105
 Komplemento. Tio, kion oni devas Eco de tio, kio estas komuna. Komunumo.
aldoni, almeti al io, por in fari kompleta: Malgranda distrikto, en kiifjn estas dividata
komplemento en la matematiko; rekta, lando, por administri lokajn aferojn: kam-
nerekta komplemento en la gramatiko. para komunumo, pre eja komunumo.
Komplementa. Kompletiganta: Komunuma. Kiu apartenas, kiu rilatas la
komplementa angulo. komunumon: komunumaj aferoj. Komparu:
Kompleta. Al kiu mankas neniu parto, enerala, universala.
neniu ero: kompleta gramatiko. Kompletigi. Komunio. Sakramento, kiu la la
Fari ion kompleta: En la dua eldono la verko katolika doktrino enhavas la korpon kaj
estis kompletigita. Komparu: Plena, tuta. sangon de Kristo, sub la formo de pano kaj
Komplezo. Servo de afableco: Granda vino. Komunii. Doni la komunion: La pastro
estos la komplezoj se vi mendos por mi komunias la absolvitan pekulon.
ambron en hotelo. Kompleza. Kiu faras Komuniki. - 1. Transigi; transdoni de
komplezojn: kompleza homo, kompleza j*nu persono al alia. - 2. Transporti de unu
iQ
ago. Komplezeco. Eco de tiu, kiu estas ko al alia: komuniki al iu nova on,
kompleza. Komparu: Afabla, entila. komunikanta vojo. Komunika o. - 1.
Kompliki. Malsimpligi: Manko de la plej Komunikata sciigo. - 2. Komunikanta
gravaj dokumentoj komplikis la tutan aferon. rimedo, rimedo de transporto: La
komunika oj de Berlino estas tre oportunaj.
Komplimento. entilaj flataj vortoj: La
{komunika o 2 nun arkaa: trafikaj ligoj,
virinoj amas la komplimentojn.
voja -eblecoj}.
Komplimenti. Diri komplimenton
:komplimenti la mastrinon. Komunismo. Socia sistemo, proklam-
anta egalecon de iuj homoj, nuligon de la
Komploto. Komuna sekreta agado por
persona propra o kaj komunan profitadon
krima celo: komploto por detronigi
de i.
regnestron. Komploti. Fari komploton:
komploti kun iu kontra iu. Komparu: Komunisto. Adepto de la komunismo.
Konspiro. Komuti. an i la direkton de elektra fluo.
Komponi. Verki muzika on: Verdi Komutilo. Aparato por komuti.
komponis multajn operojn. Komponisto. Koni. - 1. Havi ustan ideon pri io, distin-
Muzikisto, kiu komponas. gi ion la iaj proprecoj: koni la detalojn de
Komposti. Kunmeti literojn por la pres- l afero. - 2. Havi rilatojn kun iu: Jam de
ado. Kompostisto. Homo, kies profesio dudek jaroj mi konas lin. Konigi. Fari ion
estas komposti. konata de iu: konigi al iu la dokumentojn.
Koni i. Fari i konota de iu, ekligi rilatojn
Kompoto. Fruktoj, kuiritaj kun sukero
kun iu: Dum niaj kongresoj oni koni as kun
(precipe por tuja uzo): kompoto el prunoj.
tre multaj samideanoj. Konato. Persono,
Kompozitoj (Bot.). Familio de dukotile- kiun oni konas, kun kiu oni havas rilatojn.
donaj unupetalaj vegeta oj: laktuko, Ekkoni. Fari i konanta: La plimulto ekkonas
kamomilo. Esperanton dank' al artikoloj en naciaj
Kompreni. Koni la signifon, la sencon; urnaloj. Rekoni. Ree ekkoni ion dank' al la
havi ustan ideon pri io: kompreni vortojn, memoro: Rekoni iun sub la masko.
kompreni intencon. Komprenigi. Fari ion Konanto. Kiu konas, kiu bone konas,
komprenata de iu; klarigi. Interkompreni i. specialisto: Konanto de la lumiga demando.
Kompreni unu alian: La diversnaciaj Memkono. Kono de si mem: La Sokrato la
Esperantistoj perfekte interkompreni as. memkono estas la plej malfacila afero.
Kompreso. Kelkfoje faldita tola peco, Koncentra. Havanta komunan centron:
kiun oni metas sur vundojn, sur doloran du koncentraj rondoj. Koncentrigi. Kolekti
membron. en unu loko, kunigi en unu loko: koncentrigi
Kompromiso. Reciprokaj cedoj en la la tutan administradon en la efurbo.
opinioj por interkonsenti kun la kontra ulo. Koncentri i. Kuni i, koncentri i en unu
Komuna. Apartenanta al pli, ol unu: loko.
komuna ambro, komuna ideo. Komunceo.
106
 Koncepti (Filoz.). Akiri spiritan bildon pri la uzado: enkonduki novan vorton.
io, komprenon, konscion pri io. Kunkonduki. Konduki kun io, kun si:
Koncerni. Esti ies afero, devo, temo: La kunkonduki sian filon. Trakonduki. Konduki
redaktado de la raportoj koncernas la tra io kaj atingi ian ekstremon: trakonduki
sekretarion. La uzado de la akuzativo tra la urbo. Kondukanto. Homo, kiu
koncernas la sintakson. Komparu: Rilati. kondukas. Kondukilo. Rimeno, nuro por
konduki brutojn: brido kun longaj kondukiloj.
Koncerto. Publika plenumo de muzika
Komparu: G-vidi.
verko.
Konduktoro. Oficisto, kontrolanta
Koncesio. Rajtigo, permeso, donata de
biletojn en vagono, omnibuso: fervoja
la registaro por fondi, ekspluati publikan
konduktoro.
entreprenon: doni koncesion je fervojo.
Konduti. Agi konforme a nekonforme al
Konciza. Esprimanta multon per
la reguloj de la bonmoreco, konveneco: La
malmultaj vortoj; mallonga sed
knabino kondutis neripro inde dum la tuta
komprenebla: konciza raporto, konciza stilo.
servado. Konduto. Maniero de la agado
Kondamni. - 1. Proklami ju e ies kulpon: (konforma a nekonforma al la reguloj de
Malgra iuj argumentoj de la advokato la bonmoreco kaj konveneco). Bonkonduta.
krimulo estis kondamnita. - 2. Proklami De bona konduto. Komparu: Agi, fari,
ju e la punon por la kulpo: kondamni al procedi.
mortpuno, kondamni al trimonata
Konfederacio. Unui o de kelke da
malliberigo. - 3. Opinii iun malprava, kulpa:
tatoj, kiuj havas komunan registaron, sed
iu kondamnis la senhontan agon.
konservas sian sendependecon: Svisujo
Kondamno. Ago de tiu, kiu kondamnas. estas konfederacio de dudek du tatoj.
Kondamnito. Homo, kiun oni ju e kondam-
Konfekcio. Vestoj, fabrike produktataj
nis: kondamnito al la ekzilo.
ne la mezuro.
Kondi o. - 1. Reciproka rajto kaj devo
Konferenco. Kunsido por interkonsili i
de interkonsentantaj personoj, bazo de
pri gravaj aferoj: konferenco de diplomatoj.
interkonsento: kondi o de kontrakto, je kiu
kondi o? - 2. Tio, kio estas necesa, por ke Konfesi. - 1. Malka i siajn pekojn: La
io ekzistu, okazu: La oksigeno estas pastro absolvis la konfesinton. - 2. Malka e
kondi o de la vivo. - 3. Stato de aferoj, diri: Mi devas konfesi, ke mi tute ne amas
cirkonstanco: Ne facile estas labori en tiaj lin. Konfeso. Ago, vortoj de tiu, kiu
kondi oj. Kondi a. Dependanta de kondi o: konfesas.
kondi a promeso. Kondi e ke. En la okazo Konfidi. - 1. Esti certa pri la honesteco,
se: Mi venos, kondi e ke vi venos. kompetenteco de iu: Konfidu, sed vidu. - 2.
Senkondi e. Sen iu ajn kondi o. Doni, lasi ion al la zorgoj, fideleco de iu:
Kondolenci. Esprimi sian agrenon pro Forveturante, la gepatroj konfidis la infanon
ies malfeli o, perdo: kondolenci la vidvinon. al la vartistino. Konfido. Sento de tiu, kiu
Kondolenco. Kondolencantaj vortoj. konfidas. Konfidato. Homo al kiu oni
konfidas siajn sekretojn: konfidato de la
Kondoro (Zool.). Raba birdo el la familio
mastro. Konfidema. Kiu facile konfidas;
de l vulturoj (Sarcoramphus gryphus).
kredema. Komparu: Fidi.
Konduki. - 1. Doni la direkton al iranto:
Konfidencio. Sciigo, kiun oni komunikas
konduki blindulon, tenante lin je la mano;
al iu, konfidante al lia diskreteco.
konduki bruton al la bazaro. La pasio
Konfidencia. Komunikata kun konfido al ies
kondukas al krimoj. - 2. Administri, direkti:
diskreteco: konfidencia letero. Konfidencie.
konduki entreprenon. Alkonduki. Konduki
En konfidencia maniero: diri ion konfidencie.
al io kaj in atingi: alkonduki al la urbo.
Dekonduki. Konduki de io kaj flankigi de i: Konfirmi. - 1. Proklami la verecon de io;
dekonduki de la vojo. Forkonduki. Konduki jesi: konfirmi la nova on. - 2. En la katolika
for de io kaj in forlasi: forkonduki de la kaj protestanta kulto: solene ripeti la benon
patrujo. Enkonduki. - 1. Konduki ien kaj de la bapto. Konfirmo. Ago de tiu, kiu
veni internen: enkonduki en la ambron. - 2. konfirmas; soleno, en kiu oni konfirmas.
Uzi, apliki ion novan; proponi ion novan por Konfirmoto. Junulo, kiu sin preparas al la
soleno de la konfirmo.
107
 Konfiski. - 1. Forpreni kiel punon por la Konjugi. an i la fini on de verbo la la
tata trezorejo: konfiski bienojn de ribelanto. tempoj, nombroj, personoj, modoj, formoj
- 2. Forpreni objekton malpermesitan, ne (aktiva, pasiva). Konjugo. Paradigmo,
konforman al la reguloj: konfiski al la tabelo, la kiu oni konjugas: En la latina,
lernanto malpermesitan libron; konfiski franca lingvo ekzistas kvar konjugoj.
nefre an viandon en la bazaro. Konjugacio. Konjugo.
Konfiti. Kuiri fruktojn kun sukero, por ilin Konjunkcio. Vorto ne an ebla,
konservi en la densa siropo. Konfita o. kuniganta vortojn a frazojn: kaj, se, ke.
Konfititaj fruktoj.
Konko. - 1. Malmola kovra o, irka anta
Konflikto. Malkonsento, malpaco, kelkajn specojn de moluskoj. - 2. Objekto,
ka zita de kontra eco de deziroj, de opinioj: havanta la formon de konko: la konko de la
konflikto inter du regnoj; konflikto kun la oreto.
propra konscienco.
Konkava. Sfere kava: Konkava okulvitro
Konforma. De sama karaktero, bone korektas la miopecon.
akordi anta kun io: Stilo konforma al la
Konkiri. {nun: konkeri} Akiri per milito;
temo. Konforme. En maniero konforma al
aligi al sia lando per milito, almiliti: La
io. Konformigi. Fari ion konforma al io.
Romanoj konkiris la tutan antikvan mondon.
Konformi i. Fari i konforma al io.
Konkludi. Formi sian opinion, kiel
Konfuzi. Ka zi perdon de la trankvileco,
rezultaton de sia rezonado a sin bazante
de la memcerteco de iu, per subita
sur agoj a vortoj de alia persono: konkludi
malkovro de lia kulpo: La ju isto tute
de io, el io. Konkludo. Opinio de tiu, kiu
konfuzis la krimulon per siaj demandoj.
konkludas. Konklude. Kiel konkludo.
Konfuzo. Stato, sento de tiu, kiu estas
konfuzita. Konfuzi i. Fari i konfuzita: i Konkreta. Perceptebla per la sentoj;
tute konfuzi is, vidante la penetreman neimagata, reala. Konkrete. En konkreta
rigardon de la edzo. Komparu: Konsterni. maniero.
Konglomerato. - 1. Kunglua o, Konkuri. Peni superi alian, kiu kondukas
konsistanta el nature kuni intaj diversaj saman komercan aferon a havas la saman
tonegoj. - 2. Objekto, konsistanta el celon (vakanta loko, premio): konkuri kun iu.
kunigitaj ne samspecaj, ne unuformaj partoj. Konkuro. Agoj de tiu, kiu konkuras: lojala
konkuro. Konkuranto. Persono, kiu
Kongregacio. - 1. Religia kunfrataro. - 2.
konkuras.
Komisio de kardinaloj, al kiuj la papo
konfidas aferojn de la eklezio. Konkurso. Batalo inter konkurantoj la
difinitaj reguloj, kies rezultato estas ju ata
Kongreso. Kuni o de personoj, kun-
de speciale elektitaj personoj. Konkursa.
venintaj de diversaj urboj a landoj por
De konkurso, bazita sur konkurso:
diskuti komunajn aferojn, sciencajn
konkursaj kondi oj, konkursa ekzameno.
demandojn: internacia kongreso de
kuracistoj. Konscio. - 1. Plena regado de siaj
sentoj: Kiam oni svenas, oni perdas la
Koniferoj (Bot.). Pinglarboj: granda
konscion. - 2. Interna sento, scio de sia
klaso de nudsemaj arboj kaj arbetoj
interna mondo: Neniaj me anikaj teorioj
plejparte kun pinglosimilaj iam verdaj folioj:
sukcesas klarigi la konscion. Konscii. Havi
abio, pino.
la konscion. Konscia. Havanta la konscion,
Konjako. Speco de brando el ne instinkta: konscia homo, konscia ago.
fermentinta vina suko, fabrikata en la Konscie. En konscia maniero, kun konscio.
samnoma franca urbo. Rekonscii i. Reakiri la konscion:
Konjekti. Fari konkludojn, ne ufi e rekonscii i de sveno.
certajn pro manko de bazo. Konjekto. Konscienco. Konscio pri la praveco a
Konkludo, opinio de tiu, kiu konjektas. malpraveco de la propraj faroj: la ripro oj de
Konjektebla. Kiun oni povas konjekti. la konscienco; pura konscienco.
Komparu: Diveni, supozi, suspekti.
Konsekvenca. Akordi anta logike kun la
anta aj pensoj a faroj; plene

108
konformiganta siajn farojn al siaj principoj. Konstelacio. Grupo de steloj,
Konsekvence. En konsekvenca maniero. prezentanta ian figuron kaj havanta
Konsenti. Havi la saman opinion, specialan nomon: la konstelacio de la
akcepti proponon: konsenti kun rezonado; granda Ursino.
konsenti fari ion. Konsento. Esprimo de la Konsterni. Subite mirigi kaj timigi iun,
sama opinio, akcepto de propono. farante lin nekapabla agi, paroli. Komparu:
Konsentema. Kiu facile konsentas. Konfuzi.
Malkonsento. Diferenco de opinioj, rifuzo al Konstitucio. tata sistemo de la landoj,
propono. Interkonsenti. Reciproke konsenti regataj de la reprezentantoj de la popolo.
dum traktado de afero. Komparu: Promesi. Konstitucia. De la konstitucio, posedanta
Konservi. Zorgi, ke io ne perdi u, ne konstitucion: konstitucia le o, konstitucia
malboni u: konservi dokumenton; konservi re lando.
fruktojn en provizejo; konservi sekreton. Konstrui. Kunmeti la partojn de tuto en
Konservativa. Celanta konservi la usta loko kaj ordo: konstrui domon,
nunan staton de la aferoj; kontra a al ponton, frazon. Konstruo. Ago de tiu, kiu
an oj kaj reformoj. Konservativulo. Homo konstruas: La konstruo da ris kvar jarojn.
konservativa. Konstrua o. Objekto konstruita, domo.
Konservatorio. Supera muzika lernejo. Konsulo. Reprezentanto de lando e
Konsideri. Atente esplori en la spirito fremda registaro, irmanta la aferojn de siaj
iuflanke: Konsiderinte la cirkonstancojn, samlandanoj. Konsulejo. Oficejo de
oni prokrastis la projekton. Konsidero. konsulo.
Pensoj de tiu, kiu konsideras. Konsulti. Demandi la opinion, peti
Konsili. Esprimi sian opinion al alia konsilon de specialisto: konsulti kuraciston,
persono, kion i devas fari: Mi konsilas al vi: advokaton.
faru, kion vivolas. Konsili i. Interparoli kun Konsumi. Plene forman i, plene mal-
iu, por peti lian konsilon. aperigi, detrui: konsumi la provizojn, kon-
Konsisti. Esti kunmetita el partoj ; havi sumi la fortojn. La fajro konsumis la tutan
kiel partojn, kielerojn: La verko konsistas el domon. Konsumo. Ago de tiu, kiu
kvin volumoj. konsumas. Konsumi i. Fari i konsumita:
La sano rapide konsumi as de iuj trouzoj.
Konsistorio. Eklezia estraro por la
administraj kaj ju aj aferoj. Konto. Kalkulo de persono a afero en
la efa komerca libro: enskribi sumon en ies
Konsoli. Trankviligi la spiriton en doloro
konto.
a malfeli o kaj doni al i novan esperon.
Konsolo. Konsolantaj vortoj. Kontakto. Stato de objektoj, kiuj tu as
Nekonsolebla. Kiu ne povas esti konsolita: unu alian: elektra kontakto; malsano komu-
nekonsolebla doloro. nikata per kontakto.
Konsonanto. Sono, kiu povas esti el- Kontanta. Pagata tuj per preta mono.
parolita nur kun vokalo: b, k, r. Kontante. Pagante per preta mono.
Konspiri. Sekrete kunagi en politika Kontenta. Kies stato akordi as kun la
afero: konspiri kontra la registaro. deziroj; ne havanta pluajn dezirojn: kontenta
Konspiro. Ago de tiuj, kiuj konspiras. de la servisto, kontenta de si mem.
Komparu: Komploto. Kontenteco. Stato de tiu, kiu estas
kontenta. Kontentigi. Fari iun kontenta:
Konstanta. - 1. Sen esa, ofta: konstanta
Ekzistas homoj, kiujn nenio kontentigas.
pluvo. - 2. Ne an ebla, iam sama (pri la
Kontentiga. Kiu kontentigas. Kontentige.
karaktero): konstanta homo. Konstante. En
En kontentiga maniero.
konstanta maniero, sen ese: konstante
ripeti la samon. Konstanteco. Eco de tio, Kontinento. Granda teritorio, kiun oni
kio estas konstanta: konstanteco en la amo. povas trapasi, ne transirante la maron:
Amerikon oni nomas la nova kontinento.
Konstati. Rimarki ion, kiel senduban
fakton: La kuracisto povis nur konstati la Kontingento. Parto, nombro, kiun iu
morton. Konstato. Ago de tiu, kiu devas liveri: kontingento de rekrutoj.
konstatas.
109
 Kontinueco. Ne interrompata interligo kontrolas: iutaga kontrolo de kaso.
de partoj, de periodoj: kontinueco de la Kontrolisto. Homo, kies okupo estas
spino; kontinueco de lingvo. kontroli: fervoja kontrolisto. Komparu:
Kontoro. Kancelario de negoco, de Inspekti, revizi.
fabriko. Konturo. Linio, prezentanta la eksteran
Kontrabando. Sekreta importado de limon de objekto; desegna o, prezentanta
malpermesitaj objektoj a de komerca oj, nur la eksterajn liniojn de objekto.
por kiuj oni devas pagi limimposton. Kontuzi. Lezi la korpon, difekti la histojn,
Kontrabandisto. Homo, kiu sin okupas per ne vundante la eksteran kovra on (la
la kontrabando. ha ton): La kuglo resaltis de la muro kaj
Kontrabaso. La plej granda ar a instru- kontuzis la piedon de la soldato. Kontuzo.
mento, posedanta la plej malaltan tonon kaj Kontuzanta lezo.
uzata precipe por la akompano. Konuso (Geom.). Geometria figuro, kiu
Kontrakto. Komerca interkonsento, formi as, kiam ortangula triangulo turni as
la le e farita. Kontrakti. Fari kontrakton; irka unu el la lateroj de la orta angulo.
preni per kontrakto: kontrakti liveradon por Konusa. Kiu havas la formon de konuso.
la armeo. Kontraktanto. Persono, kiu faras Konvalo (Bot.). Vegeta o el la familio de
kontrakton. l liliacoj kun bonodoraj sonorilformaj floroj
Kontrapunkto. Teorio de la muzika (Convallaria).
komponado, donanta regulojn por harmonia Konveksa. Kurba kaj rondigita eksteren
kunmetado de vo oj en melodio. (pri surfacoj): La konveksaj speguloj mal-
Kontrasto. Kompleta malsameco, grandigas la objektojn.
kontra eco de du apudmetitaj objektoj a Konveni. Esti konforma al la moroj, al la
ideoj: La kontrasto de la ombro kaj de la situacio, al la reguloj: Bone edukita homo
lumo. Kontrasti. Prezenti kontraston, esti iam scias, kio konvenas kaj kio ne
en kontrasto kun io: La ru aj floroj bele konvenas. Konvena. Kiu konvenas:
kontrastis la verdan herbejon. konvena vorto. Konveneco. Eco de tio, kio
Kontra . - 1. Prepozicio, per kiu estas estas konvena: la reguloj de la konveneco.
esprimata: a) Loko, kie estas unu persono Malkonvena. Kontra a al la moroj, al la
a objekto, apartigita per libera interspaco situacio, al la reguloj. Komparu: Deci.
de alia persono, objekto, kies viza o, Konvencio. Interkonsento, kontrakto,
anta a flanko estas turnita al la unua precipe inter regnoj: literatura konvencio,
persono, objekto: Kontra la pre ejo estas gardanta la a torajn rajtojn.
la hospitalo. Li staris kontra mi, ne Konver i (Fiz.). Celi al la sama punkto:
deturnante siajn okulojn de miaj. b) La sunaj radioj, trapasinte konveksan
Persono, objekto, al kiu estas direktata lenson, konver as al ia fokuso.
malamika ago, batalo: sendi regimentojn
Konversacio. Interparolado por pasigi la
kontra malamiko, paroli kontra projekto,
tempon, por lerni lingvon.
na i kontra fluo. - 2. Prefikso, kun la sama
senco, kiel la prepozicio: kontra meti, Konverti. Igi iun an i la religion, la
kontra batali, kontra stari. Kontra a. Kiu partion, konvinkinte lin pri la supereco la
estas kontra : kontra a flanko, kontra a nova: konverti al la kristanismo. Konverti i.
direkto, kontra a propono. Kontra e. En Fari i konvertita.
kontra a maniero. Kontra ulo. Homo, kiu Konvinki. Igi iun kredi, opinii per sufi aj
kontra batalas iun, kiu apartonas al kontra a pruvoj a argumentoj: Ne facile estas
partio: politika kontra ulo. konvinki homon obstinan. Konvinki i.
Kontribucio. Sumo, pagata de venkita Fari i konvinkita. Komparu: Persvadi.
lando al la venkinto, kiel repago de la militaj Konvolvulo (Bot.). Volverampanta el la
elspezoj. Komparu: Tributo. familio de l konvolvulacoj
Kontroli. Esplori, u io estas tia, kia i Konvolvulacoj (Bot.). Familio de duko-
devas esti: kontroli kalkulon, kontroli la tiledonaj unupetalaj vegeta oj: konvolvulo.
biletojn en teatro. Kontrolo. Ago de tiu, kiu
110
 Konvulsio (Med.). Subita kaj kontra - Korespondanto. Persono, kiu
vola stre o de muskoloj a membroj, kun korespondas. Korespondado.
vivegaj neregulaj movoj kaj kun perdo de la Inter an ado de leteroj.
konscio: La konvulsioj estas oftaj e la Koridoro. Trairejo, kuniganta ambrojn
infanoj. Komparu: Spasmo, tetano. de lo ejo, partojn de domo.
Kopeko. Rusa monero, valoranta 2,5 Korifeo. Homo eminenta en la sciencoj
centimojn (precize 2,66). a artoj.
Kopio. Reprodukto de skriba o, de Korko. Peco de ligno, de vitro, per kiu
pentra o: Ofte oni trompas naivulojn, oni topas botelon. Korki. topi botelon per
vendante kopiojn anstata originaloj. Kopii. korko. Korktirilo. Instrumento, per kiu oni
Fari kopion. Kopilibro. Libro, en kiu oni eltiras korkojn el boteloj.
kopias leterojn.
Korno. Malmola pinta elkreska o sur la
Koro. - 1. efa, centra organo de la kapo de kelkaj rema antaj bestoj: El la
cirkulado de la sango: La homa koro kornoj oni fabrikas kombilojn, butonojn
konsistas el kvar kavoj. - 2. Centro de la k. t. p. askorno. Instrumento de asistoj
sentimentoj: bona, nobla koro. - 3. Centro, por doni signalojn. Unukorna, dukorna.
efa punkto: Parizo estas la koro de Havanta unu, du kornojn: La rinocero a
Francujo. Kora. Amika, sincera: kora nazkornulo estas besto unukorna.
akcepto, kora saluto. Kore. En kora
Korneo (Anat.). Travidebla anta a mem-
maniero. Kortu i. Tu i la sentimentojn:
brano de l okulo.
kortu anta sceno.
Korneto. Malgranda trumpeto kun
Koralo. Kalka kovra o, formi anta sur la
butonoj - la efa blovinstrumento de
korpo de samnoma mara besto, el kiu oni
orkestro.
produktas juvelojn: La maro apud Sicilio
estas ri a je koraloj. Korala. - 1. E1 koralo: Kornico. Ar itektura ornama o, reliefo
korala juvelo, korala insulo. - 2. De la koloro sur muro sub tegmento, sub plafono.
de koralo, ru a: koralaj lipoj. Korniko (Zool.). Griza birdo el la familio
Korano. Sankta libro, enhavanta la de l korvoj (Corvus cornix).
religian le on de Mahometo. Korolo (Bot.). Diverskoloraj folietoj
Korbo. Portebla ujo el salikaj vergoj, el (petaloj) de l floro, kovrantaj iajn seksajn
metalfadenoj. organojn (stamenojn kaj pistilojn).
Kordo. Fadeno el bestaj intestoj, el Korpo. - 1. Materia parto de l homoj kaj
metalo por muzika instrumento: La kordojn bestoj. - 2. Organika a neorganika
de la violono oni frotas per ar o, la kordojn substanco: iuj korpoj havas dimensiojn kaj
de la fortepiano oni frapas per marteletoj. pezon. Korpa. De korpo; kiu rilatas la
Korda. Havanta kordojn: korda instrumento. korpon: korpa puno. Korpigi. Fari ion
korphava; prezenti en korpa formo: Kion la
Kordono. Vico de militistaj postenoj por
poeto kantas, tion korpigas la skulptisto.
gardi limon, por malhelpi penetron de
Korpi i. Preni, akcepti formon de korpo:
epidemio.
Dio korpi is en la persono de Kristo.
Korekti. Anstata igi eraran vorton,
Korporacio. Societo de samprofesianoj,
literon, sonon, nombron per usta: korekti
posedanta la rajtojn de le a persono.
skriberaron, korekti elparoladon, korekti
kalkulon. Korekto. Ago, notodetiu, kiu Korpuso. Parto de armeo, havanta iujn
korektas: Ju pli klare estas skribita la specojn de la armiloj kaj militistoj kaj
manuskripto, des pli malmultaj estas la apartan efon.
korektoj en la presprova o. Korektisto. Korsa o. Supra parto de la virina vesto,
Homo, kies okupo estas korekti la kovranta la buston {tiel, vd. la difinojn de
preserarojn. busto kaj brusto}.
Korelativa. Havanta reciprokan rilaton al Korsaro. Mara rabisto.
alia. Korseto. La ebla virina vesto kun balen-
Korespondi. Inter an i leterojn: La ostoj por subteni la buston.
Esperantistoj tre multe korespondas.

111
 Korto. Spaco, supre libera, irka ita Kotono. Longa, delikata lanugo, kiu
de konstrua o; irka barita spaco anta irka volvas la grajnojn de la samnoma
konstrua o. Kortego. irka antaro de arbeto kaj el kiu oni fabrikas tolosimilan
regnestro, de princo: Kortegano. Persono, tofon, drapon. Kotona. El kotono.
apartenanta al kortego. Kotonujo. Arbeto el la familio de l malvacoj
Korupti. Akiri ies favoron en kontra le a (Gossypium).
afero per mono a donaco: korupti ju iston. Koturno (Zool.). Birdo el la vico de la
Korvo (Zool.) Nigra raba birdo el la vico kokoj (Coturnix).
de l paseroj (Corvus). Kovi. Maturigi la embriojn en la ovoj,
Korveto. Trimasta milita ipo, pli varmigante ilin per la propra korpo.
malgranda ol la fregato. Koverto. Faldita papera folio, en kiun oni
Kosmo. Tutmondo, universo. metas leteron kaj sur kiu oni skribas la
adreson.
Kosmetiko. Arto plibeligi la korpon kaj
konservi ian fre econ. Kovri. Meti objekton a objektojn sur
alia, por ka i, konservi, ornami la lastan:
Kosmogonio. Scienco pri la deveno de
kovri la kapon per tuko; kovri tombon per
la universo.
floroj. Kovrilo, kovra o. Objekto uzata por
Kosmografio. Scienco pri la strukturo de kovri. Malkovri. - 1. Forpreni objekton,
la universo, pri la movoj de la astroj. kovrantan alian objekton: Salutante sur la
Kosmologio. Scienco pri la le oj, strato, oni malkovras la kapon. - 2. Trovi
regantaj la universon. ion, kio estis ka ita, nekonata: malkovri
Kosmopolito. Civitano de la tuta mondo; Amerikon, malkovri sekreton. Komparu:
homo, atanta pli alte la bonon de la Elpensi.
homaro, ol tiun de sia patrujo. Kozako. Lo anto de la sud-oriento de
Kosto. Sumo necesa por fari, akiri ion: Rusujo, servanta en la rusa kavalerio.
La kostoj de la konstruo. Kosti. - 1. Bezoni Krabo (Zool.). Dekpieda krustulo, viv-
monon, laboron, penon, oferon por esti anta en la konkoj de moluskoj (Cancer
farita: La publikigo kostis mil frankojn. La pagurus).
konfeso kostis al li multe. - 2. Esti vendata Krabro (Zool.). Speco de vespo (Vespa
je la prezo de: La volumo kostas du crabro).
frankojn. Multekosta. Kiu multe kostas;
Kra i. Eligi per rapida elspiro tion, kio
kara, altpreza. Komparu: Prezo, valoro. La
estas en la bu o: kra i salivon, kra i
konstruo de la domo kostis milionon da
sangon. Kra a o. Tio, kion oni kra as.
frankoj kaj oni volas vendi in je la prezo de
Kra ujo. Vazo, en kiun oni kra as.
1,200,000 fr., sed ia valoro ne atingas e
duonon de la lasta sumo, ar la lo ejoj Krado. Aro de paralelaj stangoj, kunigitaj
estas ne komfortaj kaj malsekaj. per aliaj, perpendikularaj al ili, servanta kiel
forta baro: krado en fenestro de malliberejo;
Kostumo. Vesto propra al cirkonstancoj,
krado de irka baro. Kradrostilo. Rostilo
al nacieco: festa kostumo, nacia kostumo.
en la formo de fera krado.
Komparu: Livreo, uniformo.
Krajono. Maldika peceto de grafito, de
Koto. Polvo, tero de stratoj, de vojoj,
kolorita kreto, fiksita en ligna bastoneto, por
miksita kun akvo.
skribi, desegni.
Kotiledono (Bot.). Embrio de la primitiva
Kraki. Eligi sekan bruon dum krevado,
folio en la semo de l vegeta oj (Cotiledo).
dum rompi ado: Rompi anta bran o
Kotizi. Pagi sian parton en komunan krakas. Sekaj folioj krakas sub la piedoj de
kason, por komuna celo. Kotiza o. Sumo la pasantoj. Kraketi. Eligi sonon, kiel la
kotizata: La kotiza o en la esperantistaj salo, etita en la fajron. Komparu: Knari.
societoj ne estas alta.
Krakeno. Seka kuko. Komparu: Kringo.
Kotleto. Rostita vianda ripopeco: bovida
Krampo. Fera kurbigita peco kun akraj
kotleto.
pintoj por forte kunigi, fiksi: kunigi du trabojn
per krampoj.
112
 Krano. Turnebla aparato e tuboj, e Krepo. Maldensa silka, lana teksa o kun
vazoj por fermi a malfermi la elfluon de sulkigita supra o: La nigra krepo estas signo
fluida o. de funebro.
Kranio (Anat.). Osta skatolo, kiu entenas Krepusko. Nehela lumo anta la levi o
cerbon de la vertebruloj. de la suno kaj post ia subiro.
Kratago (Bot.). Arbo el la familio de l Kreso (Bot.). Vegeta o el la familio de la
rozacoj, kies ligno estas uzata de l' lornistoj kruciferoj, rimedo kontra la puloj
(Crataegus). (Lepidium).
Kratero. Malferma o de vulkano. Kreski. - 1. Aperi, ekzisti (pri la
Kravato. Silka, lana peco, per kiu oni vegeta oj): En la dezerto kreskas nenio. - 2.
irka igas la kolon, la kolumon. Fari i pli alta, pli granda (pri la vegeta oj kaj
bestoj): La malbonaj herboj kreskas rapide.
Krei. Fari objekton, esta on et nenio; Dio
- 3. Pligrandi i, fari i pli multenombra:
kreis la mondon. Kreinto. Tiu, kiu kreis:
societo kreskas. Kresko. - 1. Stato de tio,
Dio, Kreinto de l mondo. Krea o, Objekto,
kio kreskas. - 2. Alteco de esta o, kiel
esta o kreita.
rezultato de la kreskado: infanoj de sama
Kredi. Opinii vera, prava; esti konvinkita kresko. Kreska o. Vegeta o. Altkreska. De
pri la vereco, pravero: Ne kredu al mensog- alta kresko: altkreska viro.
ulo. Kredi je Dio. Kredo. Opinio, sento de
Kresto. Elkreska o, similanta kombilon,
tiu, kiu kredas: firma kredo, naiva kredo.
sur la kapo de la koko kaj de kelkaj aliaj
Kredebla. Kiun oni povas kredi. Kredinda.
birdoj.
Kiu meritas kredon. Kredema. Kiu facile
kredas: Homo kredema estas ofte trompata. Krestomatio. Sisteme ordigita kolekto el
Kredemo. Eco de tiu, kiu facile kredas. plej bonaj a toroj, por la studado de lingvo
a de literaturo; legolibro.
Kredito. - 1. Konfido, uatade
komercisto pri akurateco en la pagado de Kreto. Delikata, blanka karbonato de
uldoj. - 2. Pruntedonado en kontanta mono kalko, uzata por skribi sur nigra tabulo.
a rajtigo prokrasti la pagon por ricevita Kreteno. Spirita kaj fizika kriplulo; idioto,
komerca o. - 3. Parto de konto, kie oni homo tre malsa a.
enskribas sub ies nomo la sumojn, kiuj al li Krevi. Subite disi i, fendi i de interna
uldas la komercisto. Jam longe anta la forto: bombo krevas. Krevigi. Fari, ke io
bankroto, ili tute perdis la krediton. Havi krevu: krevigi tonon per pulvo. Komparu:
krediton de cent mil frankoj en la regna Fendi, spliti.
banko. A eti, vendi je kredito. Enskribi en
Krii. Eligi subitajn la tajn sonojn per la
ies kredito.
vo o: krii de doloro, krii helpon. Krio. La ta
Kreditoro. Persono, al kiu oni uldas. subita sono de la vo o. Kriema. Kiu havas
Krejcero. A stria monero, valoranta 2 inklinon al la kriado: kriema virino.
centimojn. Kribri. Apartigi de subtilaj partoj de seka
Kremo. - 1. Grasa parto de la lakto, kiu korpo la grandajn, a de la solidaj la fluidajn
en vazo levi as al la supra o: Kafo kun per speciala truita instrumento, nomata
kremo. - 2. Plej bona, plej eminenta parto Kribrilo.
de aro de personoj: la kremo de societo. Krimo. iu ago kontra grava morala,
Senkremigi. Depreni la kremon de lakto: religia a civila le o: mortigo. Krimi.
senkremigita lakto. Plenumi krimon. Krima. - 1 Kulpa je krimo:
Kreno (Bot.). Herbo el la familio de l krima homo. - 2. Kiu rilatas krimon: krima
kruciferoj; ia radiko estas uzata kiel spica o ago. Krimulo. Homo krima.
(Cochlearia armoracia). Kriminala. Koncernanta la juron pri la
Kreolo. Ido de E ropanoj, naskita en krimoj: kriminala proceso.
Hindujo a en la hispanaj kaj portugalaj Kringo. Ringforma kuko. Komparu: Kra-
kolonioj de Ameriko. keno.
Kreozoto. Senkolora, olea fluida o, Kripla. Perdinta unu a kelke da
ekstraktata per distilado el gudro kaj uzata membroj; perdinta la kapablon uzi unu a
kiel antisepsa rimedo, kontra la ftizo. kelke da membroj: surda, lama. Kripligi.
113
Fari iun kripla: La pafvundo kripligis la Konsistanta el notoj kun intervalo de duon-
soldaton. Kriplulo. Homo kripla. tono: kromata gamo.
Kripto. Subtera o de pre ejo, kie oni iam Krono. - 1. Kunplekta o de floroj kaj folioj
enterigadis la mortintojn. en la formo de cirklo: Dum la promenado la
Kriptogamoj (Bot.). Sensemaj vegeta oj: knabinoj ornamis la kapojn per kronoj.- 2.
fungoj, likenoj, muskoj. Surkapa ornama o kun multekostaj tonoj,
kiun la re oj surmetas dum solenaj okazoj,
Krispo. - 1. Faldoj de la peritoneo, kiuj
kiel signon de sia rango. Kroni. - 1. Meti
fiksas la diversajn partojn de la intestoj. - 2.
kronon sur la kapon: kroni la kapon per
Objekto kun multaj faldoj, similanta krispon:
floroj. - 2. Unuafoje solene surmeti la re an
Oni portis kolumojn krispojn en la XV kaj
kronon kiel signon de la re a povo:
XVI jarcento. Krispa. Havanta multe da
Napoleono estis kronita kiel imperiestro en
krispoj, konsistanta el multaj krispoj.
la jaro 1804. Glorkrono. Nimbo.
Kristo. La Filo de Dio. Kristano. Ano de
Kroniko. - 1. Simplaj, la jaraj notoj pri
la eklezio de Kristo: katoliko, protestanto.
faktoj, okazantaj en regno, komunumo.
Kristnasko. Tago de la naski o de Kristo.
familio. - 2. Artikolo en gazeto pri la lastaj
Kristalo. - 1. Ero de mineralo en la nova oj: politika kroniko.
formo de regula a simetria poliedro. - 2.
Kronologio. Scienco pri la historiaj
Tre pura senkolora vitro. Kristaligi. an i
datoj.
en kristalon: kristaligi el solva o. Kristali i.
Fari i kristalo. Kronometro. Tre preciza horlo o:
astronomia kronometro.
Kriterio. Certa konfidinda propreco, per
kiu oni povas distingi veron de malvero. Kropo. - 1. Po o, prezentanta velon de
la kola parto de l ezofago de la
Kritiki. - 1. Esplori verkon de scienco,
grajnoman antaj birdoj. - 2. Tumoro de la
literaturo a arto, por montri iajn bona ojn
tiroida (surlaringa) glando de l homo.
kaj malbona ojn. - 2. Severe ju i, malla di:
Nenio kontentigas lin, - li ion kritikas. Krozi. Veturi kaj reveturi por kontroli la
Kritiko. Ago, artikolo de tiu, kiu kritikas: navigadon. Kroz ipo. Milita ipo por krozi.
severa, favora, akra kritiko. Kritikisto. Kruco. Figuro a korpo, konsistanta el
Homo, kies specialo, okupo estas kritiki: du rektaj partoj, formantaj kvar rektajn
teatra kritikisto. angulojn: desegni krucon sur papero; la
Krizo. - 1. an o en bonon a mal- kruco de Kristo, la signo de la kruco dum la
bonon, okazanta subite dum malsano. - 2. pre ado. Kruci. Kunmeti du objektojn,
Dan era, decida momento de afero: financa formante el ili krucon: kruci la brakojn.
krizo. Kriza. De krizo; dan era: kriza Kruci i. Sin renkonti reciproke, formante
momento. krucon: vojoj, linioj kruci as. Krucumi. Najli
al kruco por ekzekuti: Kristo estis krucumita.
Krizalido (Zool.). Formo de insekto
Vojkruco. Loko, kie la vojoj kruci as.
anta la elkresko de iaj flugiloj. Komparu:
Larvo, kokono, ra po. Krucifikso. Kruco kun figuro de kruc-
umita Kristo.
Krokodilo (Zool.). Granda kvarpieda
rampulo, vivanta en varmegaj landoj Kru o. Vazo por fluida oj, kun lar a
(Crocodilus). ventro kaj pli mallar a kolo kun orelo:
tekru o, kafokru o.
Krom. Prepozicio, kun la senco: - 1. Ne
nur... sed anka ...: Krom la samurbanoj Kruda. - 1. En natura stato: kruda fero. -
venis multaj eksterlandaj gastoj. - 2. Ekster, 2. Needukita, ne entila: kruda kamparano.
se oni esceptas: Venis iuj, krom la patro. Krudeco. Eco de tio, kio estas kruda.
Krude. En kruda maniero. Komparu:
Kromo ( em.). Gr. emia elemento,
Maldelikata.
grizeta metalo; iaj kombina oj kun aliaj
metaloj estas uzataj en la industrio. Kruela. Inklina turmenti vivantajn
esta ojn: kruela besto, kruela tirano. Kruele.
Kromata (Fiz.). - 1. Koncernanta la
En kruela maniero: kruele mortigi; kruele
kolorojn: kromata aberacio. 2. (Muz.).

114
doloranta vundo. Krueleco. Eco de tiu, kiu Kuko. Baka o el delikata pasto kun
estas kruela. sukero. Kukejo. Loko, kie oni faras kaj
Krupo (Med.). Infekta malsano, karakter- vendas kukojn, konfita ojn, k. t. p.
izata de membranoj en la laringo kaj de Kukolo (Zool.). Birdo rimarkinda per tio,
simptomoj de sufoko. ke la ino metas siajn ovojn en la nestoj de
Kruro (Anat.). Parto de la malsupra aliaj birdoj (Cuculus).
ekstrema membro, de la genuo is la piedo. Kukumo (Bot.). Vegeta o el la familio de
Krusto. Malmoli inta kovra o de korpo: l kukurbacoj, uzata kiel man a o, tre
krusto de pano, krusto de vundo. Krustuloj populara en Germanujo, Polujo, Rusujo
(Zool.). Klaso de artropodoj, kovritaj de (Cucumis sativus).
krusto: konkoj (Crustacea). Kukurbo (Bot.). Vegeta o el la familio de
Kruta. Forte klinita al horizonto; havanta l kukurbacoj kun grandaj fruktoj ( is 100
direkton, proksiman al la vertik&la: kruta kg.) (Cucurbita).
monto. Komparu: Abrupta, dekliva. Kukurbacoj (Bot.). Familio de dukotile-
Ksilofono. Muzika instrumento, donaj multepetalaj vegeta oj: kukurbo,
konsistanta el paralelaj lignaj trabetoj de kukumo, melono.
neegala longeco, kiujn oni frapas per du Kulo (Zool.). Insekto el la familio dela
^na bastonetoj. duflugilaj, sin nutranta per la sango de
Ksilografi. Fari desegna ojn sur ligno bestoj (Culex).
per speciala tala instrumento, por Kulero. Ilo kun tenilo, por erpi, man i
reprodukti ilin per la presado. Ksilografo. fluida ojn: tekulero; kulero da medikamento.
Homo, kies specialo estas ksilografi. Kuliso. Pentrita movebla flanka parto sur
Ksilografio. Arto ksilografi. la scenejo: post la kulisoj ka e.
K. t. p. Kaj tiel plu. Kulpa. Plenuminta krimon, malbonan
Kubo. - 1. Figuro, korpo kun ses egalaj faron, eraron: La kuracisto ne estis kulpa pri
kvadrataj surfacoj. - 2. Tria potenco: a3 la morto de la malsanulo a ke la malsanulo
estas la kubo de a. Kuba. Kiu havas mortis. Kulpulo. Homo kulpa. Kulpo.
formon, valoron de kubo: kuba skatolo, Malrespekto de le o a devo de tiu, kiu
kuba potenco. estas kulpa. Kulpigi. Proklami iun kulpa:
kulpigi iun pri io. Kulpigito. Persono
Kubuto (Anat.). Parto de la supra
kulpigita, precipe ju e kulpigita. Senkulpa.
ekstrema membro, kie la humero kuni as
Ne kulpa. Senkulpigi. Proklami iun
kun la brako: sin apogi sur la kubutoj.
senkulpa.
Kudri - 1. Kunigi per fadeno, traigante
Kulto. Alta respekto al Dio, al forte
in tra tolo, drapo k. t. p. per speciala
amataj, atataj personoj; religio; religiaj
instrumento, nomata kudrilo: La virinoj
ceremonioj: la katolika kulto. Li sentas
volonte kudras. - 2. Produkti per la kudrado:
veran kulton al sia edzino.
kudri veston. Kudrilo. Malgranda tala
maldika instrumento kun akra pinto e unu Kulturi. - 1. Plenumi la laborojn, kiuj
ekstremo kaj truo e la alia, por kudri. faras la teron fruktodona: kulturi kampon. -
Kudristino. Virino, kies profesio estas 2. Civilizi: kulturita nacio. Kulturo.
kudri. Kudrejo. Ejo, kie oni kudras. Civilizacio.
Kufo. Simpla kovra o de la kapo de Kumino (Bot.). Vegeta o el la familio de
virinoj. l umbeliferoj, kies semoj estas uzataj kiel
spica o (Carum carvi).
Kuglo. Plumba globo, per kiu oni ar as
la pulvopafilojn. Kun. - 1. Prepozicio, per kiu estas espri-
mata: a) Akompano, samtempeco: Iru kun
Kuiri. Prepari nutra on per la fajro,
mi. Mi venis kun iuj aliaj. b) Maniero:
precipe boligi fluidan nutra on a solidan en
akcepti iun kun malfermitaj brakoj. - 2. Pre-
fluida: kuiri viandon, kuiri supon. Kuirejo.
fikso, esprimanta akompanon, samtemp-
Loko, kie oni kuiras. Kuiristo. Homo, kies
econ; agon per kiu el du a kelke da
profesio estas kuiri. Kuiristino. Virino, kies
objektoj oni faras unu: kunveni, kunkudri,
profesio estas kuiri. Komparu: Baki, friti,
kunigi. Kune. En la sama tempo,
rosti.
115
akompanante unu alian: Ni kune faru la Kuratoro. Persono jure nomita, por gardi
laboron. la havon de neplena a orfo, de iu ne
Kuniklo (Zool.). Mambesto el la familio posedanta la personajn rajtojn: kuratoro de
de la leporoj (Lepus cuniculus). infano, de idioto.
Kupo. Malgranda vazo, kiun oni almetas Kurba. Nerekta kaj ne konsistanta el
al la ha to, maldensiginte la aeron per rektaj partoj: La linio povas esti rekta (la plej
bruligo de alkoholo, por ka zi lokan mallonga vojo inter du punktoj), kurba a
sangalfluon: La kupoj estas preska ne rompita. Kurbeco. Eco de tio, kio estas
uzataj en la moderna medicino. kurba. Kurbigi. Fari ion kurba: La a o
kurbigas. Kurbi i. Fari i kurba.
Kupeo. Parto de vagono, apartigita de la
aliaj, kun aparta pordo: kupeo por la Kurio. - 1. iu el la klasoj, en kiujn estis
fumantoj, kupeo por la sinjorinoj. dividitaj la eminentaj gentoj de la antikva
Romo. - 2. Papa kortego kaj kolegio de la
Kupolo. Duongloba supro de konstrua o.
kardinaloj.
Kupono. Dokumento e akcioj a
Kuriero. Homo, kies okupo estas porti
obligacioj, post prezento de kiu oni ricevas
koresponda ojn.
la procentojn.
Kurioza. Interesa per sia malofteco,
Kupro ( em.). Cu. emia elemento,
eksterordinareco.
brune ru a peza metalo. uzata por plej
diversaj objektoj: tuboj, moneroj, en Kurso. - 1. Meza valoro de akcioj,
kunfanda oj kun stano (bronzo) kun zinko kambioj, eksterlanda mono, notata iutage
(latuno). en la borso: alta, malalta kurso; kurso
levi as, falas. - 2. Sistema instruo de
Kupuliferoj (Bot.). Familio de dukotile-
scienco, arto, metio: kurso de la itala lingvo,
donaj senpetalaj vegeta oj: fago, kverko,
kurso de la na arto.
ka tano.
Kursivo. Klinitaj presliteroj, similantaj la
Kuri. Rapide sin movi per la piedoj: La
skribliterojn: iuj ekzemploj en nia vortaro
homo ne kuras tiel rapide, kiel la evalo.
estas presitaj per la kursivo. Kursiva.
Alkuri. Kuri al io kaj in atingi: alkuri al la
Havanta la formon de l kursivo. Kursive.
urbo. Forkuri. Kuri for de io kaj in forlasi:
Per kursivo.
forkuri el la malliberejo.
Kurta o. Pago al makleristo.
Kuraci. Fari tion, kio estas necesa por
resanigi malsanulon: Oni ne devas kuraci Kurteno. Pendanta tuko por irmi de la
sole per medikamentoj. Kuracato. Persono, lumo, por ka i ion: litkurteno, pordokurteno.
kiun oni kuracas. Kuracisto. Homo, kies Kuseno. Sako, plenigita per molaj
profesio estas kuraci. objektoj (anseraj plumoj, haregoj k. t. p.):
Kura a. Ne perdanta la trankvilon, ne kapkuseno, litkuseno.
timanta dum dan ero: kura a soldato, Ku i. Resti horizontale sur sia plej
kura a irurgo. Kura o. Stato de animo de granda supra o: ku i en lito, ku i sur
tiu, kiu estas kura a. Kura i. Havi Ia kanapo, sur la tero. Ku ejo. Loko, kie oni
kura on: La knabo ne kura is peti la patron. ku as. Ku igi. Meti ion tiel, ke i ku u:
Kura igi. Inspiri al iu kura on, fari iun ku igi infanon en lulilo. Ku i i. Fari i
kura a: La apla doj kura igis la timeman ku anta: ku i i sur pajlo.
oratoron. Kura i i. Fari i iura a: Post la Kutimo. Emo, inklino, akirita per ofta
unua venko la junaj soldatoj kura i is. ripetado a uzado: Interrompi la
Kura ulo. Homo kura a. Kura e. En kontra ulon dum la diskuto estas malbona
kura a maniero: « Kura e! » ekkriis la kutimo. Kutimi. Akiri kutimon: La evalo
generalo. Malkura a. Maltrankvila, timanta jam preska kutimis ne man i, sed
dum dan ero. Senkura a. Nekura a. beda rinde i mortis. Kutima. Bazita sur
Senkura igi. Senigi iun de kura o. kutimo, ordinara. Kutimigi. Ka zi ies
Rekura igi. lnspiri kura on al persono, kiu kutimon: kutimigi infanon al akurateco.
in perdis; ree fari iun kura a.
Kutro. Rapida unumasta ipo.

116
 Kuvo. Granda vazo por diversaj hejmaj partoj, en kiujn estas dividita tuto: kvarono
uzoj: lavkuvo, bankuvo. da horo = 15 minutoj. Kvarope. Kune kvar
Kuzo. Filo de frato a de fratino de unu (pri personoj): promeni kvarope.
el la gepatroj. Kuzino. Filino de frato a de Kvaranteno. Restado pli a malpli
fratino de unu el lagepatroj. longa, kiun devas fari en izolita loko la
Kvadranto (Geom.). Kvarono de rondo. personoj kaj bestoj, venantaj de infektita
lando: kvaranteno kontra la pesto.
Kvadrato. - 1. Ortangula kvarangulo,
kies iuj flankoj estas egalaj. - 2. Dua Kvarco ( em.). Mineralo, konsistanta el
potenco: a2 estas la kvadrato de a. pura siliko.
Kvadrata. Kiu havas la formon de kvadrato; Kvarto. Tono, kvara de la baza.
de la dua potenco: kvadrata folio, kvadrata Kvartalo. Parto de urbo: La Latina
ekvacio. kvartalo en Parizo estas lo ata de
Kvadraturo (Geom.). Desegno de studentoj.
kvadrato, egalsurfaca kun donita figuro. Kvarteto. - 1. Muzika verko por kvar
Kvadrigo. aro de la antikvaj Romanoj, vo oj a por kvar instrumentoj. - 2.
al kiu oni jungis kvar evalojn: blank evala Personoj, kiuj ludas tian verkon.
kvadrigo de triumfanto. Kvasto. Ornama o de mebloj, de vestoj,
Kvadrilo. Franca danco, internacie en formo de ronda peniko.
konata, en kiu du vicoj, konsistantaj el paroj, Kvaza . Prepozicio kun la senco: kiel se:
dancas unu kontra la alia: La kvadrilo Li parolas kvaza pastro = kiel se li estus
konsistas el ses figuroj. pastro.
Kvadriliono. Milo da trilionoj: Kvestoro. Oficisto de la trezorejo. en la
1,000,000,000,000,000. antikva Romo.
Kvaki. Eligi sonojn, kiel tiu de l ranoj. Kverko (Bot.). Arbo el la familio de l
Kvakero. Ano de protestanta sekto, kupuliferoj: ia ligno, tre fortika, estas uzata
karakterizata de sobraj moroj, disvastigita por mebloj, plankoj (Quercus).
en Anglujo kaj Ameriko. Kvieta. Nekolerema, nefacile incitebla,
Kvalifiki. Determini, al kia kategorio nepasia, pacema: kvieta karaktero, kvieta
devas io a iu aparteni: kvalifiki en la besto. Kvieto. Kvieteco. Stato de tio, kio
9*>ardion. estas kvieta. Kvietigi. Fari iun kvieta:
Kvalito. 1. Tio, kio faras, ke persono kvietigi homon, sova an beston, doloron.
a objekto estas tia, kaj ne alia: posedi iujn Kvieti i. Fari i kvieta. Kvietigisto. {nun:
kvalitojn de bona oratoro. - 2. Grado de eco: domptisto} Homo, kies specialo estas
tuto de plej alta kvalito. kvieligi la sova ajn bestojn. Komparu:
Milda, trankvila, serena.
Kvankam Ceda konjunkcio = malgra
tio, ke: Kvankam i estas ri a, i vestas sin Kvin. Kvar plus unu ; 5: La kvin fingroj
tre simple. de la mano.
Kvanto. Eco, dank' al kiu objekto povas Kvinto. Tono, kvina de la baza.
esti kalkulita, mezurita; grandeco, nombro: Kvintesenco. Esenco de esenco; plej
La kvanto de la idolistoj estas granda en koncize esprimita esenco de afero.
Afriko. La kvalito estas pli grava, ol la Kvintiliono. Miliono da trilionoj:
kvanto. 1,000,000,000,000,000,000.
Kvar. Dufoje du; 4: La kvar sezonoj. Kvita. Nenion uldanta al iu, fininta la
Kvara. Kiu okupas lokon, signitan per la kalkulojn kun iu sen uldo: Mi uldas al vi
nombro kvar; kiu sekvas tri: kvara vico, ankora 100 frankojn; post unu monato mi
kvara volumo. Kvarfoje. Kvar fojojn. pagos ilin kaj ni estos kvitaj. Kviti i. Fini la
Kvarobla. Kvarfoje pli granda: kvarobla kalkulojn kun iu sen uldo: kviti i kun iu.
prezo. Kvarobligi. Fari ion kvarfoje pli
Kvitanco. Ricevatesto. Kvitanci. Doni,
granda: kvarobligi la amplekson de revuo.
skribi kvitancon.
Kvarobli i. Fari i kvarfoje pli granda: Dum
unu jaro la kvanto de l societanoj
kvarobli is. Kvarono. iu el la kvar egalaj
117
 L
La, l . Artikolo difinita, uzata kiam oni Laguno. Apudborda neprofunda parto
parolas pri konataj personoj, objektoj, de maro kun multaj insuletoj, formanta
aferoj. kvaza lagon: la lagunoj de Venecio.
Labiatoj (Bot.). Familio de dukotiledonaj, Laiko. - 1. Homo, kiu ne apartenas al la
unupetalaj vegeta oj: mento, salvio. pastraro. - 2. Homo nekompetenta,
Labirinto. Konstrua o, konsistanta el nespecialisto. Laika. De laiko, kiu
granda nombro da ambroj, tiel dismetitaj, koncernas laikon: laika edukado.
ke tre malfacile estas trovila eliron; loko, el Lako. Terebinta a alkohola solva o de
kiu malfacile estas trovi eliron: La antikva rezino, uzata por gardi objektojn de la
kvartalo de nia urbo estas vera labirinto. malsekeco kaj fari ilin brilantaj. Laki. Kovri
Labori. Stre i siajn korpajn a spiritajn per lako. Laktolo. Lakita tolo, Komparu:
fortojn por atingi celon, por plenumi ion: Emajlo, glazuro, poluro.
labori en fabriko, labori en oficejo. Laboro. Lakeo. - 1. Hejma servisto e ri uloj, plej
Ago de tiu, kiu laboras: Dol a estas la ofte portanta specialan livreon. - 2. Homo
ripozo post la laboro. Laboranto. Homo, kiu tro humila, sen memestimo.
laboras. Laboristo. Iionio, kiu sin dungas Lakmuso. Blua farbo ru i anta de l
por laboro. Laborejo. Loko, kie oni laboras. acidoj kaj ree blui anta de l alkalioj.
Laborema. Kiu amas labori. Mallaborema.
Lakona. Konciza. Lakone. En lakona
Kiu ne amas labori, maldiligenta.
maniero. Lakonismo. Maniero paroli
Kunlabori. Plenumi komunan laboron kun
koncize.
aliaj personoj: kunlabori en gazeto.
Punlaboro. Laboro, kiun plenumas Lakso. Ofta eligado de nenormale fluidaj
kondamnito, kiel punon: punlaboro en la ekskrementoj. Laksi. Ofte eligi nenormale
minejoj. fluidajn ekskrementojn. Laksigi. Ka zi
lakson de iu. Laksiga. Ka zanta lakson: La
Laca. Perdinta de la laboro a maldormo
ricina oleo estas la plej populara laksiga
la fortojn kaj la deziron labori: laca de la
rimedo.
dra ado, de la mar ado, de la nokta dibo o.
Lacigi. Fari iun laca. La rapida laboro Lakto. Blanka fluida o, produktata de la
balda lacigas. Laci i. Fari i laca: laci i de inoj de l mambestoj por nutri la idojn: la
kurado. Laceco. Stato de tiu, kiu estas laca. bovina lakto. Lakta. E1 lakto, konsistanta el
Nelacigebla. Kiu ne laci as: nelacigebla lakto: lakta man a o, lakta dieto.
propagandisto. Laktuko (Bot.). Vegeta o (salato) el la
Lacerto (Zool.). Rampulo, kies longa familio de l kompozitoj (Lactuca).
korpo estas kovrita de kornaj skvamoj Lamo (Zool.). Rema ulo el la familio de l
(Lacerto). kameloj (Auchenia lama).
La o. nuro el linaj, kotonaj, silkaj Lama. Malhelpata en la pa ado ka ze
fadenoj, kiun oni traigas tra specialaj truoj de kripleco de piedo: Anta unu jaro ii falis
por kuntiri korseton, uon k. t. p. La i. de la tegmento kaj de tiu tempo li estas
Kuntiri, ligi per la o. lama. Lamulo. Homo lama. Lami. Esti
Lado. Metalo en folioj, precipe stanita lama, iri kiel lama. Lamigi. Fari iun lama: La
fera folio. kanona kuglo lamigis la soldaton.
Lambastono. Bastono, sur kiu sin apogas
Lafo. Fandita, varmega substanco,
la lamulo.
eli anta el la vulkanoj.
Lamao. Pastro de Budho e la Mongoloj
Lago. Granda akvujo, irka ita de la
kaj Tibetanoj.
tero: la eneva lago. Lageto. Malgranda
akvujo de senflua akvo, irka ita de la tero: Lamaismo. Budha sekto e la Mongoloj
lageto en ardeno. kaj Tibetanoj.

118
 Lameno. Plata, tre maldika peco. Laringo (Anat.). Supera parto de la spira
Lampo. Vazo kun me o kaj bruligebla kanalo, organo de la vo o.
fluida o, por lumigi: petrola lampo. Larmo. Guto de akvosimila fluida o, kiun
Lano. Molaj, krispaj haroj de kelkaj eligas ploranta okulo. Larmi. Plori, ver i
bestoj, precipe de la afoj. Lana. El lano: larmojn.
lana teksa o. Larvo (Zool.). Formo de insekto post ia
Lanco. Batalilo, konsistanta el ligna eliro el la ovo. Komparu: Kokono. Ra po.
stango kun akra pinto. Lasi. - 1. Ne teni plu, ne preni kun si: lasi
Lanceto. Amba akra kunmetebla la bastonon en la anta ambro; lasi la
irurgia tran ilo. ombrelon kaj preni la bastonon. - 2. Ne
malhelpi, ne kontra stari, permesi: Lasu nin
Lando. Granda limigita parto de la tero,
paroli. Ellasi. Lasi ion eliri: ellasi beston el
prezentanta apartan tuton la la lo antaro
la ka o. Enlasi. Lasi iun eniri: enlasi
a la la politika vidpunkto: En niaj
hundon en la ambron. Postlasi. Lasi post
kongresoj partoprenas reprezentantoj de
si. Preterlasi. Lasi iun pretefiri; ne preni
preska iuj landoj. Alilando. Eksterlando.
pasante. Tralasi. Lasi iun trairi.
Fremdlando. Ne nia lando. Alilanda.
Eksterlanda. Fremdlanda. De alia lando, Lasta. Kiu venas post iuj aliaj: lasta en
venanta de alia lando: fremdlanda gasto, la vico, lasta gasto, lasta jaro. Anta lasta.
alilanda komerca o. Hejmlando. Patrujo. Kiu venas anta la lasta: En Esperanto la
Aliland-, Eksterland-, Fremdlandano. akcento estas iam sur la anta lasta silabo.
Lo anto, civitano de alia lando. Samland- Lastfoje. Lastan fojon.
ano. Lo anto, civitano de la sama lando. Lato. Longa, mallar a kaj maldika peco
Komparu: Regno, tato. de ligno, uzata en la konstruado.
Lango. Muskula organo en la bu o, por Latero (Geom.). Flanko de angulo.
man i kaj paroli. Latina. Antikva romana (precipe pri la
Lantano ( em.). La. emia elemento, lingvo): La latina gramatiko estas tre mal-
malofta metalo. facila.
Lanterno. Skatolo kun travideblaj partoj, Latinismo. Esprimo propra al la latina
en kiun oni metas lumigantan objekton lingvo: « Mi scias ilin esti bravajn »,
(kandelon, lampon) por in gardi de la anstata : Mi scias, ke ili estas bravaj.
vento. Latuno. Flava metalo, miksa o de kupro
Lanugo. Delikataj maldikaj plumoj de kaj zinko.
junaj birdoj. La . Prepozicio kun lasenco: konforme
Lapiso. Nitrato de ar ento, uzata en la al: la opinio, la modelo.
medicino: La lapison oni nomas anka La bo. Malgranda simpla ardena kon-
infera tono. strua o, ordinare kovrita de vegeta oj.
Lardo. Graso, formanta tavolon sur la La di. Esprimi aproban, favoran opinion
ripoj de bestoj, precipe de porkoj. Lardi. pri io: la di homon, la di agon. La do.
Trapiki viandon per pecoj de lardo. Vortoj de tiu, kiu la das. La dinda. Kiu
Komparu: Graso, sebo. meritas la don: la dinda modesteco. Mal-
Lar a. Granda en la transversa direkto: la di. Esprimi malaproban opinion. Mal-
lar a strato, lar a rivero. Lar eco. Eco de la do. Vortoj de tiu, kiu malla das.
tio, kio estas lar a. La lar e. Transverse. La nteniso. {nun: teniso}. Ludo de du
Lar igi. Fari ion lar a. Plilargigi. Fari ion a kvar personoj per pilko, kiun oni tra etas
pli lar a. Lar i i. Fari i lar a. Plilar i i. trans reton.
Fari i pii lar a. Mallar a. Malgranda en la
La ro. - 1. (Bot.). Arbo kun iam verdaj
transversa direkto.
folioj, el la samnoma familio (Laurus
Lariko (Bot.). Arbo el la familio de l koni- nobilis). - 2. Simbolo de triumfo, de
feroj, la sola perdanta iuvintre la pinglojn; sukceso.
ia ligno estas uzata por ipoj, subakvaj
La reato. Kiu ricevis la ran kronon, kiel
konstrua oj (Larix).
signon de venko; venkinto en konkurso.

119
 La ta. Facile, malproksime a debla: la mortigo. - 2. Nepra kondi o, nepra sekvo,
la ta vo o, la ta parolado. La te. En la ta devenanta de la naturo de la objekto: la
maniero. La teco. Eco de tio kio estas le oj de la naturo. Le a. Koncernanta
la ta. La tigi. Plila tigi. Fari ion la ta, pli le on. Le forta. Deviga, kiel le o: le forta
la ta. Malla ta. Malfacile, apena a debla. decido. Le doni. Redakti kaj proklami
Malla te. En malla ta maniero. le ojn. Le oscienco. Scienco pri la le oj.
Lavi. Purigi per akvo: lavi tola on, lavi Komparu: Juro, rajto.
glason, sin lavi. Lavistino. Virino, kies Leki. Tu i per la lango: La hundo lekas
profesio estas lavi tola on. Lavejo. Loko, kie la manon de sia sinjoro. La infano lekas
oni lavas tola on. bombonon.
Lavango. Granda amaso da ne o, Lekanto (Bot.). Multjara herbo el la
glitfalanta de monto. familio de l kompozitoj kun malgrandaj
Lavendo (Bot.). Arbeto el la familio de l floroj (Bellis perennis).
lipofloroj, kies floroj estas uzataj en la Leksikono. Vortaro.
fabrikado de parfumoj (Lavandula). Lenso. Rondforma optika vitro.
Lazuro. Blua koloro de la ielo, de la Lento (Bot.). Vegeta o el la familio de la
maro. Lazura. Havanta la koloron de la fabacoj, kies semoj estas man eblaj (Eryum
ielo. lens).
Leciono. Tio, kion la instruisto instruas Lentugo. Flavru a makulo de la ha to
al la lernanto: Esperanto en dek lecionoj. de l viza o a de la manoj.
Preni lecionojn, doni lecionojn.
Leono (Zool.). Granda raba besto el la
Ledo. Tanita felo: El ledo oni faras familio de l katoj, la re o de la bestoj (Felis
monujojn, binda ojn k. t. p. Leda. El ledo: leo).
leda paperujo. Komparu: Felo, ha to,
Leontodo (Bot.). Vegeta o el la familio
pelto.
de l kompozitoj (Leontodon).
Legi. Rigardi ion, kio estas skribita a
Leopardo (Zool.). Afrika raba besto de la
presita kaj elparoli in vo e a spirite: legi
familio de l katoj, kun nigraj makuloj (Felis
libron, vo e legi. Legado. Ago de tiu, kiu
pardus).
legas. Leganto. Persono, kiu legas.
Legisto. Homo, kies okupo estas la te legi Leporo (Zool.). Mambesto man ebla el
al aliaj: legisto de blinda maljunulo. la vico de l mordantoj (Lepus).
Legema. Kiu amas legi: legema infano. Lepro (Med.). Infekta ha ta malsano,
Tralegi. Legi ion de la komenco is la fino. ka zata de la bacilo de Hansen kaj
Legebla. Kiu povas esti legata, facile karakterizata de progresantaj ulceroj a de
legata: legebla letero. Leginda. Kiu meritas nesentemo kaj gangreno de la membroj.
esti legata: leginda verko. Leprulo. Homo, malsana je la lepro.
Legato. Papa ambasadoro. Lerni. Akiri sciojn en scienco, arto, metio
Legendo. - 1. Rakonto el la vivo de k. t. p.: lerni la aritmetikon, lerni la
sanktulo. - 2. Historia rakonto, en kiu la pentrarton, lerni glitkuri. Lernanto. Tiu, kiu
faktoj estas intermiksitaj kun nekredeblaj, lernas: lernanto en la liceo. Lernejo. Loko,
miraklaj elpensa oj. Komparu: Fablo, kie oni lernas. Lernolibro. Libro por la
fabelo. lernantoj.
Legio. Militista ta mento e Romanoj, Lerta. Posedanta la kapablon rapide kaj
konsistanta el irka 6,000 soldatoj. facile uzi siajn membrojn, la spiritajn fortojn,
por atingi la celon: lerta dancanto, lerta
Legitimi. Pruvi la samecon de persono,
salto, lerta verkisto. Lerte. En lerta maniero.
la a tentikecon de dokumento: sin legitimi
Lerteco. Eco de tiu, kiu estas lerta.
per la pasporto.
Mallerta. Malfacile, malrapide uzanta siajn
Legomo. Vegeta o, uzata por man i: membrojn, siajn spiritajn fortojn por atingi la
brasiko, terpomoj. celon. Mallerte. En mallerta maniero.
Le o. - 1. Deviga regulo por la regnanoj, Lesivo. Alkalia akvo, solva o de sodo a
proklamita de la tato: severa le o kontra de potaso, por lavi tola on.
120
 Letargio. Profunda, longeda ra dormo, Librotenado. Enskribado de kalkuloj la
tute similanta la morton; ajna morto. komercajn librojn. Librotenisto. Specialisto
Letero. Skribita komunika o: Leterojn oni en la librotenado.
sendas nun preska ekskluzive per la Liceo. Mezgrada lernejo, gimnazio.
po to. Letera. Komunikata per letero: letera Lieno (Anat.). Granda glando en la
invito. Letere. Per letero. ventro, maldekstre de la stomako.
Le kocito. Blanka globeto de la sango. Lifto. Levilo por personoj kaj por iliaj
Le tenanto. Oficiro, unu rangon pli mal- paka oj: iuj bonaj hoteloj posedas lifton.
supera, ol la kapitano. Ligi. - 1. Kunigi kaj fiksi per nuro: ligi
Levi. - 1. Movi, transmeti supren: levi vergojn, ligi beston. - 2. Kunigi: Komuna
manon, levi kurtenon. - 2. Meti rekte tion, laboro ligas la homojn.
kio estis klinita: levi la kapon. Levilo. Instru- Ligo. Societo, asocio, unui o. Ligano.
mento, ma ino, por levi. Levi i. Movi i, Membro de ligo. Alligi. Ligi al io: alligi
transmeti i supren. Mallevi. Movi, transmeti kaprinon al arbo. Interligi. Ligi unu kun alia,
malsupren. reciproke ligi. Malligi. Liberigi de la liganta
Levido. Ano de la gento de Levi. nuro.
Levkojo (Bot.). Vegeta o el la familio de Ligno. Malmola substanco, el kiu
l kruciferoj kun belaj, bonodoraj floroj konsistas la trunko kaj la bran oj de l arboj
(Matthiola). kaj arbetoj. Ligna. El ligno: ligna skatolo.
Lezo (Med.). Patologia difekto de Ligna isto. Metiisto, kiu faras tablojn,
organo: vundo, kontuzo, ostrompo. Lezi. benkojn el ligno.
Difekti organon. Likeno (Bot.). Vegeta o kriptogama,
Li. Vira pronomo de la tria persono de de kreskanta sur tonegoj, arboj, muroj
l ununombro: La patro diris li diris. (Lichen).
Liano (Bot.). Tropika volve rampanta Likvidi. Reguligi la kontojn, esigante
vegeta o. komercan aferon.
Libelo (Zool.). Insekto el la vico de l Likvoro. Trinka o el alkoholo, aromaj
rektoflugilaj (Libellula). vegeta oj kaj sukero: la likvoro chartreuse .
Libera. - 1. Kiu povas agi la sia volo: Lilio (Bot,). Multjara bulba herbo el la
libera civitano. - 2. Neokupita: libera horo, familio de l liliacoj (Lilium).
libera loko. Vespere mi iam estas libera. - Liliacoj (Bot.). Familio de unukotiledonaj
3. Nesubmetita al: libera de zorgoj. vegeta oj: asparago, konvalo, bulbo, poreo,
Libereco. Stato de tiu, kiu estas libera. ajlo.
Liberigi. Fari iun libera: liberigi sklavon. Limo. Linio, apartiganta du najbarajn
Liberi i. Fari i libera: liberi i de teda gasto. teritoriojn, landojn: limo de vila o, landlimo.
Libertempo. Serio da tagoj, destinitaj por la Limigi. Fari limon de io: Oriente la landon
ripozo de lernantoj, de oficistoj: somera limigas rivero. Senlima. Ne posedanta
libertempo. Komparu: Forpermeso. limon, tre granda. Templimo. Tempo,
Liberpensulo. Homo sendependa en la momento, anta kiu io devas esti farita:
religiaj demandoj. Mallibera. Kiu ne povas templimo de kambio, templimo de konkurso.
agi la sia volo. Mallibereco. Stato de tiu, Komparu: Ekstremo, fino.
kiu estas mallibera. Malliberejo. Domo, kie
Limako (Zool.). Molusko kun malgranda
cstas en lositaj personoj, kondamnitaj al la
konko, ka ita en ia ha to (Limax).
perdo de la libereco. Malliberulo. Persono,
restanta en malliberejo la verdikto. Limfo. Flaveta a senkolora fluida o,
konsistanta el la fluida substanco de la
Liberala. Favora al la politika libereco
sango kaj el le kocitoj, cirkulanta en la
kaj sendependeco de la opinioj.
histoj.
Liberalismo. Liberala doktrino.
Limonado. Trinka o el akvo, citrono kaj
Libro. Multaj folioj de papero, kunigitaj sukero.
en unu tuton: presita libro, komerca libro.
Lino (Bot.). Unujara herba vegeta o el la
Librejo. Butiko, kie oni vendas librojn.
familio de l linacoj, el kies fadenoj oni faras
Libristo. Homo, kiu vendas librojn.
121
teksa ojn kaj el kies semoj oni ekstraktas sonojn de la lingvo: Multaj lingvoj posedas
oleon (Linum). supersignitajn literojn.
Linacoj (Bot.). Familio de dukotiledonaj Literaturo. - 1. Skribitaj verkoj, kiel pen-
multepetalaj vegeta oj: Lino. tra o de la spirita vivo kaj kulturo de la
Lingvo.Tuta o de la vortoj kaj esprimoj, nacio: la antikva greka literaturo. - 2. Tuta o
uzataj de unu nacio por kompreni o: la de la verkoj pri iu temo: la literaturo pri
angla lingvo. Lingva. De lingvo, Napoleono.
koncernanta lingvon. Lingvisto Specialisto Litio ( em.). Li. emia elemento, la plej
en la lingvoscienco. Multlingvulo. Homo, malpeza el la metaloj.
konanta multajn lingvojn; poligloto. Litografi. Skribi, fari desegna ojn sur
Lingvistiko. Lingvoscienco. tona plato kaj reprodukti ilin sur papero per
Linio. - 1. (Geom.). Postesigno de punk- la presado. Litografisto. Homo, kies
to sin movanta en la spaco; limo de supra o: profesio estas litografi.
rekta, kurba, rompita linio. - 2. Vico de Litologio. Scienco pri la tonoj kaj
vortoj, skribitaj a presitaj en sama direkto: tonegoj.
ia pa o de la verko havas 40 liniojn. Linii. Litro. Kuba decilitro, unuo de la mezuro
Fari liniojn, desegni liniojn sur io: linii de l fluida oj kaj sekaj substancoj.
paperan folion. Interlinio. Interspaco inter
Liturgio. Ordo de la religiaj ceremonioj
du najbaraj linioj. Komparu: Streko.
kaj pre oj, difinita de la eklezio.
Linko (Zool.). Raba besto el la familio de
Liuto. Korda instrumento kun longa kolo
l katoj (Lynx).
kaj duongloba korpo.
Lipo. Movebla rando de la bu o: supra
Liveri. Doni, porti en ies posedon, por
kaj malsupra lipo. Lipharoj. Haroj sur la
ies uzo: liveri al iu dokumentojn, liveri
supra lipo de plena aj viroj.
viandon al armeo. Liveranto. Homo, kiu
Liro. - 1. Antikva kelkkorda instrumento. liveras komerca ojn la interkonsentitaj
2. Emblemo de la poezio: rompi sian liron kondi oj.
esi skribi versojn.
Livreo. Speciala vesto de la servistoj de
Liriko. Poezio, kantanta \ sentojn, l ri uloj, en restoracioj. Komparu:
pentranta la eksteran mondon la la Kostumo, uniformo.
personaj impresoj kaj sentoj de la poeto:
Lodo. Malgranda pezilo = 5 gram.
odo, himno. Lirika. Koncernanta la lirikon,
apartenanta al la liriko: lirika versa o. Logi. 1. Peni altiri per karesa voko, per
io bongusta: logi hundon, logi muson per
Listo. Nomaro, en kiu la nomoj estas
lardo; logi knabon per dol a rigardo. 2.
skribitaj unu sub alia: nomaro: listo de
Altiri, esti interesa, esti dezirinda: La
kandidatoj. Komparu: Registro, tabelo.
koncerto tute ne logas min. Delogi. Logi al
Lito. Meblo por ku i a dorrni: ligna, malbona faro: delogi ies edzinon. Komparu:
metala lito; hotelo kun cent litoj, Lita o. Tio, Tenti.
kion oni metas sur la lito. Litokovrilo Tio,
Logiko. Scienco pri la usta rezonado
per kio oni kovras liton, per kio sin kovras
kaj konkludado. Logika. Konforma al la
persono, ku anta en lito. Litotuko. Granda
logiko. Logike. En logika maniero.
tuko, per kiu oni kovras la matracon.
Logogrifo. Problemo, en kiu el inter-
Litanio. 1. Pre o, konsistanta el longa
miksitaj silaboj oni devas kunmeti la vortojn,
serio de mallongaj alvokoj al Dio, Dipatrino,
al kiuj ili apartenas.
al la sanktuloj. 2. Longa kaj teda nomado:
Oni legis en la kunsido tutan litanion de Lo i. Resti konstante en unu loko: lo i
projektoj. en ambro, en domo, en urbo, en lando. i
o anto. Homo, kiu lo as: Francujo havas
Litargiro ( em.). Plumboksido, flava
39 milionojn da lo antoj. Lo ejo. - 1. Loko,
pulvoro, uzata en la fabrikado de l vitro.
kie oni lo as. - 2. Aro da ambroj,
Litero. iu el la signoj, kiujn oni uzas en prezentanta unu tuton kaj lo ata de unu
la skribado kaj presado, por esprimi la familio. Lo igi. Doni al iu lo pjon, loki iun
en lo ejo. Lo i i. Preni lo ejon, sin loki en
122
lo ejo. Translo i i. Preni alian lo ejon, sin Lonicero (Bot.). Arbeto el la familio de la
loki en alia lo ejo. kaprifoliacoj, uzata por bastonoj, pipaj tuboj
Lo io. Loko por kelke da personoj en (Lonicera).
teatra ambrego, kvaza ambreto kun Lorno. Optika instrumento, konsistanta
flankaj parioj. el longa tubo kun optikaj vitroj e amba
Lojala. Fidela al la estro, al la le oj: ekstremoj, pligrandiganta kaj
lojala subulo, lojala ago. Lojaleco. Eco de pliproksimiganta la objekton: la lorno de
tio, kio estas lojala. Lojale. En lojala Galileo. Lorneto. Optika instrumento,
maniero. konsistanta el du malgrandaj lornoj, uzata
en la teatroj k. t. p.
Lojto (Zool.). Fi o man ebla el la vico de
l ostfi oj (Lota vulgaris). Loto. Objekto (osta kubo, bileto kun
numero k. t. p.), per kiu oni konsultas la
Loko. Parto de la spaco, okupita de
sorton. Loti. Konsulti la sorton per loto.
objekto a destinita por i: loko en la teatro,
loko sur la tablo. Loki. Meti en loko, trovi Loterio. Ludo, kies partoprenantoj
por io lokon: loki keston en la ambro. a etas numeritajn biletojn kaj akiras la
Loka. Apartenanta al loko, ne transpasanta rajton al la gajno, montrota de loto.
la limojn de loko: loka esperantista movado. Lui. Preni objekton por sia uzo, pagante
Disloki. Meti en kelke da lokoj: disloki interkonsentitan sumon por difinita tempo:
meblojn en la ambro. Transloki. Meti en lui ambron por unu monato. Luanto.
alian Iokon. Persono, kiu luas. Luebla. Kiu povas esti
Lokalizi. - 1. Fiksi en unu loko, malhelpi luita. Ludoni. Doni objekton por ies uzo,
ion trapasi la limojn de la loko: lokalizi ricevante interkonsentitan sumon por difinita
brulon. - 2. Determini la lokon: La kuracista tempo. Luprezo. Prezo, por kiu oni luas a
esploro lokalizis la lezon en la dekstra ludonas.
pulmo. Lucerno. Pendanta lampo, kovrita per
Lokomobilo. Vapora ma ino, transport- sferforma klo o.
ebla per radoj. Ludi. Sin okupi por sia propra plezuro a
Lokomotivo. Vapora ma ino, por tiri por plezuro de aliaj, por pasigi la tempon:
vagonojn sur fervojo. ludi keglojn, ludi kartojn, ludi muzikan instru-
menton, ludi rolon en teatro. Ludo. Okupo
Lolo (Bot.). Malbona herbo el la familio
por propra plezuro, por pasigi la tempon.
de l graminacoj (Lolium).
Ludanto. Persono, kiu ludas. Ludema. Kiu
Longa. - 1. Granda en la direkto, amas ludojn, kiu havas inklinon al ludoj.
perpendikulara al la transversa: La bastono Komparu: Amuzi, distri.
estas longa, mallar a peco de ligno. La
Lukso. Mal paremo en la elsperoj por la
strato estas mil metrojn longa. - 2. Multe
vestoj, man o k. t. p.: kortega tukso. Luksa.
da ranta: longa parolado, longa vespero.
Bazita sur lukso, montranta lukson: luksa
Longeco. - 1. Dimensio en la direkto,
lo ejo. Lukse. En luksa maniero.
perpendikulara al la transversa: La longeco
de la trabo superas 6 metrojn. La trabo Lukti. Batali sen armiloj, la difinitaj
bavas 6 metrojn da longeco. - 2. Eco de tio, reguloj, por renversi la kontra ulon.
kio estas longa: La longeco ne estas Luktisto. Homo, kies profesio estas lukti.
ornamo de parolado. Longe. Longan Luli. Balanci infanon, por in dormigi
tempon; multe da tempo: La kunsido da ris Lulilo. Lito por luli.
longe. De longe. De longa tempo: Jam de Lumo. Tio, kio faras la objektojn videblaj:
longe li ne lo as en nia urbo. Longeda ra. la lumo de la suno, la taga lumo. Lumi. Eligi
Kiu da ras longe. Longforma. Kies longeco lumon: La luno lumas malpli hele ol la suno.
multe superas la lar econ: longforma Luma. Kiu lumas. Mallumo. Plena manko
skatolo. Longigi, plilongigi. Fari ion longa, de lumo: En la kaverno regis mallumo.
pli longa. Mallonga. Malgranda en la Lumigi. Fari ion lumanta, liveri al io lumon:
direkto, perpendikulara al la transversa; lumigi ambron per kandelo. Eklumigi.
da ranta malmulte da tempo. Mallongeco. Ekbruligi objekton, aparaton lumigontan:
Eco de tio, kio estas mallonga. eklumigi gasan lanternon.

123
 Lumbo (Anat.). Parto de la korpo inter la Lupo (Zool.). Raba mambesto el la
dorso kaj la malsupra ekstrema membro. familio de l hundoj (Canis lupus).
Lumbriko (Zool.). Artropodo el la klaso Lupolo (Bot.). Multjara vegeta o el la
de l ringvermoj, vivanta en la tero familio de l kanabacoj, uzata en la
(Lumbricus terrestris). fabrikado de l biero (Humulus lupulus).
Luno. Planedo satelito de la tero, Lustro. Kandelingo metala, kristala kun
rondiranta irka i. kelke da bran oj.
Lunatiko. Persono, kiu dum la dormo du metalajn pecojn per
iras kaj agas, kvaza konscia. Luti. Kunigi fandita metalo.
Lundo. Dua tago de la semajno, unua Luterano. Adepto de Luter.
tago post la diman o: festi la lundon = ne
Lutro (Zool.). Raba besto el la familio de
labori lunde, kvaza da rigante la diman an
l musteloj, kun bela pelto (Lutra).
feston.

M
Maco. Plata kuko el nefermentinta pasto, Magnezio ( em.). Mg. emia elemento,
kiun la Hebreoj man as dum la Pasko. blanka metalo.
Ma i. Dispremi per la dentoj, preparante Mahagono. Ru a ligno, uzata por
por la engluto. Rema i. Revenigi el la mebloj.
stomako kaj ree ma i. Rema ulo. Mahometano. Adepto de Mahometo.
Rema anta mambesto: kamelo.
Maizo (Bot.). Herba vegeta o el la familio
Madono. Dipatrino. de l graminacoj; iaj grajnoj estas
Magazeno. Ejo por komerca oj, granda man eblaj (Zea mays).
provizejo, granda butiko. Majo. Kvina monato de l jaro.
Magio. Arto, pretendanta per strangaj, Majesta. Ka zanta plej altan gradon de
misteraj procedoj fari miraklojn: La magio respekto per sia rango, per siaj manieroj:
estis tre atata en la antikva Egipto. Magia. majesta, kiel re o. Majesteco. Eco de tio,
Bazita sur la magio, mirakla. Magiisto. kio estas majesta. Majesto. Titolo de la
Homo, kiu sin okupas per la magio. re oj kaj imperiestroj: Lia Majesto, la re o
Magistro. Homo, posedanta sciencan de Hispanujo. Majeste. En majesta
titolon, pli malaltan ol tiu de la doktoro. maniero.
Magistrato. Urba administrantaro. Majoliko. Griza argilo, el kiu oni faras
Magneto. Fera peco, posedanta la vazojn, kovrante in per kolora emajlo.
kapablon altiri feron kaj kelkajn aliajn Majoro. Oficiro, kies rango estas inter tiu
metalojn. Magneti. Froti feran pecon per de ia kapitano kaj kolonelo.
magneto, por ke anka i fari u magneto. Majstro. - 1. Metiisto diplomita, laboranta
Magnetismo. 1. Parto de la flziko pri la memstare. - 2. Specialisto, perfekte konanta
magnetoj. 2. Besta magnetismo: arto, sian fakon, uanta altan aton.
pretendanta per hipnotigaj procedoj fari la Makarono. Kuko el migdaloj kaj sukero.
homon kapabla legi ies pensojn, vidi, a di
Makaronio. Pasto el tritika faruno, fabrik-
tra la muroj k. t. p.
ata plej ofte en la formo de tubetoj kaj
Magnetizi. Uzi la bestan magnetismon. sekigita.
Magnetizisto. Homo, kies specialo estas
Makleri. Plenumi la taskon de peranto
magnetizi. Magnetizato. Homo, kiun oni
inter la vendanto kaj a etinto. Makleristo.
magnetizas.
Homo, kies profesio estas makleri.
Magnezo ( em.). MgO. Oksido de
Makroskopa. Videbla, esplorebla per
magnezio: blanka, mola, tre malpeza
nearmita okulo, sen mikroskopo: makros-
puivoro, uzata en la medicino.
kopa strukturo, makroskopa anatomio.
124
 Maksimo. Principo, praktika konsilo por estas nutrataj per la lakto de siaj patrinoj:
la vivo, esprimita en mallonga frazo. homo, kato, baleno.
Komparu: Aforismo, moto, proverbo, Mamuto (Zool.). E ropa grandega
sentenco. elefanto de la diluvia epoko (Elephas
Maksimumo. Plej alta grado, kiun io primigenius).
povas atingi: maksimumo de la varmego. Mano (Anat.). Parto de la ekstrema
Maksimuma. De plej alta grado, kiun oni supera membro, konsistanta el la kvin
povas atingi: maksimuma kosto. fingroj kun iliaj radikoj. Manlaboro. Laboro,
Maksimume. Ne pli multe ol: La koncerto plenumata per la manoj. Manplato. Interna
da ris maksimume 2 horojn. supra o de la mano. Manpremo. Premo per
Makulo. Alikolora a malpurigita sur io: la mano, kiel signo de la saluto a adia o:
makulo sur la ha to, makulo sur papera kora manpremo. manumo. Parto de la
folio. Makuli. Kovri per makuloj: makuli maniko e la mano.
veston. Cirka mano. Braceleto. Plenmano.
Makulaturo. Presa o, skriba o, makulita, Tiom, kiom povis enteni fermita mano:
difektita, ta ga nur kiel pakpapero. plenmano da faruno.
Makzelo (Anat.). Osto, kiu portas la Mandareno. Alta ina oficisto.
dentojn: supra kaj malsupra makzelo. Mandato. - 1. Dokumento, per kiu iu
Mal-. Prefikso por derivi vortojn kun rajtigas alian personon agi en sia nomo. - 2.
kontra a senco: longa, mallonga; amo, Dokumento, ordonanta pagi iun sumon da
malamo; helpi, malhelpi. Mala. De kontra a mono, al montrita persono: sendi monon
senco. Male. En kontra a senco, kontra e. per po ta mandato. Komparu: Asigno,
Malakito. Verda tono, el kiu oni faras eko.
vazojn, skatolojn k. t. p. Malakita. El Mandolino. Instrumento kun 4-6 kordoj,
malakito: malakita inkujo. pin ataj per la fingroj, kun duongloba korpo
Malario (Med.). Malsano, karakterizata kaj mallonga kolo.
de atakoj de febro kaj febrotremo. Mane o. Konstrua o kun tera planko, kie
Maleolo (Anat.). Ekstera kaj interna oni instruas la rajd evalojn kaj lernas rajdi.
tubero e la malsupra ekstremo de la kruro. Mangano ( em.). Mn. emia elemento,
Malgra . Prepozicio kun la senco: ne metalo grize-blanka, tre malmola kaj romp-
turnante atenton al io, ne atentante ion: fari ebla.
ion malgra malpermeso. Komparu: Spite. Man i. Ma i kaj gluti nutra on: man i
Malica. ojanta pri malfeli o, panon. Man a o. Tio, kion oni man as.
malsukceso de aliaj. Malice. En malica Man egi. Multe kaj avide man i.
maniero, kun malico. Maliceco. Eco de tiu, Man egulo. Homo, kiu multe kaj avide
kiu estas malica. man as. Man o ambro. ambro, destinita
por la man ado. Man ilaro. Iloj, vazoj, per
Malto, Ek ermantaj kaj sekigitaj grajnoj
kiuj kaj el kiuj oni man as: forkoj, kuleroj,
de l hordeo, sekalo kaj de aliaj graminacoj,
teteroj. Maten-, tag-, vesperman o.
uzataj en la fabrikado de l biero kaj
Man o, kiu havas lokon matene, dum la
alkoholo.
tago, vespere: Ofte la tagman o, t. e. la
Malvo (Bot.). Herba vegeta o el la sam- efa man o okazas vespere kaj la
noma familio, kun grandaj, belaj floroj vesperman o nokte.
(Malva).
Manio. Nenormala, ekstreme forta
Malvacoj (Bot.). Familio de dukotiledonaj inklino al io: La sporto iafofe naskas
multepetalaj vegeta oj: malvo, kotonarbo. manion.
Mamo (Anat). Parto de la brusto, Maniero. - 1. Vojo, metodo, la kiu io
enhavanta la laktajn glandojn: mamo de estas farata: maniero paroli. - 2. Konduto,
palrino, mamo de bovino. Mameto. gestoj en la rilatoj kun aliaj: elegantaj
Malgranda tubero sur la supro de la mamo. manieroj.
Mamnutri. Nutri per sia mamo Mambesto.
Besto, apartenanta al la klaso, kies idoj

125
 Manifesto. Solena komunika o de Margarino. Artefarita butero el besta
regnestro, de efo de politika partio: graso: Ofte oni falsas la buteron, aldonante
manifesto pri amnestio. al i margarinon.
Maniko. Parto de la vesto, kovranta la Mar eno. Apudranda libera parto de
brakon. pa o (de libro a de kajero).
Manipuli. Procedi per la manoj, farante Marini. Konservi en vinagro kun spica oj:
ion, uzante instrumenton. marini haringojn. Marina o. Marinita
Manki. Ne esti, esli en nesufi a kvanto man a o.
malgra la bezono. Manko. Foresto, nesu« Marioneto. - 1. Pupo kun moveblaj
fi a kvanto de io necesa: manko de pano, membroj, movata per nuroj a risortoj. - 2.
manko de laboro. Persono sen karaktero, sen propra volo.
Manometro. Aparato, por mezuri kaj Marko. Germana monero, valoranta 1 fr.
montri la premon de vaporo a gaso. 25 cent.
Manovro. Militista ekzerco, ajniganta Marko. - 1. Signo, montranta la
batalon, militon. posedanton de la signita objekto: marko sur
Mansardo. Subtegmenta ambro, tola o, komerca marko. - 2. Objekto kun
lo ejo. speciala signo: ludmarko, po tmarko.
Marki. Meti markon sur io: marki sian
Mantelo. Vasta vesto, ordinare sen
paka on.
manikoj, kiun oni portas sur la aliaj vestoj.
Komparu: Bluzo, burnuso, kitelo. Markizo. Franca nobelo, inter la duko kaj
princo.
Mantilo. Punta kovra o de la kapo kaj
ultroj, kiun portas la hispanaj virinoj. Marmelado. Fruktoj kuiritaj kun sukero
en densan substancon.
Manufakturo. Fabriko, kie oni produktas
komerca ojn el krudaj materialoj: Marmoro. Malmola kalka tono
manufakturo de tolo. polurebla, el kiu oni faras plankojn,
monumentojn, tupojn, k. t. p. Marmora. El
Manuskripto. Skriba o destinata esti
marmoro: marmora statuo.
legata de multe da personoj, esti presita:
antikva manuskripto; manuskripto skribita Marmoto (Zool.). Mambesto el la familio
per plumo, per ma ino. de l sciuroj (Arctomys marmota).
Maro. Granda akvujo de sala akvo: la Marokeno. Delikata afa a kapra
Norda Maro. Mara. De maro: mara bordo, kolorita ledo.
mara akvo. Apudmara. Kiu estas apud Mar i. Iri per egalaj militistaj pa oj.
maro: apudmara banloko. Maristo. Homo, Mar o. - 1. Regula militista iro. - 2. Melodio,
servanta sur ipo. Markolo. Mallar a la kiu oni mar as.
akvujo, kuniganta du marojn: la Gibraltara Mar alo. Generalo de la plej alta rango;
Markolo. kortegano de alta rango.
Marasmo. Ekstrema malgraseco kaj Marto. Tria monato de l jaro.
perdo de l fortoj, ka zita de malsano a
Martelo. Fera ilo kun ligna tenilo, por
maljuneco: maljunula marasmo.
enigi najlojn, for i feron, k. t. p. Marteli. Bati
Marcipano. Kuko el pistitaj migdaloj kaj per martelo.
sukero.
Martiro. - 1. Homo, kiu suferis terurajn
Mar o. Akvujo de senflua densa akvo turmentojn pro sia religia kredo: kristanaj
kun malseka, mola fundo, konsistanta martiroj. - 2. Homo, suferanta turmentojn:
plejparte el malkomponi intaj vegeta oj. malsanulo martiro.
Mar andi. Disputi pri la prezo, por ricevi Maso (Fiz.). Kvanto da materio de korpo.
pli profitajn kondi ojn: Oni ne marcandas e
Masa o. Premado, frotado de diversaj
ni, la prezoj estas fiksitaj!
partoj de la korpo por kuracaj celoj. Masa i.
Mardo. Tria tago de la semajno: La Fari masa on. Masa isto. Homo, kies
diman on sekvas la lundo kaj mardo. profesio estas masa i.

126
 Masiva. Konsistanta el senintermanka Materio (Fiz.). Tio, kies ekzistadon oni
substanco, sen malplena oj: masiva ekkonas per la kvin sentoj; tio, el kio
braceleto. Komparu: Firma, fortika, solida. konsistas la universo. Materia. El materio,
Masko. Artefarita viza o el pentrita koncernanta la materion: la materiaj
kartono, per kiu oni kovras sian viza on, por objektoj kaj la ideoj.
fari i nerekonebla: la maskoj de la Materialo. Objekto, objektoj, el kiuj per
karnavalo. Maski. - 1. Surmeti maskon: sin laboro oni povas produkti, verki ion:
maski. - 2. Ka i sub trompa ajno: maski materialo por raporto,
siajn intencojn. Senmaskigi. - 1. Demeti Materialismo. - 1. Scienca teorio, la kiu
maskon: sin senmaskigi. - 2. Montri la veran en la universo ekzistas nenio ekster
karakteron de iu, kiu sin maskis: senmaskigi materio. - 2. Celado en la vivo nur al
perfidulon. persona profito kaj utilo. Materialisto.
Masoni. Konstrui el brikoj, tonoj, Adepto, partiano de la materialismo.
kunigante ilin per mortero: masoni muron, Matraco. Granda kuseno, plenigita per
masoni domon. Masonisto. Homo, kies haregoj, per mara herbo, a provizita per
profesio estas masoni. Komparu: Stuki. risortoj, sur kiu oni dormas.
Masto. Longa ligna peco, sur kiu oni Matrico. Formo por reprodukti
pendigas la velojn. Unu-, du-, trimasta. komposta on.
Posedanta unu, du, trimastojn.
Matrikulo. Dokumento numerita,
Mastiko. Substanco solida, por topi atestanta ke la posedanto estas enskribita
Iruojn, kunigi objektojn. Mastiki. topi, en la liston de l' anoj de institucio (hospitalo,
kunigi per mastiko: mastiki fenestran vitron. universitato): studenta matrikulo.
Mastodonto (Zool.). Amerika grandega Matura. - 1. Atinginta la celon, la limon
elefanto de la diluvia epoko (Mastodon de sia evolucio: matura frukto, matura
giganteus). homo. - 2 . Perfekte, suli e esplorita,
Mastro. Posedanto kaj efo de domo, de provita: matura projekto. Mature. En matura
lo ejo, de gastejo: La afabla mastro regalis maniero. Matureco. Eco de tio, kio estas
la gastojn is la mateno. Mastrino. Mastro matura. Maturigi. Fari ion matura: maturigi
virino. Mastrumi. Administri, direkti kiel legomojn per varmigado. Maturi i. Fari i
mastro: mastrumi en sia hejmo. matura.
Ma o. Spaco inter la fadenoj, nuroj de Ma zoleo. Tombo en formo de luksa
reto. konstrua o.
Ma ino. Aparato, ilo anstata anta a Meblo. Movebla objekto por praktika uzo
faciliganta la manan laboron: vaporma ino, en ambro, en lo ejo: ranko, se o. Mebli.
ma ino por kudrado, skribma ino. Provizi per mebloj: mebli sian lo ejon.
Ma inisto. Homo, direktanta ma inon. Meblisto. Homo, kiu faras, vendas meblojn.
Komparu: Aparato, instrumento. Me o. nuro, rubando el kotono a el
Mato. Vulgara kovra o el pajlo, junko, alia sorba stofo, kiun oni metas en lampon,
basto. en la centron de kandelo, por transporti la
Matadoro. - 1. Homo, kies tasko estas bruligatan substancon al la flamo.
mortigi la bovon en la bovbatalo. - 2. Homo Medalo. Malgranda metala disko, kun
eminenta kaj influa, ludanta efan rolon en surskribo, portreto a simbolaj signoj, farita
afero: matadoro de la tuta komploto. por honori faman homon, la reaton, a kiel
Matematiko. Scienco pri la kvantoj, kiuj memora o pri grava fakto.
povas esti mezurataj a kalkulataj. Mate- Medaliono. Juvelo ronda a ovala, en
matika. De matematiko, kiu koncernas la kiu oni portas fotografa on, harojn de amata
matematikon: matematika problemo. persono.
Matematikisto. Homo, kies specialo estas Medio. Loko de ago, de fenomeno;
la matematiko. eksteraj cirkonstancoj de l vivo.
Mateno. Parto de la tago de la levi o de Medicino. Kuracarto. Medicina. De
l suno is la tagmezo. medicino, kiu koncernas la medicinon:
medicina fakultato.
127
 Medikamento. Kuraca rimedo. Melono (Bot.). Sukplena granda frukto
Mediti. Koncentrigi la pensojn sur io, de herba vegeta o el la familio de l
profunde pensi. Meditema. Kiu havas kukurbacoj (Cucumis melo). Akvomelono.
inklinon al meditado. Cucumis citrullus.
Mediumo. Persono, povanta, la la Mem. Pronomo, aldonata al substantivoj
kredo de l spiritistoj, esti peranto inter la a pronomoj, montras insiste, kun
homoj kaj spiritoj. substreko, personon a aferon: persone, ne
iu alia, ne io alia: Tion diris la direktoro
Meduzo. - 1. (Zool.). Speco de polipo
mem. Memmortigo. Mortigo de si mem.
(Medusa). - 2. (Mit.). Monstra virino de la
Memstara. Staranta, aganta mem, sen
greka mitologio, kun serpentoj anstata
helpo de aliaj.
haroj kaj kun kupraj evalaj hufoj.
Membro. - 1. Movebla parto de la korpo,
Medolo. Mola kaj grasa substanco en la
kunigita kun i per artiko: mano, kruro. - 2.
interno de l ostoj.
Ano de societo, partio: Nia societo havas
Me aniko. Parto de la fiziko pri la mov- 500 membrojn. - 3. Necesa parto. ero de
ado kaj la egalpezo. Me anika. - 1. Kiu tuto: membro de aritmetika progresio.
koncernas la me anikon: me anika deman-
Membrano (Anat.). Histo, parto de
do. - 2. Senpensa, a tomata: me anika
organo, havanta la formon de maldika folio:
laboro. Me anike. En me anika maniero.
la muka membrano de stomako.
Me anikisto. Specialisto en la me aniko.
Memori. Konservien la spirito la ideojn,
Me anismo. - 1. Interna aran o de
anta e akiritajn: memori fakton, memori
ma inu a aparato, kiu in movas a
vorton. Memoro. Spirita konservo de ideoj,
produktas laboron: la me anismo de
anta e akiritaj; kapablo memori: lernanto,
horlo o. - 2. Tuta o de la rimedoj, necesaj
posedanta bonan memoron. Memorebla.
por ago a funkcio: la me anismo de la
Kiu povas esti memorata: ne memorebla,
digestado.
malsimpla regulo. Memorinda. Kiu meritas
Mejlo. Mezuro de l interspacoj sur la esti memorata: memorinda fakto.
supra o: La germana mejlo = 7 420 m., la Rememori. Refre igi en sia spirito la
angla = 1 609 m. memoron pri io: rememori la mortintan
Melo (Zool.). Raba mambesto el la patron. Rememorigi. Refre igi en ies spirito
familio de l musteloj (Meles taxus). la memoron pri io: remomorigi ion al iu.
Melankolio. Spirita malsano, Mencii. Diri kelke da vortoj pri io,
karakterizata de konstanta mal ojeco, parolante pri alia temo: La oratoro longe
apatio, inklino al la memmortigo. parolis pri siaj meritoj, kaj e ne menciis la
Melankolia. Mal oja. Melankolie. En kunlaborantojn. Mencio. Vortoj de tiu, kiu
melankolia maniero. mencias: honora mencio en konkurso.
Melaso. Bruna siropa substanco el la Komparu: Citi.
restajo de rafinita sukero. Mendi. Postuli, ke oni faru, alportu. liveru
Meleagro (Zool.). Granda korta birdo el ion, kio ne estas tuj havebla: mendi surtuton
la vico de l kokoj (Meleagris). e tajloro, mendi kotleton en restoracio,
mendi libron en biblioteko. Mendo. Ago de
Meliso (Bot.). Multjara herbo el la familio
de l fabacoj (Melissa officinalis). tiu, kiu mendas. Mendanto. Persono, kiu
mendas.
Melki. Elpremi la lakton el la mamoj de
bruto: melki bovinon. Mensogi. Diri tion, pri kio oni scias, ke i
estas malvera, a nei tion, pri kio oni scias,
Melodio. Intersekvo de tonoj, agrablaj ke i estas vera. Mensogo. Vortoj de tiu,
por la orelo. Melodia. Harmonia, plena de kiu mensogas. Mensoga. Bazita sur
melodio: melodia kanto de la najtingalo. mensogo: mensoga vorto. Mensogema.
Melodie. En melodia maniero. Melodieco. Kiu havas inklinon mensogi. Men ogemo.
Eco de tio, kio estas melodia. Inklino mensogi. Mensogulo. Homo, kiu
Melodramo. Populara dramo kun kantoj amas mensogi, kiu ofte mensogas.
kaj muziko.

128
 Menstruacio. Perioda sangfluo el la :fero, oro. Metala. De metalo, el metalo:
seksaj organoj de l virinoj. metala brilo, metala skatoto. Metalfadeno.
Mento (Bot.). Herba vegeta o el la familio Maldika longa cilindroforma metala peco;
de l labiatoj, enhavanta aroman eteran drato.
oleon (Mentha). Metalurgio. Industrio, produktanta
Mentono. Parto de la viza o sub la metalojn kaj metalajn objektojn.
malsupra lipo. Metamorfozo. Aliformi o: metamorfozo
Mentoro. Gvidanto, konsilanto de junulo. de larvo en insekton, mitologia
metamorfozo.
Menuo. Listo de manga oj, el kiuj
konsistas luksa tag- a verperman o. Metempsikozo. Transmigrado de l'
animoj post la morto el unu korpo en alian:
Meridiano. Granda cirklo de la terglobo,
La antikvaj Egiptanoj kredis je la
trapasanta la polusojn.
metempsikozo.
Merinoso. Hispana afo kun tre delikata
Meteoro. Nelongeda ra fenomeno en la
lano.
atmosfero: ne o, hajlo, ielarko.
Meriti. Dank' al siaj agoj a ecoj akiri la
Meteorologio. Scienco pri la atmosferaj
rajton je io, esti inda je io: meriti honoron,
fenomenoj kaj pri la vetero.
meriti la don, meriti atenton. Merito. Ago,
eco, dank' al kiu oni meritas ion: la meritoj Metio. Manlabora profesio. Metiisto.
de la mortinto. Manlabora profesiisto: tajloro, arpentisto.
Komparu: Okupo, ofico, specialo.
Merizo (Bot.). Arbo el la familio de l
rozacoj (sova a erizo) (Prunus avium). Metodo. Maniero atingi la celon la
difinita plano: scienca metodo, metodo de
Merkredo. Kvara, meza tago de la
edukado.
semajno.
Metro. Internacia mezuro de la longeco,
Merlo (Zool.). Birdo el la vico de l
egala al la 10,000,000-ono de la kvarono de
paseroj (Turdus merula).
l tera meridiano.
Merlango (Zool.). Mara fi o el la familio
Metriko. Scienco pri la ritmo kaj
de l gadoj (Gadus merlangus).
elementoj de l versoj.
Meso. Diservo, dum kiu la pastro oferas
Metronomo. Instrumento, mezuranta la
al Dio la sangon kaj karnon de Kristo en la
rapidecon de la plenumado de muzikaj
formo de pano kaj vino.
verkoj.
Mespilo (Bot.). Arbeto el la familio de la
Metropolo. Lando, urbo, rilate al siaj
pomacoj kun man eblaj fruktoj (Mespitus).
kolonioj: La Anglujo estis iam la metropolo
Mestizo. Ido de l gepatroj, el kiuj unu de Unuigitaj tatoj.
estas blanka kaj la alia indiana.
Mevo (Zool.). Birdo el la vico de l
Meti. Doni difinitan lokon al objekto; J& antaj; i vivas e la bordoj de l maroj
ku igi, sidigi, starigi: meti libron sur tablo, kaj riveroj (Larus).
meti losilon en seruron, meti infanon en
Mezo. Loko, momento, egaldistanca de
liton. Demeti. Meti flanken; metiflanken tion,
du ekstremoj, de du limoj: mezo de ambro,
kion oni havis sur si: demeti apelon.
mezo de tago. Meza - 1. Kiu estas en la
Metafiziko. Filozofio pri la esenco, mezo: meza strato. - 2. Ne supera, ne
ka zoj kaj le oj de la materia kaj spirita malsupera: meza kvatito. Meze. - 1. Ne
mondo, neesploreblaj per la metodoj de la supere: meze bona. - 2. Meze de. En la
pozitivaj sciencoj. mezo de: meze de la ambro. Mezaj
Metaforo. Stila figuro, bazita sur la jarcentoj. Epoko inter la falo de la
simileco de la objektoj a ideoj: tona koro. Okcidenta Roma Regno kaj la malkovro de
Metafora. Bazita sur metaforo: metafora Ameriko. Meznombro. Nombro, montranta
esprimo. Metafore. En metafora maniero. la plej oftan kvanton de okazoj: La
Komparu: Alegorio. meznombro de la vizitantoj de l ekspozicio
Metalo. emia elemento, posedanta ne superis 1000 personojn. Tagmezo. La
specialan brilon, bone kondukanta la horo 12 de la tago. Noktomezo. La horo 12
varmon kaj elektron, fandebla kaj for ebla de la nokto. Komparu: Centro.
129
 Mezalianco. Edzi o kun persono de unu objekton anstata alia: Oni iafoje
malpli alta klaso. miksas la vortojn: «flegi » kaj « varti »,
Mezuri. Determini la grandecon de io, kvankam ilia senco estas tute malsama. La
in komparante kun objekto de difinita fratoj Petro kaj Johano e tas tiel similaj, ke
grandeco: mezuri drapon, mezuri kampon, oni ofte miksas ilin. Miksado. Agoj de tiu,
mezuri tempon. Mezuro. Ago de liu, kiu kiu miksas. Miksa o. Io konsistanta el
mezuras: La surtuto estas tro longa, ar la miksitaj objektoj: miksa o de akvo kaj
mezuro estis malzorge farita. Mezurilo. vinagro. Almiksi. Aligi per mikso: almiksi
Objekto, per kiu oni mezuras: metro, funto, kreton al sukero.
litro. Termezuristo. Homo, kies profesio Mil. 1000; dekfoje cent: mil soldatoj.
estas mezuri la teron (kampojn, vojojn, Jarmilo, miljaro. Milo da jaroj.
k. t. p.). Milda. Neekscitanta la sentojn, agrabla:
Mi. Pronomo de la unua persono de l milda vetero. Mildigi. Fari ion milda: mildigi
ununombro. akran guston de medikamento. Komparu:
Miasmo. Malsanigaj vapora oj; Kvieta, trankvila, serena.
malsanigaj substancoj, bakterioj en la aero. Milio (Bot.).Herba vegeta o el la familio
Mia i. Eligi sonon kiel la kato: La kato de l graminacoj kun malgrandaj rondaj
mia as, la hundo bojas. grajnoj (Panicum miliaceum).
Mielo. Dol a suko, kiun la abeloj su as Miliardo. 1,000,000,000; mil milionoj.
el la floroj. Mielkuko. Kuko, farita el faruno Milicio. Nekonstanta militistaro el
kaj mielo. civitanoj, alvokataj al la armiloj nur dum la
Mieno. Esprimo de la viza o: gaja milito.
mieno, kolera mieno. Miligramo. Milono de gramo.
Migdalo (Bot.). Frukto de l migdalarbo. Milimetro. Milono de metro, dekono de
Migdalarbo. Arbo el la familio de l centimelro.
amigdalacoj; iaj fruktoj enhavas grasan Miliono. 1,000,000; mil miloj.
oleon, uzatan en la medicino kaj ili mem
Militi. Batali per armitaj manoj kontra
estas uzataj en sukera oj (Amygdalus
fremda popolo a kontra malamika partio
communis).
de l propra popolo: La antikvaj Grekoj longe
Migri. Iri de unu loko al alia militis kontra la Persoj. Milito. Batalado de
malproksima, ne havi konstantan lo lokon: militanto. Milita. Kiu koncernas la militon.
migrantaj birdoj, migrantaj popoloj. Militisto. Homo, kies profesio estas militi,
Enmigranto. Homo, kiu translo i as en soldato. Militistaro. Armeo. Militestro.
fremdan landon. Elmigranto. Homo, efo de armeo. Militkaptito. Homo,
forlasanta sian patrujon por translo i i en malliberigita de malamikoj dum milito.
fremdan landon. Komparu: Vagi.
Milvo (Zool.). Raba birdo el la familio de
Mikrobo. Bakterio, ka zanta malsanon. l falkoj (Milvus).
Mikrofono. Elektra aparato, plila tiganta Mimiko. Arto prezenti siajn pensojn kaj
malfortajn sonojn. sentojn per la esprimo de la viza o, per
Mikrometro. Instrumento por mezuri tre gestoj kaj movoj de la korpo. Mimika.
malgrandajn objektojn. Esprimanta per la mimiko: mimika lingvo.
Mikroskopo. Optika instrumento, Mimike. En mimika maniero, per mimiko.
pligrandiganta observatan objekton, tro Mimikisto. Homo, kies specialo estas la
malgrandan por esti vidata per nearmita mimiko.
okulo. Mikroskopa. - 1. Farata per la Mimozo (Bot.). Brazilia vegeta o kun tre
mikroskopo: mikroskopa esploro. - 2. Tre bentemaj folioj (Mimosa).
malgranda, videbla nur per la mikroskopo: Mino. Subtera o, en kiu estas metita
mikroskopa esta o. eksploda substanco. Minejo. Subtera loko,
Miksi. - 1. Intermeti kelke da objektoj kie oni elfosas metalojn, karbon, k. t. p.,
a iliajn erojn: miksi kartojn, miksi akvon aran ante minojn.
kun vino. - 2. Preni, kompreni, rekoni
130
 Minaci. Per gestoj a vortoj konigi al iu, impreso de tiu, kiu miras. Mirinda. Kiu
ke oni volas fari al li malbonon, lin puni: La indas miron. Mirigi. Ka zi ies miron.
patro minacis la malobean knabon per Mirabelo. Malgranda, flava pruno.
bastono. - 2. Esti proksima, esti kredebla
Miraklo. Supernatura fakto, fenomeno,
(pri malfeli o, malsukceso): La vetero estas
kontra a al la le oj de l naturo. Mirakla.
nekonstanta, minacas nin fulmotondro.
Supernatura, kontra a al la le oj de l
Minaco. Ago, vortoj de tiu, kiu minacas.
naturo, eksterordinara. Mirakle. En mirakla
Minareto. Turo de mahometana templo, maniero, per miraklo.
de kies balkono oni alvokas la Turkojn al la
Mir o. Malmoli inta rezino de kelkaj
pre ado.
arabaj kaj afrikaj arboj, uzata en la
Mineralo. Korpo, trovi anta en la tero a fabrikado de l parfumoj.
sur ia supra o, produktita nek de besta nek
Miriado. Granda, nedifinita nombro:
de vegeta organismo: fero, kreto. Minerala.
miriadoj da steloj.
El mineralo, kiu koncernas mineralon:
minerala regno. Miriametro. Dek mil metroj.
Mineralogio. Scienco pri la mineraloj. Miriapodoj (Zool.). Klaso de artropodoj,
Mineralogiisto. {nun: mineralogo} Special- kies korpo konsistas el tre multenombraj
isto en la mineralogio. segmentoj (Miriapoda).
Miniaturo. - 1. Malgranda akvarela Miristikacoj (Bot.). Familio de
portreto sur eburo, sur pergameno. - 2. Mal- dukoliledonaj multepetalaj vegeta oj:
granda objekto, kiu estas kvaza repro- muskato.
dukto de granda je pli malgranda skalo. Mirmekofago (Zool.). Sendenta
Minimumo. Plej malalta atingebla grado: mambesto de la Suda Ameriko, sin nutranta
minimumo de necesa mono. Minimuma. per formikoj (Myrmecophaga).
De plej malalta atingebla grado. Mirmeleono (Zool.). Insekto el la vico de
Ministro. Alta tata oficisto, l retoflugilaj (Myrmeleon formicarius).
administranta unu el la sekcioj de la tataj Mirto (Bot.). Arbeto kaj arbo el la familio
aferoj: ministro de la eksteraj aferoj. de l mirtacoj, kun bonodoraj brilaj folioj
Ministraro. Ministroj, kune administrantaj (Myrtus communis).
taton. Mirtacoj (Bot.). Familio de dukotiledonaj
Minio ( em.). Miksa o de plumboksido multepetalaj vegeta oj: mirto.
kun plumbhipoksido; flave-ru a pulvoro, Mirtelo (Bot.). Malalta arbeto el la familio
uzata kiel farbo. de l vakciniacoj kun nigraj bongustaj beroj
Minuso. Matematika signo, montranta (Vaccinium myrtitlus).
negativan kvanton; matematika signo de la Misalo. Meslibro.
substrahado (deprenado). Misio. - 1. Komisio, por disvastigi la
Minuto. - 1. Sesdekono de la horo. 2. kristanismon kaj civilizacion inter sova uloj.
Sesdekono de la grado (mezuro de l - 2. Grava komisio.
anguloj). Mistero. Fakto, dogmo, kiu ne povas esti
Miogalo (Zool). Mambesto el la vico de l esplorita, komprenita de la homa intelekto:
insektoman aj (Myogate). la misteroj de la naturo. Mistera. Entenanta
Miopa. Kiu vidas nur de proksime, ar lia misteron.
okulo havas tro grandan optikan forton. Mistifiki. Trouzi ies kredemon, por lin
Miopeco. Stato de tiu, kiu estas miopa. moki. Mistifiko. Ago de tiu, kiu mistifikas.
Miopulo. Homo miopa. Mistiko. Religia medito, kondukanta is
Miozoto (Bot.). Vegeta o, nomata en la la ekstazo kaj havanta kiel celon ekkoni la
popola lingvo: « ne forgesu min », misterojn de Dio kaj de la postmorta vivo.
kreskanta apud mar oj, riveretoj (Myosotis) Mistika. Kiu koncernas la mistikon, bazita
Miri. Havi la senton, la impreson, kiun sur la mistiko.
ka zas io neatendita, stranga, Mito. Fabela rakonto pri antikvaj dioj de
eksterordinara, nova: Mi miras, ke vi ne idolanoj.
respondis mian leteron. Miro. Sento,
131
 Mitologio. Scienco pri la mitoj. Mola. Facile cedanta al premo: mola
Mitro. Kovra o de la kapo de l episkopoj argito, mola koro. Moleco. Eco de tio, kio
por solenaj okazoj. estas mola. Mola o. Mola objekto, mola
parto de objekto: mola o de pano. Moligi.
Mitulo (Zool.). Speco de man ebla
Fari ion mola. Moli i. Fari i mola. Malmola.
molusko (Mytitus edulis).
Malfacile cedanta al premo a tute ne
Mizero. Stato inda de kompato per cedanta al premo. Malmoligi. Fari ion
ekstrema malri eco a malfeli o. Mizera. malmola. Malmoli i. Fari i malmola.
Kiu estas en mizero. Mizere. En mizera
Molekulo. Plej malgranda ero de emia
maniero. Mizerulo. Homo mizera.
korpo, povanta ekzisti kaj havanta la ecojn
Mnemoniko. Arto helpi la memoron kaj de la tuto. Komparu: Atomo.
in perfektigi.
Molibdeno ( em.). Mo. emia
Mobilizi. Fari militistaron batalpreta. elemento, brila blanka metalo, facile
Mobilizo. Agode tiu, kiu mobilizas. rompebla.
Modo. - 1. Neda ra moro pri la societaj Molusko (Zool). Molkorpa besto; tipo de
rilatoj, pri la maniero sin vesti: apelo la la bestoj, pli simplaj ol la artropodoj: heliko,
tasta modo. La modo postulas, ke oni ne limako.
venu al balo pli frue, ol iuj jam estas tie. -
Momento. Tre mallonga tempo: Atendu
2. (Gram.). Maniero, en kiu la verbo
unu momenton!
esprimas agon a staton: indikativo,
kondi a modo, u-modo. Mono. Stampita metalo a papero, kiel
pagrimedo. Mona. Kiu koncernas la monon:
Modelo. - 1. Objekto, kiun oni
monaj aferoj. Monero. Aparta mona peco:
reproduktas per imitado: modeto de
ora monero. Monujo. Sako, saketo por
broda o, modelo de ma ino, modeto de
mono.
pentristo. - 2. Io perfekta: modelo de
honesteco. Modela. Imitinda, perfekta: Monado. La Leibniz, sensubstanca
modela konduto. Modeli. Fari modelon el esta o, el kiuj konsistas la universo.
argilo, gipso k. t. p. Komparu: Ekzemplo. Mona o. Homo, apartenanta al religia
Modera. Ne tro granda, ne tro societo, urpromesinta seksan purecon kaj
postulema, ne ekstrema: modera man ado, pian servon al Dio: dominikano,
modera prezo, modera politika partio. franciskano. Mona ejo. Domo de mona oj.
Modere. En modera maniero. Modereco. Mona ino. Virino, apartenanta al religia
Eco de tio, kio estas modera. Moderigi. societo, urpromesinta seksan purecon kaj
Fari ion modera: moderigi ies fervoron. pian servon al Dio. Mona inejo. Domo de
mona inoj.
Moderna. Nuntempa, de nia epoko:
moderna poezio. Monar o. Sedenpenda regnestro:
imperiestro, re o, princo. Monar isto.
Modesta. Havanta malaltan opinion pri
Partiano de nelimigita povo de regnestro.
siaj scioj, virtoj, meritoj, k. t. p.: Vere granda
homo estas iam modesta. Modesteco. Monato. Dekduono de la jaro: januaro,
Eco de tiu, kiu estas modesta. aprilo.
Malmodesta. Havanta tro altan opinion pri Mondo. - 1. Tuta o de tio, kio ekzistas,
si mem. Malmodesteco. Eco de tiu, kiu universo. - 2. La tero, kiel lo loko de l
estas malmodesta. Komparu: Humila. homoj.
Modifi. Aliigi ion, ne an ante ian Monedo (Zool.). Malgranda birdo el la
esencon: modifi projekton. familio de l korvoj (Corvus monedula).
Moduli. La tigi kaj malla tigi la vo on, Monitoro. Malalta batal ipo, forte irmita
nuanci. per kirasoj.
Moki. Ridindigi per mal ata erco: moki Monogramo. Figuro, arte kunmetita el la
e la plej sanktajn aferojn. Moko. Vortoj de komencaj literoj de l nomo kaj anta nomo.
tiu, kiu mokas. Moka o. Mokanta erco. Monoklo. Okulvitro por unu okulo.
Mokulo. Homo, kiu havas la inklinon moki.
Mokema. Havanta la inklinon moki.
132
 Monologo. Sceno, en kiu aktoro estas Morga . En la plej proksima tago post la
sola kaj parolas al si mem. nuna. Postmorga . Post du tagoj.
Monomanio. Spirita malsano, en kiu unu Mor elo (Bot.). Man ebla fungo el la
ideo plene absorbas la intelekton. familio de l sakfungoj (Morchella).
Monopolo. - 1. Privilegio, donanta al Morti. esi vivi, perdi la vivon: iuj
unu persono a kompanio ekskluzivan homoj mortas. Morto. Perdo de la vivo.
rajton vendi a fabriki ion. - 2. Ekskluziva Mortinto. Homo, kiu mortis: Pri la mortintoj
rajto. diru bonon a nenion (latina proverbo).
Monoteismo. Kredo je unu sola Dio. Mortema. Kiu devas morti pli a malpli
balda , kiu ne posedas la senmortecon: La
Monoteisto. Kredanto je unu Dio.
dioj kaj la mortemaj homoj. Mortulo.
Monstro. Esta o,de la naski o diferenca Mortema homo: i tiu mondo de la mortuloj.
de la aliaj esta oj de la sama speco; esta o Mortigi. Senigi iun je la vivo: mortigi
tre malbela. Monstra. De monstro, tre sova an beston. Senmorta. Kiu neniam
malbela. mortas: senmorta Dio. Senmorteco. Eco de
Monto. Natura alta o de la tero: tio, kio estas senmorta.
Everesto. Monteto. Natura malgranda Mortero. Miksa o de kalko kun sablo, per
alta o de l tero. Montano. Lo anto de kiu oni kunigas la brikojn. Komparu:
montoj. Montaro. Aro de montoj, Cemento, stuko.
prezentanta unu tuton kaj havanta komunan
Moruo (Zool.). Mara fi o el la familio de l
nomon: Alpoj. Intermonto. Mallar a kaj
gadoj (Gadus morrhua).
profunda valo inter montoj a tonegoj:
Termopiloj. Moruso (Bot.). Arbo el la familio de l'
moracoj; la folioj de la blanka moruso estas
Montri. Fari ion videbla por la okuloj:
uzataj por nutri la silkajn ra pojn (Morus
montri sian novan apelon, montri al iu la
alba).
vojon, montri kura on. Montri i. Fari i
videbla por la okuloj, fari i klara: Balda Mosko. Aroma substanco, ekstraktata el
montri is, kiu estas prava. surventraj glandoj de duhufulo, vivanta en la
Meza Azio.
Monumento. Verko de la ar itekturo a
skulptarto, por transdoni al la posteuloj Moskeo. Mahometana templo.
memoron pri granda homo, pri glora ago. Moskito (Zool.). Malgranda duflugila
Mopso (Zool.). Speco de ambra hundo insekto, turmentanta la homojn kaj bestojn
kun granda kapo kaj mallonga korpo. per etaj pikoj.
Moro. enerala maniero de popolo, Mosto. Nefermentinta vino, suko
lando, provinco agi kaj konduti en la societa elpremita el la vinberoj.
vivo: La civilizacio nobligas la morojn. Mo to. Honora titolo, uzebla por iuj
Moracoj (Bot.). Familio de dukotiledonaj rangoj: Via sinjora mo to, lia re a mo to.
senpetalaj vegeta oj: figarbo, moruso. Moto. Frazo, citita el ia a toro kaj metita
Morala. Konforma, akordi anta kun la anta verko a artikolo por esprimi ian
bonaj moroj, devoj kaj virtoj. Morale. En efan ideon. Komparu: Aforismo,
morala maniero. Moraleco. Eco de tio, kio maksimo, proverbo, sentenco.
estas morala. Komparu: Etiko. Motivo. Ka zo de ago, de konduto:
Morbilo(j) (Med.). Infekta malsano de koleri sen motivo. Motivi. Prezenti motivojn,
infanoj, karakterizata de febro kaj de ru aj klarigi per motivoj: nemotivita postulo.
makuloj de la ha to, precipe de l viza o. Motoro. Ma ino, per kiu iu ajn forto
Mordi. Siri, vundi per la dentoj: mordi produktas me anikan laboron: gasa motoro,
panon. La hundo ne mordas sian sinjoron. elektra motoro.
Mordema. Kiu amas mordi: mordema Movi. Transigi korpon en alian lokon ;
hundo. an i la lokon de korpo rilate al korpo
Morfino. Alkaloido de l opio, kvietiganta fiksita: movi veturilon. Movo. Ago de tiu, kiu
la dolorojn kaj dormiganta, uzata precipe movas. Movi i. angi la lokon de la propra
por subha taj injektoj. korpo rilate al korpo fiksita. Movi ema. Kiu

133
volonte, facile movi as: movi ema besto. sonon: murmureti al ies orelo. La folioj,
Senmova. Kiu tute ne movi as. skuataj de delikata vento, murmuretas.
Mozaiko. Speco de pentra o, farita el Muso (Zool.). Malgranda mambesto el la
kunmetitaj diverskoloraj tonoj, lignaj pecoj, vico de l mordantaj (Mus).
k. t. p. Musko (Bot.). Granda klaso de l
Mucida. Havantala malagrablan guston kriptogamoj kun trunketoj kaj folioj
kaj odoron, kiun la nutra oj ricevas en (Muscus).
malseka a neaerumata loko. Muskato (Bot.). Arbo el la familio de la
Mueli. Pecetigi, pulvorigi la grenon fari miristikacoj, el kies nuksoj kaj floroj oni
farunon. Muelejo. Loko, kie oni muelas. ekstraktas bonodoran oleon (Myristica
Muelisto. Homo, kies profesio estas mueli. fragrans).
Mufo. Cilindroforme kunkudrita pelta Muskedo. Peza pafilo, kiun oni apogis
peco por varmigi la manojn. dum la pafado sur forko.
Mu i. Eligi tre fortan kaj akran tonon, kiel Muskolo. Organo, konsistanta el karnaj
la ventego, maraj ondoj, k. t. p. fibroj kaj plenumanta la movojn de l bestoj.
Muko. Densa, glua fluida o, produktata Muslino. Plej malpeza teksa o, kotona,
de la samnomaj membranoj de la besta kaj lana.
homa organismo. Mustardo. Spica o el sinapo kaj vinagro.
Mulo (Zool.). Ido de azeno kaj evalino Mustelo (Zool.). Raba mambesto (nomo
(Equus mulus). de la familio) (Mustela).
Multe. Granda nombro, granda kvanto: Mu o (Zool.). Insekto el la vico de l
multe da homoj, multe da akvo. Multa, duflugilaj, grandanombre vivanta en la
multaj. Granda kvanto de samspecaj lo ejoj, staloj. (Musca; la plej konata speco
objektoj, diferencantaj per siaj ecoj: Multaj musca domestica = hejma mu o).
bestoj posedas voston. Plimulto. Pli granda
Muta. - 1. Kiu ne posedas la parolkapa-
parto; partio posedanta pli grandan kvanton
blon: surda kaj muta de la naski o. - 2. Kiu
da vo oj: La plimulto vo donis kontra la
ne povas paroli de emocio: muta de teruro.
projektoj. Multobligi. Pligrandipi, aldonante
Mutigi. Fari iun muta. Muti i. Fari i muta.
multfoje la saman kvanton. Malmulte. Mal-
Mutulo. Homo muta.
granda nombro, malgranda kvanto.
Mutualismo. Sistemo, celanta forigi la
Multipliki. Multobligi: multipliki 5 per 3.
profitojn de l perantoj kaj entreprenistoj per
Mumio. Kadavro, konservita per la kompanioj de l konsumantoj.
enbalzamigo: egipta mumio.
Muzo. iu el la na grekaj diinoj de la
Municio. Militaj provizoj, precipe la pulvo sciencoj a artoj: Uranio estis la muzo de l
kaj kugloj. astronomio.
Munti. Kunmeti ma inon sur la loko, kie Muzeo. Granda kolekto de sciencaj a
i devas funkcii. Muntisto. Homo, kies artaj objektoj.
profesio estas munti.
Muziko. Arto kombini la sonojn en
Muro. Masona o, servanta kiel flanko de maniero, agrabla por la orelo. Muzika. De
domo, por apartigi au dividi teran spacon. muziko, kiu rilatas la muzikon: muzika
Murmuro. Malla ta bruo de multe da instrumento. Muzikema. Kiu amas la
personoj, kiuj parolas samtempe; sono, muzikon. Muzikisto. Homo, kies profesio
montranta malkontentecon. Murmuri. Eligi estas la muziko.
murmuron. Murmureti. Paroli malla te, por
ne esti a data; eligi malla tan malklaran

N
N. Fleksio de l akuzativo: patron, bonajn, Nacio. Aro de homoj, lo antaj la saman
min. teritorion kaj havantaj komunan devenon kaj

134
lingvon. Nacia. De nacio, kiu koncernas Natro ( em.). NaHO. Hidratode natrio,
nacion: nacia karaktero, nacia lingvo. tre forta alkalio, multe uzata por industriaj
Nacieco. Eco, ecoj karakterizantaj nacion. celoj.
Internacia. Komuna por kelke da nacioj, Natrio ( em.). Na. emia elemento,
por multaj nacioj: internacia juro. alkalia metalo; al iaj saloj apartenas
Nadiro (Astr.). Punkto de la iela sfero, natriklorido.
kiun trafus rekta linio, pasanta de la punkto, Naturo. - 1. Tuta o de la objektoj, kiuj
kie ni estas, tra la centro de la tero. efektive ekzistas: La tri regnoj de la naturo:
Nafto. Kruda petrolo, trovata en Ka kazo la bestoj, la vegeta oj kaj la mineraloj. 2.
kaj Ameriko. Kunnaslataj ecoj, esencaj ecoj de esta o: la
Naftalino ( em.). Solida karbonhidrato homa naturo. Natura. Kreita de la naturo,
de forta odoro, uzata kontra la tineoj. normala, ne artefarita: natura floro. Nature.
En natura maniero.
Na i. Sin movianta en sur a en akvo,
en fluida o. Naturalismo. - 1. Filozofia doktrino,
atribuanta al la naturo la esencon de ia
Naiva. Kredema kaj malka ema, kiel
ekzisto. - 2. Realismo en la arto kun prefero
infano. Naive. En naiva maniero. Naivulo.
pentri la fizikan kaj moralan malbelon.
Homo naiva.
Na zo. Malagrabla sento de l' vomonto.
Najado. Greka diino de la akvoj.
Na zi. Ka zi na zon.
Najbaro. Homo, nacio, lo anta apude:
Navo. Meza parto de templo. Komparu:
La Hispanoj kaj Portugaloj estas najbaroj.
Transepto.
JSajbaro, lo anta en apuda bieno. Najbaro,
lo anta en apuda cambro. Najbara. Navigi. Veturi, voja i sur akvo.
Lo anta, estanta apude: najbara lando. Navigado. Veturado, voja ado. sur akvo.
Najlo. Akrepinta fera a ligna maldika Navigacio. Navigado.
peco, per kiu oni fiksas a sur kiu oni Nazo (Anat.). Superstaranta parto de la
pendigas objektojn. Najli. Fiksi per najlo. viza o inter la bu o kaj la frunto; flarorgano.
Najlotirilo. Ilo, por eltiri najtojn. Naztuko. Malgranda tuko por vi i la nazon.
Najtingalo (Zool.). Kantobirdo el la Nazumo. Okulvitroj, kiujn risorto tenas sur
familio de l turdoj (Luscinia). la nazo.
Nankeno. Kotona flava teksa o. Ne. Partikulo, esprimanta foreston,
mankon de ago, de eco: ne ami, ne bona.
Napo (Bot.). Vegeta o el la familio de la
kruciferoj, kuliurata en ardenoj (man a o) Nebulo. Densaj, videblaj vaporoj super
kaj kampoj (pa ta o) (Brassica napus). la Wo.
Narciso (Bot.). Bulba vegeta o el la Necesa. Kiun oni absolute bezonas: La
familio de l amarilidacoj kun belaj aero estas necesa por iu vivanta esta o.
bonodoraj blankaj floroj (Narcissus). Neceso. Absoluta bezono. Necesejo. Loko,
kie oni kakas kaj pisas.
Narkoti. Fari nesentema, dormigi per
medikamentoj: sin narkoti per la morfino. Negativa. Prezentanta rezultaton, kiun
Narkota o. Narkotanta medikamento. oni ricevas, deprenante kvanton pli grandan
de malpli granda: 5 7 = - 2; - 2 estas
Narvalo (Zool.). Mara mambesto el la
nombro negativa.
familio de l delfenoj, kun tre longa (2-3 m.)
dento de la supera makzelo. (Monodon Negli o. Hejma vesto, kiun oni portas
monoceros). post la levi o kaj anta ku i o.
Naso. Ilo por fi kapto, konsistanta el Negoco. Afero, entrepreno, kies celo
konusforme kunplektitaj vergoj. estas mona profito. Komparu: Komerco.
Naski. - 1. Produkti idon: La geedzoj Ne o. Glacii intaj akvaj vaporoj, falantaj
naskis kvin infanojn. - 2. Ka zi: naski teren. Ne i. Fati (pri la ne o): La tutan
disputojn, naski malpacon. Naski i. Veni en nokton ne is.
la mondon (pri ido): Zamenhof naski is en Nek. Konjunkcio kun la senco: kaj ne: Li
la jaro 1859. ne kantas nek ludas.

135
 Nekrologo. Artikolo kun sciigo pri us Ne trala. - 1. Ne partoprenanta en
mortinta persono kaj mallonga priskribo de batalo, en disputo de du partioj: resti
ia vivo. ne trala. 2. ( em.). Nek acida, nek
Nektaro. Trinka o de l dioj; tre bongusta alkalia: ne trala solva o.
trinka o. Nevo. Filo defrato a de fratino. Nevino.
Nenia. Nea adjektiva pronomo de l Filino de frato a de fratino.
kvalito: Kian vinon vi deziras: blankan a Ni. Pronomo de la unua persono de la
ru an? Dankon, nenian. multenombro.
Nenial. Pro neniu ka zo. Ni o. Kava o en muro por statuo, por lito.
Neniam. En neniu tempo. Komparu: Alkovo.
Nenie. En neniu loko: Nenie oni Nigra. Havanta la plej malhelan koloron,
matenman as tiel abunde, kiel en Anglujo. la koloron de la fulgo. Nigro. La nigra
koloro. Nigreco. Eco de tio, kio estas nigra.
Neniel. En nenia maniero.
Nigrigi. Fari ion nigra: nigrigi grizajn harojn.
Nenies. De neniu, apartenanta al neniu: Nigri i. Fari i nigra.
nenies konsilojn.
Nihilismo. Doktrino, neanta iun kredon
Nenio. Nea substantivo pronomo por kaj celanta detrui la ekzistantajn le ojn kaj
objektoj, aferoj, ideoj: Li man is nenion. ordon.
Nenio povas konsoli la patrinon post la
Nihilisto. Adepto de la nihilismo.
morto de la filo.
Nikelo ( em.) Ni. emia elemento,
Neniom. Nenianombro, nenia kvanto;
metalo tre similanta la ar enton kaj uzata
nenian nombron, nenian kvanton (malofte
por kuirvazoj, moneroj, k. t. p.
uzata).
Nikotino. Alkaloido de la tabako.
Neniu. - 1. Nea pronomo persona
substantiva: Kiu venis? Neniu venis. - 2. Nikso. Spirito de l akvoj.
Nea adjektiva pronomo: Neniun helpanton Nimbo. A reolo.
plu mi deziras. Nimfo. Duondiino eterne juna: nimfo de l
Neologismo. Nova vorto a esprimo. arbaroj, de la montoj.
Nepo. Filo de filo a de filino. Nepino. Nivelo. Alteco de horizontala ebeno:
Filino de filo a de filino. 1000 metrojn super la nivelo de la oceano.
Nepotismo. Trouzo de sia povo, por Niveli. Ebenigi la dezirata nivelo. Nivelilo.
doni oficojn al siaj samfamilianoj. Instrumento por determini, u surfaco estas
ebena kaj horizontala.
Nepre. En maniero neevitebla, absolute
necesa: Por vivi oni nepre devas man i. Nizo (Zool.). Raba birdo et la familio de l
falkoj (Nisus communis).
Nervo (Anat.). Blanka fadenforma
organo, servanta kiel kondukilo por la Nj. Sufikso por derivi virinajn karesajn
sentemo kaj movado de l bestoj. Nerva. De nomojn: Anjo, onklinjo.
nervo, koncernanta la nervojn: nerva Nobelo. Homo, kiu per la naski o a per
malsano. favoro de la regnestro uas specialajn
Nesto. Konstrua o, kiun faras la birdoj. privilegiojn a nur posedas honoran titolon,
kelkaj insektoj kaj fi oj, por tie lo i, meti la distingantan lin de la aliaj klasoj. Nobeleco.
ovojn kaj kovi la idojn. Eco de tiu, kiu estas nobelo. Nobelaro.
Klaso de ia nobeloj. Nobela. Posedanta
Neto. Definitive redaktita skriba o sen
nobelecon. Nobeligi. Fari, proklami iun
korektoj kaj makuloj. Malneto. Skriba o ne
nobela.
definitive redaktita kun korektoj kaj makuloj.
Nobla. Distingi anta per siaj altaj moralaj
Ne ralgio. Forta doloro de nervo.
kvalitoj: nobla koro. Nobleco. Eco de tio,
Ne tra (Gram.).Nek aktiva, nek pasiva; kio estas nobla. Noble. En nobla maniero.
nek vira, nek virina: ne tra verbo, ne tra
Nodo. Duobla kunkruci o de du
sekso.
kunligitaj fadenoj, nuroj. Komparu: Banto.

136
 Nokto. Tempo, dum kiu la suno estas Nova. us farita, us aperinta, ankora
sub la horizonto; tempo de la subiro is la ne uzita, malmulte uzita, anta e ne konata:
levi o de lasuno. Nokta. De nokto, kiu nova vesto, nova libro, nova kontinento.
koncernas nokton. Nokte. Dum la nokto. Nova o. Nova objekto, nova sciigo: Kara
Noktomezo. Horo 12 vespere. Tagnokt- amiko, jam de longe mi ne havis nova ojn
egaleco. Tempo de la jaro, kiam la tagoj kaj de vi. Noveco. Eco de tio, kio estas nova:
noktoj estas egalda raj. La noveco de la afero devigas nin esti
Noktuo (Zool.). Raba birdo el la familio singardaj. Malnova. Anta longe farita,
de l strigoj (Athene noctua). aperinta; multe uzita; de longe konata:
malnova apelo, malnova verko, malnova
Nomo. Vorto, uzata por distingi objekton
mondo. Komparu: Juna, fre a.
a personon de aliaj objektoj a personoj:
Adamo donis nomojn al iuj bestoj. Nomi. - Novelo. Mallonga literatura verko,
1. Determini per nomo: li estas nomata skizanta per karakterizaj trajtoj fakton de la
Petro. - 2. Doni nomon: La gepatroj nomis vivo, econ de karaktero: « Diversa oj » de
sian filinon Margareto. Nomaro. Tabelo de Lallemant kaj Beau estas kolekto de noveloj
nomoj: nomaro de la membroj de societo. tradukitaj el la franca lingvo.
Samnoma. Havanta la saman nomon. Novembro. 11-a, anta lasta monato de
Nomado. Homo, popolo, ne havanta la jaro.
konstantan lo lokon: la nomadoj de Afriko. Novico. - 1. Persono, restanta en mona-
Nombro. Unuo a ditinita kvanto da ejo, por pasigi tie la tempon de la provo. -
unuoj: Dudek du estas para nombro, tridek 2. Homo ankora nesperta en profesio, en
kvin nepara. Multenombro. Gramatika okupo. Noviceco. Stato de tiu, kiu estas
formo, montranta pli ol unu objekton: patroj. novico.
Ununombro. Gramatika formo, montranta Nu. Interjekcio, anta iranta surprizan
unu objekton: patro. konkludon: Nu, kion vi diros pri tio?
Nominala. - 1. Posedanta nur la nomon, Nuanco. Malgranda, apena sentebla
sed ne la rajtojn: nominala efo. - 2. Sur- diferenco inter aferoj de la sama speco:
skribita sur monero kaj ofte diferenca de la nuanco de koloro, nuanco de esprimo.
efektiva valoro: nominala valoro. Nuanci. Esprimi per nuancoj. Komparu:
Nominativo. Unua kazo de la deklinacio, Moduli.
montranta la subjekton de frazo kaj la Nubo. Akva vaporo, formanta videblajn
atributon en tiel nomata nominativo de l amasojn en la supraj tavoloj de la aero.
klareco (nominativo apud akuzativo): La Nuda. Nevestita, nekovrita: nuda homo,
patro amas la filon. Fari vitron nerompebla. nuda muro, nuda vero. Nudeco. Eco de tio,
Nordo. - 1. Parto de la horizonto, kiu kio estas nuda. Nudpieda. Sen uoj kaj
estas post ni, kiam ni tagmeze rigardas la trumpoj.
sunon. - 2. Parto de la tera globo, de lando, Nuko (Anat.). Posta parto de la kolo.
direktita al la nordo. Norda. De nordo:
Nukso (Bot.). Frukto kun malmola ligno-
norda vento, norda gasto. Norde. En la
simila kovra o.
nordo.
Nulo. - 1. Gifero, kiu dekobligas la
Normo. Ordinara, la regula stato:
vaIoron de iu alia cifero, se i estas lokita
deklini i de la normo.
dekstre de la lasta. - 2. Io senvalora: homa
Normala. Koforma al la normo. nulo. Nuligi. Fari, deklari ion senvalora:
Nostalgio. Melankolio, ka zita de sopiro nuligi kontrakton.
revidi la patrolandon. Numero. Cifero, nombro, kiu montras la
Noti. Skribi mallongan resumon, por ne lokon. la vicon de objekto inter aliaj objektoj:
forgesi. Noto. Mallonga resumo, por ne numero de domo. Numeri. Meti, surskribi
forgesi. Notlibro. Malgranda po libro, en numeron: numeri la pa ojn de kajero.
kiu oni enskribas notojn. Komparu: Signo. Numido (Zool.). Birdo el la familio de la
Notario. tata oficisto, kiu konservas kaj kokoj (Numida meleagris).
redaktas aktojn, kontraktojn, atestas la Numismatiko. Scienco pri la antikvaj
a tentikecon, k. t. p. moneroj kaj medaloj.
137
 Nun. En tiu i tempo, momento; en la Nutri. Doni, liveri al vivanta esta o tion,
estanta tempo, momento. Nuna. Kiu okazas kion i bezonas por da rigi sian ekzistadon:
nun. nutri per viando. Nia fruktodona lando
Nuncio. Ambasadoro de papo. nutras multenombran lo antaron. Nutra o.
Tio, kio nutras: La terpomoj estas bongusta
Nur. - 1. Nenio, neniu plu, ne pli multe:
nutra o.
Venis nur tri personoj. La libro kostas nur du
frankojn. - 2. Ne pli frue ol: La letero atingos
lin nur morga .

O
O. Fleksio de la substantivo kaj de la por observi. Observejo. Loko por specialaj
vortoj, uzataj en substantiva formo: tablo, observoj: astronomia observejo.
dudeko, kialo. Observatorio. Observejo.
Oazo. Fruktodona tero en dezerto. Obstina. Tro forte, tro ekskluzive
Obei. Plenumila volon, ordonon de alia sekvanta sian volon, sian opinion kontra la
persono: obei la patron, obei la efon, obei volo de aliaj; ne cedema, ne konvinkebla:
ies konsilon. Obeo. Plenumo de ies volo,de obstina, kiel kapro. Obstini. Tro forte, tro
ies ordono. Obeema. Volonte, facile ekskluzive sekvi sian volon, sian opinion
obeanta. kontra la volo de aliaj. Obstine. En obstina
Obelisko. Egipta monumento en formo maniero. Obstineco. Eco de l tiu, kiu estas
de kvarangula kolono kun malgranda obstina. Komparu. Insisti, persisti.
piramido sur la supro. Oceano. Granda akvujo de sala akvo,
Objekto - 1. io, kio estas videbla, kiu kovras la pli grandan parton de la tera
sentebla. - 2. Tio, kio okupas la spiriton: supra o: la Norda Glacia Oceano.
objekto de studo. Komparu. Afero. Odo. Lirika versa o, solene kantanta
Objektiva. Bazita sur senpartia esploro, gravan fakton.
ne influita de individuaj gustoj a opinioj: Odoro. Tio, kio ekscitas la flarsenton:
objektiva kritiko. Objektiveco. Eco de tio, odoro de pe o, odoro de rozo. Odori. Havi,
kio estas objektiva. Objektive. En objektiva disvastigi odoron. Bonodoro. Agrabla, bela
maniero. odoro. Bonodori. Havi, eligi agrablan,
Obl. Sufikso, por derivi nombrajn belan odoron. Malbonodoro. Malagrabla,
nomojn, kelkfoje pli grandajn ol la radika: malbela odoro. Malbonodori. Havi, eligi
triobla, kvaroble. malagrablan, malbelan odoron.
Oblato. Malgranda disko, bakita el Ofendi. Montri malrespekton,
faruno kun akvo. malestimon al iu per agoj a vortoj.
Obligacio. Kredita papero, donata de Oferi - 1. Donaci al dia o ion, kiel signon
tato a privatakompanio, kiel dokumento de danko, adoro, pento: Abrahamo volis
pri uldo. oferi sian filon Izaakon. - 2. Doni ion
multvaloran, sin senigi de io multvalora, por
Oblikva. Flankiranta, klini anta de la
utilo de aliaj: oferi sian tempon. Ofero.
horizontala a vertikala direkto: oblikva linio.
Dono, donaco de tiu, kiu oferas. Oferema.
Oblikve. En oblikva maniero: oblikve
Kiu volonte oferas. Monofero. Mona ofero.
staranta kolono.
Ofico. Okupo en publika servado: ofico
Obolo. Antiva greka monero, valoranta
en regna banko. Oficisto. Homo, kiu havas
0,16 fr.
oficon. Oficejo. Loko, kie oni plenumas
Observi. Atente rigardi por esplori: oficon. Komparu: Metio, profesio,
observi ies agojn, observi la stelojn. specialo.
Observo. Ago de tiu, kiu observas.
Oficiala. Publikigita, ordonita de
Observema. Kiu havas inklinon, kapablon
registaro, de rajta povo: oficiala akto,

138
oficiala gazeto. Oficiale. En oficiala Okulvitroj. Optikaj vitroj por amba okuloj,
maniero. en kadro, per kiu oni fiksas ilin sur la nazo
Oficiro Militista estro, posedanta rangon kaj sur la oreloj.
almena de le tenanto. Okulta.Koncernanta misteran sciencon,
Ofte. Multe da fojoj unu post alia; kun fenomenon, ne klarigeblan per la konataj
multfojaj ripetoj: La komencantaj Esper- le oj de la naturo: La magio estas okulta
antistoj ofte uzas la prepozicion « je ». Ofta. scienco.
Ofte okazanta. Malofte. Malmulte da fojoj. Okupi. Plenigi spacon a tempon: La
Malofta. Okazanta malofte. Malofta o. libroj okupas la tutan skribotablon. La
Afero, objekto malofta. familio okupis du lo iojn. La raporto okupis
Ogivo. Arka o konsistanta el du arkoj, tri horojn. - 2. Preni, kiel sian poseda on: La
formantaj angulon. malamikoj okupis la urbon. Okupo. Tio, kio
okupas: havi nenian okupon. Komparu:
Ok. 8, dufoje kvar.
Metio, ofico, profesio, specialo.
Okazi.Vere esti,vere fari i,sendepende
Okzalo (Bot.). Multjara herbo el la familio
de nia volo: La katastrofo okazis anta cent
de l poligonacoj, kun acidaj folioj, uzataj por
jaroj. Okazo - 1. Tio, kio okazas, okazis. - 2.
supo (Rumex acetosa).
Feli a okazo, ebliganta fari ion: Mi ne havis
okazon paroli esperante kun fremduloj. Ol. Partikulo, kuniganta la partojn de la
Okaza. okazas, bazita sur okazo: okaza komparo de l malegaleco: La bovo estas pli
eltrovo. alta ol la kapro. La bovino havas aliajn
kornojn, ol la bovo.
Okcidento. - 1. Parto de la horizonto, kie
la suno subiras. - 2. Parto de la terglobo, de Oleo. Grasa fluida o, produktata el
lando, direktita al la okcidento. Okcidenta. diversaj vegeta aj substancoj (lino, nuksoj)
De okcidento, estanta en la okcidento ; kaj el organoj de bestoj (baleno, foko).
okcidenta vento, okcidenta lando. Olea. De oleo. Olei. miri per oleo: olei
Okcidente. En la okcidento. ma inon.
Okro ( em.). Mineralo, konsistanta Oleacoj (Bot.). Familio dedukotiledonaj
grandparte el ferhidroksido kaj uzata kiel unupetalaj vegeta oj: frakseno, siringo.
farbo. Oleandro (Bot.). Vegeta o kun mallar aj
Okshofto. Mezuro de l fluida oj ( irka folioj kaj grandaj ru aj a blankaj floroj,
230 litr.). kulturata en ambroj kaj oran erioj. (Nerium
oleander).
Oksido ( em.). Kombina o de l
oksigeno kun elemento. Oligar io. Sistemo de regado, en kiu la
povo apartenas al kelke da potencaj
Oksigeno ( em.). emia elemento; sen-
familioj.
kolora senodora gaso, ne brulanta, nepre
necesa por la brulado kaj spirado, en Olivo (Bot.). Frukto de l olivarbo. Oliv-
miksa o kun la azoto i formas la aeron, en arbo. Arbo el la familio de l oleacoj (Olea
kompona o kun la hidrogeno la akvon europaea).
(H20). Omaro (Zool.). Granda mara kankro el la
Oksikoko (Bot.). Vegeta o el la familio vico de la dekpiedaj (Homarus vulgaris).
de l vakciniacoj kun ru aj beroj, uzataj por Ombro. 1. Malhela bildo de lumigita
konfita oj, siropoj (Oxycoccus palustris). objekto: ombro de kandelo sur muro - 2.
Oktanto (Geom.). Okono de cirklo. Mallumo, malhela lumo en loko, kiun
netravidebla objekto irmas de la.lumo: sidi
Oktavo. Muzika tono, konsistanta el
en ombro de arboj. - 3. Spirito de mortinto.
duobla kvanto da vibroj, kompare kun alia
tono, kaj tial perfekte harmonia kun i. Ombrelo, Portebla irmilo kontra la
suno kaj pluvo, konsistanta ei bastono tenilo
Oktobro. Deka monato de la jaro.
kaj tofo, stre ita sur vergoj.
Okulo. Organo de la vidsento. Okula.
Omnibuso. Kovrita publika veturilo.
De okulo, kiu koncernas la okulon.
Okulisto. Okulkuracisto. Okulharoj. Haroj, -On. Sufikso por derivi nombrajn nomojn,
kreskantaj e la randoj de la palpebroj. kiuj prezentas parton de ia nombro de l
radiko: duono, triono.
139
 Ondo. Levi o kaj mallevi o sur la Optimisto. Adepto de la optimismo.
supra o de movi anta fluida o: la ondoj de la Oro ( em.). Au. Multvalora metalo de
maro. Ondi. Levi i kaj mallevi i kiel ondo. flava koloro: Ne io estas oro, kio brilas.
Ondoforma, ondolinia. Havanta formon de Ora. El oro. Ori. Kovri per maldika tavolo de
ondo. oro: orita braceleto.
Oni. Persona nedifinita pronomo: Vintre Orakolo. Resporido, kiun la la opinio de
oni portas peltojn. la idolanoj la dioj donas al la demandoj, kun
Onikso. Speco de agato, konsistanta el kiuj oni sin turnas al ili: la orakolo de Delfoj.
paralelaj helaj kaj malhelaj tavoloj. Orangutango (Zool.). Simio el la familio
Onklo. Frato de la patro a de la patrino. de l' homosimilaj (Simia satyrus).
Onklino. Fratino de la patro a de la Oran o (Bot.). Frukto de l oran ujo.
patrino; edzino de la onklo. Oran ujo. Arbo el la familio de l
Onobriko (Bot.). Alta herbo el la familio a rantiacoj kun dol aj sukplenaj fruktoj
de l fabacoj (Onobrychis sativa). (Citrurn aurantium dulce).
Ont. Fini o de la aktiva participo de la Oran erio. Varmigejo por konservi
tempo estonta (de l tempo, kiu venos). oran arbojn dum la vintro.
Ontologio. Parto de la metafiziko pri la Oratoro. Homo, kiu parolas en publika
ekzisto. kunveno.
Op. Sufikso por derivi nombrajn nomojn, Oratorio. Muzika dramo, kies temo estas
kun la signifo kelke kune: Ni venos al vi erpita ei la Biblio.
triope. Ordo. - 1. Sistemo, la kiu la objektoj
Opalo. Speco de siliko, formanta lakte sekvas unu alian: alfabeta ordo, kronologia
blankan tonon kun varikoloraj rebriloj. ordo. - 2. Regula, oportuna dismeto de
Opero. Dramo, en kiu la aktoroj ne objektoj: ordo en ambro. Orda. Aran ita,
parolas, sed kantas kun la akompano de dismetita la ordo. Ordamo. Amo de la
orkestro. Opera. De opero, koncernanta ordo. Ordama. Amanta la ordon. Ordigi.
operon: opera trupo, opera spektaklo. Dismeti, aran i la ordo. Malordo. Manko
de ordo. Malordigi. Neniigi ordon.
Operacio. Me anika kuraca procedo,
Reordigi. Dismeti la la anta a ordo.
farata per la manoj a instrumentoj.
Ordeno. Honora signo en formo de stelo
Opio. Suko de diversaj specoj de l
a kruco sur rubando, donacata de papo a
Papavo; tre forta narkota rimedo.
regnestro.
Opinii. Kredi ion vera, bazante sin sur
Ordinara. Ne diferencanta de la plimulto;
konkludoj, kiuj sufi as nur al la persono, kiu
ne diferencanta de iutaga: ordinara vesto,
faras ilin. Opinio. Kredo de tiu, kiu opinias.
ordinara man o. Ordinare. En ordinara
Oportuna. Facile uzebla: oportuna maniero. Eksterordinara. Tute diferencanta
tenilo. Oportuneco. Eco de tio kio estas de ordinara; malofta: eksterordinara
oportuna. Oportune. En oportuna maniero. kapablo.
Komparu: Komforta, praktika.
Ordoni. Estre esprimi sian volon: ordoni
Opozicio. Kontra staro en parlamento, al servisto, ordoni al filo. Ordono. Vortoj de
en publika kunsido de societo a kompanio tiu, kiu ordonas. Komparu: Postuli.
kontra la agoj a proponoj de la registaro
Orelo (Anat.). Organo de la a dsento.
a estraro.
Orelringo. Ringo, juvelo, portata en la
Optativo. Gramatika formo de la verbo oreloj, kiel ornamo.
por montri volon, deziron: Feli a estu por ni
Orfo. Knabo, perdinta la patron a patri-
la Nova Jaro!
non. Orfino. Knabino, perdinta la patron a
Optiko. Parto de la fiziko pri la lumo. patrinon. Orfa. Perdinta la patron a
Optika. Kiu koncernas la optikon. patrinon. Orfeco. Stato de la infano, kiu
Optimismo. Filozofia sistemo, bazita sur estas orfa. Orfejo. Rifu ejo por la orfoj.
la opinio, ke en la mondo estas pli multe da Organo. 1. Parto de la korpo de
feli o, ol da malfeli o. vivanta esta o, plenumanta funkcion
140
necesan a utilan por la vivo: La okulo Ornami. Plibeligi per aldonaj objektoj:
estas la organo de la vidsento. - 2. Gazeto, ornami tablon per floroj, ornami ambron
reprezentanta partion a societon: Oficiala per pentrajoj. Ornama o. Ornamanta
Gazeto Esperantista estas la organo de la objekto.
Lingva Komitato. Ornato. Supera vesto de l pastroj dum
Organika ( em.). Enhavanta, la diservo.
koncernanta la karbonon. Orografio. Geografio pri la montoj.
Organismo. Tuta o de ia organoj, el kiuj Ornitologio. Parto de la zoologio pri la
konsistas vivanta esta o: la homa birdoj.
organismo.
Ortodoksa. Severe obeanta la principojn
Organizi. Aran i, ordigi, por ebligi la de religio, de tradicio. Ortodokse. En
funkciadon: organizi societon. Organizo. ortodoksa maniero.
Ordigo ebliganta la funkciadon. Reorganizi.
Ortografio. Scienco senerare skribi la
Denove organizi, an i la organizon.
vortojn de lingvo.
Orgeno. Granda blovinstrumento, uzata
Ortopedio. Parto de la irurgio pri la
en la pre ejoj. Orgenisto. Muzikisto,
kuracado de la kripleco, pri la rektigo de
ludanta la orgenon.
membroj.
Orgio. Dibo a festeno.
-Os. Fini o de la tempo estonta de l
Oriento. - 1. Parto de la horizonto kie la aktivo: Morga estos bela vetero.
suno levi as. - 2. Parto de la tera globo, de
Oscedi. Nevole malfermi la bu on de
lando, direktita al la oriento. Orienta. De
laci o a enuo. Oscedo. Ago de tiu, kiu
oriento, estanta en la oriento: orienta
oscedas.
klimato, orienta stelo. Oriente. En la
oriento. Osmio ( em.). Os. emia elemento,
metalo, trovata en mineraloj, ordinare kun
Orienti sin. - 1. Klare ekscii, vidi, en kiu
plateno.
loko oni estas: sin orienti en fremda urbo. -
2. Klare kompreni la situacion kaj scii, kion Osto. Malmola, kalkhava organo de la
oni devas fari: La prezidanto de la kunsido homa kaj besta organismo: makzelo, ripo.
devas sin rapide orienti en la diskutata Osta. El osto.
demando. Ostro (Zool.). Man ebla molusko el la
Origino. Deveno: origino de la mondo, klaso de l lamenobrankaj (Ostrea).
origino de nacio. Ostracismo. Ju o en la antikva Grekujo,
Originalo. - 1. Primitiva manuskripto kondamnanta al ekzilo civitanon, dan eran
rilate al kopio. - 2. Teksto rilate al la tra- por la tato.
duko. - 3. Persono, kies portreton oni faras. -Ot. Fini o de la pasiva participo de la
- 4. Persono de stranga konduto' estonta tempo.
diferencanta de tiu de ordinara homo. Ovo. Korpo, produktata de la.in?Jrm
Originala. De originalo, ne imitita, ne diversaj klasoj de l bestoj, el kiu io» i as
tradukita: originala verko. Originale. En ido de la sama speco: ovo de birdo.
originala maniero. Originaleco. Eco de tio, Ovblanko, ovflavo. Blanka, flava parto de
kio estas originala. ovo. Ovforma. Havanta formon de ovo.
Oriolo (Zool.). Kantanta birdo el la vico Ovacio. Brua, entuziasma akcepto, por
de l paseroj (Oriolus galbtila). honori iun.
Orkestro. Aro de muzikistoj, ludantaj Ovalo. Figuro, havanta formon de kun-
diversajn instrumentojn sub la direkto de premita rondo. Ovala. Ovalforma.
unu efo. Ozono ( em.). Polimero de l oksigeno,
Orkidacoj (Bot.). Familio de unukotile- diferencanta de i per karakteriza odoro kaj
donaj vegeta oj: orkideo, vanilo. per pli forta oksidiga kapablo.
Orkideo (Bot.). Multjara herbo el la
familio de l orkidacoj (Orchis).

141
 P
Paco. Rilato inter du personoj a landoj, Paladio ( em.). Pd. emia elemento,
karakterizata de foresto de malamikaj agoj malpeza ar ente blanka metalo, tre
kaj intencoj: Se vi deziras pacon, preparu malmola, uzata por precizaj fizikaj
militon. Paca. Estanta en stato de paco, instrumentoj.
senmilita. Pace. En paca maniero. Pacama. Palankeno. ina portilo por pasa eroj,
Amanta la pacon. Pacigi. Fari iun paca. kun tegmento kaj kurtenoj.
Paci i. Fari i paca. Malpaco. Rilato inter
Palato (Anat.). Supra parto de la interno
du personoj, karakterizata de malamikaj
de la bu o.
agoj, interparoloj a intencoj. Malpaca.
Estanta en stato de malpaco. Malpacigi. Paleografio. Arto de ifri la antikvajn sur-
Fari iun malpaca. Malpaci i. Fari i skribojn kaj manuskriplojn.
malpaca. Malpacema. Inklina al la Paleontologio. Scienco pri la elfositaj
malpaco. resta oj de tonigitaj bestoj kaj vegeta oj.
Pacienco. Virto, dank' al kiu oni trankvile Paletro. Ligna a porcelana plato kun
portas la malbonon. Pacienca. Posedanta truo por la granda fingro de la maldekstra
la paciencon. Pacience. En pacienca mano, sur kiu la pentristoj preparas la
maniero. farbojn.
Paciento. Persono, kuracata de Palinuro (Zool.). Mara dekpieda kankro,
medicinisto. same bongusta kiel la omaro. (Palinurus
Pafi. Sendi per armilo, por vundi a quadricornis).
mortigi: paji kuglon al leono. Pafo. Ago de Paliso. Forta, pintita malsupre, ligna
tiu, kiu pafas. Mortpafi. Mortigi per pafo. peco, kiun oni enigas en la teron. Palisaro.
Pafisto. Homo, kies okupo estas pafi. Barilo, konsistanta el vico de palisoj.
Pafilo. Armilo por pafi, precipe pulvoarmilo, Palisandro. Viole nigra ligno, uzata por
portata de asistoj kaj soldatoj. Pafilego. luksaj mebloj.
Kanono. Pafarko. Fleksebla ligna a fera Palmo (Bot.). Familio de unukotiledonaj
arko por eti sagojn. vegeta oj, plejparte grandegaj arboj kun
Pagi. Doni la monon, uldatan por densa krono de kolosaj, iam verdaj folioj
a etita objekto a prunto: pagi tri frankojn, (Palma).
pagi la serviston, pagi la lo ejon. Pago. Ago Palpi. Tu i per la mano, por esplori: palpi
de tiu, kiu pagas. la vojon en la mallumo. Palpe. En palpanta
Pagodo. Templo, kapelo de Budho en maniero. Palpebla. Kiu povas esti palpita.
Indio, inujo. Palpilo. Organo de insektoj kaj aliaj bestoj
Pa o. Unu flanko de papera folio: por palpi.
« Fundamenta Krestomatio » havas 460 Palpebro (Anat.). Movebla kovra o de la
pa ojn. okulo: la supra kaj malsupra palpebro.
Pa io. Nobela knabo, akompananta Palpebrumi. Rapide fermi kaj malfermi la
princon, por lin servi kaj lerni la militan palpebrojn.
arton. Palto. Vesto, kiun oni portas sur la aliaj
Pajlo. Trunketoj de dra ita greno. Pajla. vestoj, kiam oni estas ekstere.
El pajlo. Pamfleto. Bro uro akre satira a
Paki. Kunmeti kaj ligi objektojn per kalumnia.
nuro; kunmeti objektojn en valizo, kofro. Pano. Nutra o bakita el faruno.
Paka o. Pakitaj objektoj. Panegira. Trola de priskribanta
Pala. Havanta malmulte da ru o: pala personon, agojn a fakton. Panegira o.
viza o. Pali i. Fari i pala. Panegira verko.
Palaco. Granda, luksa domo, lo loko de Panelo. Tabulo, per kiuj oni kovras la
princo, de ri ulo. murojn de ambro, anstata per tapeto.
142
 Paniko. Subita, ofte senbaza timo, linio. - 2. Alegorio, enhavanta pravan veron:
ekreganta popolamason. La paraboloj de la Nova Testamento.
Paniklo (Bot.). Koloraj folietoj de l floro. Parado. - 1. Solena militista revuo. - 2.
Komparu: Petalo. Konduto celanta altiri sur sin la atenton de
Panoramo. - 1. Granda pentra o sur la la publiko, montri siajn elegantajn vestojn
muroj de rotondo, lumigita de supre, kiun k. t. p. Parada. De parado: parada mar o,
oni rigardas de podio, lokita en la centro. - parada apero en teatro. Parade. En parada
2. Vasta vida o de alta loko: la panoramo de maniero. Paradi. Mar i en parado, sin
Rigi. montri por parado: La regimento paradis
anta la imperiestro. Komparu: Pompo.
Pantalono. Vira vesto, kovranta la
korpon de l zono is la piedoj. Paradigmo. Gramatika modela tabelo:
En la paradigmoj de la konjugacio oni plej
Panteismo. Filozpfia sistemo, kiu
ofte uzas la vorton « ami ».
identigas Dion kaj la universon.
Paradizo. - 1. ardeno, en kiu vivis
Panteisto. Adepto de la panteismo.
Adamo kaj Eva. - 2. Loko, kie la justuloj
Pantero (Zool.). Azia leopardo. uas eternan feli on post la morto.
Pantoflo. Piedvesto, ne atinganta la Paradokso. Opinio, kiu estas kontra a al
maleolojn. la enerala opinio kaj tial ajnas absurda,
Pantomimo. Senvorta spektaklo per kiu tamen povas montri i usta post serioza
gestoj. esploro.
Papo. efo de la katolika eklezio. Parafo. Mallongigita subskribo.
Papago (Zool,). Tropika birdo kun mult- Parafino ( em.). Miksa o de solidaj
koloraj plumoj, scianta imiti la homan vo on hidrokarbonaj korpoj de l vico CuEten+a;
(Psittacus). blanka vaksosimila substanco, uzata por
Papavo (Bot.). Herba vegeta o el la kandeloj.
familio de l papavacoj, kun man ebla semo Parafrazo. Klarigo, traduko pli vasta, ol
(Papaver). la teksto.
Papavacoj (Bot,). Familio de dukotile- Paragrafo. - 1. Malgranda parto de
donaj multepetalaj vegeta oj: papavo. apitro kun la speciala signo: §, precipe en
Papero. Maldika folio, fabrikata el ifonoj kodoj, regularoj: La la paragrafo tria de nia
kaj diversaj vegeta aj substancoj, sur kiu oni regularo. - 2. La signo mem.
skribas, presas, per kiu oni pakas. Papera. Paralela. (Geom.) Paralelaj estas du
El papero. Paperujo. Portebla ujo por rektaj linioj sur la sama ebeno, havantaj
paperoj, dokumentoj: paperujo de ministro. neniun komunan punkton: iu rando de
Sorba papero. Papero por sekigi fre an libro estas paralela al la kontra a rando.
skriba on per sorbo de la superfluo de la Paralelo. Paralela linio. Paralele. En
inko. paralela maniero.
Papilio (Zool.). Skvamoflugila insekto Paralelogramo (Geom.). Kvarangulo,
(Papilio). kies kontra aj flankoj estas paralelaj.
Papiruso. Folio, fabrikata el samnoma Paralizo. Plena perdo de memvolaj
vegeta o, sur kiu skribis la antikvaj movoj de unu a de multaj membroj de la
Egiptanoj. korpo. Paralizi. Ka zi paralizon de io: La
Papriko (Bot.). Vegeta o el la familio de l vundo paralizis la brakon de la soldato.
solanacoj, uzata kiel spica o (Capsicum). Paralizito. Homo paralizita.
Paro. Du personoj a objektoj, Parazito. - 1. Besto, vegeta o, vivanla
prezentantaj kune unu tuton: geedza paro; sur alia beslo a vegeta o kaj sin nutranta
paro da gantoj. Para. Konsistanta el paroj, per iaj sukoj. - 2. Homo nenion faranta kaj
dividebla per du: Ses estas para nombro, vivanta je la spezoj de alia, ekspluatanta la
kaj sep ne para. Parigi. Fari paron, kunigi laboron de aliaj.
en paron: parigi du kolombojn. Parcelo. Parto de tero, apartigita de tuta
Parabolo. 1. (Geom.). Sekca t) de la bieno. Parceli. Dividi bienon en parcelojn.
konuso per ebenn o paralela al ia formanta
143
 Pardoni. Rezigni ven on, punon por inter du a kelke da personoj.
ricevita maljusta o, ofendo: pardoni al iu la Kontra paroli. Paroli kontra io,
kulpon. Pardono. Ago, vortoj, de tiu, kiu kontra batali ion per argumentoj. Elparoli.
pardonas. Pardonebla. Kiu povas esti Esprimi per a deblaj sonoj, vortoj, eli antaj
pardonita: krimo nepardonebla, alvokanta la el la bu o diversmaniere,depende de la
ielan ven on. longeco de la vokaloj, de la nuanco de la
Parenco. Persono, havanta kun alia konsonantoj k. t. p.: Elparolado. Maniero
persono komunan anta lon: kuzo, onklino, elparoli: La elparolado de diversnaciaj
nepo. Parenca. - 1. Havanta kun alia Esperantistoj estas preska identa.
persono komunan anta ulon. - 2. Aparten- Parto. Io el tuto: parto de urbo. Partigi.
anta al la sama kategorio, simila: La talentoj dividi en partojn: partigi laboron. Parta. De
de Orzeszko kaj de George Sand estas parto; koncernanta parton, ne tuton: parta
parencaj. Parenceco. Stato, rilato de tiuj, pago de uldo. Partopreni. Esti unu el tiuj,
kiuj estas parencoj. Komparu: Familio. kiuj kune faras ion: partopreni en ekskurso.
Parentezo. Signo, per kiu oni apartigas Partoprenanto. Persono, kiu partoprenas.
de la teksto aldone enmetitan frazon, Partero. Planko de la teatra ambrego
vorton: La mortinto (malpeza estu por li la kun la se oj starantaj sur i.
terof) estis iam preta helpi mizerulon. Partio. Persono a aro da personoj,
Fermi, malfermi la parentezon. kontra a al alia persono a aro: partioj
Parfumo. Bonodora substanco, solvita anta tribunalo, politikaj partioj. Partia.
en alkoholo. Parfumi. Ver i parfumon sur Apartenanta al partio, ju anta favore por la
ion: parfumi naztukon. sampartianoj. Partiano. Membro de partio.
Pargeto. Planko konsistanta el simetrie Senpartia. Apartenanta al neniu partio,
kunmetitaj tabuletoj. ju anta iujn same favore, sendepende de
iliaj opinioj a de ilia partio. Senpartieco.
Pario. Solida flanka limiga o de spaco:
Eco de tiu, kiu estas senpartia.
pario de tendo, pario de tubo.
Participo. Gramatika formo, kuniganta la
Parko. irka barita arta arbaro por
ecojn de la verbo kaj adjektivo: amanta,
promeno.
farita.
Parlamento. Le dona reprezentantaro
Partikulo. Vorto, kies gramatika formo
de civitanoj. Parlamenta. - 1. De parla-
neniam an i as: ne.
mento. - 2. Konforma al la reguloj de la
parlamenta konveneco: parlamenta parol- Partituro. Notoj de iuj vo oj de muzika
maniero. Parlamentano. Membro de parla- verko, metitaj unu sub alia.
mento. Paruo (Zool.). Birdo el la vico de l
Parodio. erca, ridiga imito de serioza paseroj (Parus).
verko. Parodii. Fari parodion. Pasi. Iri de unu loko al alia, iri de unu
Paro o. Eklezia distrikto. Paro estro. momento al alia: homoj pasas sur la strato;
efo de paro o. Paro ano. Membro de la tempo pasas. Pasanto. Persono, kiu
paro o. pasas. Pasigi. Uzi la tempon por io: pasigi
la vesperon legante, pasigi la someron sur
Paroksismo. Subita forta atako de
montoj. Preterpasi. Pasi preter io:
malsano, de pasio: paroksismo de la
preterpasi amikon sur la strato, ne haltante.
malario, paroksismo de kolero.
Trapasi. Pasi de la komenco is la fino:
Paroli. Esprimi pensojn per vortoj: paroli Dum unu horo oni povas trapasi nian tutan
la te, elokvente. Parolo. Vorto, vortoj de urbon. Transpasi. Pasi trans io: transpasi la
tiu, kiu parolas. Parolado. Longeda ra limon.
parolo, precipe anta publiko. Parole. Per
Pasa ero. Veturanto, kiu uzas publikan
paroloj, bu e. Parolema. Kiu amas paroli,
rimedon por veturi (vapor ipon, fervojon,
kiu volonte parolas. Parolanto. Persono,
omnibuson k. t. p.): La vagono estas ptena
kiu parolas. Anta parolo. Parolo, apitro
de pasa eroj.
anta iranta verkon kaj klariganta ian
temon, programon. Interparolo. Parolo

144
 Pasamento. Teksa o, plekta o el oraj, Pato. Malprofunda vazo kun tenilo, por
silkaj fadenoj, per kiu oni ornamas vestojn, friti.
meblojn. Patento. Dokumento por ekskluziva rajto
Pasero (Zool.). Birdo el la granda ekspluati eltrovon {nun: invent(a )on}.
samnoma vico, konsistanta el kantantaj kaj Patenti. Doni patenton, garantii per patento:
kriantaj birdoj (Passer). patentita aparato.
Pasio. Forta emocio, forta emo: amo, Patologio (Med.). Scienco pri ka zoj kaj
malamo. Pasia. Karakterizata de pasio: simptomoj de la malsanoj.
pasia homo, pasia deziro. Pasiigi. Fari iun Patoso. Afektite solena ,kaj enluziasma
pasia: pasiiganta disputo. Pasii i. Fari i parolmaniero. Komparu: Aplombo,
pasia. emfazo, vervo.
Pasivo. - 1. Formo de transitivaj verboj, Patro. Viro, naskinta idon: Apena
montranta agon, ricevatan, portatan de la dudekjara li jam estis patro. Abrahamo estis
subjekto: knabo batata de la patro. - 2. la patro de Izaako. Patrino. Virino, naskinta
Negativa parto de propra o: la pasivoj de idon. Bopatro. Patro de edzino rilate al ia
komerca firmo. Pasiva. - 1. De pasivo, kiu edzo, a patro de edzo rilate al lia edzino.
koncernas la pasivon de la verbo: iuj Bopatrino. Patrino de edzino rilate al ia
pasivaj formoj estas en Esperanto edzo, a patrino de edzo rilate al lia edzino.
kunmetitaj. - 2. Kiu prezentas la negativan Duonpatro. Dua edzo de patrino rilate al
parton de propra o. - 3. Neagema: pasiva iaj infanoj. Duonpatrino. Dua edzino de
homo. Pasive. En pasiva maniero. patro rilate al liaj infanoj. Gepatroj. Patro
Pasiveco. Eco de tiu, kiu estas pasiva. kaj patrino. Patreco. Stato de tiu, kiu estas
Pasko. Festo de la kristana eklezio por patro. Patrineco. Stato de tiu, kiu estas
rememorigo de la revivi o de Kristo. patrino. Patrujo. Patrolando. Sampatruj-
Paskvilo. Bro uro malice kalumnia. ano. Homo, havanta la saman patrolandon.
Pasporto. Oficiala dokumento, atestanta Patriarko. - 1. Prapatro, efo de gento
la p#rsonecon de ia posedanto kaj e la antikvaj Hebreoj: Abrahamo, Izaako
certiganta la rajton lo i en iu loko a veturi kaj Jakobo. - 2. Respektinda maljunulo,
en alian lokon, sama alilandan. efo de granda familio.
Pasto. Faruno knedita kun akvo. Patricio. Ano de la aristokrataro en la
antikva Roma regno.
Paste o. Hakita spicita viando a fi o,
fcakita en kovra o el pasto a graso. Patrioto. Homo, amanta sian patrujon
kaj penanta esti utila por i.
Pastelo. Bombono en formo de disko.
Patriotismo. Amo al la patrujo kaj emo
Pastinako (Bot.). Vegeta o el la familio
esti utila por i.
de l umbeliferoj kun dol a radiko, uzata kiel
spica o (Pastinaca sativa). Patrolo. Malgranda ta mento de soldatoj
a policistoj, garde trairanta urbon.
Pastro. Homo, sanktigita por servi Dion
kaj plenumi la ceremoniojn de religia kulto. Patrono. - 1. Sanktulo, protektanta siajn
Pastra. De pastro, kiu koncernas pastron. samnomulojn, urbon, landon. - 2. Persono
Pastraro. Tuta o de pastroj. efpastro. eminenta, influa, protektanta alian
Estro de pastroj, episkopo. personon, institucion.
Pa i. Meti la piedojn alterne unu anta la Pa zo. Nelonga interrompo de ago:
alia por sin movi sur la tero. Pa o. 1. Meto pa zo dum legado, dum kantado. Pa zi.
de unu piedo anta la alia dum la irado. 2'. Fari pa zon.
Spaco inter la piedoj dum la irado: La Pavo (Zool.). Birdo et la familio de l
ambro estas kvin pa ojn longa. fazanoj, kun granda, bela vosto (Pavo
Pa ti. Doni/liveri nutra on al brutoj: pa ti cristatus).
evalojn sur herbejo. Pa tejo. Loko Paviano (Zool.). Simio el la familio de la
(herbejo, kampo), kie oni pa tas a sin hundosimilaj (Cynocephalus).
pa tas. Pa tisto. Homo, kies okupo estas Pavilono. Malpeza, malgranda
pa ti. konstrua o, similanta tendon.
Pa telo. Krajono el kolora kreto.
145
 Pavimo. tona, ligna, asfalta kovra o de Pelikano (Zool.). Granda birdo el la
strato. Pavimi. Kovri per pavimo: En nia familio de l rempiedaj (Pelecanus
vila o ne iuj stratoj estas pavimitaj. onocratulus).
Peano. - 1. Kanto por la honoro de Pelto. Harori a besta ha to, uzata kiel
Apolono. - 2. Milita kanto; kanto de venko, vesto: zibela pelto. Peltisto. Metiisto,
de ojo. kudranta vestojn et pelto. Komparu: Felo,
Peco. Parto, apartigita de tuto: peco da ha to, ledo.
pano, fera peco. Peceto. Malgranda peco. Pelvo. Portebla ronda vazo por fluida o,
Pecetigi. Rompi, dividi en pecetojn. lavvazo.
Dispecigi. Rompi, dividi en pecojn. Peno. Energia ago de la korpo a de l
Potpeco. Peco de rompita poto. Tukpeco. spirito: Peno estas necesa por venki mal-
Peco de dis irita tuko. facila on. Peni. Stre i la korpajn a spiritajn
Pe o. Densa olea substanco, produktata fortojn. Pene. Kun peno. Senpene. Sen
el rezino. peno.
Pedagogo. Instruisto kaj edukisto de Penco. Angla monero, valoranta dek
infanoj. centimojn.
Pedagogio. Scienco instrui kaj eduki Pendi. Esti fiksita e sia supro tiel, ke la
infanojn. malsupra parto estas libera: pentra o
Pedalo. Piedmovilo de instrumento: pendas sur la muro; fruktoj pendas sur
pedalo de fortepiano, de orgeno, de arbo. Pendigi. Fiksi ion e ia supro tiel, ke
velocipedo. la malsupra parto estu libera: pendigi
mantelon sur hoko; pendigi krimulon.
Pedanta. Tro precize plenumanta la
Dependi. Esti submetita al la povo, al la
regulojn, tro zorganta pri la detaloj kaj pri ia
volo de alia persono: La decido dependas
formo: pedanta efo, pedanta ordo.
de la efo. Dependa. Kiu dependas.
Pedanto. Homo pedanta. Pedante. En
Dependeco. Stato de tiu, kiu dependas.
pedanta maniero. Pedanteco. Eco de tiu,
Sendependa. Kiu ne dependas. Sen-
kiu estas pedanta.
dependeco. Stato de tiu, kiu ne dependas.
Pedelo. Universitata servisto. Flugpendi. Resti en la aero senmova sur la
Pediko (Zool.). Parazita insekto flugiloj: La akcipitro flugpendas super
senflugila (Pediculus). kolombo. .
Pego (Zool.). Birdo insektoman a kun Pendolo. Korpo, balanci anta irka
longa beko kaj lango (Picus). fiksita punkto dank' al sia pezo: pendolo de
Pejza o. - 1. Vida o de lando. - 2. Pen- horlo o.
tra o, prezentanta tian vida on. Penetri. Kun peno profunde sin enigi
Peki. Malobei dian ordonon, regulon de internen: penetri en la tendaron de mal-
la moralo, le on: peki kontra la tria dia amikoj; la kuglo penetris is la osto.
ordono. Peko. Ago de tiu, kiu pekas. Penetrebla. Kiu povas esti penetrita:
Pekema. Inklina al pekoj. Pekulo. Homo, nepenetrebla tolo.
kiu ofte pekas. Peniko. Instrumento el haroj kun ligna
Pekli. Konservi viandon, utante sur in tenilo, por kolori, por pentri.
salon, salpetron, pipron kaj premante in Pensi. - 1. Uzi siajn spiritajn fortojn, formi
per peza objekto, ekz. per tono. en sia spirito ideojn: Mi pensas, do mi
Peli. Eksciti al rapida kurado: peli brutojn ekzistas. - 2. Opinii: Kion vi pensas pri mia
sur herbejon. Elpeli. Peli el loko kaj eligi el projekto ? Penso. Tio, kion oni pensas: La
i: elpeli lupon el afejo. Forpeli. Peli for de pensoj kaj la vortoj. Elpensi. Krei ion per
loko kaj forigi de i. sia pensado: elpensi aparaton.
Pelerino. Granda kolumo, pendanta e Pensio. Salajro, is la morto ricevata de
mantelo a palto kaj kovranta la ultrojn kaj eksi into, kiu servis difinitan nombron da
parton de la dorso. jaroj: Pension oni ricevas en diversaj landoj
post 25-, 30-, 35-jara servado. Pensiulo.
Homo, kiu ricevas pension.
146
 Pensiono. ambro, lo ejo, luata kun la morto. - 2. Detrui o per akcidento. Pereigi.
man o. Ka zi pereon. Pereiga. Kiu pereigas: pere-
Penti. Beda ri, ke oni pekis. Pento. iga falo.
Beda ro, ke oni pekis. Pentofari. Nuligi Perfekta. Posedanta iujn necesajn kva-
sian pekon per bonaj faroj. litojn en plej alta grado, sen mankoj:
Pentametro. Verso, konsistanta el kvin perfekta kantisto, perfekta verko. Perfekte.
eroj, uzata de la antikvaj grekaj kaj romanaj En perfekta maniero: perfekte ludi.
poetoj. Perfekteco. Eco de tio, kio estas perfekta.
Perfektigi Fari ion perfekta: La ekzercoj
Pentekosto. Festo kvindek tagojn post
perfektigas. Perfekti i. Fari i perfekta:
la Pasko.
perfekti i en pafado. Perfektigebla. Kiu
Pentri. Kolore reprodukti esta ojn, objek- povas esti perfektigita.
tojn sur papero, sur tolo: pentri portreton,
Perfekto. Gramatika formo de la verbo,
pentri pejza on. Pentrado. Pentrarto.
montranta fakton plenumitan, unufojan
Pentristo. Homo, kies arto estas pentri.
agon.
Pentra o. Pentrita bildo. Pentrinda. Merit-
anta esta pentrita (pri scenoj kaj vida oj): Perfidi. - 1. Ruze transdoni en la povon
pentrinda lando. de malamikoj; forlasi en dan ero: La
ta mento perjidis sian efon kaj transiris al
Peonio (Bot.). Vegeta o el la familio de
lamalamiko. - 2. Rompi, trouzi la konfidon:
pranunkulacoj (Pseonia).
perfidi la edzinon. - 3. Sciigi tion, kio devis
Pepi. Eligi delikatan, malla tan sonon, resti sekreta: perfidi ies sekreton. Perfido.
kiel la birdoj. Ago de tiu, kiu perfidas. Perfida. De perfido,
Pepsino. Fermento de la digesta suko kiu perfidas. Perfidulo. Homo, kiu perfidas.
de l stomako. Pergameno. afa ledo, sur kiu oni
Peptono. Albumino, kiu fari is asimilebla skribas gravajn aktojn a diplomojn.
sub la influo de acida solva o de pepsino. Periferio. Ekstera parto de ebeno,
Per. Prepozicio por esprimi instru- irka ita de kurba linio.
menton, rimedon, manieron, membron, Perigeo (Astr.). Punkto de la orbito de
organon, personon, kiun oni uzas por fari planedo, en kiu i estas plej proksime de la
ion: bati per bastono, tran i per tondilo, tero.
amuzi per kanto, levi per mano, vidi per
Perimetro. 1. (Geom.). Sumo de la
okuloj, sendi per servisto. Senpere. Rekte,
lateroj de multangulo. 2. (Med.). Instru-
mem, ne per aliaj: veturi senpere Parizon,
mento, por mezuri la vidkampon.
sciigi senpere al efo. Peranto. Homo, per
kiu oni aran as aferojn kun alia persono: Periodo. 1. (Mat.). Tuta o de l ciferoj,
agento. kiuj ripeti as senfine en decimala frakcio. -
2. Vico de jaroj, divida o de tempo,
Percepti. Konscie senti. Percepto.
karakterizata de rimarkindaj faktoj, ecoj: la
Konscia sento.
periodo de la krucmilitoj. Perioda. Kiu
Pereo (Zool.). Man ebla fi o et la vico ripeti as post difinita tempo: perioda febro,
de la ostfi oj (Acerina cernua). perioda eldona o. Periode. En perioda
Perdi. Per akcidento esi havi objekton maniero. Komparu: Fazo, epoko, stadio.
a bonon, kiun oni posedis: perdi monujon, Peristilo. Galerio, irka anta korton.
perdi sanon. Perdi i. Esti perdita, ne
Peritoneo (Anat.). Membrano, kiu kovras
atinginte la celon: La letero perdi is en la
kaj kunigas la intestojn.
po to. Perdo. Serii o per akcidento de tio,
kiun oni posedis: perdo de naztuko, perdo Perko (Zool.). Fi o man ebla el la vico
de la vidsento. de la ostfi oj (Perca fluviatuis).
Perdriko (Zool.). Birdo el la vico de la Perlo. - 1. Malgranda, ronda, brilanta,
kokoj, kun delikata viando (Perdix cinerea). blanka korpo, formi anta en la interno de l
konko de ostro kaj de aliaj moluskoj. - 2.
Perei. - 1. Perdi la vivon per akcidenla
Objekto, persono perfekta: Tia edzo estas
morto: perei en batalo. - 2. Esti detruita per
vera perlo. Perla. El perlo, de la koloro de
akcidento: La ipo pereis de ventego.
perlo.
Pereo. - 1. Perdo de la vivo per akcidenta
147
 Perlamoto. Blanka perlosimila substan- ke li ne edzi u, sed vane. Komparu:
co, kovranta la internon de la konko de Admoni, konvinki.
kelkaj moluskoj, uzata por malgrandaj Peruko. Kovra o de kapo, el haroj,
galanteriaj objektoj. Perlamota. El imitanta la naturan hararon kaj uzata, por
perlamoto. maski la senhara on: Oni portis iam
Permesi. Esprimi la konsenton, doni la perukon, kiel ornamon. Perukisto. Homo,
rajton, ke oni faru a ne faru ion: La patro kies profesio estas fari perukojn.
permesis al la filo glitkuri. La instruisto Pesi. Determini la pezon de objekto per
permesis al la infanoj ne lerni la versa on. komparo kun unuo de la pezo: pesi komerc-
Permeso. Vortoj de tiu, kiu permesas. a on. Pesilo. Instrumento por pesi.
Permesebla. Kiu povas esti permesita.
Pesimismo. Filozofia sistemo, bazita sur
Malpermesi. Esprimi la malkonsenton,
la opinio, ke en la mondo estas pli multe da
rifuzi la rajton, ke oni faru a ne faru ion.
malfeli o, ol da feli o, kiu estas nur iluzio.
Forpermeso. Permeso forlasi por difinita
tempo la servon, oficon. Komparu: Pesimisto. Adepto de la pesimismo.
Libertempo. Pesto (Med.). Epidemia, tre infekta kaj
Perono. Ekstera lar a tuparo el kelke mortiga malsano, karakterizata de inflamo
da tupoj. de la ingvenaj glandoj kaj de febro.
Pestulo. Homo malsanaje lapesto.
Perpendikulara. Perpendikulara rekta
linio estas linio, kiu kun alia rekta linio Peti. Sin turni kun entilaja humilaj
formas du egalajn angulojn. Perpendi- vortoj al iu, por ricevi ion. Peto. Vortoj de
kularo. Perpendikulara linio. Perpendi- tiu, kiu petas: La peto de efo estas ordono.
kulare. En perpendikulara direkto. Petegi. Insiste kaj tre humiie peti.
Petskribo. Peto, skribe redaktita al estro.
Persekuti. - 1. Kuri post iu kun malamika
Almozpeti. Peti almozon.
intenco por lin kapti: Hundo persekutas
leporon. - 2. Konstante fari maljusta ojn al Petalo (Bot.). Folieto de la korolo de
iu, por lin turmenti: Nerono persekutis la floro. Komparu: Paniklo.
kristanojn. Persekuto. Ago de iu, kiu Petardo. Malforta eksplodilo, faranta
persekutas. bruon kaj uzata precipe, kiel signalo a
Persiko (Bot.). Frukto de l persikarbo. ludo.
Persikarbo. Arbo el la familio de l Petoli. Agi, paroli erce, senkonsidere
amigdalacoj (Persica). kiel infano. Petolo. erca, senkonsidera
Persisti. Da rigi sian laboron, celadon ago, kiel tiu de infano. Petolema. Amanta
malgra malfacila oj. Persisto. Ago de tiu, petoli. Petoiulo. Homo, kiu amas petoli.
kiu persistas. Persista. Kiu persistas. Petrolo. Miksa o de fluidaj hidrokarbonoj,
Komparu: Insisti, obstini, pacienca. oleosimila fluida o, uzata por lumigado kaj
Persono. Aparta homa individuo kun iaj hejtado.
karakterizaj ecoj. Persona. De persono, Petromizo (Zool.). Fi osimila man ebla
karakterizanta personon. Persone. Mem, senskvama vertebrulo el la klaso de la
senpere: persone danki iun. rondbu aj (Petromyson).
Perspektivo. - 1. Aspekto, kiun prezen- Petroselo (Bot.). -Vegeta o (legomo) el
tas, rilate al la punkto, de kiu oni rigardas, la famiiio de l umbeliferoj (Petroselenum
pli kaj pli malproksimaj objektoj de vida o. - sativum).
2. Arto reprodukti sur desegna o a pentra o Pezo. Emo de la korpoj proksimi i al la
pli kaj pli malproksimajn objektojn tiel, kiel centro de la tero, kiu sin montras per la falo
oni vidas ilin en la naturo. - 3. Espero a a per la premo sur la subtenantan
timo pri afero ver ajna, kvankam ankora objekton: La internacia unuo de la pezo
malproksima: N. promesis viziti nin kun siaj estas la kilogramo. Pezi. Havi pezon: La
dek infanoj; bela perspektivo! libro pezas duonon da kilogramo. Peza. Kiu
Persvadi. Alkonduki iun al decido, ke li pezas, kiu multe pezas. Egalpezo.
faru, a ne faru ion: Longe oni persvadis lin, Senmoveco de korpo, je kiu agas du a pli
multe da fortoj.
148
 Pezeto. Hispana monero, valoranta \ Pilastro. Kvadrata kolono, duone enigita
frankon. en muron, kiel subteno a ornamo.
Pfenigo. Germana monero, valoranta Pilgrimi. Voja i kun religia celo al sankta
1,25 centimojn. loko: pilgrimi Palestinon. Pilgrimanto.
Pia. Havanta respekton al Dio kaj religiaj Pilgrimanta homo.
aferoj. Pie. En pia maniero. Pieco. Eco de Pilko. Sfera objekto el elasta tofo, por
tiu, kiu estas pia. Piulo. Homo pia. Malpia. ludi: la pilkoj de la teniso. Piedpilko.
Malrespektanta Dion kaj la religiajn aferojn. Granda pilko, kiun oni pu as per la piedo.
Malpieco. Eco de tiu, kiu estas malpia. Pilolo. Medikamento en formo de
Malpiulo. Homo malpia. malgranda globo.
Piano. Malgranda fortepiano, kies kordoj Piloto. Homo, kiu donas direkton al ipo.
havas vertikalan direkton.
Pino (Bot.). Arbo el la grupo de l
Piastro. Monero de diversaj landoj: La koniferoj, kies ligno estas multe uzata de la
turka piastro valoras 25 centim., la hispana arpentistoj, ligna istoj (Pinus).
10 frank.
Pinakoteko. Muzeo de l' artoj.
Piceo (Bot.). Arbo el la grupo de l koni-
Pin i. Kunpremi kaj teni per du fingroj:
feroj (Picea).
pin i la vangon de infano.
Piedo. Malsupra parto de la malsupra
Pinglo. Akrepinta peco de maldika drato,
ekstrema membro. de la maleoloj is la
por kro i, fiksi partojn de vesto: pinglo,
ekstremo de la tingroj. Piediri. Iri per la
duobla pinglo (por virinaj haroj), amerika a
piedoj (ne veturi): iuj lokoj en la omnibuso
sendan era pinglo. Komparu: Agrafo,
estis okupitaj kaj ni devis piediri.
bro o, buko.
Piediranto. Homo, kiu piediras. Dupieda.
Havanta du piedojn: dupieda besto. Pinio (Bot.). Speco de l pino (Pinus
Piedbati. Bati per la piedoj: La evalo pinea).
piedbatas per la postaj piedoj. Piedfrapi. PIEDESTALO
Fari bruon, frapante per la piedoj la teron, la Pinto. Maldika ekstremo, pli kaj pli
plankon. Piedpremi. Premi per la piedoj. mallar i anta al la supro: Pinto de turo, de
Piedingo. Speco de ringo pendanta sur monto, de lanco. Pinti. Fari la ekstremon de
rimeno e la selo, sur kiu la rajdanto apogas io pli kaj pli mallar a al la supco: pinti
sian piedon. Tripiedo. Se o, tablo kun tri krajonon.
piedoj. Pioeo. Fera ilo, havanta po unu pinto e
Piedestalo Bazo de kolono, de amba ekstremoj kaj lignan tenilon, por fosi
monumento a de statuo. malmolan teron. Pio i. Fosi per pio o.
Pietismo. Granda respekto al iu kun Pioniro. - 1. Soldato, konstruanta
kredo je la perfekteco kaj netu ebleco de vojojn, pontojn, redutojn. 2. Koloniano,
liaj verkoj: pietismo al la naciaj bardoj. hakanta virgajn arbarojn, por prepari
Pigo (Zool.). Birdo el la familio de la kultureblan teron. - 3. Homo, liberiganta la
korvoj (Pica). vojon por nova ideo.
Pigmeo. - 1. Ano de mitologia popolo Pipo. Tubforma ilo pli lar a e unu
de tre malgranda kresko. - 2. Tre malgranda ekstremo, en kiu oni metas tabakon por
homo. fumi.
Pigmento. Koloranta substanco de la Pipro (Bot.). Sekigita frukto de l piprujo.
organismo de vegeta oj a de bestoj. Piprujo. Vegeta o el la samnoma familio,
Piki. 1. Penetrigi korpon per pintita kies sekaj fruktoj estas uzataj kiel spica o.
objekto: piki fingron per kudrilo; la abelo Pipri. Spici per pipro.
pikas. - 2. Eksciti la sentojn: pikanta man o, Pipso. Malsano de la lango de l birdoj.
pikanta novelo de Boccacio. Pikilo. - 1. Ilo Piro (Bot.). Frukto de l pirarbo. Pirarbo.
por piki. - 2. Organo de l insektoj por piki. Arbo el la familio de l pomacoj, kulturata
Pikedo. - 1. Malgranda ta mento de pro la fruktoj kaj ligno (Pyrus communis).
soldatoj, garde starantaj sur posteno. - 2. Piramido. 1. (Geom.). Solida figuro,
Kartludo. kies bazo estas multangulo kaj kies flankoj
149
estas trianguloj, kies pintoj kuni as en unu Plando. Malsupra, surtera parto de la
punkto, nomata la pinto de la piramido. - 2. piedo, de la uo.
Egipta monumento, havanta la formon de Planedo (Astr.). Astro, rondiranta irka
piramido. la suno.
Pirato. Mara rabisto. Planimetrio. Parto de la geometrio pri la
Pirito ( em.). Natura kombina o de figuroj sur la ebeno.
sulfuro kaj metalo. Planko. Malsupra parto de la ambro,
Pirolo (Zool.). Birdo el la familio de la sur kiu oni pa as kaj kiu apartigas unu
fringoj (Pyrrhula rubricilla). eta on de alia.
Pirotekniko. Arto prepari artajn fajra ojn. Planti. Meti vegeta on en la teron, por ke
Piroteknikisto. Homo, kies specialo estas i kresku, fiksinte sian radikojn. Plantejo.
prepari artajn fajra ojn. Loko, kie oni plantas.
Pirozo (Med.). Bruliganta doloro en la Plantago (Bot.). Multjara herbo el la
ezofago e malsanoj de la stomako. samnoma familio (Plantago).
Pisti. Pecetigi, disbatante en speciala Plastiko. Arto reprodukti el molaj
vazo: pisti pipron. Pistilo. Peza metala substancoj (argilo, vakso) a el malmolaj
peco, per kiu oni pistas. Pistujo. Vazo en (marmoro) la naturajn formojn de objektoj
kiu oni pistas. a personoj. Plastika. Kiu koncernas la
Pistako (Bot.). Frukto de l' pistakarbo, plastikon; reliefe reproduktanta.
uzata por kukoj. Pistakarbo. Arbo el la Plastro. Medikamento, mirita sur tolo,
familio de 1'anakardiacoj (Pistacia vera). kiun oni almetas al la kuracata membro.
Pistilo (Bot.). Virina seksa organo de la Plata. Kies dikeco estas malgranda
floroj. kompare kun la lar eco kaj longpco:
Pistolo. Malgranda pafarmilo, kiun oni plata tono, plata po horlo o. Plato. Objekto
portas e la zono, kun forte fleksita kapo. kies dikeco estas malgranda, kompare kun
la lar eco kaj longeco: plato de tombo.
Pi to. Solida cilindro, kiu movi as en
Komparu: Ebena, glata.
malplena cilindro de pumpilo au vapor-
ma ino. Platano (Bot.). Arbo el la samnoma
familio (Platanus).
Pizo (Bot.). Vegeta o el la familio de la
fabacoj (Pisum). Plateno ( em.). Pt. emia elemento,
nerustanta metalo de grizete-blanka koloro,
Plaeo. Vasta, libera loko en urbo,
uzata por vazoj kaj dratoj en emiaj
irka ita de konstrua oj: Parizo posedas
laborejoj; saloj de l plateno estas uzataj en
multe da belaj placoj.
la fotografado.
Pla i. Ka zi agrablan senton, emocion:
Pla do. Sono, kiun faras la akvo, batata
persono. ago, spektaklo, kiu pla as.
per la mano, remilo. Pla di. Eligi pla don.
Plado. Malprofunda, vasta vazo, sur kiu
Plebejo. Homo de malalta klaso.
oni metas kaj disportas man a ojn. Pladeto.
Telereto, sur kiu oni metas glason, tason. Pledi. Paroli en ju ejo, por defendi sin
Komparu: Pleto. a sian klienton.
Plafono. Horizontala a kurba supra o Plej. Partikulo, kiu metite anta la
kontra la planko de ambro. adjektivo a adverbo, formas la
superlativon: plej bona, plej rapide. Malplej.
Plagiato. Malpropra arta a literatura
En plej malalta grado: malplej longa, malplej
verko, prezentita de iu kvaza propra.
bone.
Plano. - 1. Desegna o de konstrua o a
Plekti. Kunigi fadenojn, nurojn, multfoje
de loko, montranta la situacion kaj
krucigante ilin unu kun alia: plekti harojn,
reciprokajn rilatojn de iaj partoj: plano
plekti pajlon. Plekta o. Objekto, farita el
deteatro, plano de urbo. - 2. Anta e detale
plektitaj fadenoj, nuroj: pajloplekta o (por
pripensita maniero efektivigi entreprenon:
purigi la uojn). Komparu: pini, teksi,
plano de propagandor Komparu: Intenco,
triki.
projekto.
150
 Plena. - 1. Enhavanta la tutan kvanton, Plugi. Per speciala ilo, tirata de bovoj a
kiun i entute povas enhavi: glaso, plena de de evaloj, malfirmigi la teron, fari sulkojn
akvo. - 2. Havanta iujn partojn, detalojn, en la tero, por in prepari al la semado.
necesajn por la tuto: plena vortaro. - 3. Plugilo. Ilo por plugi.
Havanta tre multe: plena de eraroj. Plumo. - 1. Tubeto kun lanugo, el kiuj
Pleneco. Eco de tio, kio estas plena. konsistas la kovra o de la korpo de l birdoj.
Plenigi. Fari ion plena: plenigi glason. - 2. Birda plumo kun akrepintita kaj la longe
Plena a. Havanta la a on, en kiu oni distran ita ekstremo, por skribi. - 3. tala,
posedas iujn personajn rajtojn. Plenblovi. maldika peceto kun akrepintita kaj la longe
Fari plena per blovo; doni al io plenan distran ita ekstremo, por skribi. Plumingo.
volumenon per blovo: plenblovi vezikon; Tenilo, en kiun oni enmetas skriboplumon.
plenblovita velo. Plenumi. Fari tion, kion oni Senplumigi. Senigi birdon je la plumoj,
devis fari, kio estis necesa: plenumi oficon, for irante ilin.
plenumi deziron. Komparu: Kompleta, tuta.
Plumbo ( em.). Pb. emia elemento,
Plendi. Esprimi per vortoj sian doloron, bluete-griza peza metalo, uzata por kugloj.
malkontentecon: La malsanuloplendas pri
Pluskvamperfekto. Tempo de la verbo,
kapdoloro. Infano plendas al la patrino
montranta agon a staton, finitan anta alia
kontra kamarado. Plendo. Vortoj de tiu,
ago a stato, jam pasinta: Kiam li estis
kiu plendas. Plendanto. Homo, kiu plendas.
fininta sian laboron, li foriris.
Pleonasmo. Vorto a esprimo,
Pl o. Teksa o, similanta la veluron, sed
samsenca kun la us dirita, kaj tial superflua.
kun pli longaj haroj. Plu a. El plu o.
Pleto. Plata vazo, sur kiu oni portas
Plutokratio. Ri ularo.
telerojn, glasojn. Komparu: Plado.
Pluvo. Akvo de l guti inta atmosfera
Ple ronekto (Zool.). Fi o el la vico de la
akva vaporo, falanta teren: Post la pluvo
ostfi oj, kun rondforma, plata korpo
venas la bela vetero. Pluvi. Fali (pri la
(Pleuronectes). pluvo): Nuboj kovris la ielon, balda
Plezuro. Tio, kion oni volonte vidas, pluvos.
a skultas, partoprenas: Granda urbo liveras Pne matiko (Fiz.). Parto de la fiziko pri
multajn plezurojn, kiujn ne uas la vila anoj. la gasoj. Pne matika. Kiu koncernas la
Pli. Partikulo, kiu metite anta adjektivo pne matikon: pne matika ma ino,
a adverbo formas la komparativon: pli pne matika ringo.
certa, pli kare. Malpli. En pli malalta grado: Po. Prepozicio, por esprimi kvanton,
malpli fortika, malpli kare. Plimulto. Pli koncernantan aparte iun objekton,
granda parto, pli granda partio: La absoluta personon el multaj: La patro donis al la
plimulto devas superi la duonon de la vo oj. infanoj po 3 pomoj ( iu infano ricevis 3
Plibeligi, pligrandigi, plilongigi. Fari ion pomojn). La velocipedisto veturis po 200
pli bela, pli granda, I pli longa. kilometroj en iu tago ( iutage li veturis 200
Pliko (Med.). Malsano, karakterizata de kilometrojn).
neforigebla impliki o de la haroj, ka zita de Podagro (Med.). Malsano, karakterizata
la malpureco. de velo de artikoj de l piedo kaj ka zata
Plombo. Substanco por plenigi truon en de la trouzado de alkohola oj kaj de spicitaj
dento. Plombi. Plenigi per plombo. man a oj.
Plori. Eligi larmojn: plori de doloro, de Podio. Malgranda levita horizontala
agreno. Ploreti. Eligi larmojn kaj ebeno el tabuloj, por pli bone vidi irka e,
malla tajn plendajn sonojn. Ploregi. Eligi por esti pli facile videbla kaj a debla.
larmojn kaj la tajn, malesperajn sonojn. Komparu: Estrado.
Ploto (Zool.). Man ebla fi o el la familio Poemo. Romano en versoj.
de l karpoj (Leuciscus rutilus). Poento. Ludsigno, valoranta unuon.
Plu. Partikulo, montranta da rigon de Poeto. Poezia verkisto.
ago a stato, kaj kun nea vorto esigon de
Poezio. Arto prezenti en harmonia lingvo
ago a stato: u vi intencas min moki plu?
la belon kaj altajn ideojn. Poezia. De
Ne ploru plu.
poezio, havanta la ecojn de l poezio.
151
 Pokalo. Trinkvazo, supre pli lar a, ol e Poluri. Fari ion glata kaj brilanta per
la bazo. frotado: poluri lignon, poluri uojn.
Polemiko. Presa disputo. Polemiki. Komparu: Emajlo, glazuro, lako.
Prese disputi. Poluso (Geom.). Ekstremo de la akso de
Polico. tata institucio, gardanta la sfero: la polusoj de la tera globo.
publikan ordon kaj sendan erecon. Polvo. Subtilaj liberaj eroj de seka korpo,
Policisto, policano. Membro de la polico. precipe de la tero. Polva. De polvo, el
Policestro. efo de la polico. polvo: polva nubo.
Poliedro (Geom.). Korpo, limigita iu- Pomo (Bot.). Frukto de l pomarbo. Pom-
flanke de ebenoj, sin reciproke renkont- arbo. Arbo el la samnoma familio (.Pirus
antaj. Poliedra. Havanta formon de polie- malus).
dro. Pomacoj (Bot.). Familio de dukotiledonaj
Polifona. Konsistanta el kelke da multepetalaj vegeta oj: piro, pomo.
malsamaj muzikaj vo oj, ne unisona. Pomado. Miksa o, konsistanta el graso,
Poligamio. Multedzeco: La multedzeco vakso kaj parfumoj a medikamento, per kiu
estas malpermesita en iuj civilizitaj landoj. oni miras la harojn a la kuracatan
Poligono (Bot.). Vegeta o el la samnoma membron.
familio; el iaj semoj oni faras grion kaj Pomologo. Specialisto pri la fruktoj kaj
farunon (Poligonum). kulturado de la fruktarboj.
Poligonacoj (Bot.). Familio de dukotile- Pompo. Lukso, celanta altiri la atenton.
donaj senpetalaj vegeta oj: poligono, Pompa. Luksa, por altiri la atenton.
rabarbo, okzalo. Komparu: Parado.
Poligloto. Homo, parolanta multe da Ponardo. Akre pinta, amba tran a mal-
lingvoj: La kardinalo Mezzofanti estis la plej longa pikarmilo.
fama poligloto. Ponto. Vojo, konstruita el ligno, tonoj
Polikliniko. Lernado de la praktika medi- a fero super rivero, kavo, kanalo.
cino en la lo ejoj de l malsanuloj sub la Pontifiko. Altranga pastro: La papo
kontrolo de l profesoroj. estas la plej alta pontifiko (pontifex
Polimero. emia kompona o konsistanta maximus) de la katolika eklezio.
el la samaj elementoj kaj je la sama Pontono. Malprofunda ipo, sur kiu oni
proporcio, kiel alia kompona o, sed kun alia metas flosponton.
molekula pezo.
Poplo (Bot.). Arbo el la familio de l
Polipo (Zool.). Mara besto el la tipo de la salikacoj (Populus).
vegetbestoj, sin fiksanta e senmovaj
Popolo. - 1. Tuta o de la lo antoj de
objektoj.
lando. - 2. Malaltaj klasoj: La aristokrataro
Poliso. Dokumento, atestanta asekuron. kaj la popolo. Popola. De popolo, por
Politeismo. Kredo je multaj dioj. popolo: popola universitato. Popola o.
Politeisto. Kredanto je multaj dioj. Malestima nomo de la nekulturitaj, mizeraj
klasoj de la popolo.
Politekniko. Scienco pri la teknikaj
profesioj. Politeknika. De politekniko, kiu Populara. - 1. Konata kaj amata de la
koncernas la politeknikon: politeknika popolo: populara homo. - 2. Facile
lernejo. komprenebla de la popolo, de la homoj, ne
multe instruitaj: populara bro uro.
Politiko. Arto regi taton. Politika. De la
Populare. En populara maniero.
politiko, kiu koncernas la politikon. Politik-
Populareco. Eco de tio, kio estas populara.
isto. Homo, kies specialo estas la politiko.
Popularigi. Fari ion populara: popularigi
Polko. Bohema kaj pola rondodanco. sciencan verkon.
Polucio (Med.). Senvola elfluo de l vira Por. - 1. Prepozicio, per kiu estas espri-
semo dum la dormo. mata: a) celo: por plezuro. b) je la profito
de: kolekti monon por mizeruloj. c) objekto

152
de a eto post la verbo pagi: Li pagis 100 Portepeo. Rimeno, sur kiu la militistoj
frankojn por sia palto. d) Prezo de a eto a portas la glavon.
vendo: a eti libron por 10 frankoj, vendi Portero. Malhela, forta angla biero.
se on por 20 frankoj. e) Tempo, en la da ro
Portiko. Galerio, malfermita de unu
de kiu io estas farota: forveturi por tri
flanko kun tegmento sur kolonoj.
semajoj. - 2. Konjunkcio, esprimanta celon:
Oni devas man i por vivi, ne vivi por man i. Portreto. Desegna o a pentra o,
Kriu la te, por ke iuj a du. prezentanta personon.
Poro. Malgranda libera spaco inter la Posedi. Havi ekskluzive por si, por sia
eroj de korpo: poro de la ha to, poro de la eksluziva uzo: posedi ri a on. Posedo.
karbo. Stato de tiu, kiu posedas: Kare akirita
posedo. Poseda. Kiu posedas, koncernanta
Porcelano. Blanka substanco el bakita
posedon: poseda pronomo. Posedanto.
delikata argilo, diafana kaj sonora, kiel vitro.
Persono, kiu posedas: domposedanto.
Porcelana. El porcelano: porcelana vazo.
Komparu: Havi.
Porcio. Kvanto de -man a o, donata al
Post. Prepozicio esprimanta: a) Tempon,
unu persono: En la novaj restoracioj oni
momenton pli malfruan, ol alia: La vesper-
donas grandajn porciojn.
man o fini is post la noktomezo. b) Lokon,
Pordo. Turnebla tabularo a krado, pli malproksiman, ol alia: La libro ku as post
fermanta la liberan spacon en muro, la ranko.
servantan por la eliro kaj eniro. Pordego.
Posteno. - 1. Loko, kie soldatoj estas
Granda pordo en irka baro, efa pordo de
starigitaj, por gardi ion a batali: morti sur la
domo. Pordisto. Homo, kies okupo estas
posteno. - 2. Estimata okupo, ofico: posteno
gardi domon, kontrolante la enirantojn tra la
de prezidanto.
pordo.
Postuli. Firme esprimi sian volon, por ke
Poreo (Bot.). Vegeta o el la familio de la
oni donu a faru ion, kion oni rajtas havi:
liliacoj, uzata kiel spica o (Allium porrum).
postuli la monon de la uldanto, postuli
Porfiro. Speco de malmola marmoro obeon de servisto. Postulo. Vortoj de tiu,
ru a a blanka kun alikoloraj kristaloj. kiu postulas. Postulema. Kiu multe
Porko (Zool.). Hejma duhufa dikha ta postulas, ne facile kontentigebla: postulema
besto; ia viando estas man ata kiel rosta o efo. Komparu: Ordoni.
kaj en kolbasoj, inkoj, k. t. p. (Sus Postulato. Filozofia tezo, sufi e
domestica). evidenta, por esti akceptita sen pruvo: La tri
Porti. - 1. Teni senmove a movi kun si postulatoj de la filozofio de Kant: pri la
objekton, metitan en sian manon a sur libereco, pri la ekzisto de Dio kaj pri la
sian korpon: porti en la mano, sur la kapo, senmorteco de l animo.
sur la dorso en la po o. - 2. Suferi, toleri Po o. Malgranda sako, alkudrita al vesto
sen reago: porti malfeli on. Portado. Agoj kaj en kiu oni portas kun si diversajn mal-
de tiu, kiu portas. Portilo. Ilo por porti grandajn objektojn. Po horlo o. Malgranda
objektojn a personojn. Portisto. Homo, horlo o, kiun oni portas en po o de la
kies okupo estas porti ar ojn. Alporti. ve to.
Porti al iu loko kaj in atingi kun la ar o:
Po to. Publika, ordinare tata institucio
u oni jam atportis la leterojn? Disporti.
por rapida transportado de leteroj,
Porti al diversaj lokoj: disporti man a ojn al
malgrandaj paka oj kaj por veturigado de
la gastoj. Transporti. Porti de unu loko en
pasa eroj, en lokoj, kie ne ekzistas fervojoj.
alian: transporti liton el la dormo ambro en
Po ta. De po to, kiu koncernas po ton.
la salonon. Reporti. Porti objekton en la
Po te restante. Surskribo sur letero, por
lokon, kie i estis anta e. Fruktoporta. Kiu
montri, ke i estas liverota al la adresato en
donas multe da fruktoj, kiu donas bonan
la po ta oficejo.
rezultalon: fruktoporta tero, fruktoporta
laboro. Poto. Argila a metala vazo, en kiu oni
kuiras. Potpeco. Fragmento de rompita
Portalo. Ri e ornamita efa pordego de
poto. Komparu: Kaserolo.
templo, de palaco.

153
 Potaso ( em.). K^COg. Kruda kalikarbo- Precipe. Pli ol io alia, pli ol iuj aliaj: La
nato, uzata en la labrikado de l vitro, de l kuraciston maltrankviligis precipe la forta
sapo. febro de la infano. La internacian lingvon
Potenca. Havanta grandan forton, bezonas precipe la komercistoj kaj
fizikan a moralan; povanta forte efiki: scienculoj.
potenca re o, potenca ma ino, potenca Preciza. usta e en malgrandaj detaloj:
rimedo. Potenco. - 1. Granda fizika a preciza difino, preciza horlo o. Precize. En
morala forto; povo forte efiki. - 2. Rezultato preciza maniero. Precizeco. Eco de tio, kio
de kelkfoja multobligo de kvanto per i estas preciza. Precizigi. Fari ion preciza:
mem: a3 estas la tria potenco de a. precizigi la sencon de vorto. Komparu:
Potenculo. Homo potenca. Detala, ekzakta.
Povi. Havi la necesan forton, kapablon, Prediki. Publike konigi la verojn de
rajton fari ion: Kiu volas, povas. Povo. religio: La pastro predikos morga anta la
Necesa forto, kapablo, rajto fari ion. meso. Prediko. Parolado de tiu, kiu
iopova. Kiu povas ion: Dio iopova. predikas.
Pozi. - 1. Resti senmove kun speciala Predikato. Parto de frazo, montranta,
teni o kaj mieno, por esti desegnata, kion oni diras pri la subjekto: En la frazo: «
pentrata, fotografata. - 2. ajnigi per sia La patro amas sian filon » la vorto « patro »
mieno iun gravan: pozi je scienculo. Pozo. estas subjekto, la vorto « amas » estas
Teni o kaj mieno de tiu, kiu pozas. predikato.
Pozitiva. - 1. Bazita sur faktoj, esploritaj Prefekto. efo de administracia distrikto.
per eksperimento: pozitiva scienco. - 2. Preferi. Pli voli, pli ami; pli ati: preferi
Anta irata de la matematika signo +: supon ol viandon; preferi blondulinojn;
pozitiva kvanto. preferi poezion, ol prozon. Prefero. Opinio
Pra. Prefikso, moritranta personon a de tiu, kiu preferas. Preferinda. Kiu meritas
objekton, kiu ekzistis anta tre longa tempo, esti preferata: Skriba respondo estas
kiu ekzistos post tre longa tempo, a kiu preferinda. Prefere. En maniero preferinda.
ekzistas de tre longa tempo: praavo = patro Prefikso. Afikso, almetata anta la vorto:
de avo; pranepo = filo de nepo; praarbaro = dis-, re-.
arbaro, ekzistanta de nememorebla tempo.
Pre i. Esprimi sian peton a adoron al
Praktiko. - 1. Apliko de la teorio al la Dio. Pre o. Vortoj de tiu, kiu pre as.
realeco; efektiva plenumo, kiel malo de Pre ejo. Konstrua o por pre oj kaj diservoj.
teoriaj konoj. Praktika. - 1. De praktiko, kiu
Prelato. Altranga pastro.
koncernas la praktikon: praktika malfacila o.
- 2. Konforma al la celo, facile uzebla: Preludo. Anta ludo al muzika verko.
praktika instrumento. - 3. Scianta apliki la Premi. Peni enigi erojn de korpo, partojn
teorion en la vivo kaj ricevi profiton por si: de tuto en pli malvastan spacon a peni
Revuloj kaj praktikaj homoj. Praktiki. pliproksimigi ilin unu al alia: premi buteron
Efektive plenumi sian profesion (precipe pri en poton; premi la dentojn; premi ies
kuracistoj kaj advokatoj) manon. Premo. Ago de tio, kio premas:
Pramo. Longa malprofunda ipo uzata manpremo. Alpremi. Premi al io: premi iun
por transveturigi pasagerojn de unu bordo al muro. Dispremi. Dispecigi per premo.
de rivero al la alia, kiuj estas kunigitaj per Kunpremi. Premi de du kontra aj flankoj.
nuro, sur kiu glitas la rulbloko de la ipo. Premilo. Ilo por premi. Premegi. Tre forte
premi.
Prava. Kies opinio estas konforma al la
vero: Vi estas prava, mi tute konsentas kun Premio. - 1. Objekto, donacata al
vi. Praveco. Eco de tio, kio estas prava. a etanto, abonanto ekster tio, je kio li havas
Prave. En prava maniero. Komparu: usta, rajton: La abonantoj ricevis kiel premion
justa, rajta. belan albumon. - 2. Objekto, donacata al
la reato. Premii. Doni premion: El la dudek
Prebendo. Bieno, la profiton de kiu
konkursaj verkoj oni premiis tri.
ricevas pastro por la plenumo de sia ofico.

154
 Premiso. Frazo (en silogismo), el kiu oni forvoja i. Pretigi. Fari ion preta: pretigi liton
faras konkludon per rezonado. por gasto. Preteco. Eco de tio, kio estas
Preni. Aligi al si, ekkapti, por teni, uzi, preta: la batala preteco de armeo.
porti: preni pecon per dufingroj, preni Preteksto. ajna motivo, kiun oni uzas,
knabon je la mano, preni sie atan urbon, por ka i la veran: La elektito rifuzis akcepti
preni banon. irka preni. irka i per la la postenon je preteksto de manko de l
brakoj. Depreni. Preni de io: depreni tempo. Preteksti. Prezenti, kiel pretekston:
kovrilon. Forpreni. Preni for de io. preteksi voja on.
Kunpreni. Preni kun si: Kunprenu Pretendi. Aserti, ke oni havas rajton je io
pluvombrelon. Partopreni. eesti en ia kaj sur tio bazi sian postulon. Pretendo.
kunveno, havi parton en ia afero diskuto. Aserto, ke oni havas rajton je io kaj postulo,
Komparu: Akcepti, ricevi. bazita sur i.
Prepari. Fari ion necesan, por ke io Preter. - 1. Prepozicio esprimanta lokon,
povu esti uzita, por ke io povu havi lokon: flanke de kiu, apud kiu io iras, movi as kaj
prepari liton por la dormo, prepari in forlasas: pasi preter domo. - 2. Prefikso
man a on, prepari la spiritojn por nova ideo. kun la sama signifo: preterkuri, preterlasi.
Preparo. Ago de tiu, kiu preparas.
Preterito. Formo de verbo, esprimanta la
Komparu: Aran i, preta.
tempon pasintan; faris, estis faranta, estis
Preposto. efa pastro de pre ejo. farinta.
Prepostejo. Lo ejo, domo de preposto.
Prezo. Monsumo, postulata a
Prepozicio. Partikulo, esprimanta rilaton proponata por vendata objekto: La kosto de
inter du vortoj: en, al, por. la konstruo de l ma ino estis 100 fr., la
Prepucio (Anat.). Ha ta faldo, kovranta fabrikanto postulas por i la prezon de 200
la kapeton de la vira membro. fr., sed ia vera valoro ne superas 50 fr.
Prerogativo. Speciala rajto, apartenanta Prezaro. Listo de komerca oj kun ilia prezo.
al unu a al malmultaj personoj: prerogativo Komparu: Kosto, valoro.
de re o. Prezenti. - 1. Diri la nomon de nekonata
Presi. Per premo multfoje reprodukti sur persono al aliaj eestantoj por in konigi
folioj de papero metalajn literojn a signojn kun ili: Permesu, ke mi prezentu al vi mian
kunmetitajn, miritajn per inko: presi arti- amikon N. - 2. Esti bildo de io, havi
kolon, presi libron. Preso, presado. aspekton de io: Kion prezentas la pentra o?
Multfoja reprodukto de metalaj literoj a La lando prezentas vastan ebena on.
signoj, kunmetitaj kaj miritaj per inko, sur Prezidi. Konduki la diskutojn en kunsido:
paperaj folioj, per premo. Presa. De preso, prezidi en parlamento. Prezido. Ago de tiu,
kiu koncernas preson: presa sciigo. kiu prezidas. Prezidanto. - 1. Persono, kiu
Presisto. Homo, kies profesio estas presi. prezidas: prezidanto de kongreso. - 2. efo
Presejo. Loko, kie oni presas. Preslitero. de societo, de respubliko. Vicprezidanto.
Metala litero, per kiu oni presas. Preseraro. Helpanto kaj anstata anto de prezidanto.
Eraro, farita dum la presado (kompostado). Pri. Prepozicio esprimanta temon,
Presprova o. Prova presa o, en kiu oni objekton de parolado, de ago: rakonti, skribi
korektas la preserarojn. pri io; zorgi pri io.
Presbiteriano. Protestanto (en Anglujo), Primadono. efa kantistino de opera
apartenanta al sekto, kiu malakceptas la trupo.
povon de la episkopoj.
Primitiva. Apartenanta al komenca
Presbiterianismo. Religio de la epoko, komenca stadio: primitivaj moroj;
presbiterianoj. primitiva instrumento. Primitive. En
Preska . - 1. Ne multe malpli, ol: La primitiva maniero.
parolado da ris preska unu horon. - 2. Ne Princo. - 1. Regnestro de tato ne plene
tute, sed ne multe mankas: Li preska sendependa a malgranda: la princo de
svenis de doloro. Monako. - 2. Filo de re o. - 3. Persono,
Preta. Preparita por tuja uzo, apliko, ago: posedanta la plej altan nobelan titolon.
La tagman o jam estas preta. Preta Princino. Edzino de princo. Princido. Filo

155
de princo. Princidino. Filino de princo. kompenso de la perdoj. Procesema. Kiu
Princlando. Lando, regata de princo. amas procesi.
Kronprinco. Re a filo, heredonto de la Procesio. Solena mar o de religia
trono. karaktero, akompanata per kantoj kaj
Principo. Fundamenta, baza regulo, pre oj.
opinio: la principoj de la universala lingvo; Produkti. Liveri per sia laboro krudajn
homo sen principoj. Principe. En la substancojn kaj fruktojn de la naturo a fari
principo; kio koncernas la principon: el ili objektojn, utilajn por la homoj. Ameriko
Principe mi konsentas kun vi. produktas multe da greno. La fabriko
Printempo. La unua el la kvar sezonoj produktas bonan tolon. Produkta o.
de l jaro (21 marto - 21 junio). Printempa. Produktita substanco a objekto.
De printempo: printempa tago, printempa Produktema. Kiu multe produktas.
vetero. Reprodukti. - 1. Ree produkti. - 2. Fari
Prioro. efo de mona ejo. kopion, fari bildon de io: reprodukti per la
preso. La pentristo reproduktas la naturon.
Prismo (Geom.). Poliedro, kies du bazoj
estas egalaj multanguloj, ku antaj sur Profani. Mal ati sanktajn objektojn kaj
paralelaj ebenoj, kaj kies flankoj estas uzi ilin por ordinaraj celoj: profani sanktan
paraleogramoj. Prisma. Havanta formon de vazon. Profana. Mal atanta sanktajn
prismo. aferojn, ne konanta la sekretojn de la kulto
kaj pastraro.
Privata. Apartenanta al unu persono,
koncernanta unu personon, hejma, Profesio. Okupo, per kiu oni akiras la
nepublika, neoficiala: privata lo ejo, privata vivrimedojn: instruado, kuracarto. Profesia.
vivo, privata oficisto. Private. En privata De profesio, kiu koncernas profesion:
maniero. profesia sekreto; profesia artisto (ne
amatoro). Profesiisto. Homo, kiu havas
Privilegio. Speciala rajto, apartenanta al
profesion, kies okupo estas profesio.
unu a al malmultaj personoj.
Komparu: Metio, ofico, specialo.
Pro. Prepozicio por esprimi ka zon,
Profesoro. Instruisto en supera lernejo:
motivon: pro aluzo, pro grava ka zo.
profesoro de universitato, de akademio.
Probabla. Supozebla, ver ajna, Profesora. De profesoro, kiu koncernas
versimila, kredebla. Probable. En probabla profesoron. Profesoreco. Titolo, posteno
maniero. Probableco. Eco de tio, kio estas de profesoro.
probabla.
Profeto. Homo, anta diranta la
Problemo. - 1. Demando, solvota per estontecon dank' al inspiro de Dio. Profeti.
sciencaj procedoj: fizika problemo, Anta diri la estontecon. Profeta o.
aritmetika problemo. - 2. Grava, malfacile Anta diro de profeto. Profeta. De profeto;
solvebla demando: La problemoj de la vivo. anta diranta la estontecon.
Procedi. Uzi specialajn rimedojn por Profilo. - 1. Trajtoj de viza o, vidataj de
atingi celon. Procedo. Speciala agmaniero, flanko. - 2. Desegna o de perpendikulara
adaptita al celo: irurgia procedo. Komparu: tran o de ma ino, de domo.
Agi, fari, manipuli.
Profilaktiko (Med.). Scienco pri la
Proceduro. Procedo en la ju aj aferoj. rimedoj, anta gardantaj kontra la
Procento. - 1. Kvanto de monunuoj da malsanoj. Profilaktika. Anta gardanta de
profito, kiun donas 100 monunuoj dum unu malsano.
jaro: La dividendo atingos en la nuna jaro 5 Profito. - 1. Diferenco, per kiu la
procento n (5 %). - 2. Centono da ajna vendprezo superas la koston; diferenco, per
kvanto: La armeo perdis en la batalo 40 kiu la enspezoj de komerca afero superas la
procentojn de la soldatoj. elspezojn: La kompanio havis 100,000 fr. da
Proceso. Tuta o de juraj procedoj, por profito. - 2. Sukcesa rezultato, utilo de ago,
ju e solvi aferon inter akuzanto kaj akuzato. de laboro: La penado donis nenian profiton.
Procesi. Konduki proceson: procesi iun pri Profiti. Havi profiton, eltiri profiton: profiti la
lecionojn de la hisiorio. Profitema. Kiu
156
amas profiton, kiu zorgas nur pri la profito. Proklami. Oficiale konigi al popolo, al
Komparu: Gajno, utilo. publiko: proklami siajn principojn en
Profunda. - 1. Kies fundo estas malprok- kunveno; proklami iun re o. Proklamo.
sime de la supra o, de la supro, de la bordo, Vortoj de tiu, kiu proklamas.
de la limo: profunda rivero, profunda akvo, Prokrasti. Ne fari tuj, transmeti la plenu-
profunda vundo, profunda valo, profunda mon al alia tempo, al alia tago: prokrasti la
saluto. - 2. Altidea, ne facile penetrebla: elektojn is la fino de la jaro; prokrasti la
profunda penso. - 3. Forta, granda: penton is la morto. Prokrasto. Ne tuja
profunda dormo, profunda doloro. plenumo, transmeto de la plenumo al alia
Profundeco. Eco de tio, kio estas profunda. tempo, al alia tago. Prokrastema. Kiu amas
Profunda o. Profunda loko: profunda o de prokrasti. Prokrastebla. Kiu povas esti
maro. Senfunda o. Tre profunda loko, prokrastita. Prokrastinda. Kiu meritas esti
abismo: monta senfunda o. Malprofunda. - prokrastita.
1. Kies fundo estas proksima de la supra o, Proksima. Apartigita per malgranda
de la bordoj; proksima de la supro, de la distanco tempa a spaca: proksima urbo,
bordo, de la limo: malprofunda lago, proksima tago. Proksime. En proksima
malprofunda telero. - 2. Malaltidea, supra a: distanco. Proksimeco. Eco de tio, kio estas
malprofunda cerbo. Malprofunda o. proksima. Proksimigi. Fari ion proksima.
Malprofunda loko. Proksimi i. Fari i proksima, veni proksime.
Prognozo (Med.). Anta diro de la De proksime. De proksima loko. Malprok-
kuracisto pri la da ro kaj rezultato de sima. Apartigita per granda distanco spaca
malsano: favora, malfavora prognozo. a tempa: malproksima lando, malproksima
Programo. - 1. Tabelo de la numeroj de epoko. Proksimulo. iu homo rilate al ni
spektaklo, de koncerto: La programo mem: Amu vian proksimulon, kiel vin mem.
anoncas kvin kantojn kaj unu deklamon. - Proksimume. Sen preciza kalkulo, se oni
2. Sistema kunmeto de demandoj, ne kalkulas precize: La biblioteko havas
prezentotaj al ekzamenato, instruotaj en proksimume 100 volumojn.
lernejo, solvotaj per esploro. - 3. Principoj Prokuro. Rajtigo donita de la posedanto
kaj intencoj de politika partio, de ministraro. de firmo subskribadi en lia nomo: Nia
Progresi. Iom post iom akiri pli altan suspektema efo donas al neniu prokuron.
gradon, pli fortan evoluon: progresi en la Prokuristo. Persono, kiu havas la
studado, en la servado. La scienco, prokuron: prokuristo de banko.
malsano, brulo progresas. Progreso. Prokuroro. Supera ju a oficisto,
Iompostioma akiro de pli alta grado, de pli akuzanta en la nomo de la tato.
forta evoluo: progresoj de lernanto, Proletario. {nun: proleto} Homo, posed-
progreso de la civilizacio. Progresema. Kiu anta neniun propra on, vivanta nur per sia
amas progreson: progresema estraro. laboro. Proletariaro. Klaso de la proletarioj.
Progresulo. Homo, kiu amas progreson.
Prologo. Unua parto de literatura verko,
Progresio (Mat.). Vico de kvantoj, en kiu koniganta al la leganto la anta ajn faktojn.
iu membro devenas de la anta a per la
Promeni. Piediri, rajdi, veturi por
aldono de la sama kvanto a per la
plezuro. Promeno. Ago de tiu, kiu
multipliko per la sama kvanto: aritmetika
promenas. Promenanto. Persono, kiu
progresio, geometria progresio.
promenas. Promenejo. Loko, kie oni
Projekcio (Geom.). Bildo de korpo, farita promenas.
sur ebeno. Projekcii. Fari projekcion.
Promesi. - 1. Diri al iu, ke oni faros, kion
Projekto. - 1. Unua redakto de propono, li deziras: promesi veni; promesi donacon al
de le o: projekto de nova regularo. - 2. infano. - 2. Doni motivon por espero: La
Desegna o, plano de konstruota domo, vetero promesas longe da ri; multe
ma ino, kun iuj necesaj klarigoj pri la promesanta juna poeto. Promeso. Vortoj
maniero, kosto k. t. p.: projekto de ponto. - de tiu, kiu promesas. Komparu: Konsenti.
3. Intenco: Kiaj estas viaj projektoj por la
Promontoro. Alta roko, superstaranta la
somero? Projekti. Fari projekton. Komparu:
bordon de maro: Gibraltaro estas konstruita
Intenco, plano.
sur promontoro.
157
 Pronomo. Vorto, anstata anta la nomon Protagonisto. Unua, efa batalanto por
de persono a objekto: mi, i, tiu. nova ideo.
Propagando. Peno disvastigi, popularigi Protekti. Helpi kandidaton, aspiranton,
ideon, doktrinon: propagando de abstinen- irmi per sia rekomendo kaj influo: protekti
co. Propagandi. Fari propagandon: pro- iun al ofico. Protekto. Ago de tiu, kiu
pagandi Esperanton. Propagandisto. protektas. Protektanto. Homo, kiu
Homo, kiu sin okupas per propagando. protektas. Protektato. Homo, kiu estas
Komparu: Agiti. protektata.
Propede tiko. Elementara scienco kaj Protektorato. Rilato inter du tatoj, el
la metodo instrui in. kiuj la pli potenca protektas en la eksteraj
Proponi. Prezenti ideon, projekton aferoj la malfortan, kiu estas parte dependa
plenumotan, objekton akceptotan :proponi de i: Tuniso estas sub la protektorato de
al iu rekompencon por la servo; proponi Francujo.
reformojn. Propono. Vortoj, objekto de tiu, Protesti. Energie deklari sian mal-
kiu proponas. konsenton, malaprobon: protesti kontra
Proporcia (Mat.). Pligrandi anta a arbitra agado de estraro. Protesto. Vortoj
plimalgrandi anta tiom, kiom pligrandi as de tiu, kiu protestas. Protestanto. - 1.
a plimalgrandi as alia kvanto: La pezo kaj Homo, kiu protestas. - 2. Adepto de la
la volumeno estas proporciaj. Proporcio. - protestantismo.
1. Rilato de la partoj inter si kaj al la tuto: la Protestantismo. Religio, aperinta en la
proporcioj de konstrua o. 2. (Mat.). Du XVIa jarcento, kiel protesto kontra la
egalaj rilatoj, kunigitaj per la signo de la katolika eklezio.
egaleco: 15 : 5 = 3: 1. Proporcie. En pro- Protokolo. Mallonga raporto pri fakto,
porcia maniero. redaktita tuj, post kiam i okazis; resumo de
Propra. Ekskluzive apartenanta al iu, ies diskutoj kaj decidoj de kunsido, redaktita en
mem: propra lo ejo. Mi ripetas al vi liajn la kunsidejo: polica protokolo pri telo;
proprajn vortojn! Propreco. Eco, protokolo de kunsido.
apartenanta ekskluzive al io, karakterizanta Protoplasmo. Subtanco, el kiu konsistas
ion: La proprecoj de la solidaj korpoj. iu vivanta elo.
Propra o. Tio, kio apartenas ekskluzive al
Prototipo. Primitiva tipo, pratipo, unua
iu: La sa ulo portas kun si sian tutan
modelo: La skribma ino de Remington
propra on. Proprigi al si. Fari ion sia
estas la prototipo de iuj skribma inoj.
propra o.
Provi. - 1. Uzi, apliki, por kontroli, u io
Proskripcio. Senrajta ekzilo en la tempo
estas ta ga: provi instrumenton, provi
de milito a de ribelo.
regulon. - 2. Peni fari ion, por konvinki i, u
Prospekto. Presa o, anoncanta la oni povos, scios tion fari: Provu na i.
programon kaj planon de nova gazeto, Provo. Ago de tiu, kiu provas. Provinda.
verko, entrepreno. Komparu: Anonco, Kiu meritas esti provata.
avizo, reklamo.
Proverbo. Mallonga populara frazo,
Prospero. Sukcesa stato, sukcesa esprimanta veron, observitan de la popolo:
evoluo. Prosperi. Esti en sukcesa stato, Nur tiu ne eraras, kiu neniam ion faras.
sukcese evolui: Nia societo bone prosperas. Proverba. De proverbo; kiu estas citata
Prospera. Kiu prosperas. Malprospero. ofte, kiel proverbo, kvaza proverbo: La
Malsukcesa stato, malsukcesa evoluo: fideleco de la hundo estas proverba.
Plena malprospero devigi la kompaniulojn Komparu: Aforismo, maksimo, moto,
likvidi la fabrikon. Malprosperi. Esti en sentenco.
malsukcesa stato, malsukcese evolui.
Providenco. Anta zorga sa o de Dio en
Malprospera. Kiu malprosperas.
la regado de l mondo, en la homaj aferoj.
Prostitui. Instigi, devigi virinon al
Provinco. - 1. Parto de regno, adminis-
mal asta vivo por mono: La fripono
trata de speciala reprezentanto de la centra
prostituis sian propran filinon. Sin prostitui.
registaro: la provincoj de la antikva Romo. -
Mal aste vivi por mono.
158
2. Tuta lando ekster la efurbo: Parizo kaj la Pruvi. Montri per objektoj, faktoj a
provinco. Provinca. - 1. De la provinco: rezonado, ke io estas vera: pruvi sian sen-
provinca oficisto. - 2. Posedanta provincajn kulpecon, pruvi geometrian teoremon.
trajtojn: provinca modo, provinca elparol- Pruvo. Argumento a fakto, montranta, ke
ado. io estas vera. Pruvebla. Kiu povas esti
Provincialismo. Esprimo, uzata en unu pruvita.
provinco, ne en la tuta lando. Psalmo. Lirike-religia versa o a kanto:
Provizo. Kolekto de materialoj, de La psalmoj de Davido. Psalmisto. A toro
objektoj, destinitaj por estonta uzo: provizo de psalmoj.
de nutra o. Provizi. Liveri provizon, liveri ion Pse donimo. Adoptita nomo, per kiu
necesan por estonta uzo: provizi kelon je a toro subskribas siajn verkojn, ne
vino. Provizejo. Loko por provizoj. dezirante konigi sian propran nomon:
Provizora. Destinita por nelongeda ra Esperanto estis la pse donimo de D°
uzo kaj ansta ota per definitiva: provizora Zamenhof.
ponto, provizora regularo. Provizore. En Psika. Koncernanta la animon: la psikaj
provizora maniero. Provizoreco. Eco de tio, fenomenoj.
kio estas provizora. Psikiatro. Kuracisto de la psikaj
Prozo. Ordinara literatura verko sen malsanoj.
versoj. Proza. - 1. De prozo, kiu koncernas Psikiatrio. Parto de la medicino pri la
prozon: proza verkisto, proza stilo. - 2. Sen psikaj malsanoj.
noblaj sentoj, sen idealoj: proza vivo.
Psikologo. Kiu sin okupas per la psiko-
Proza o. Proza verko.
logio.
Prozelito. Konvertito. Prozelitismo.
Psikologio. Parto de la filozofio pri la
Emo fari prozelitojn.
funkcioj de la animo.
Prozodio. Scienco pri la ritmo de la
Publicisto. Literaturisto, skribanta pri
versoj.
aktualaj demandoj de la politika, socia a
Pruda. ajniganta ekstreman hontemon. ekonomia vivo.
sentemon en io, kio koncernas la bon-
Publiko. Pli malpli granda aro da
morecon. Prude. En pruda maniero.
personoj? kunvenintaj por difinita celo
Prudeco. Eco de tiu, kiu estas pruda.
(promeno, speklaklo): La ardeno estis
Prudento. Kapablo anta vidi kaj eviti la plena de publiko. Publika. - 1. De publiko,
erarojn kaj dan erojn de la vivo. Prudenta. kiu koncernas publikon. - 2. enerala,
Posedanta prudenton: prudenta homo, koncernanta iujn, tutan popolon: publikaj
prudenta ago. Prudente. En prudenta aferoj. Publikigi. Konigi al la publiko, al iuj:
maniero. Senprudenta. Ne posedanta publikigi nova on, publikigi verkon.
prudenton. Komparu: Intelekto. Publikulino. Virino sin prostituanta.
Prujno. Glacii inta roso, glacii inta Pudelo (Zool.). ambra hundo, ire
nebulo. inteligenta kaj facile dresebla.
Pruno (Bot.). Frukto de l prunarbo. Pudingo. Angla dol a man a o,
Prunarbo. Arbo el la familio de l preparita el faruno kaj sekvinberoj.
amigdalacoj (Prunus).
Pudro. Subtila parfumita pulvoro el risa
Prunelo (Bot.). Arbo el la familio de l amelo, uzata por blankigi la ha ton, la
amigdalacoj (Prunus spinosa). harojn. Pudri. Sur uti per pudro.
Prunti. - 1. Doni ion al iu, kondi e ke oni Pufo. Plenblovita objekto, blenblovita
redonos: Pruntu al mi vian libron. - 2. Preni faldo de vesto.
ion de iu, kondi e ke oni redonos: Mi pruntis
Pugno. Mano kun fleksitaj kaj kunmetitaj
de vi vian libron. Prunte. Kiel prunton, kiel
fingroj: bati per pugno.
prunto: prunte doni, prunte preni. Prunto. -
1. Ago de tiu, kiu pruntas: La prunto ofte Pulo (Zool.). Parazita insekto kun fortaj
faras malamikon el amiko. - 2. Objekto, saltpiedoj (Pulex irritans).
mono pruntita: redoni la prunton. Pruntisto. Pulcinelo. Marioneto kun ibo sur la
Homo, kies profesio estas prunti. dorso kaj sur la brusto.

159
 Pulmo (Anat.). Organo en la brusto por okulon: gardi ion, kiel la pupilon de sia
la spirado. okulo.
Pulso. Bato de la arterio, ka zita de la Pupitro. Klinita tabuleto, sur kiu oni
sangfluo: palpi la pulson. metas libron, kajeron, por pli oportune legi.
Pulvo. Eksploda substanco, konsistanta Pura. Libera de iu alispeca substanco,
el pulvorigitaj salpetro, karbo kaj sulfuro: Li precipe de polvo, koto, graso: pura tola o,
ne eltrovis la pulvon = li ne estas inteli- pura vino, pura oro, pura vero. - 2. asta:
genta. pura virgulino. Pureco. Eco de tio, kio estas
Pulvoro. Seka substanco disigita en tre pura. Pure. En pura maniero: pure vestita.
subtilajn erojn: kreta pulvoro por purigi la Purigi. Fari ion pura: purigi uojn. Puri i.
dentojn, pulvoro de antipirino. Pulvorigi. Fari i pura: La plugilo puri as per la laboro.
Fari el io pulvoron: pulvorigi sukeron. Malpura. Miksita kun alispeca substanco,
mirita per alispeca substanco, precipe per
Pumiko. Tre malpeza, porori a tono.
polvo, koto, graso: malpura akvo, malpura
Pumpi. Levi la fluidojn super ilia nivelo emizo. Malpura o. Objekto malpura.
per maldensigado de la aero. Pumpilo. Malpureco. Eco de tio, kio estas malpura.
Ma ino por pumpi. Malpurigi. Fari ion malpura: malpurigi
Puni. Rajte ka zi al iu suferon por veston per koto.
malpermesita faro kun la celo, ke oni ne Puritano - 1. Ano de presbiteriana sekto,
faru tion plu: La verdikto punis la krimulon celanta purigi la eklezion de iuj aldonoj, ne
per malliberejo. La patro punis la knabon bazitaj sur la biblio. - 2. Homo de severaj
per vergo. Puno. Sufero ka zita por moroj.
malpermesita faro, kun la celo, ke oni ne
Puritanismo, - 1. Doktrino de la
faru tion plu: morta puno, monpuno,
puritanoj. - 2. Severeco de la moroj.
punlaboro. Puninda. Kiu meritas punon.
Purpuro. Forte lumanta ru a koloro.
Punca. Malhele ru a. Punco. Punca
Purpura. De forte lumanta ruga koloro.
koloro.
Puso (Med.). Densa flava fluida o,
Pun o. Trinka o el akvo, arako, sukero
produkti anta en la organismo dum inflamoj
kaj citronoj.
kaj konsistanta efe el mortintaj blankaj
Punkto 1. (Geom.). Senlime globetoj de la sango. Pusa. El puso. Pusi.
malgranda spaco; limo de la linio. - 2. Produkti puson.
Malgranda signo, farita per pinto: punkto de
Pustulo (Med.). Malgranda vela o de la
desegna o. - 3. Interpunkcia signo, metata
ha to kun puso en la supro.
en la fino de la frazoj. - 4. Loko: centra
punkto de urbo. - 5. Paragrafo: grava Pu i. Per forta movo fongi de la loko,
punkto de regularo. Punkti. Meti punktojn malproksimigante de si: pu i veturilon; pu i
sur io, desegni punktojn sur io: punkti personojn en amaso. Pu o. Ago de tiu, kiu
paperon. Punktokomo, dupunkto, pu as. Dispu i. Pu i en diversajn flankojn,
multopunkto. Interpunkciaj signoj ; : ... Vid- disigi per pu ado. Repu i. Pu i en
punkto. - 1. Punkto, loko, kiun oni elektas, kontrauan direkton: repu i malamikojn.
por rigardi vida on. - 2. Maniero rigardi Trapu i. Pu i tra io, traigi per pu o.
aferojn: Tio dependas de la vidpunkto. Komparu: Tiri, ovi.
Punto. Malpeza, maldensa teksa o kun Puto. Truo elfosita en tero, kie kolekti as
ma oj: puntoj de Brabanto. Punta. El akvo el fonto.
puntoj: punta kolumo. Putro, putrado. Malkonponi o de besta
Pupo. Malgranda homa figuro el vakso, a vegeta a organismo, kiam ilin forlasis la
kartono, ligno, servanta kiel ludilo por vivo. Putri. Esti en stato de putrado.
infanoj. Putra o. Putranta substanco.
Pupilo (Anat.). Malferma o de la iriso, tra Putoro (Zool.). Raba mambesto el la
kiu la radioj de la lumo penetras en la familio de la musteloj (Putorius).

160
 R
Rabi. Superforte forpreni ies poseda on: el la tero la radikojn de vegeta o.
rabi monon. Pariso rabis Helenon, la Enradiki i. - 1. Fiksi i en la tero per la
edzinon de Menelao. Rabo. Ago de tiu, kiu radikoj. - 2. Fiksi i.
rabas. Raba o. Rabita objekto. Rabisto. Radikala Karakterizata de profundeco,
Homo, kiu sin okupas per rabado. Raba. subiteco kaj senindulgeco de la postulataj
Kiu rabas: raba birdo. a farataj reformoj: radikala ministro,
Rabarbo (Bot.). Vegeta o el Ia familio de radikala projekto. Radikalulo. Homo de
l poligonacoj, kies radiko estas uzata kiel radikalaj opinioj.
laksiga rimedo (Rheum officinate). Radikalismo. Emo al radikalaj reformoj.
Rabato. Malaltigo de la prezo, donata de Rafano (Bot.). Vegeta o el la familio de l
la vendanto al la a etanto: La firmo donas kruciferoj, kun man ebla radiko.
al la iamaj a etantoj 10% da rabato. (Raphanus). Rafaneto. Speco de rafano
Rabeno. Hebrea pastro. kun malgranda man ebla radiko.
Rabio. Malsano, plej ofte observata e la Rafini. emie purigi naturajn a fabrikajn
hundoj, karakterizata de furioza ekscito, produkta ojn: rafini sukeron. Rafinita
kiun sekvas paralizo kaj morto. Rabia. Subtila, delikata: rafinita gusto. Rafinejo
Malsana je l rabio: Rabia lupo estas Fabriko, kie oni rafinas. Rafinisto. Homo
ekstreme dan era. kies profesio estas rafini.
Raboti. Glatigi, ebenigi lignon, forigante Rajo (Zool.). Fi o kun plata kvarangula
la superstarantajn partojn per speciala akra korpo (Raja).
instrumento. Rabotilo. Instrumento.por Rajdi. Esti portata sur la dorso de besto:
raboti. rajdi sur evalo. Rajdejo. Loko, kie oni sin
Racio. Motivo, praviganta agon: la tataj ekzercas en la rajdado. Rajdisto. Homo,
racioj. Racia. Bazita sur racio: racia decido. kies profesio estas rajdi.
Racionalismo. Filozofia doktrino, Rajto. Povo, bazita sur la le oj, sur la
celanta ekkoni iujn sciencajn verojn per la moroj, fari ion a postuli ion de aliaj: La
rezonado, ne per la eksperimentado. patro havas la rajton puni sian infanon. iu
Racionalisto. Adepto de la racionalismo. havas la rajton postuli, ke oni repagu al li la
uldon. Rajta. Konforma al rajto: rajta
Rado. Ronda ilo, turni anta irka la
postulo. Rajte. Konforme al rajto, akorde
akso, kiu penetras ian centron: rado de
kun rajto: rajte plendi. Rajtigi. Doni al iu
veturilo, de horlo o, de muelejo. Du-, tri-,
rajton: Mi rajtigas vin vo doni en mia nomo.
kvarrada. Havanta du, tri, kvar radojn:
Egalrajteco. Stato, kiam iu havas rajton
durada velocipedo.
samajn, kiel aliaj: En iuj landoj nun la
Radio. - 1. (Geom.). Rekta linio, virinoj celas al la egalrajteco. Komparu:
kuniganta la centron de cirklo kun ia Juro, le o.
irka o: radio de rondo, radio de rado. 2.
Raketo. Arta fajra o, kiu levi as en la
(Fiz.). Rekta luma linio, iranta de lumanta
aeron kaj tie krevas.
korpo: la sunaj radioj. Radii. Dissendi
radiojn: La kupolo de la templo radias en la Rakonti. Konigi per vortoj fakton kun iaj
suno. cirkonstancoj: rakonti la historion de sia
vivo. Rakonto. Vortoj de tiu, kiu rakontas.
Radiko. 1. (Bot.). Parto de vegeta o,
per kiu i fiksi as en la tero kaj ricevas la Ramnacoj (Bot.). Familio de dukotile-
nutra on. - 2. Primitiva vorto de lingvo, de donaj multepetalaj vegeta oj (Rhamnacese).
kiu oni derivas aliajn per almetado de aliaj Rampi. Iri, sin trenante sur la ventro: La
radikoj a afiksoj: La Universala Vortaro serpento rampas. Rampulo. Rampanta
enhavas tri mil radikojn. Enradikigi. - 1. vertebrulo: serpento, vipuro. Komparu:
Fiksi en la tero la radikojn de vegeta o: Grimpi.
enradikigi arbon. - 2. Fiksi: enradikigi
kutimon, enradikigi ideon. Elradikigi. Eltiri
161
 Rano (Zool.). Amfibio el la vico de l ol e fajlilo, ordinare triangule dismetitaj, por
senvostaj: La rano kvakas (Rana). glatigi lignon, metalojn.
Ranca. Akirinta malagrablan guston kaj Rasti. Ebenigi teron, kolekti fojnon per
odoron de malkomponi o (pri grasoj): ranca rastilo. Rastilo. Terkultura kaj ardena
butero. Ranci i. Fari i ranca. instrumento, konsistanta el longa bastono
Rando. Akra limo de objekto: rando de kaj transversa tabuleto kun dentoj e la
glaso, rando de tran ilo. Komparu: Bordo. malsupra ekstremo.
Rango. Grado, alteco de ofico, de Rato (Zool.). Mambesto el la familio de
posteno: oficiro de alta rango. Altranga. De la musoj (Mus rattus).
alta rango. Ra ka. Malklara, malla ta de
Ranunkolo (Bot.). Vegeta o el la malvarmumo a kriado: ra ka vo o, ra ka
samnoma familio (Ranunculus). homo. Ra keco. Eco de tio, kio estas
ra ka. Ra kigi. Fari ion ra ka: ra kigi la
Ranunkolacoj (Bot.). Familio de
vo on per kantado en libera aero. Ra ki i.
dukotiledonaj multepetalaj vegeta oj:
Fari i ra ka: La ftizuloj facile ra ki as.
anemono, peonio.
Ra po (Zool.). Larvo de l papilioj kaj de
Rapo (Bot.). Vegeta o el la familio de la
aliaj kvarflugilaj insektoj. Komparu:
kruciferoj, kun man ebla radiko (Brassica
Kokono, krizalido.
rapa).
Ravi. Ka zi ies admiron: La kanto ravis
Rapida. En mallonga tempo faranta
iujn. Rava. Kiu ravas: rava virino. Rave.
grandan vojon, grandan laboron: rapida
En rava maniero.
evalo, rapida kuro, rapida plenumo,
Rapide. En rapida maniero. Rapidi. Peni Razi. Fortran i la harojn e la ha to: razi
fari grandan vojon a laboron en mallonga al iu la barbon, razi iun. Razilo. Tran ilo kun
tempo: rapidi al la stacidomo. Rapideco. tre akra rando, por razi.
Eco de tio, kio estas rapida. Rapidigi. Fari Re-. Prefikso por derivi vortojn, esprim-
ion rapida: rapidigi konstruon. Malrapida. antajn venon al la loko, stato, de kiu oni
Faranta malgrandan vojon a laboron en foriris, ripeton: reveni, rediri, redoni, rebrilo,
longa tempo. Malrapide. En malrapida reelekto. Ree. Duan fojon, de nove.
maniero. Malrapideco. Eco de tio, kio estas Reakcio. Agado de politika partio, kiu
malrapida. kontra staras al la progreso kaj volas
Rapiro. Mallar a glavo sen tran rando, revivigi la pasintan staton de la aferoj.
por la skermo. Komparu: Sabro, spado. Reakciulo. Partoprenanto en reakcio,
Raporti. Konigi bu e a skribe tion, kion helpanto de reakcio.
oni vidis, faris, studis: raporti pri kunveno. Reala. Vere ekzistanta (nefiktiva, ne-
Raporto. Bu a a skriba konigo de tio, kion imagata): reala vivo. Reale. En reala mani-
oni vidis, faris a studis: scienca raporto. ero. Reala o. Io reala: reala o, ne fabelo.
Raportanto. Homo, kiu raportas. Realeco. Eco de tio, kio estas reala.
Raportisto. Homo, kies profesio estas Realigi. Fari ion reala: realigi ies revon.
raporti: gazeta raportisto. Reali i. Fari i reala: iuj niaj deziroj
Rapsodo. En la antikva Grekujo reali is.
migranta kantisto de epikaj versa oj, precipe Realismo. - 1. Filozofia doktrino, bazita
de Homero. sur opinio, ke la realeco de la mondo ne
Rapsodio. Muzika fantazia verko el dependas de niaj sentoj. - 2. Celado en la
popolaj melodioj. literaturo kaj artoj prezenti la naturon, kia i
estas, kun io malbela kaj vulgara.
Raso. iu el la naturaj grupoj de l
homoj, en kiujn oni dividas la homaron la Realisto. Adepto de realismo.
iliaj fizikaj trajtoj: La hindoe ropaj popoloj Rebuso. Problemo, en kiu oni esprimas
apartenas al la ka kaza raso. vortojn a frazojn per figuroj, kies nomo
Raspi. Glatigi lignon, metalon per prezentas analogion kun tio, kion oni volas
raspilo. Raspilo. tala instrumento, kies diri.
supra o estas provizita per dentoj, pli altaj,
162
 Recenzi. Kritiki en mallonga artikolo us kristanan eklezion en la katolikan kaj
aperintan literaturan verkon, plenumon protestantan.
scena, muzika verko. Recenzo. Mallonga Refrakti (Fiz.). angi la direkton de l
kritika artikolo pri us aperinta literatura radioj de la lumo, kiam ili transpasas de unu
verko, pri plenumo de scena, muzika verko. medio en alian: La vitro pli forte refraktas la
Recenzisto. Persono, kies okupo estas radiojn de la lumo, ol la akvo.
recenzi: gazeta recenzisto.
Refuti. Montri per argumentoj la mal-
Recepto. - 1. Skriba klarigo pri preparo pravecon de ies aserto. Refuto. Vortoj de
de miksa o por teknika, kuireja celo. - 2. tiu, kiu refutas.
Skriba ordono de la kuracisto, el kio kaj kiel
Regi. Plene estri, plene direkti la sia
devas esti preparita la medikamento.
volo: regi taton, regi sian koleron, regi sin
Reciproka. Koncernanta agon a senton mem. Ekregis ptena sitento. Regado. Agoj
inter du personoj, saman de la unua al la de tiu, kiu regas. Reganto. Homo, kiu
dua, kiel de la dua al la unua: reciproka regas. Regato. Regnano. Registaro. Tuta o
amo, reciprokaj insultoj. Reciproke. En de la personoj, kiuj regas taton.
reciproka maniero; unu alian: Ili sin helpas Superregi. Havi superan povon, esti pli
reciproke. Reciprokeco. Eco de tio, kio grava, pli multenombra: La principo de la
estas reciproka: reciprokeco de l amo. internacieco superregas iujn aliajn en la
Recitativo (Muz.). Duonkanto, duon- universala lingvo. Interrego. Tempo, dum
deklamo, akompanata de muziko. kiu tato ne posedas regnestron. Komparu:
Redakcio. - 1. Aro de personoj, kiuj Administri, direkti.
redaktas gazeton: La redakcio de nia revuo Regali. - 1. Doni man a on, trinka on al
konsistas el kvar personoj. - 2. Lo ejo, kie gasto: La mastrino regalis siajn gastojn per
oni redaktas gazeton: la adreso de la luksa vesperman o. - 2. Fari plezuron al iu,
redakcio. liverante ion bonan: La artisto regalis nin
Redakti. - 1. Esprimi en literatura lingvo, per du eksterprogramaj kantoj. Regalo. Ago
esprimi en formo, akordi anta kun la celo: de tiu, kiu regalas.
redakti siajn pensojn, redakti oficialan Regimento. Ta mento de soldatoj,
akton. - 2. Direkti publikigon de gazeto, komandata de komuna efo kaj konsistanta
elektante por i artikolojn, korektante kaj el kelke da batalionoj a eskadronoj:
revizante ilin. Redakto. Ago de tiu, kiu Infanteria regimento havas kelke da miloj da
redaktas. soldatoj.
Redaktoro. Persono, kiu redaktas Regiono. Parto de lando, korpo, surfaco,
gazeton. karakterizata de io speciala: polusa regiono,
Redingoto. Longa vira vesto, kies regiono de la koro.
baskoj plene irka as la korpon. Registro. - 1. Notoj pri faktoj, pri doku-
Redukti. 1. (Mat.). Proporcie mal- mentoj, enskribataj la difinita sistemo (la
grandigi: redukti geometrian figuron. - 2. la alfabeta ordo, la la fakoj. la la datoj):
( em.). Senigi je la oksigeno: redukti salon. registro de la dokumentoj, ricevataj kaj
Redukto. - 1. Proporcia malgrandigo. - 2. sendataj. - 2. (Muz.). Amplekso de vo o, de
Senigo je la oksigeno. instrumento: la supera registro. Registri.
Fari registron, skribi en registro: registri
Reduto. Simpla fortika o el tero, irka ita
raportojn. Registristo. Oficisto, kiu
per kavo.
registras. Registrejo. Sekcio de kancelario,
Referato. Skriba prilaboro de problemo. de oficejo, kie oni registras. Komparu:
Referenco. Atesto servanta kiel reko- Listo, tabelo.
mendo: La kandidato havas tre bonajn Regno. - 1. Lando a grupo de landoj.
referencojn. havanta komunan registaron kaj le ojn: la
Reflekti (Fiz.). Re eti, resendi sonojn, Germana Regno. - 2. iu el la tri grandaj
lumon, varmon: Polurita metalo reflektas la sekcioj de la korpoj de l naturo: regno de la
radiojn de la lumo. bestoj, vegeta oj kaj mineraloj. Regnestro.
Reformacio. Granda religia movado en Supera efo de regno: re o, prezidanto de
la xvi* jarcento, kiu dividis la okcidentan respubliko. Regnano. Ano de regno. Sam-

163
regnano. Ano de la sama regno. Komparu: Rekta (Geom.). - 1. Prezentanta la plej
tato. mallongan distancon inter du punktoj: rekta
Regolo (Zool.). Verda birdo el la vico de linio, rekta bastono. - 2. Kies flankoj, estas
l paseroj (Regulus cristatus). perpendikularaj unu al alia kaj formas
angulon de 90 gradoj: rekta a orta angulo.
Regulo. Tio, kio devas gvidi la konduton,
Rekte. En rekta maniero: iri rekte al la urbo,
la studojn de scienco a de arto: regulo de
rekte al la efo. Rekteco. Eco de tio, kio
konveneco, gramatika regulo. Regula. Kon-
estas rekta. Rektigi. Fari ion rekta. Rekti i.
forma al regulo. Regule. En regula maniero.
Fari i rekta.
Regularo. Tuta o de la reguloj de societo: la
regularo de la Lingva Komitato. Reguleco. Rektoro. efo de universitato.
Eco de tio, kio estas regula. Reguligi. Fari Rekvizicio. Postulo al la lo antoj de
ion regula. Komparu: Le o. malamika lando, ke ili liveru nutra on kaj
Re o. Kronita regnestro de tato malpli aliajn objektojn al la armeo.
potenca kaj vasta, ol imperio: re o de Relo. Fera a tala trabo, sur kiu ruli as
Italujo. Re ino. Edzino de re o. Re ido. la radoj de la lokomotivo kaj de la vagonoj.
Filo de re o. Re idino. Filino de re o. Relativa. Rigardata ne en si mem, sed
Re i. Esti re o, administri taton, kiel re o: kompare kun aliaj similaj, rilate kun similaj:
Ludoviko XIV re is 72 jarojn. Re eco. relativa valoro.
Titolo, posteno de re o. Re olando. Lando,
Reliefo. Skulpta o sur tabulo a sur
regata de re o.
ebena surfaco. Alta reliefo. Reliefo, kies
Re isoro. Drama artisto, preparanta figuroj duone superstaras la tabulon.
spektaklon en teatro, disdonanta la rolojn Malalta reliefo. Reliefo, kies figuroj nur
kaj direktanta la ludon de la artistoj. malmulte superstaras la tabulon. Reliefa. -
Rejso. Portugala kaj brazilia malgranda 1. Klare superstaranta la fonon; klare sin
monero. apartiganta de la fono: reliefa pentra o. - 2.
Reklamo. Anonco, la danta la ecojn de Arta priskribo, karakterizo, klare desegnanta
komerca o kaj rekomendanta in al la la trajtojn dank' al la uzado de kontrastoj.
publiko. Reklami. Anonci, rekomendi per Reliefe. En reliefa maniero. Komparu:
reklamo. Komparu: Anonco, afi o, avizo. Plastika.
Rekomendi. Esprimi la dan opinion pri Religio. Kredo je Dio a je dioj kaj la
io, por altiri por i ies favoron, por konvinki ceremonioj, por montri sian kulton al ili:
iun in preni: rekomendi komerca on, kristana religio, mahometana religio.
man a on, rekomendi serviston, oficiston. Religia. - 1. De religio, kiu koncernas
Rekomendo. Vortoj, opinio de tiu, kiu religion: religia dogmo. - 2. Vivanta
rekomendas. Rekomendinda. Kiu meritas konforme al la reguloj de la religio.
esti rekomendata: rekomendinda hotelo. Religieco. Eco de tiu, kiu estas religia.
Rekompenco. Bono, dono, kiun oni Remi. Movi ipon sur akvo, forpu ante
faras al iu por servo, por bona ago. in per speciala ligna ilo. Remilo. Ligna
Rekompenci. Fari bonon, donon al iu por plata ilo kun longa tenilo, per kiu oni movas
servo, por bona ago: La patro rekompencis navigantan ipon, forpu ante la akvon.
la filon por la diligenta lernado. Remisto. Homo, kies profesio estas remi.
Rekordo. La plej bona oficiale konstatita Remburi. Kovri egon, kanapon per
rezultato de sporto, superanta ion konatan kusenoj el haregoj, risortoj, por fari ilin
anta e: En la vetkurado de unu kilometro la komfortaj: se o remburita, se o simpla a
velocipedisto N. venkis iujn isnunajn neremburita. Rembura o. Tio, per kio oni
rekordojn. remburas.
Rekruto. Soldato, us komencinta la Remizo. Veturilejo, kale ejo.
militistan servadon kaj ankora in ne Remonto. Livero de evaloj por armeo.
konanta. Rekrutigi. Fari iun rekruto, aligi al Remparo. Tera amaso anta kastelo a
la militistaro. Rekrutigo. Aligo al militistaro. alia sie ata loko, irmanta in de la kanonaj
kugloj.

164
 Reno (Anat.). Organo, sekrecianta la respondas. Respondeco. Devo preni sur
urinon. sin la rezultatojn de sia propra ago a de
Renegato. - 1. Kristano, kiu forlasis sian ago de alia persono: Granda estas la
religion kaj ali is al la mahometanismo. - 2. respondeco de la militestro. Responda. Kiu
Homo, kiu forlasis siajn religiajn a politikajn respondas: responda letero, responda efo,
opiniojn kaj akceptis kontra ajn. responda parto de objekto.
Renesanco. Literatura, scienca kaj arta Respubliko. tato, regata de la
movado en la xva kaj xvia jarcento, bazita reprezentantoj de la popolo kaj ne
plejparte sur la imitado de la antikveco. posedanta monar on: La Franca
Respubliko, Svisujo. Respublika. De
Renkonti. Kunveni kun iu, iranta en la
respubliko, kiu estas partiano de respubliko:
kontra a direkto: renkonti amikon sur la
respublika registaro; respublika movado.
strato. Renkonto. Kunveno de du a de
Respublikano. Civitano de respubliko.
kelke da personoj, irantaj en la konlra a
direkto. Renkonte. Por renkonti: iri renkonte Resti. - 1. Da re esti en la sama loko a
al iu. stato, ne san i la lokon a staton: resti du
monatojn en la eksterlando, resti hejme,
Rento. Jara profito de pruntita
resti fidela. - 2. Da rigi esti, post kiam
monsumo, de dividendaj, procentaj paperoj:
malaperis unu a kelke da partoj: Preska
La bankiero likvidis la aferojn kaj vivas nun
iuj gastoj foriris, restis nur la intimaj amikoj
de la rento. Rentulo. Homo, kiu vivas de la
de la mastro. La kelo malpleni as, restis nur
rento.
du bareloj da vino. Resta o. Tio, kio restas.
Renversi. Per rapida movo, per pu o
Restoracio. Publika ejo, kie oni man as
transmeti la supran parton de objekto tien,
kaj trinkas.
kie estis la malsupra: renversi se on,
renversi glason. Renversi i. Fari i Resumi. Ripeti en malmultaj vortoj
renversita. enhavon de raporto, parolado, artikolo.
Repertuaro. Listo de scenaj verkoj, Reto. Plekta o kun grandaj interspacoj
destinitaj esti ludataj en teatro; listo de roloj, inter la fadenoj: reto por la fi kaptado.
kiujn artisto povas ludi a kanti. Retino (Anat.). Ptej profunda membrano
Reprezenti. Persone partopreni, de la okula globo, enhavanta la nervan
anstata ante iun kaj agante en lia nomo: La aparaton de la vidsento.
ambasadoroj reprezentas siajn regnestrojn. Retoro. Profesoro instruanta elokvente
Reprezentanto. Persono, kiu reprezentas. paroli.
Reputacio. Publika opinio pri iu: ui Retoriko. Arto elokvente paroli.
bonan reputacion. Retorto. Vitra a metala vazo sferforma
Respekti. Havi altan opinion pri ies kun longa fleksita kolo, por distili fluida ojn.
morala valoro kaj montri tion per sia Retroaktiva. Havanta valoron, efikon por
konduto: respekti la gepatrojn. Respekto. la tempo, anta a al ia apero: retroaktiva
Sento de tiu, kiu respektas. Respekta. De ie^o.Retroaktive. En retroaktiva maniero.
respekto, kiu montras respekton: respekta
Retrospektiva. Rigardanta al la tempo
saluto. Respektinda. Kiu meritas
pasinta;prezentanta la tempon pasintan:
respekton. Malrespekti. Havi malaltan
retrospektiva ekspozicio.
opinion pri ies morala valoro kaj montri tion
per sia konduto. Komparu: Estimi. Re matismo (Med.). Malsano,
karakterizata de dolora inflamo de la artikoj
Respondi. - 1. Rediri al demando:
a muskoloj.
respondi demandon, respondi leteron,
respondi al iu. - 2. Havi la devon preni sur Revi. Imagi tion, kion oni forte deziras:
sin la rezultatojn de sia propra ago a de revi pri bela edzo. Revo. Pensoj de tiu, kiu
ago de alia persono: La efo respondas pri revas. Revulo. Homo, kiu amas revi, kiu
la subuloj. - 3. Esti proporcia, simetria je io: ofte revas. Senrevi i. Konvinki i, ke oni
La fortoj ne iam respondas al la kura o. La eraris, revante pri io, kontidante al io:
flankoj de la palaco bone respondas unu al senrevi i post malsukceso.
la alia. Respondo. Vortoj de tiu, kiu Revizi. Kontroli ion tute pretan, por trovi
erarojn kaj fari an ojn, se tio estos necesa:
165
revizi regularon. Revizo. Ago de tiu, kiu mia senda o. Ricevebla. Kiu povas esti
revizas. Komparu: Inspekti, kontroli. ricevita. Komparu: Akcepti, preni.
Revolucio. Subita superforta ango de Ricino (Bot.). Vegeta o el la familio de la
la sistemo de l politika regado. e forbiacoj, kies grajnoj enhavas laksigan
Revolvero. Mallonga pafarmilo, per kiu oleon. (Ricinus communis).
oni povas pafi kelke da fojoj, ne re ar ante Ri a. - 1. Posedanta multe da propra o:
in. ri a bienulo, ri a bankiero. - 2. Havanta
Revuo. - 1. Inspekto de armeo. - 2. multe da io: harori a bruto. Ri a o. Granda
Artikolo, notanta la efajn okazojn a propra o: La avarulo kolektas ri ajojn sen
verkojn aktualajn: bibliografia revuo, politika utilo por iu ajn. Ri eco. Eco, stato de tiu,
revuo. - 3. Gazeto, aperanta periode kiu estas ri a: La ri eco ne estas sinonimo
iusemajne, dusemajne, iumonate. de la feli o. Ri igi. Fari iun ri a. Ri i i.
Fari i ri a. Ri ulo. Homo ri a. Malri a. Ne
Rezedo (Bot.). Vegeta o el la samnoma
posedanta a posedanta malmulte da
familio, kun bonodoraj floroj (Reseda
propra o. Malri eco. Eco, stato de tiu, kiu
odorata).
estas malri a. Malri igi. Fari iun malri a.
Rezervi. Konservi por alia tempo, por Malri i i. Fari i malri a. Malri ulo. Homo
alia uzo: rezervi monon por eksterordinaraj malri a.
okazoj. Rezerva armeo. Militistaro,
Ridi. - 1. Montri subitan gajecon per la
anstata anta en okazo de neceso la
esprimo de la viza o kaj per samtempaj
efektivan armeon. Rezervisto. Soldato de
rapidaj, mallongaj sonoraj elspiroj: ridi, kiel
rezerva armeo.
petolanta infano. 2. Esprimi sian mal aton
Rezigni. Forlasi esperon a deziron pri iu a pri io per rido kaj mokoj: ridi
neefektivigeblan kaj akcepti la staton de la naivulon, ridi ies naivecon. Rido. Ago de tiu,
aferoj, kiu ne povas esti angita: rezigni la kiu ridas. Rideti. Senbrue, delikate ridi sole
kronon. Rezigno. Decido, stato de tiu, kiu per la esprimo de la viza o: La patrino
rezignas. ridetas, rigardante la dormantan infanon.
Rezignacio. Rezigno. Ridinda. Kiu meritas ridon: ridinda
Rezino. Densa, glua fluida substanco, malsa ulo, ridinda apelo.
facile ekbruligebla, defluanta de kelkaj arboj Rifo. Subakva tonego, kies supro
(pino, abio). Rezina. De rezino, el rezino. preska atingas la nivelon de la maro.
Rezoni. Fari logikajn konkludojn en Rifu i. Sin ka i en iu loko, por esti
diskuto. Rezonado. Farado de logikaj kon- sendan era: rifu i de la dan eroj de la vivo
kludoj en diskuto. en mona ejon; rifu i en la eksterlandon
Rezulti. Esti la logika sekvo: El la dum revolucio. Rifu ejo. Loko, kie oni
rezonado rezultas, ke... Rezulto. Logika rifu as.
sekvo. Rifuzi. Ne konsenti: rifuzi al iu, rifuzi al
Rezultato. Tio, kio estas ka zita de peto, rifuzi fari. Rifuzo. Ago, vortoj de tiu,
agado; sekvo, frukto de agado: rezultato de kiu rifuzas.
laboro, de esploro. Rigardi. Uzi la vidsenton: Mi longe rigar-
Ribo (Bot.). Arbeto el la familio de la dis la vojon, sed mi vidis neniun, ar estis
saksifragacoj kun bongustaj beroj (Ribes.) tro mallume. Rigardo. Ago de tiu, kiu
Ribeli. Rifuzi obei la estraron, la rigardas. Ekrigardi. Turni la okulojn al io,
por rigardi: ekrigardi la veninton. Trarigardi.
registaron kaj peni superforte forigi a an i
in. Ribelo. Agoj de tiu, de tiuj, kiuj ribelas. Rigardi de la komenco is la fino: trarigardi
libron. Komparu: Vidi.
Ribelanto. Homo, kiu ribelas. Ribeligi.
Instigi iun al ribelo. Rigida. Nefleksebla, malfacile fleksebla:
Ricevi. Fari i posedanto deio, kio estis rigida de la frosto, rigida nuko. Amelita tolo
donita, sendita, k. t. p.: ricevi monon de fari as rigida. Rigide. En rigida maniero.
patro, ricevi leteron de amiko. Ricevo. Ago Rigideco. Eco de tio, kio estas rigida.
Rigidi i. Fari i rigida.
de tiu, kiu ricevas: Sciigu al mi la ricevon de

166
 Rigli. Fermi per riglilo. Riglilo. Fera Ripozi. Resti, farante menion, por
peco, movebla inter du krampoj, por fermi refre igi la fortojn, lacajn de laboro: ripozi
pordon a fenestron. post kurado, ripozi post kantado. Ripozo.
Rigora. Senindulge severa: rigora estro. Stato de tiu, kiu ripozas. Ripozigi. Doni
Rigore. En rigora maniero. Rigoreco. Eco ripozon: ripozigi la cerbon.
de tiu, kiu estas rigora. Ripro i. Malla di iun, por lin hontigi:
Rikolti. Detran i kaj kolekti grenon. ripro i iun; ripro i ion al iu. Ripro o. Vortoj
Rikolto. Detran o kaj kolekto de greno. de tiu, kiu ripro as. Ripro inda. Meritanta
Rikoltilo. Arkforma tran ilo kun mallonga ripro ojn: neripro inda konduto.
ligna tenilo, por detran i grenon. Riski. Submeti al dan ero: riski sian
Rilato - 1. (Mat.). Nombro, montranta, vivon en batalo. Risko. Submeto al
kiom unu kvanto estas pli granda, ol alia: La dan ero. Riskema. Kiu facile riskas, kiu
rilato de 6 al 3 estas 2. - 2. Maniero, en kiu havas inklinon al risko: riskema generalo.
du a pli multe da personoj reciproke Rismo. 500 folioj: rismo da papero.
kondutas unu al alia, reciproke agas unu Risorto. Fleksita a kunvolvita metata
kun alia: amikaj rilatoj, komercaj rilatoj. peco, emanta refleksi i a malvolvi i danlt'
Rilati. Esti en rilato, havi rilaton. Komparu: al sia elasteco: risorto de horlo o, risorto de
Koncerni. kanapo, risorto de kale o. Risorta. El
Rimo. Samsona fini o de du versoj (la risortoj: risorta matraco.
vokalo de la anta lasta silabo kaj la lasta Rito. Religia ceremoniaro. Rita. De rito,
silabo): sento, vento; voko, loko. Rimi. Fari konforma al rito.
rimojn: rimi du versojn. Senrima. havanta
Ritmo. Harmonia, perioda sinsekvo de
rimojn, verkita sen rimoj: senrima versa o.
longaj kaj mallongaj, de akcentitaj kaj neak-
Rimarki. Ekvidi, eka di, observante: centitaj silaboj en versoj. Ritma. Posedanta
rimarki eraron. Rimarko. - 1. Ago de tiu, kiu ritmon. Ritme. En ritma maniero.
rimarkas: usta rimarko. - 2. Tio, kion oni
Rivero. Granda akvujo de fluanta akvo:
rimarkis: La redaktoro legis la manuskripton
^Vi/o, Sekvano.
kaj sendis al la a toro siajn rimarkojn.
Rimarkebla. Kiu povas esti rimarkita. Riverenco. Klini o, movo de la korpo
Rimarkinda. Kiu meritas esti rimarkita: por saluti: La veninto riverencis la patrinon.
rimarkinda lerteco. Rizo (Bot.). Vegeta o el la familio de la
Rimedo. Tio, kio servas atingi celon: La graminacoj, kun man eblaj grajnoj (Oryza).
devizo de la Jezuitoj estis: la celo pravigas Robo. Vesto longa kaj vasta, ldun portas
la rimedojn. la advokatoj, profesoroj dum la plenumo de
Rimeno. Longa, mallar a leda strio. sia funkcio.
Rimena. De rimeno, el rimeno. Rodo. Akvujo, natura a artefarita,
Ringo. Cirklo el malmola materialo: ora irmita kontra la ventoj, kie la ipoj povas
ringo sur fingro, orelringo, manringo eti ankron.
(braceleto). Ringego. Granda ringo, Rodio ( em.) Rh. emia elemento, mal-
irka anta barelon, radon. Ringforma. peza metalo, trovata en platenaj mina oj.
Havanta formon de ringo. Rojalismo. Politika doktrino de la
Rinocero (Zool.). Trihufa dikha ta mam- partianoj de la re a povo, de re a dinastio.
besto kun unu a du kornoj sur la nazo Rojalisto. Partiano de la re a povo, de
(Rhinoceros). re a dinastio.
Ripo (Anat.). Arkforma flanka osto de la Roko. Grandega tono super a sub la
homa kaj besta korpo. supra o de la tero. Roka. El roko.
Ripari. Rebonigi. Riparo. Rebonigo. Rokoko. Ar itektura stilo de la xvma
Riparebla. Rebonigebla. jarcento, karakterizata de kapricaj,
Ripeti. Ree diri a fari, kion oni mem a ondoJiniaj formoj kaj multenombraj
alia persono diris a faris: ripeti demandon, ornama oj, fantaziaj kaj strangaj.
ripeti eraron. Ripeto. Ago, vortoj de tiu, kiu Rolo. - 1. Parto de teatra verko, kiun
ripetas. ludas aparta aktoro: rolo de amanto, rolo de
167
re ino. - 2. Agado, posteno: ludi gravan Roto. Ta mento de soldatoj, parto de
rolon enentrepreno. bataliono.
Romano. Literatura verko, pentranta la Rotondo. Ronda konstrua o kun kupolo.
homan vivon kaj havanta ordinare kiel Rozo (Bot.). Arbeto el la samnoma
temon amon de du personoj. familio kun belaj bonodoraj floroj (Rosa).
Romanco. Muzika verko kun kortu anta Rozacoj (Bot.). Familio de dukotiledonaj
temo. multepetalaj vegeta oj.
Romantiko. Literatura doktrino de la fino Rozario. Vico de malgrandaj truitaj glob-
de l XVIIIa kaj de la komenco de la XIXa etoj, kunigitaj per nuro, por kalkuli la
jarcento, kies adeptoj liberi is de la stilo, de diritajn pre ojn.
la maniero verki de l klasikaj a toroj kaj
Rubo. Resta oj de ruinigita konstrua o.
zorgis pli pri la ideoj de siaj verkoj, ol pri
perfekta formo. Romantika. De romantiko; Rubando. Longa, mallar a teksa o el
fantazia, revplena. Romantikulo. Adepto silko, lano, uzata precipe, kiel ornamo.
dela romantiko. Komparu: Strio.
Rombo (Geom.). Egalflanka kvarangulo. Rubeno. Multvalora tono de ru a
koloro.
Rompi. Apartigi subite kaj superforte per
fleksado a batoj partojn de malmola korpo: Rubiacoj (Bot.). Familio de dukotiledonaj
rompi bastonon, rompi vazon. Rompo. Ago unupetalaj vegeta oj: kafarbo.
de tiu, kiu rompas. Rompi i. Fari i rompita: Rubidio ( em.). emia elemento, alkalia
La poto rompi is. Rompebla. Kiu povas esti ar ente blanka metalo, analogia kun la
rompita: rompebla kiel vitro. Interrompi. kalio.
Rompi la kontinuecon: interrompi ies Rublo. Rusa monero, valoranta 2,66 fr.
vortojn, interrompi iun, interrompi elektran Rubriko. Sekcio, fako de notlibro, de
fluon. Interrompo. Ago de tiu, kiu gazeto, enhavanta samspecajn objektojn:
interrompas. Komparu: iri. Via sciigo ta gas nur por la rubriko de la
Rondo - 1. (Mat.). Ebeno, limigita de anoncoj.
cirklo. - 2. irka o de tia ebeno, cirklo. - 3. Rubuso (Bot.). Vegeta o ella familio de
Aro de homoj, societo: amika rondo. la rozacoj (Rubus fruticosus).
Ronda. Havanta formon de rondo.
Rondeco. Eco de tio, kio estas ronda. Rudimento. - 1. Komencaj, elementaraj
Rondigi. Fari ion ronda. Rondiri. Iri de unu konoj de scienco a arto: la rudimentoj de la
loko al alia, de unu persono al alia, de tiu al gramatiko. - 2. Organo, kiu fari is nenecesa
tria, k. t. p., por fine reveni al la unua. por organismo kaj atrofiis de la nefunkciado:
la vosta osto de l homo. Rudimenta. De
Ronki. Dum la dormo brue en- kaj rudimento, havanta la ecojn de rudimento:
elspiri. Ronko. Sono, kiun faras la ronkanto. rudimenta membro.
Roso. Malgrandaj gutoj de vaporo, Ru a. Havanta la koloron de la sango.
fluidi inta nokte sur la supra o de herbo, de Ru o. Ru a koloro. Ru igi. Fari ion ru a.
floroj k. t. p. Rosa. De roso, el roso. Ru i i. Fari i ru a: ru i i de la honto.
Rosmaro (Zool.). Mara raba mambesto Ru eco. Eco de tio, kio etas ru a.
kun du longaj elstarantaj dentoj. Flavru a. Havanta koloron mezan inter la
(Trichechus rosmarus). flava kaj ru a: flavru aj haroj.
Rosmareno (Bot.). Arbeto iam verda el Ruino. Disfalinta, detruita, rompita
la familio de l labiatoj, kun pale bluaj konstrua o. Ruinigi. Fari ion ruino, detrui,
bonodoraj floroj (Rosmarinus ofjicinalis). pereigi. Ruini i. Fari i ruino.
Rosti. Prepari man a on per la varmego Rukti. Kun bruo eligi gasojn el la
en forno (en ia fermita spaco): rosti stomako. Rukto. Eligo de gasoj el la
kokidon. Rosta o. Rostita viando. Komparu: stomako kun bruo.
Baki, kuiri, friti. Ruli. Sur ebeno movi objekton in
Rostro. Longigita tubforma nazo a turnante irka i mem: ruli sur la tero feran
bu o (de elefanto, deinsekto). tubon. Ruli i. Movi i, turni ante irka si

168
mem. Rulfali. Fali ruli ante: rulfali de Ruto (Bot.). Herba vegeta o el la
monto. Komparu: Turni. samnoma familio, kun forta odoro (Ruta
Rulado (Muz.). Gamo, rapide kantata graveolens).
sur la sama silabo. Rutenio ( em.). Ru. emia elemento,
Rumo. Alkohola trinka o, produktata el malpeza blanka metalo de la platena grupo.
sukera kano. Rutino. Scio, akirita pli per la praktiko, ol
Rusto. Ru a, oran e-flava substanco, per teoriaj studoj. Rutinulo. Homo,
kovranta per maldika tavolo feron, restantan posedanta rutinon.
en malseka aero. Rusti. Kovri i de rusto: Ruza. Scianta uzi rimedojn por atingi la
La plugilo ne rustas dum la laboro. celon, ne rimarkite de aliaj \ ruzahomo, ruza
Ru o. Vesta ornama o el dense faldita ago. Ruzo. Ago, rimedo, por atingi la celon,
tulo. ne rimarkite de aliaj: milita ruzo. Ruzi. Uzi
ruzon. Ruzulo. Homo ruza. Superruzi.
Venki ruzon per ruzo.

S
Sabato. Sepa tago de la semajno. sako por greno, sako da terpomoj.
Sablo. Speco de tero, konsistanta el tre Sakforma. Havanta formon de sako.
malgrandaj grajnoj, ne kunigitaj unu kun Sakro (Anat.). Baza osto de la vertebra
alia: sablo de la dezerto. Sabla. De sablo, spino.
el sablo. Sabla o. Sabla malprofunda o en Sakramento. Solena religia ceremonio
maro, en rivero. Sablero. Grajno de sablo. de la kristana rito, donacanta per videbla
Sabro. Longa hakarmilo kun unutran a signo la nevideblan dian favoron: bapto,
arkforma klingo. Komparu: Glavo, rapiro, konfirmo.
spado. Sakrilegio. Malrespekta ago kontra
Safiro. Malhele blua multvalora tono. sanktigita persono, objekto a loko.
Safrano (Bot.). Vegeta o el la familio de Sakristio. Loko en pre ejo, kie oni
l iridacoj; iaj floroj estas uzataj kiel spica o konservas la objektojn kaj vestojn por la
(Crocus sativus). diservo kaj kie la pastro sin vestas anta la
Sago. Stangeto, pintita e unu ekstremo diservo. Sakristiano. Servisto, kiu zorgas
kaj kun plumoj e la alia, kiun oni etas per pri sakristio.
la pafarko: rapide, rekte, kiel sago. Sagujo. Saksifragacoj (Bot.). Familio de
Ujo por sagoj. Sagforma. Havanta formon dukotiledonaj multepetalaj vegeta oj: ribo.
de sago. Salo. - 1. ( em.). Kompona o de metalo
Sagaca. Posedanta penetreman spiriton. kaj acido. - 2. Klorato de l natrio, kiun oni
Sagace. En sagaca maniero. Sagaceco. uzas por spici la man a ojn. Sali. Spici per
Eco de tiu, kiu estas sagaca. salo, meti salon: sali supon. Trosali. Meti
Saguo. Faruno el la medolo de hinda tro multe da salo: trosali terpomojn.
palmo. Salajro. Sumo, periode pagata por
Sa a. Posedanta subtilan spiriton, servo, laboro: monata salajro de servisto,
havanta la kapablon ju i la aferojn tiaj, kiaj jara salajro de oficisto. Komparu: Hono-
ili estas: sa a homo, sa a konsilo. Sa o. rario.
Kapablo ju i la aferojn tiaj, kiaj ili estas. Salamandro (Zool.). Amfibio el la vico
Sa ulo. Homo, karakterizata de granda de la vosthavaj (Salamandra).
sa o: Sokrato. Malsa a. Posedanta Salato. Man a o, konsistanta el verdaj
malfortan spiritan kapablon. Malsa o. herboj a legomoj, spicitaj per salo, vinagro
Malforta spirita kapablo. kaj olivoleo.
Sako. Ujo el du tolaj pecoj, kunkudritaj Saldo. Diferenco en kalkulo inter la
malsupre kaj e la flankoj, kaj libera supre: kredito kaj debeto, inter la enspezoj kaj
elspezoj.

169
 Saliko (Bot.). Arbo a arbeto el la Resani i. Fari i ree sana: resani i de
samnoma familio; la elo estas uzata por la skarlatino. Resanigebla. Kiu povas esti
tanado, la vergoj por korboj (Salix). resanigita. Malsano. Stato de organismo,
Salikacoj (Bot.). Familio de en kiu unu a kelke da organoj funkcias
dukotiledonaj senpetalaj vegeta oj: saliko, nenormale: kapdoloro, tifo. Malsana.
poplo. Havanta malsanon: malsana je febro.
Malsani i. Fari i malsana: malsani i de
Salivo. Akvosimila, iom muka fluida o de
malvarmumo. Remalsani i. Ree fari i
la bu o, por malsekigi kaj digesti la
malsana je tio, de kio oni us resani is:
man a ojn.
remalsani i je tifo. Komparu: Farto.
Salmo (Zool.). Speco de rivera ostfi o
Sandalo. Piedvesto, konsistanta el
(Salmo).
simpla plando, ligata al la piedo per nuroj.
Salono. ambro por akcepti gastojn kaj
Sandro (Zool.). Man ebla ostfi o el la
vizitantojn.
familio de l perkoj (Lucioperca sandra).
Salpetro ( em.). KNO3 Kaliazotato, sen-
Sango. Ru a vivsuko, fluanta en la
kolora salo kun speciala malvarmiga gusto,
arterioj kaj vejnoj de la vertebruloj. Sanga.
uzata por la produktado de la azotika acido,
De sango, el sango: sanga makulo. Sangi.
en miksa o kun sulfuro (pulvo) k. t. p.
Eligi sangon: sanganta vundo; sangi el la
Salti. Rapide sin movi, subite levante nazo.
amba piedojn de la loko, kie oni staras, kaj
Sangvina. Vivega, sentema: sangvina
ree sin starigante sur ili. Salto. Movo de tiu,
karaktero. Sangvinulo. Sangvina homo.
kiu saltas.
Sankcio. Konfirmo de regnestro, de
Saluto. Ekstera signo de entileco, kiun
a toritato. Sankcii. Fari sankcion: sankcii
oni esprimas per vortoj a movoj al
verdikton.
persono, kiun oni renkontas, al kiu oni
skribas saluto per apelo. Bonan tagon, Sankta. Perfekte pura en la moroj kaj
kara amiko! Mi finas mian leteron per spirito, inda de la plej alta rekompenco en la
respektplena satuto al Via edzino. Saluti. postmorta vivo: sankta homo, sankta vivo.
Fari saluton. Sanktigi. Fari, proklami iun sankta.
Sankteco. Eco de tio, kio esias sankta.
Salvo. Samtempa pafo de multe da
Sanktejo. Loko por sanktaj aferoj: templo.
pulvopafiloj.
Sanskrito. Antikva hinda lingvo, la plej
Salvio (Bot.). Herba vegeta o el la familio
malnova konata lingvo hindo-e ropa.
de la labiatoj, uzata en la medicino por
Sanskrita. De sanskrito, skribita en la
gargara oj (Saivia officinalis).
sanskrito: sanskrita manuskripto.
Sama. Havanta egalajn, similajn ecojn:
Santalo (Bot.) Arbo el la samnoma
La filo tute similas la patron: sama nazo,
familio, kun bonodora ligno (Santalum
samaj okuloj. Same. En la sama maniero.
album).
Samnoma. Havanta la saman nomon.
Samtempa. Okazanta en la sama tempo. Sapo. Miksa o de graso kun alkalio,
Samspeca. Apartenanta al la sama speco. uzata por lavi tola on, korpon. Sapi. Kovri
Malsama. Tute alia, havanta kontra ajn lavatan objekton per la a mo de sapo.
ecojn. Sardino (Zool.). Malgranda fi o el la
Sambuko (Bot.). Arbeto el la familio de l familio de l haringoj, konservata en olivoleo
kaprifoliacoj, kies floroj estas uzataj en la (Clupea pilchardus).
medicino kiel vitiga rimedo (Sambucus). Sarki. Purigi de malbonaj herboj: sarki
Samovaro. Aparato, uzata de l Rusoj ardenon.
por boligi akvon por teo. Sarkasmo. Akra moko, mordanta ironio.
Sano. Stato de organismo, en kiu iuj Sarkasma. De sarkasmo, bazita sur
organoj normale funkcias: La sano estas la sarkasmo: sarkasma diro. Sarkasme. En
plej granda trezoro. Sana. Havanta sanon: sarkasma maniero.
sana homo, sana organo, sana membro. Sarkofago. Luksa, granda tona erko.
Resanigi. Redoni al iu sanon, efike kuraci.
170
 Sata. Kies apetito a deziro estas plene l filo nur post unu monato. Anta sciigi.
kontentigita: sata de man o, sata de Sciigi pri io okazonta.
plezuroj. Satigi. Fari iun sata: La viando Scienco. - 1. Tuta o de scioj, bazitaj sur
satigas pli rapide, ol la legomoj. studoj: la progresoj de la scienco. - 2.
Nesatigebla. Kiu ne povas esti satigita: Tuta o de scioj, sisteme ordigitaj, pri iu
nesatigebla avideco. Malsata. Sentanta la objekto: la matematiko. Scienca. De
deziron, la bezonon man i. Malsati. Senti la scienco, koncernanta sciencon, bazita sur
deziron, la bezonon man i. Malsato. Stato scienco: scienca le o, scienca metodo.
de tiu, kiu malsatas. Science. En scienca maniero.
Satano. Diablo. Satana. De satano, Sciuro (Zool.). Malgranda mambesto el
havanta ecojn de satano: satana ruzo. la familio de la mordantoj (Sciurus vulgaris).
Satelito. 1. (Astr.). Malgranda planedo, Se. Kondi a konjunkcio: La ekskurso
rondiranta alian planedon. - 2. Nedisi a komenci os morga , se estos bona vetero.
kunulo. Li estus bona oratoro, se li havus pli klaran
Satiro. Proza a poezia verko, ridanta la vo on.
homajn malvirtojn kaj mankojn. Satira. Sebo. Pli malmola kaj pli malfacile
Mokanta la homajn malvirtojn ka mankojn. fandebla parto de la besta graso.
Satiristo. Verkisto de satiroj.
Sed. Konjunkcio por esprimi kontra ajn,
Satiruso. - 1. Arbara duondio de la diferencajn ideojn: Li povas, sed li ne volas.
greka mitologio. - 2. Homo cinika kaj Venis ne la efo, sed lia sekretario.
voluptema.
Segi. Tran i lignon per speciala ilo,
Satrapo. - 1. Estro de provinco en la konsistanta el tala denthava rubando.
antikva Persujo. - 2. Granda sinjoro, fiera Segilo. tala denthava rubando por tran i
kaj despota. lignon.
Saturi ( em.). Densigi is la plej alta Segmento (Geom.). Parto de rondo inter
grado solva on, pligrandigante la kvanton de arko kaj rekta linio, kuniganta iajn
la solvita substanco: saturita acido. ekstremojn.
Sa co. Fluida spica o de man a o: Se o. Meblo por sidi por unu persono.
tomata sa co. Sa cujo. Vazo por sa co. Apogse o. Se o kun dorso kaj brakoj, por
Savi. Liberigi iun de granda dan ero: sidi sin apogante.
savi dronanton; savi la vivon al dronanto. La Seka. - 1. Ne enhavanta a enhavanta
kuracisto savis la malsanulon de la morto. malmulte da akvo, da suko: seka tero, seka
Savo. Ago de tiu, kiu savas. ligno, seka rosta o. - 2. Senornama: seka
Sceno. - 1. Parto de akto, en kiu ludas la stilo. -3. Malvarma, ne entila: seka tono.
samaj personoj: La unua akto de « Hamleto Seke. En seka maniero: seke rakonti, seke
» konsistas el 5 scenoj. 2. Eksterordinara, respondi. Sekeco. Eco de tio, kio estas
emocia okazo. - 3. Akraj, vivegaj ripro oj: seka. Sekigi. Fari ion seka. Malseka.
La edzino faris scenon al la edzo. Scenejo. Enhavanta multe da akvo: malseka aero,
Loko en la teatro, kie la aktoroj ludas. malseka tola o. Malsekigi. Fari ion
Sceptro. Komanda bastono, simbolo de malseka: malsekigi malmolan panon.
la re a povo. Sekalo (Bot.). Vegeta o el la familio de la
Scii. - 1. Koni certe kaj precize: La homo graminacoj, uzata por faruno (Secale
scias, ke li mortos, sed li ne kredas je tio. - cereale).
2. Esti instruita, ekzercita, lerta en io: scii Sekci. Distran i homan a bestan
na i. Scio. Tio, kion oni scias: La homa scio korpon, por esplori ian strukturon. Sekco.
ne estas senlima. Sciigi. Fari iun scianta pri Ago de tiu, kiu sekcas. Sekcisto. Homo,
io, fari ion sciata de iu: sciigi iun pri nova o, kies okupo estas sekci.
sciigi nova on al iu. Sciigo. Tio, kion oni Sekcio. Parto de institucio, de societo:
sciigas: En nia revuo oni presas la sciigojn sekcio de hospitalo.
de la lasta horo sur la unua pa o. Ekscii.
Sekrecio. Substanco, necesa por la
Komenci scii, akiri scion pri io nova,
organismo kaj produktata de i mem el la
nekonata: La patrino eksciis pri la morto de
propra sango: salivo, galo.
171
 Sekreto. Sciigo, scio, kiun oni ka as de Seleno ( em.). Se. emia elemento,
iu: sekreto de la tato, sekreto de la naturo; simila al la sulfuro.
konservi sekreton. Sekreta. Ka ita, konata Semo. Grajno a parto de frukto, de
ne de iuj. Sekrete. En sekreta maniero. floro, kiu servas por reprodukti la vegeta on.
Sekretario. Homo, kies okupo estas Semi. eti semojn sur kulturitan teron: semi
skribi la leterojn, protokolojn de la kunsidoj tritikon, semi kampon. Semado. Procedo de
de societo a plenumi la skribajn aferojn de tiu, kiu semas. Komparu: Grajno, greno,
privata persono. Sekretariejo. Loko, kie oni kerno.
plenumas la skribajn aferojn kaj konservas Semaforo. Aparato por optikaj signaloj
la dokumentojn de societo. sur la maro, sur la fervojoj.
Sekso. - 1. Karakterizaj ecoj de la viro Semajno. Periodo de sep tagoj,
kaj de la ino, diferenco inter la viro kaj sekvantaj unu la alian: La jaro havas 52
virino: vira sekso, virina sekso. - 2. Tuta o semajnojn. iusemajna, semajna.
de l individuoj, apartenantaj al la sama Aperanta unu fojon en iu semajno:
sekso: la forta sekso = la viroj; la malforta, semajna gazeto.
la bela sekso = la virinoj. Seksa.
Seminario. Lernejo, instruanta junulojn
Koncernanta sekson: seksa malsano. Unu-,
al la pastreco. Seminariano. Lernanto de
duseksa. Havanta unu, du seksojn:
seminario.
duseksa vegeta o.
Sen. - 1. Prepozicio, esprimanta for-
Seksto (Muz.). Muzika interspaco de ses
eston, escepton, mankon (ne havante, ne
tonoj.
akompanate): La generalo venis sen
Sekto. Religia anaro, forlasinta adjutanto. Sen mono, sen apelo. - 2.
ortodoksan efan eklezion: la sekto de Prefikso havanta la saman signifon, kiel la
anabaptistoj. prepozicio: sencela, sensenca, senigi,
Sektoro (Geom.). Parto de rondo inter senvestigi.
arko kaj du radioj. Senato. Supera ambrego de parla-
Sekularizi. Fari ree laika ion a iun, mento: La angla senato havas la nomon: la
apartenantan al la pastraro: sekularizi ambrego de la lordoj. Senatano. Membro
pastran bienon. Sekularizo. Ago de tiu, kiu de senato.
sekularizas. Senco. Tio, kion esprimas vorto a
Sekundo. Sesdekono de minuto. frazo; tio, kio montras, kiel oni komprenas
Sekundanto. Rajtigito de duelanto por vorton a frazon: radika a propra senco de
interkonsenti pri la kondi oj de la duelo kaj vorto, figura senco. Sensenca. Kiu havas
esti ia atestanto. neniun sencon, malsa a: sensensa diro.
Sensenca o. Io sensenca. Dusenca.
Sekvi. - 1. Iri, kuri post iu: La hundo
Havanta du sencojn, kiu povas esti
sekvas sian sinjoron. - 2. Okazi post io: La
komprenata en du sencoj: Diamanto estas
tri terskuoj rapide sekvis unu la alian. - 3.
dusenca vorto.
Okazi post io kaj esti ka zita de i. Sekvo.
Tio, kio sekvas: la sekvoj de malsukcesa Sendi. Ordoni, ka zi, ke iu iru, ke io estu
milito. Sekvantaro. Aro de personoj, kiuj portita de unu loko en alian: sendi la
sekvas, akompanas ian: sekvantaro de kuiristinon en la bazaron, sendi leteron al
re o. Sekve. Do. Komparu: Konsekvenco; amiko. Sendo. Ago de tiu, kiu sendas.
rezulto. Senda o. Sendata objekto: Mi ricevis la
senda on. Sendito. Homo, kiun oni sendis
Selo. Remburita sidejo, kiun oni ligas al
kun komisio. Dissendi. Sendi en multajn
la dorso de rajdbesto por komforte sidi.
lokojn, al multaj personoj: dissendi
Seli. Meti selon sur la dorson de rajdbesto:
cirkuleron. Resendi. Sendi ion al la loko a
seli evalon. Selisto. Metiisto, kiu faras
persono, de kiu i estis sendita: Li resendis
selojn.
la leteron, ne malferminte in.
Selakto. Fluida o, apartigita de kazeigita
Sensacio. Granda impreso: La nova o
lakto.
ka zis sensacion en la tuta urbo. Sensacia.
De sensacio, ka zanta sensacion.
172
 Senti. Ricevi impreson de ekstera serioza maniero. Seriozeco. Eco de tio, kio
objekto per speciala organo: senti odoron, estas serioza. Komparu: Grava.
malvarmon. Sento. - 1. Kapablo senti: la Serpento (Zool.). Rampulo kun tre
kvin sentoj de la homo - 2. Tio, kion oni longa, cilindroforma korpo, kovrita de
sentas: malagrabla sento. Sentema. Kiu skvamoj, sen piedoj. Serpenti. Sin movi,
havas facile impreseblajn sentojn. kiel serpento: La rivereto serpentas sur la
Sentebla. Kiu povas esti sentata, rimarkata. herbejo.
Anta senti. Neklare senti, imagi tion, kio
Seruro. Risorta aparato por fermi
devas okazi: anta senti fulmotondron.
pordon, keston. Seruristo. Metisto, kiu
Sentenco. Mallonga frazo, enhavanta faras serurojn.
belan moralan ideon, profundan veron de la
Servi. - 1. Labori por iu la liaj ordonoj:
vivo: sentenco de Seneko. Komparu:
servi, kiel pordisto; servi, kiel oficisto - 2.
Aforismo, maksimo, moto, proverbo.
Esti utila por iu a por io: servi la patrujon
Sentimentala. Havanta tro senteman per siaj agoj. - 3. Esti uzata por io: La ipo
spiriton: sentimentala homo, sentimentala servas por la navigado. Servema. Kiu
verko. volonte servas. Servisto. Homo, kies okupo
Sep. Ses plus unu; 7: La sep tagoj de la estas labori por iu la liaj ordonoj, precipe
semajno. en lia hejmo: pordisto, lakeo. Servo,
Sepalo (Bot.). Verda folieto de la ekstera servado. Ago, agoj, okupo de tiu, kiu
kovra o de l floro. servas: milita servado, Diservo.
Sepio (Zool.). Dekpieda molusko, Servuto. Mallibera servado de la
posedanta vezikon kun fluida o, uzata kiel kamparanoj, kiuj en la mezaj jarcentoj restis
farbo (Sepia ofjicinalis). kvaza poseda o de la mastro: La servuto
estis nuligita en Ruslando en la jaro 1861.
Septembro. Na a monato de l jaro.
Servutulo. Homo, plenumanta la servuton.
Septeto (Muz.). Muzika verko por sep
Ses. 6; kvin plus unu.
homaj vo oj a por sep instrumentoj.
Severa. - 1. Ne pardonanta la kulpojn kaj
Serafo. An elo de la plej alta rango.
kiel eble plej forte punanta ilin: severa
Serajlo. - 1. Palaco de la turka sultano. - ju isto, severa verdikto. - 2. Akra, ne milda:
2. Parto de turka palaco, kie lo as la virinoj. severa vintro, severa klimato. - 3. Akra,
Ser i. Peni trovi: ser i la perditan ne entila: severa admono. Severe En
naztukon; ser i bonan esprimon por fidele severa maniero. Severeco. Eco de tio, kio
traduki la tekston. Ser o, ser ado. Ago, estas severa.
agoj de tiu, kiu ser as. Traser i. Ser i Sevrugo (Zool.). Man ebla fi o el la
detale, precipe por trovi ion kontra le an: familio de l sturgoj (Acipenser stetlatus).
traser i la lo ejon de politika krimulo.
Sezono. Parto de la jaro, karakterizata
Serena. - 1. Belvetera, sennuba: serena de specialaj trajtoj (temperaturo, okupoj):
ielo. - 2. Ne agrenita, kvieta: serena vintro, assezono, bansezono.
viza o. Sereneco. Eco de tio, kio estas
Sfero. 1. (Geom.). Figuro, kies kurba
serena. Komparu: Kvieta, milda, trankvila.
surfaco estas en iuj punktoj egaldistanca
Serenado. Muzika verko a kanto, plen- de unu interna punkto, nomata centro: La
umata nokte, en libera aero sub la fenestroj tera globo havas la formon de kunpremita
de iu, por esprimi sian amon a respekton. sfero. - 2. Medio de agado, de influo: sfero
Ser ento. Malsupera infanteria sub- de politika influo. Sfera. - 1. Havanta la
oficiro. formon de la sfero: sfera korpo. - 2.
Serio. Seninterrompa vico de samspecaj Koncernanta fenomenon, ka zitan de la
objektoj, de nombroj: serio de spektakloj, sfera formo: sfera aberacio. Duonsfero.
serio de loteriaj biletoj. Duono de sfero: iu granda rondo dividas la
sferon en du duonsferojn. Sfereco. Sfera
Serioza. - 1. Pripensanta anta la agoj:
serioza viro. - 2. Ne ercema, ne erca: Mi formo: La sfereco de la tero ne estis konata
ne deziras a skulti viajn sprita ojn, mi de la antikvuloj.
postalas seriozan respondon! Serioze. En

173
 Sfinkso - 1. Fabela besto de la antikvaj Signo. Linio, figuro, gesto, movo,
Egiptanoj, kun leona korpo kaj virina brusto havanta specialan signifon, koniganta
kaj kapo. - 2. Persono, kiun oni ne povas penson: Fari signon e la paragrafo, kie oni
kompreni: Li estas vera sfinkso: iujn liajn interrompis la legadon. Interpunkciaj signoj:
agojn irka as mistero. punkto, komo, signo de elkrio, de demando.
Sfinktero (Anat.). Ringforma muskolo Per la signo de la mano la militestro ordonis
fermanta eniron: sfinktero de la veziko. la atakon. Signi. Fari signon. Postesigno.
Signo, lasita de io, kio pasis: postesigno de
Si. Resenda pronomo de la tria persono,
katastrofo. Piedsigno. Signo, lasita de
uzata en komplementoj, kiam ili rilatas la
piedo sur la tero: piedsigno de lupo.
subjekton de l' frazo: mi lavas min; vi lavas
Komparu: Noto.
vin; li, i, i, ili lavas sin. Sia. Poseda pro-
nomo de la tria persono, uzata en komple- Signalo. Interkonsentita signo, por
mentoj, kiam ili rilatas la subjekton de l komuniki de malproksime averton, ordonon,
frazo: Venis la re o kun siaj korteganoj. nova on: fervoja signalo. Signali. Fari
signalon.
Sibli. Eligi sonon, konsistantan el
longeda ra s.: La serpento siblas. Siblo. Signifo. Senco, graveco: signifo de
Sono, konsistanta el longeda ra s. vorto: Niaj kongresoj havas grandan
signifon por nia afero.
Sidi. Resti senmova sur la posta o de la
korpo: sidi sur se o, sidi e la tablo. Sidigi. Silabo. Aparta vokalo, a vokalo kun
Meti iun senmove sur la posta o de lia unu a kun kelke da konsonantoj, kiu povas
korpo: sidigi infanon sur benko. Sidi i. Sin esti elparolita per unu eligo de la vo o: La
meti senmove sur la posta o de sia korpo: vorto « kardinalo » konsistas el la silaboj:
Sidi u, mi petas. Kunsidi. Partopreni kun kar di na lo. Silabi. Legi, paroli, dividante la
aliaj personoj en komuna diskutado kaj vortojn en silabojn.
konsili o: Kunsidis iuj membroj de la Silenti. Ne paroli, ne eligi sonojn, ne fari
komitato. Kunsido. Komuna diskutado kaj bruon: iuj silentis, a skultante la rakonton
konsili ado de membroj de societo, de de Eneo. Silento. Stato de tio, kio silentas:
ju antaro k. t. p.: La kunsido de la estraro la silento de la publiko, la silento de la
estis publika. naturo. Silenta. Kiu silentas, senvorta:
Sie i. irka i fortika on per militistaj silenta plendo. Silentema. Kiu amas silenti.
fortoj por in preni. Sie o. Agoj de tiu, kiu Silentigi. Fari, ke iu silentu, devigi iun
sie as: La sie o de Trojo. Sie anto. silenti: silentigi la lernantojn. Silenti i,
Militisto, kiu sie as. Sie ato. Militisto, eksilenti. esi paroli, esi fari bruon.
lo anto de urbo, kiun oni sie as. Silicio ( em.). Si. emia elemento,
Sifiliso (Med.). Seksa malsano, infekta havanta aspekton de malhele griza pulvoro,
kaj heredata. Sifilisa. De sifiliso, de plumbe grizaj lamenoj a de travideblaj
koncernanta sifilison, ka zita de sifiliso: kristaloj; in enhavas multenombraj
sifilisa ulcero. kombina oj, formantaj la elon de la tero.
Sifono. - 1. Kurbigita tubo kun neegalaj Siliko ( em.). Natura kombina o de l
bran oj, uzata por transver i fluidojn. - 2. silicio.
Botelo kun tia tubo por gasaj akvoj. Silikvo (Bot.). Dunesta frukto,
Sigelo. Signo, farata sur mola konsistanta el du fruktofolioj kaj enhavanta
substanco, por fikse fermi koverton, por du vicojn de semoj: silikvo de sinapo.
pruvi a tentikecon de dokumento. Sigeli. Silko. - 1. pina o, produktata de la
Fari sigelon, fermi per sigelo: sigeli insekto, nomata silka ra po. - 2. Teksa o el
koverton. Sigelilo. Peco de tono, de silko. Silka. El silko: silka tuko. Komparu:
metalo a de alia malmola substanco, sur Atlaso.
kiu estas gravurita signo a surskribo, por Silogismo. Logika konkludo el du frazoj,
sigeli. Sigelvakso. Substanco, farata el farata el la unua per la helpo de la dua: La
elako, rezino kaj vakso, uzata por sigeloj. vegeta oj ne povas sin libere movi; la kverko
Komparu: Stampo. estas vegeta o, do la kverko ne povas sin
libere movi.
174
 Silueto. Desegna o, prezentanta la Malsimpla. Kunmetita, konsistanta el
ombron de la desegnata persono a objekto diversaj elementoj, el multaj partoj; mal-
kaj unuforme nigra inter la konturoj. facila: malsimpla tempo, malsimpla
Siluro (Zool.). La plej granda rivera fi o me anismo, malsimpla problemo.
(Silurus glanis). Simptomo. Fenomeno, montranta
Silvio (Zool.). Kantanta birdo el la vico malsanon a lezon: La febro estas
de l paseroj (Sylvia). simptomo de multaj malsanoj.
Simbolo. Figuro, signo, objekto, havanta Sinagogo. Hebrea templo.
interkonsentitan signifon: La hundo estas la Sinapo (Bot.). Herba vegeta o el la
simbolo de la fideleco. Komparu: Devizo, familio de l kruciferoj; el iaj semoj oni faras
emblemo. mustardon (Sinapis nigra).
Simboliko. Scienco pri la simboloj de Sincera. Aganta kaj parolanta sen
religio, de popolo: la egipta simboliko. ajnigo, akorde kun siaj opinioj: sincera
Simetrio. Harmonia rilato de la partoj de homo, sincera bondeziro. Sincere. En
l tuto koncerne la grandecon, formon kaj sincera maniero. Sincereco. Eco de tio, kio
nombron: La simetrio de la homa korpo ne estas sincera.
estas perfekta. Simetria. Posedanta Sindiko. - 1. Persono, rajtigita zorgi pri la
simetrion: simetria meblo. Simetrie. En aferoj de la korporacio, kies membro i
simetria maniero. estas. - 2. Persono, elektita de la kreditoroj
Simfonio. Granda muzika verko por de bankrotinto, por zorgi pri iliaj aferoj.
plena orkestro, konsistanta ordinare el kvar Sindikato. Grupi o por defendo de
partoj; alegro, andanto, menueto kaj finalo. komunaj ekonomiaj interesoj: sindikato de
Simio (Zool.). Vertebrulo, apartenanta al fabrikantoj.
la plej alta vico de l mambestoj, plej Sinedrio. Tribunalo de la antikvaj
proksima al la homo (primates). Hebreoj.
Simila. Posedanta tian saman naturon, Singulto. Sono, ka zita de rapida
ecojn, aspekton: La dormo estas simila al la kuntiri o de la diafragmo kaj trapaso de la
morto. La homo estas simila al la simio. aero tra la laringo. Singulti. Eligi singultojn.
Simileco. Eco de tio, kio estas simila: La Sinjoro. - 1. Posedanto rilate al la
simileco de l fratoj estas ofte granda. servistoj: La sinjoro kaj la lakeo. - 2. Supera
Simili. Esti simila. Komparu: Analogia, efo: la Sinjoro = Dio. - 3. Titolo de la
identa, parenca. entileco de la personoj de l vira sekso.
Simpatio. Reciproka inklino de du Sinjorino. - 1. Posedantino rilate al la
personoj, bazita sur simileco de iliaj gnstoj, servistoj. - 2. Titolo de l entileco de la
opinioj. Simpatia. Naskanta simpation: personoj de la virina sekso. Sinjora. De
simpatia persono, simpatia viza o. sinjoro, karakterizanta sinjoron.
Simpatii. Senti simpation al iu: simpatii kun Sinkopo (Med.). Subita sveno.
iu. Simpatie. En simpatia maniero, kun
Sinodo. Kongreso de episkopoj kaj
simpatio.
pastroj, por decidi aferojn ekleziajn.
Simpla. - 1. Ne kunmetita, a konsist-
Sinonimo. Vorto, havanta signifon tre
anta el homonimaj elementoj: La fero,
proksiman de alia vorto: estimi, respekti.
kupro, oro estas simplaj korpoj. Simplaj
Sinonima. Estanta sinonimo, koncernanta
tempoj. - 2. Konsistanta el malmultaj partoj,
sinonimon: sinonima esprimo.
ne ornamita: simpla konstrua o, simpla
vesto. - 3. Facile komprenebla, facile Sinoptika. Ebliganta irka preni per unu
solvebla: simpla afero, simpla problemo. - 4. rigardo diversajn partojn de tuto: sinoptikaj
Ne ruza, naiva: simpla homo. - 5. Sen tabeloj de scienco.
rango, de malalta rango, simpla soldato, Sintakso. - 1. Parto de la gramatiko pri
simpla oficisto. Simple. En simpla maniero. la konstruo de l frazoj kaj pri la reciproka
Simpleco. Eco de tio, kio estas simpla. rilato de l vortoj en la frazoj. - 2. Lernolibro
Simpligi, plisimpligi, Fari ion simpla, fari de la sintakso: La esperanta sintakso de
ion pli simpla. Simplulo, Simpla homo. Fruictier. Sintaksa. De sintakso, koncer-
nanta sintakson: sintaksa regulo.
175
 Sintezo. Filozofia metodo, transiranta de Skapolo (Anat.). Lar a, triangula, plata
la ideoj simplaj al la eneralaj, de la osto de la posta parto de l ultro.
elementoj al la tuto. Sinteza. De sintezo, Skarabo (Zool.). Insekto koleoptero.
bazita sur la sintezo. Sinteze. En sinteza
Skarifiki. Fari tran ojn sur la homa ha to
maniero.
por kuracaj celoj. Skarifikilo. Instrumento
Sireno. - 1. e la antikvaj Grekoj mara por skarifiki.
nimfo, duone virino, duone fi o, alloganta la
Skarlato. Sange ru a koloro. Skarlata.
navigantojn per arma kanto, por entiri ilin
Sange ru a.
poste en la maran senfunda on. - 2.
Senkora koketulino. Skarlatino (Med.). Infekta febra mal-
sano, karakterizata de skarlataj makuloj de
Siringo (Bot.). Vegeta o el la familio de
la ha to kaj de la mukaj membranoj.
la oleacoj, kun belaj, bonodoraj floroj
(Syringa). Skarpo. Lar a longa rubando, portata
kiel ornamo de vestoj, por subteni vunditan
Siropo. Densa solva o de sukero, kuirita
anta brakon k. t. p.
en akvo, a de la suko de fruktoj, kuiritaj
kun sukero. Skato (Zool.). Familio de transverso-
bu aj fi oj.
Sistemo. - 1. Kolekto de la principoj de
procedo, direktantaj la plenumon la plano, Skatolo. Ujo kartona, lada, ligna kun
anta e pripensita: filozofia sistemo. - 2. maldikaj parioj: skatolo por papero.
Tuto, konstruita konforme al sistemo: Skeleto. - 1. Tuta o de la ostoj de besto:
sistemo planeda, sistemo nerva. Sistema. La homa skeleto tre similas la skeleton de
Bazita sur sistemo. Sisteme. Kun sistemo. la simio. - 2. Trabaro de konstrua o, de ipo,
Komparu: Metodo. plano de verko. - 3. Homo tre malgrasa.
Sitelo. - 1. Rondforma vazo ligna, lada Skemo. Simpligita figuro, prezentanta ne
kun movebla tenilo, por porti fluida ojn. - 2. la formon, sed la proporciojn de objekto.
ia enhavo (mezuro): sitelo da akvo. Skema. Koncernanta skemon, prezentanta
Situacio. - 1. Maniero, en kiu io okupas skemon: skema desegna o.
lokon rilate al la objektoj in irka antaj: Skeptika. Dubanta pri io, malfacile
pentrinda situacio de urbo. - 2. Tuta o de la kredanta: skeptika homo, skeptika spiririto.
kondi oj a cirkonstancoj, en kiuj iu estas, Skeptike. En skeptika maniero.
vivas: brilanta situacio, komika situacio. Skeptikulo. Homo, skeptika.
Skabio (Med.). Ha ta malsano, karak- Skerco. Muzika verko gaja, ercema.
terizata de veziketoj de ha to kaj de forta Skermi. Batali per tran armiloj. Skermo.
jukado. Batalo per tran armiloj.
Skalo. - 1. Linio, dividita en egalajn Skismo. Forlaso de eklezio kaj fondo de
partojn a nombro, esprimantaj la nova.
malgrandigon de plano, de geografia karto: Skizo. - 1. Desegna o, konsistanta el
La skalo de la desegna o estas 1 : 1 000. - malmultaj karakterizaj linioj, rapide faritaj. -
2. Amplekso de vo o: skalo de la tenoro, de 2. Literatura verko, ne prezentanta plene la
la violono. - 3. Serio de dividoj de fizika temon, sed per kelke da artistaj trajtoj
instrumento: la skalo de termometro. faranta impreson de estetika tuto. - 3.
Skalpo. Ha to de la kranio, fortran ita Plano, projekto. Skizi. Fari skizon.
kun la haroj, kiun la Indianoj portas kiel Sklavo. - 1. Homo sen personaj rajtoj,
militan trofeon. apartenanta kiel objekto a poseda o al alia
Skandalo. Ago ka zanta publikan indig- homo, kiu lin a etis a kaptis. - 2. Homo,
non: Li forlasis la edzinon post dudekjara plene regata de io: sktavo de sia pasio.
komuna vivo, - kia skandalo! Skandala Sklava. Estanta sklavo, de sklavo: sklava
Havanta la ecojn de skandalo: skandala edzo, sklava kutimo. Sklavigi. Fari iun
konduto. sklavo. Sklaveco. Stato de tiu, kiu estas
Skandio (Hm). Sc. emia elemento, sklavo.
malofta metalo.

176
 Skolastiko. Filozofio de la mezaj jar- Skuo. Ago de tiu, kiu skuas. Komparu:
centoj, karakterizata de blinda kredo al la Balanci, svingi, anceli.
a toritato de Aristotelo, de emo al la Skulpti. Fari el solidaj substancoj
dialektiko kaj al esploro de subtila oj. figurojn, imitantajn homojn, bestojn: skulpti
Skolastika. De skolastiko, kiu koncernas la marmoron, skulpti statuon. Skulptado.
skolastikon. Skulptarto. Skulpta o. Skulptita figuro.
Skolopo (Zool.). Birdo et la vico de la Skulptisto. Artisto, kiu skulptas. Komparu:
longkruraj (Scolopax rusticola). izi.
Skolopendro (Zool.). Artropodo el la Skuno. Rapida, malpeza vel ipo.
klaso de l miriapodoj (Scolopendra). Skur o. Vipo kun mallonga tenilo kaj
Skombro (Zool.). Malgranda man ebla mallonga, dika rimeno. Skur i. Bati per
ostfi o (Scomber). skur o.
Skorbuto (Med.). Epidemia malsano Skvamo. - 1. Malmolaj, maldikaj platoj,
ka zata de la manko de fre a nutra o kaj kovrantaj la korpon de multaj fi oj kaj
karakterizata de sangado de la dentkarno rampuloj. - 2. Objekto, similanta skvamon:
kaj de hemoragioj de l ha to. skarlatinaj skvamoj de la ha to.
Skorio. Vitrosirnila substanco sur la Smeraldo. Multekosta tono de bela
surfaco de fandita minmetalo. verda koloro.
Skorpio (Zool.). Artropodo el la klaso de Smirgo. Minerala substanco, uzata por
l araneosimilaj, proksima al la rivera kankro poluri metalojn. Smirga papero. Papero,
(Scorpio). sur kiu estas algluita smirgo. Smirgi. Poluri
Skrapi. Forigi partojn de la supra o de per smirgo.
korpo, gratante in. Skrapilo. Instrumento Sobra. Modere trinkanta kaj man anta.
por skrapi. Komparu: Froti, grati, vi i. Sobre. En sobra maniero, kun sobreco.
Skribi. Esprimi siajn pensojn per Sobreco. Eco de tiu, kiu estas sobra.
enerale interkonsentitaj signoj, literoj: Malsobra. Malmodere trinkanta kaj
skribi vorton, skribi leteron, skribi romanon. man anta. Malsobre. En malsobra
Skribo. - 1. Ago de tiu, kiu skribas: rapida maniero, kun malsobreco. Malsobreco.
skribo. - 2. Maniero skribi: bela, legebla Eco de tiu, kiu estas malsobra.
skribo. - 3. Tio, kion oni skribis: la Sankta Socio. Kuni o de homoj a de bestoj,
Skribo. Skribisto. Homo, kies profesio vivantaj sub komunaj le oj. Socia. De
estas skribi, transskribi. Priskribi. Prezenti, socio, koncernata socion.
karakterizi ion, skribante, parolante pri i: Sociala. Socia.
priskribi aventuron. Subskribi. Skribi sian
Socialismo. Socia doktrino, postulanta
nomon sub io, kiel ia a toro, a por
nuligon de la privata propra o kaj
esprimi sian aprobon, konsenton.
transdonon de la iloj de la produktado al la
Surskribi. Skribri sur io ian nomon,
socio.
destinon.
Socialisto. Adepto de la socialismo.
Skrofolo (Med.). Malsano de
tuberkulozaj infanoj, karakterizata de velo Societo. Kuni o de multe da personoj
de la limfaj glandoj, inflamo de la okuloj, por komuna celo: Li tre agrable parolas en
artikoj kaj ostoj. la societo. Societo de velocipedistoj.
Societa. De societo, koncernanta societon:
Skrupulo. - 1. Maltrankviliganta dubo en
societa regularo, societa moro. Komparu:
la aferoj de la konscienco: La infano estis
Asocio, kompanio, ligo, unui o.
tiel malsana, ke la skrupuloj ne permesis al
la patrino admoni in. - 2. Granda precizeco Sociologo. Scienculo, sin okupanta per
en la faroj. Skrupula. Karakterizata, de la sociologio.
skrupulo: skrupula homo, skrupula esploro. Sociologio. Scienco pri la fenomenoj kaj
Skrupule. En skrupula maniero, kun le oj de la socia vivo.
skrupulo. Sodo ( em.). Na2G03. Natria salo de la
Skui. Per fortaj movoj tien kaj returnen karbonika acido, trovata en la naturo en
tremigi ion: skui arbon por faligi fruktojn. mineralaj fontoj (Karlsbado); senkolora salo

177
alkalia, facile solvebla en la akvo kaj uzata samideanoj. Solidare. En solidara maniero.
en la fabrikado de sapoj kaj por multaj Solidareco. Eco de tio, kio estas solidara.
teknikaj celoj. Solisto. Artisto (muzikisto, kantisto,
Sofo. Kanapo kun apogdorso kaj du dancisto) plenumanta parton de muzika a
apogflankoj. baleta verko, destinitan por unu persono,
Sofismo. Erara, trompanta konkludo, akompanate de aliaj artistoj.
bazita sur rezonado ajne usta: Kion mi ne Solitero (Zool.). Rubanda vermo, vivanta
perdis, tio apartenas al mi; mi ne perdis en la intestoj de l homo (Taenia solium).
vian monujon, do via monujo apartenas al Solvi. - 1. Fluidigi solidan substancon,
mi. miksante in kun fluidajo: solvi salon en
Sofisto. Filozofo en la antikva Grekujo, akvo. -2. Trovi rimedon, respondon: solvi
instruanta al la junuloj la arton pruvi plej problemon, solvi malfacila on. Solvo. Ago,
diversajn tezojn, e tute kontra ajn unu al efiko de tio, kio solvas. Solvebla. Kiu povas
alia. esti solvita: solvebla metalo, nesolvebla
Soifi. - 1. Senti deziron, bezonon trinki: problemo. Solvi i. Fari i solvita.
Oni forte soifas dum la varmego. - 2. Forte Somero. La dua el la kvar sezonoj de la
deziri: soifi laboron. Soifo. - 1. Deziro, jaro (21 junio -22 septembro). Somera. De
bezono trinki. - 2. Forta deziro. Sangsoifa. somero, koncernanta someron: somera
Kruela, sova a: sangsoifa besto. vetero. Somere. Dum somero, en somero.
Sojlo. - 1. Transversa tono a trabo e Somnambulo. Homo, malsana je la
la bazo de la malferma o de pordo. - 2. somnambulismo.
Komenco: e la sojlo de l vivo. Somnambulismo. Patologia stato, dum
Soklo. Bazo de muro, de kolono, de kiu oni iras kaj agas en la dormo, kvaza
statuo. konscie.
Sola. Ne akompanata de aliaj; ne Sono. Tio, kion oni a das: sonoj de
helpata de aliaj; sen iu ajn alia; unu kaj vo o, de instrumento. Soni. Eligi, fari
neniu plu: veni sola, labori sola. Li sola sonojn: La vo o de la najtingalo sonas
estas kulpa. Sole. Nur, sen iu ajn alia. agrable. Belsona. Kiu bele sonas, agrabla
Solanacoj (Bot.). Familio de por la orelo: belsona lingvo.
dukotiledonaj unupetalaj vegeta oj Sonato (Muz.). Muzika verko,
ihiskiamo, beladono, tomato. konsistanta el alegro, andanto kaj finalo.
Soldato. Militisto. Soldatejo. Domo, Sondi. Esplori la profundecon de akvo.
lo ejo de soldatoj. Servosoldato. Soldato, Sondilo. Instrumento por sondi.
servanta kiel lakeo e oficiro. Soneto. Lirika versa o, konsistanta el 14
Solecismo. Eraro kontra la sintakso: versoj, dividitaj en du verskvarojn, kaj du
Estas necese, ke li venus. verstriojn.
Solena. Honorata per publikaj Son o. Pensoj kaj bildoj de l dormanto.
ceremonioj, aran ata kun pompo: solena Son i. Pensi kaj vidi bildojn dum la dormo.
festo, solena a dienco. Soleno. Festo, Sonoro. Tono da re sonanta post la
ceremonio, aran ita kun pompo. Soleneco. eso de ia ka zo: sonoro de fera disko,
Eco de tio, kio estas solena. Soleni. Honori frapita per martelo. Sonori. Eligi sonoron.
per pompaj ceremonioj. Sonorigi. Frapi, tu i sonorantan korpon,
Solida (Fiz.). - 1. Kies molekuloj estas por ke i eligu tonojn. Sonorilo. Metala
fikse kunigitaj unu kun alia: La naturo duonsfera instrumento por sonorigi. Sonor-
konsistas el la korpoj solidaj, fluidaj kaj ilejo. Turo kun sonoriloj. Sonorigisto.
gasaj. - 2. Serioza, konfidinda: solida Homo, kies okupo estas sonorigi: sonor-
argumento, solidafirmo. Solideco. Eco de igisto de pre ejo. Komparu: Sono, tono.
tio, kio estas solida. Solide. En solida Sopiri. - 1. Senti beda ron pri io perdita
maniero. kaj fortan deziron in reakiri: sopiri al la
Solidara. Prenanta sur sin respondecon trankvilo, sopiri al la patrolando. 2.
por la agoj de alia persono: solidara kun la Esprimi sian beda ron pri io perdita kaj
178
fortan deziron in reakiri per forta longa Speco. Aro de esta oj a objektoj,
enspiro, akompanata de plenda tono: La posedantaj komunan karakterizan trajton;
malsanulo jen emis, jen sopiris. Sopiro. subdivido de gento: la homa speco.
Sento, enspiro de tiu, kiu sopiras. Sopire. Speciala. Destinita por unu aparta celo:
Kun sopiro: sopire rigardi. speciala vesto, speciala procedo, speciala
Soprano. Alta vo o de virino a de juna instrumento. Speciale. En speciala
knabo. maniero. Specialo. Scienco, arto, laboro,
Sorbi. Entiri fluida on en la bu on, en la per kiu oni sin speciale okupas: La
porojn: Oni uzas specialan paperon por kuracarto estas nun dividita en multajn
sorbi la inkon. Sorba. Kiu sorbas: sorba specialojn. Specialisto. Homo, sin
papero. okupanta speciale per arto, scienco, k. t. p,:
specialisto en la aerveturado. Komparu:
Sor i. - 1 . Per satana povo havi super-
Metio, ofico, profesio.
naturan efikon je io: sor i iun besto. - 2.
Ravi, inspiri pasion, armi: La belulino Specimeno. Peco de tofo, malgranda
sor is iujn per sia arma rideto. Sor o. kvanto de komerca o, montrata, sendata al
Ago de tiu, kiu sor as. Sor a. Kiu .sor as. la a etontoj.
Sor isto. Homo, havanta sor an povon. Spegulo. Polurita surfaco, reflektanta la
Sor istino, - 1. Virino, havanta sor an radiojn de la lumo kaj donanta bildojn de l
povon. - 2. Maljuna, malbela virino. objektoj.
Soriko (Zool.). Malgranda mambesto el Spektaklo. Tio, kion oni ludas, montras
la vico de la insektoman aj (Sorex vulgaris). en teatro, en cirko.
Sorpo (Bot.). Vegeta o el la familio de la Spektro (Fiz.). Bildo de luma radio,
pomacoj (Sorbus). disigita en kolorojn per vitra prismo.
Sorto. Povo, kiu decidas kaj direktas de Spekuli. Fari komercajn aferojn,
anta e, kio devas okazi: Neniu povas eviti esperante profiton, bazitan sur
la sorton. cirkonstancoj, ne dependantaj de la
Sortimento. Kolekto de komerca oj de la entreprenanto: spekuli je la greno. Spekulo.
sama speco: sortimento de kolumoj. Ago de tiu, kiu spekulas.
Sova a. Vivanta, restanta en tia stato, Spekulacio. Spekulo, spekulado.
en kia gin kreis la naturo; ne civilizita, ne Spekulativa (Filoz.). Bazita sur pure
kulturita, ne hejmigita: sova a besto, teoria esploro, sur rezonado: spekulativa kaj
sova a popolo, sova a tero. Sova eco. empiria filozofio.
Eco de tio, kio estas sova a. Sova ulo. Spermo. Vira fruktiga fluida o.
Sova a homo: La sova uloj de Afriko.
Spermaceto. Blanka grasa substanco,
Spaco. - 1 . Tio, en kio la nia imagado, trovata en la kranio de la ka aloto.
trovi as iuj korpoj: La spaco estas senlima.
Sperta. Posedanta konojn akiritajn per
- 2. ia parto tridimensia, okupata de korpo:
longa praktiko kaj observo: sperta generalo,
La ranko okupas multe da spaco en mia
sperta kuracisto. Sperto. Konoj akiritaj per
ambro. Interspaco. Spaco inter du objek-
longa praktiko kaj observo.
toj, distanco: interspaco inter du urboj.
Spezo. Pago a akcepto de mono:
Spado. Mallar a, rekta, akrepinta glavo:
elspezo kaj enspezo. Spezi. Pagi a
spado de tata oficisto. Komparu: Rapiro,
akcepti monon: elspezi kaj enspezi.
sabro.
Spici. Aldoni al la man a oj kaj trinka oj
Spaliro. - 1. Vico de arboj a arbetoj,
vegeta ajn substancojn, aromajn kaj akre
formanta kvaza parion. - 2. Vico de homoj,
gustajn por fari ilin pli bongustaj. Spica o.
starigitaj la longe de strato, de vojo,
Tio, per kio oni spicas: kariofilo, muskato.
Spasmo (Med.). A tomata, longeda ra
Spiko (Bot.). Supra parto de grena
stre o de muskolo. Komparu: Konvulsio.
kreska o, enhavanta la grajnojn.
tetano.
Spino (Anat.). Vertebra kolono.
Spato. Generala nomo de multaj
mineraloj de lamena strukturo (multaj kar-
bonikaj, kelkaj silikatoj k. t. p.).
179
 Spinaco (Bot.). Herba vegeta o Sporto. Fizikaj amuzoj, celantaj ne sole
man ebla el la familio de l kenopodiacoj plezuron, sed anka disvolvon de korpa
(Spinacia oleracea). lerteco: rajdado, glitkurado.
Spiono. Homo, kies okupo estas sekrete Sprita. - 1. Posedanta la kapablon trovi
observi ies agojn. Spioni. Sekrete observi kaj esprimi similecon de diferencaj objektoj;
ies agojn: spioni la malamikan armeon. eltrovema, iniciatema: sprita erculo, sprita
Spiri. Enpreni aeron kaj eligi in, post organizanto. - 2. Montranta spritecon: sprita
kiam i refre igis la sangon: enspiri kaj viza o, sprita respondo. Sprite. En sprita
elspiri. Spiro. Ago, agoj de tiu, kiu spiras. maniero. Spriteco. Eco de tiu, kiu estas
sprita. Spritulo. Homo sprita.
Spiralo (Geom.). Kurba, nefermita linio,
kiu pli kaj pli malproksimi as de sia Sprono. tala duoncirklo kun pikilo, kiun
komenca punkto, rondirante in. Spirala. la rajdanto fiksas e la kalkanumo kaj per
Havanta la formon de spiralo. kiu li instigas la evalon.
Spirito. - 1. Nemateria parto de la homo: Sproto (Zool.). Mara man ebla fi eto el
alta spirito. - 2. Nemateria supernatura la familio de l haringoj (Clupea sprattus).
esta o: la spirito de la malbono, Spirita. De Stabo. Superaj oficiroj kaj oficistoj,
spirito, koncernanta spiriton. apartenantaj al la komandantaro de granda
Spiritismo. Kredo je la ebleco havi militista ta mento. Staba. De stabo,
rilatojn kun la animoj de l mortintoj kaj la koncernanta stabon: staba oficiro.
procedoj por alvoki la animojn kaj interrilati Stablo. Tablo por metia laboro: stablo de
kun ili. seruristo.
Spiritisto. Homo, kiu sin okupas per la Stacio. Loko, kie haltas la vagonaroj,
spiritismo. tramoj k. t. p., por preni a lasi la
Spiritualismo. Filozofia doktrino pasa erojn. Stacidomo. Stacia domo, kie
asertanta, ke ekzistas nur la spiritaj esta oj, la pasa eroj atendas la forveturon a
kaj la tuta materia mondo estas nur alveturon de la vagonaroj.
produkta o de la sentoj kaj pensoj. Stadio. Grado, parto, klare distingebla
Spite. Prepozicio kun la senco: de evoluo. Komparu: Fazo.epoko, periodo.
intence kontra la volo de aliaj: Por inciti Stalo. Konstrua o, servanta kiel lo ejo
la guverniston, la knabo sin banis spite lia por brutoj: evala stalo.
malpermeso. Komparu: Malgra . Stalagmito. Kalka konusforma pinto
Spleno. Patologia stato de la animo, formi anta sur la fundo de kavernoj dank' al
karakterizata de konstanta enuo kaj la konstanta gutado de la akvo.
indiferenteco al io. Stalaktito. Kalka konusforma pinto
Splito. Maldika peco de fendita ligno. formi anta sur la arka o de kaverno, dank'
Spliti. Fendi lignon en maldikajn pecojn. al la konstanta gutado de akvo.
Komparu: Fendi, krevigi. Stameno (Bot.). Vira seksa organo de la
Spondeo. Dusilaba vermezuro, floroj.
konsistanta el du longaj silaboj a el unua Stampo. Signo, gravurita sur ligno. a
akcentita kaj dua neakcentita. kupro kiun oni presas sur letero, koverto,
Spongo. Substanco malpeza, facile dokumento. Stampi. Signi per stampo.
kunpremebla, porori a, forte sorbanta la Stampilo. Instrumento por stampi:
fluida ojn: lavi per spongo. Sponga. De Komparu: Sigelo.
spongo, el spongo. Stano ( em.). Sn. emia elemento,
Sporo (Bot.). Reprodukta organo de la ar ente blanka metalo, uzata en
sensemaj vegeta oj. kunfanda oj, por vazoj, k. t. p. Stani. Kovri
Sporada. Renkontata, observata tie i per maldika tavolo de fandita stano ; stani
kaj tie en apartaj okazoj: sporada malsano. kupran kaserelon.
Stanco. Okversa strofo.

180
 Standardo. Flago, portata kiel militista, Stereoskopo. Optika instrumento, en kiu
religia, partia simbolo: regimenta standardo, du bildoj ebenaj, surmetitaj unu sur la alia,
ru a standardo. per duokula vidado ajnas solida korpo.
Stango. Longa, tre maldika arba trunko: Stereotipo. Plato kun nemoveblaj
lupulo sur stangoj. presliteroj, kiun oni uzas por presi kelke da
Stari. Resti senmova vertikale sur la eldonoj de la sama verko a tre
piedoj. Starigi. Meti ion tiamaniere, ke i multenombrajn ekzemplerojn de gazeto.
staru. Stari i. Fari i staranta. Kontrau- Stereotipi. Prepari stereotipon el ordinara
stari. Esti kontra a al io: kontra stari komposta o: stereotipi komposta on.
projekton. Superstari. Havi la supron super Sterko. - 1. Brutaj ekskrementoj, miksitaj
io: La turo superstaras la nubojn. Mem- kun la pajlo, sur kiu ili ku is, uzataj por
stara. Aganta, vivanta sen helpo de aliaj. fruktodonigi la teron. - 2. Substanco, uzata
Memstare. En memstara maniero. Mem- por fruktodonigi la teron. Sterki.
stareco. Eco de tio, kio estas rnemstara. Fruktodonigi per sterko.
Stato. Maniero esti: stato de la aferoj, Sterledo (Zool.). Man ebla fi o el la
stato de la animo. familio de l sturgoj; i liveras la plej bonan
Statiko. Parto de la me aniko pri la kaviaron (Acipenser ruthenus).
egalpezo de la korpoj. Sterlingo. Angla monero, valoranta
Statistiko. Notado, kolektado de faktoj, irka 25 fr.
kiuj povas esti kalkulitaj: statistiko de Sterni. Meti tukon tiamanere, ke i kovru
akcidentoj fervojaj. Statistika. De statistiko, kiel eble plej grandan supra on: sterni tukon
bazita sur statistiko: statistika metodo. sur tablo, sur lito.
Statuo. Figuro tona, metala, ligna, Stertoro, Ra ka sono, eligata el la
prezentanta homon a beston. brusto ka ze de malfacila spirado: stertoro
Staturo. Alteco de la homa korpo: homo de agonianto. Stertori. Eligi stertoron.
de bela staturo. Stilo. - 1. Maniero skribi, esprimi siajn
Stearino ( em.). Senkolora, senodora pensojn: simpla stilo, peza stilo. - 2. Tuta o
substanco, el kiu konsistas grandparte de la trajtoj de belarto kaj precipe de la
preska iuj grasoj, uzata por kandeloj. ar itekturo, karakterizanta artiston, epokon.
popolon, kiu estas la a toro de iaj verkoj:
Stebi. Kunkudri kelke da teksa oj tia-
la baroka stilo.
maniere, ke la kudrilo iufoje trapikas iujn.
Stilistiko. Scienco pri la literatura stilo.
Stelo. - 1. (Astr.). Memlumanta iela
korpo, fiksita astro. - 2. Astro (ekster la suno Stimuli. Eksciti ies aktivecon, fervoron.
kaj luno). - 3. Objekto, similanta stelon: la Komparu: Instigi.
verda stelo. Stelaro. Grupo de fiksitaj Stipo (Bot.). Herba vegeta o el la familio
astroj, prezentanta iun figuron kaj havanta de graminacoj (Stipa).
specialan nomon: la Granda Ursino. Stipendio. Mona sumo, donata iujare al
Stenografii. Per specialaj simpligitaj neri a lernanto, por ebligi al li la studadon.
signoj, anstata antaj la literojn kaj silabojn, Stoika. Plene reganta sin mem kaj
skribi same rapide, kiel oni parolas. trankvile suferanta agrenojn, dolorojn kaj
Stenografio. Arto stenografii. Stenografi- malsukceson. Stoiko. Homo stoika. Stoike.
isto. Homo, kies specialo estas stenografii. En stoika maniero.
Stenografo. Stenografiisto. Stolo. Longa strio, pendanta de irka la
Stepo. Granda surfaco de tero, sur kiu kolo de l pastroj is la genuoj, plilar igita e
kreskas nur sova aj herbaj vegeta oj. la ekstremoj.
Stereografio (Geom.). Parto de geo- Stomako (Anat.). Granda sakforma
metrio pri la projekcioj de la solidaj korpoj organo de la digestado.
sur la ebeno. Strabi. Direkti unu okulon flanke de la
Stereometrio (Geom.). Parto de la rigardata objekto. Straba. Kiu strabas:
geometrio pri la solidaj korpoj. straba okulo, straba homo. Strabulo.
Straba homo.

181
 Stranga. Diferenca de aliaj samspecaj Studi. - 1. Science esplori: studi la
kaj per tio ka zanta miron. Stranga o. Io strukturon de la universo. - 2. Sin dedi i al
stranga. Strange. En stranga maniero. scienco: studi la matematikon. Studo.
Strangeco. Eco de tio, kio estas stranga. Okupo de tiu, kiu studas. Studanto. Kiu
Strangulo. Stranga homo. studas.
Strato. Vojo en urbo kun vico de domoj Studento. Lernanto en supera lernejo:
e iu flanko. studento de universitato.
Strategio. Arto fari planon de milito kaj Stufi. Rosti tiamaniere, ke la viando
konduki la armeon is la renkonto kun la saturi u de la propra vaporo.
malamiko. Strategiisto. Specialisto en la Stuki. Kovri muron per miksa o de kalko
strategio. kaj sablo. Komparu: Masoni.
Stre i. - 1. Forte tiri elastan korpon kaj Stumpo. Parto de membro a de alia
teni in en plilongigita stato: stre i kordon, objekto, restanta sendifekta, post kiam la
stre i risorton, stre i horlo on. - 2. En alta aliaj partoj estas detruitaj: stumpo de
grado uzi siajn korpajn a spiritajn fortojn: amputita mano.
stre i muskolon, stre i atenton. Stre eco.
Stupo. Implikitaj kanabaj a linaj
Stato de tio, kio estas stre ita. Malstre i.
fadenoj, uzataj por topi.
Liberigi tion, kio estis stre ita.
Sturgo (Zool.). Speco de fi o (Acipenser
Streko. Linio, farita per unu movo de
sturio).
plumo, de krajono. Streki. Fari strekon.
Substreki. Fari strekon sub vorto, sub Sturno (Zool.). Birdo el la vico de l
frazo, por turni la atenton de la leganto. paseroj, facile lernanta kanti kaj paroli
Trastreki. Fari strekon tra vorto, tra frazo, (Sturnus vulgaris).
kiun oni deziras nuligi. Sub. - 1. Prepozio per kiu estas esprim-
Strio. Longa mallar a peco kun paralelaj ata: a) Loko, kiu estas pli malalte ol alia
randoj: strio de tero. Strii. Fari striojn. loko; kiu estas kovrita de alia objekto: sub
Komparu: Rubando. tablo, sub tegmento. b) Direkto al loko, kiu
estas pli malalte ol alia: Muso kuras sub la
Strigo (Zool.). Nokta raba birdo (Strix).
liton. - 2. a) Prefikso kun la sama senco, kiel
Strigli. Purigi la harojn de l evaloj kaj la prepozicio: subskribi, submeti, sub-
de aliaj hejmaj bestoj per speciala tegmento, subteni. b) Prefikso por esprimi
instrumento, konsistanta el paralelaj feraj homon de malpli aita rango: suboficiro,
kombilosimilaj klingoj. Striglilo. Instrumento subulo.
por strigli.
Subita. Okazanta rapide, neatendite:
Striko. Interrompo de laboro de subita morto. Subite. En subita maniero.
laboristoj, oficistoj kaj rifuzo rekomenci in, Subiteco. Eco de tio, kio estas subita.
se oni ne kontentigos iliajn postulojn. Striki.
Subjekto (Gram.). Objekto a persono,
Ne labori ka ze de striko.
pri kiu oni ion diras en la frazo.
Striknino. Alkaloido de maldol a gusto,
Subjektiva. Bazita sur la individuaj
forta veneno, ka zanta tetanajn spasmojn,
opinioj kaj gustoj: subjektiva kritiko.
uzata en la medicino kaj por veneni
Subjektive. En subjektiva maniero.
malutilajn bestojn (ratojn).
Subjektiveco. Eco de tio, kio estas
Strofo. Kunigo de kelke da versoj en unu subjektiva.
ritman tuton: trioleto, stanco.
Sublimato. - 1. Substanco vaporigita kaj
Stroncio ( em.). Sr. emia elemento, kolektita en la solida stato. - 2. HgCl2.
flaveta metalo de la alkalie-fera grupo. Biklorido de hidrargo.
Strukturo. Maniero, en kiu la partoj de Substanco. iu speco de materio: solida
unu tuto estas kunmetitaj: strukturo de la substanco.
homa korpo, strukturo de Esperanto.
Substantivo (Gram.). Vorto, prezentanta
Struto (Zool.). Granda birdo el la vico de ia nomon de persono, objekto a ideo.
l kurantaj (Struthio cametus.)

182
 Subtila. - 1. Konsistanta el delikataj, grandajn objektojn, precipe bu tubetojn de
malgrandaj eroj: subtila pulvoro. - 2. pipoj.
Rimarkanta a esprimanta la plej delikatajn Sukceso. Feli a, bona rezultato de
nuancojn kaj diferencojn: subtila spirito. entrepreno: sukceso en agado, sukceso de
Subtile. En subtila maniero. Subtileco. Eco aktoro. Sukcesi. Havi, atingi feli an, bonan
de tio, kio estas subtila. Komparu: Delikata. rezultaton: sukcesi en la vivo. Sukcesa.
Subvencio. Mona helpo, precipe tiu de Kiu sukcesas: sukcesa batalo. Sukcese.
tato al publika institucio. En sukcesa maniero.
Su i. - 1. Teni en la bu o mameton kaj Sukero. Blanka dol a substanco,
eltiri el i lakton. - 2. Eltiri fluida on, sukon el fabrikata el diversaj vegeta oj, precipe el la
objekto, tenata en la bu o: La abelo su as betoj kaj sukerkanoj. Sukeri. Dol igi per
la mielon el floroj. Su infano. Infano, kiu sukero: sukeri teon, sukeri kompoton.
sin nutras per la su ado: Komparu: Sorbi. Sukera o. Dol a franda o: kuko, konfita o.
Sudo. - 1. Parto de la horizonto, kiu estas Sukera ejo. Loko, kie oni faras, vendas
anta ni, kiam ni tagmeze rigardas la sukera ojn.
sunon. - 2. Parto de la tera globo, de lando, Sulfuro ( em.). S. emia elemento,
direktita al la sudo. Suda. De sudo: suda solida flava substanco, trovata en la naturo
klimato, suda frukto. Sude. En la sudo. en kombina oj kun metaloj, uzata por la
Suferi. Senti doloron fizikan a moralan: fabrikado de alumedoj, de l' pulvo k. t. p.
La agonianto terure suferis. Sufero. Sento Sulko. Longforma kava o: sulko de la
de tiu, kiu suferas. frunto; sulko, farita per plugilo. Sulkigi. Fari
Sufi a. Estanta en tia kvanto, kia estas sulkon, sulkojn: sulkigi la frunton.
necesa: sufi a kapitalo, sufica Sultano. Mahometana a tokrata
kompetenteco. Sufi i. Esti en tia kvanto, regnestro: turka sultano.
kia estas necesa: Mil frankoj plene sufi os Sumo 1. (Mat.). Rezultato de la adicio;
por la voja o. Sufi e. En sufi a kvanto; nombro, havanta tiom da unuoj, kiom da
tiom, kiom estas necese. unuoj havas iuj adiciitaj nombroj: La sumo
Sufikso (Gram.). Afikso, almetata post la de 5 kaj 9 estas 14. - 2. Kvanto da mono:
radiko: ul, ec. elspezi grandan sumon. Sumigi. Adicii.
Sufloro. Persono malla te, nerimarkeble Suno (Astr.). Centra, plej granda astro
diranta la vortojn de la rolo al aktoro. de la mondo, en kiu ni lo as: la lumo de la
Suflori. Malla te, nerimarkeble diri ion al suno. Suna. De suno, koncernanta sunon:
persono, kiu devas in mem diri, sed suna radio, suna sistemo. Sunombrelo.
forgesis; teldiri: La knabo sufloris la Ombrelo, irmanta de la suno.
versojn al la kolego. Supo. Kuirita fluida man a o, kiun oni
Sufoki. Mortigi per manko de la aero: man as per kulero: terpoma supo, buljono.
sufoki premegante la kolon. Sufoka. Kiu Supujo. Vazo, en kiu oni portas supon el
sufokas: sufokaj gasoj. Sufoki i. Morti de la kuirejo.
manko de la aero. Super. - 1. Prepozicio, per kiu estas
Sufragano. Episkopo, ne posedanta esprimata: a) Loko, kiu estas pli alte {tiel,
diocezon kaj helpanta alian episkopon. legu: alta} ol alia loko a objekto, de kiu i
Sugesto. - 1. Influo je persono estas apartigita per libera interspaco: La
hipnotigita, iganta in pensi kaj voli, kion birdo flugas super la arbo. b) Pli alta
deziras la hipnotiganto. - 2. Inspiro. grado, rango, forto: La generalo estas
Sugesta. De sugesto, koncernanta super la kolonelo. - 2. Prefikso, havanta la
sugeston: sugesta metodo. Sugesti. Ka zi saman signifon: supernatura, superregi,
sugeston. superruzi, superflua. Superi. Esti super io.
Supera. Kiu estas super io: supera oficiro,
Suko. Fluida o en la histoj de la bestoj kaj
supera matematiko.
vegeta oj: citrona suko, suko de viando.
Superlativo. Gramatika formo de la
Sukceno. Malmola flava, diafana rezina
adjektivo a adverbo, esprimanta la plej
substanco, el kiu oni faras diversajn mal-

183
 altan gradon de eco: la plej bona, plej dimensiojn: la lar econ kaj longecon;
perfekte. ekstera flanko, limo, supra o de korpo.
Supersti o. Kredo pri mistera, Surogato. Substanco, objekto, similanta
supernatura povo de objektoj kaj en siaj efaj ecoj pli multekostan
cirkonstancoj: timo de la nombro 13. produkta on kaj uzata anstata i: La
Supersti a. Havanta supersti ojn. kverkaj glanoj estas surogato de la kafo.
Supozi. Akcepti ion vera, ebla, ne Surprizi. - 1. Renkonti, atingi subite kaj
posedante pruvojn: Mi supozas, ke la neatendite: La ta mento surprizis la
vetero estos bela. Supozo. Penso, opinio malamikon apud la arbaro. - 2. Mirigi per
de tiu, kiu supozas. Komparu: Diveni, sia neatenditeco: La nova o surprizis iujn.
konjekti, suspekti. Surprizo. Renkonto, nova o neatendita.
Supre. En alta loko e la ekstremo, Surprize. En surprizanta maniero.
kontra a al la bazo: supre sur la monto. Surtuto. Longa vira vesto, kies bastoj
Supra. Estanta supre: supra parto de plene irka as la korpon.
tuparo. Supro. Supra ekstremo, supra Suspekti. Supozi, ke iu estas kulpa:
parto: supro de monto. Supren. En supran suspekti iun pri telo. Suspekto. Opinio de
lokon, al supra loko. Malsupre. En malalta tiu, kiu suspektas. Suspektema. Kiu facile
loko, proksime de la bazo. Malsupra. suspektas. Suspektinda. Meritanta sus-
Estanta malsupre. Malsupren. En pekton: suspektinda silento. Komparu:
malsupran lokon, al malsupra loko. Diveni, konjekti, supozi.
Supra o. Supra, ekstera parto de objekto:
Sutano. Pastra robo, butonumata je la
La kubo havas 6 ebenajn supra ojn.
anta a flanko.
Supra e. Sur la supra o, ne profunde, ne
precize: supra e lerni. Supra a. Estanta sur Svarmi. Amase sin movi en iujn
la supra o, ne profunda, ne preciza. flankojn: La popolamaso svarmis sur la
placo.
Sur. - 1. Prepozicio por esprimi: a) Lokon,
kiu estas pli alte {legu: alta} ol alia loko, kiu Svati. Proponi iun por edzi o kaj agi por
kovras alian lokon: Libro ku as sur tablo. aran i la edzi on: svati Jozefon al Mario.
Pentra o pendas sur muro. b) Direkton al tia Svatisto. Persono, kies okupo estas svati.
loko: eti apelon sur komodon. - 2. Sveni. Perdi la konscion kaj la kapablon
Prefikso kun la sama senco: surskribi, movi siajn membrojn: La malsanulo svenis,
surmeti, surpa i. rigardante la preparojn al la operacio.
Surda. Tute ne posedanta a posedanta Sveno. Perdo de la konscio kaj de la
tre malfortan kapablon a di: La maljunuloj kapablo movi siajn membrojn.
ofte estas surdaj. Surdeco. Stato de tiu, kiu Svingi. Rapide movi objekton en aero
estas surda. Surdigi. Fari iun surda: La tien kaj returnen: svingi la naztukon por
influenco surdigis la knabon. Surdi i. Fari i adia o, la hundo svingas la voston. Svingo.
surda. Surdulo. Homo surda. Ago de tiu, kiu svingas. Komparu: Balanci,
Surfaco (Geom.). Postesigno de skui, anceli.
movi anta linio; figuro havanta du

afo (Zool.). Hejma duhufulo, edukata pro En ajna maniero. ajno. Aspekto,
viando kaj lano (Ovis). impreso, erariganta pri la realaj ecoj.
aho. Persa regnestro. ajnigi. Preni aspekton, erarigantan pri la
realaj ecoj: ajnigi amon.
ajni. - 1. Havi aspekton, erarigantan pri
la realoj ecoj: ignoranto, kiu ajnas akoj. 32 figuroj, per kiuj oni ludas sam-
scienculo. - 2. Ne esti sciata certe, esti noman ludon sur tabulo, dividita en 64
supozata: ajnas al mi, ke morga pluvos. egalajn kvadratojn. {nun singulare: ako}.
ajna. Kiu ajnas: ajna fideleco. ajne.

184
 akalo (Zool.). Raba mambesto el la ies kapabloj. valoro. Mal ato. Opinio de tiu,
familio de l hundoj (Canis aureus). kiu mal atas.
akto. Kvarangula kavo, kondukanta en a mo. Blanka substanco. konsistanta el
minejon. kuni intaj veziketoj de fluida o, forte skuata:
alo. Granda lana, silka tuko, kiun la la a mo de la ondoj. aumi. Eligi a mon:
virinoj portas sur la ultroj. a manta biero.
almo. Simpla blovinstrumento de la elo. Natura kovra o de arboj, ovoj,
pa tistoj. fruktoj. Sen eligi. Senigi ion de la elo:
sen eligi pomon.
alupo. Unumasta ipeto, servanta
grandan ipon. elko. Duobla elasta rubando, metata sur
la ultroj por porti la pantalonojn.
amo. Delikata antilopa ledo de hele
flava koloro. erci. Diri ion por ridigi; paroli ne serioze.
erco. Vortoj de tiu, kiu ercas. erca. Kiu
anco. Probableco de sukceso: Via
ercas: erca vorto. erce. En erca
kandidato havas neniun ancon esti
maniero, kun erco.
elektita.
i. Virina pronomo de la tria persono de l'
anceli. Forte movi objekton tien kaj
ununombro: La patrino venis - i venis.
returnen por in renversi: Samsono
ek ancelis la kolonon kaj la tuta konstrua o ildo. irmilo kontra la glavoj, lancoj,
falis. anceli i. - 1. Movi i tien kaj kugloj.
returnen kaj esti minacata de la dan ero ilingo. Angla monero, valoranta 1,2 fr.
fali: Dum ventego iuj anceli as sur la imo. Fungoj, kovrantaj la supra on de
ferdeko. La konstrua o anceli is de la putrantaj organikaj substancoj. imi.
tertremo - 2. Ne scii, ne esti certa, u oni Kovri i de imo.
devas fari ion a ne: longe anceli i anta
indo. Ligna tabuleto, uzata por kovri la
decido. anceli ema. iam anceli anta
tegmentojn.
anta decido, ne decidema. Komparu:
Balanci, akui, svingi. inko. Salita porka femuro. inka. De
inko, el inko.
an i. Anstata unu objekto preni alian,
aliigi: an i veston, an i lo ejon. La ipo. Akvoveturilo: vel ipo, vapor ipo,
uniformo tute an is la aspekton de la komerca ipo, batal ipo, kirasa ipo.
junulo. Inter an i. Preni objekton de iu kaj iparo. - 1. Aro de ipoj, kolekti intaj por
doni por i alian egalvaloran kaj reciproke: kune navigi. - 2. Tuta o de la ipoj de lando:
La vila ano inter an is kun amiko apelon Anglujo posedas la plej grandan iparon.
je apo. an ebla. Kiu povas esti an ata: ipano. Homo, servanta sur ipo.
skribma ino kun an ebla alfabeto. ipestro. efo de la ipanoj.
ankro (Med.). Infekta ulcero de la seksaj iri. Perforte apartigi partojn de malmola
organoj. korpo per tirado: iri paperon, iri fadenon.
De iri, dis iri, for iri, el iri. Komparu:
arado. Enigmo, en kiu oni devas diveni
Rompi.
vorton, posedante difinon de iu ia silabo
a de grupoj de iaj silaboj, prezentantaj irmi. Kovri, defendi de io malbona: La
plenan vorton. ombrelo irmas nin de la pluvo. La remparo
irmas la soldatojn de la kugloj. La patrino
argi. ar i pafilon.
irmas la etulon de la dan ero. irmilo.
ar i. - 1. Meti sur io pezajn korpojn Objekto por irmi: lampo- irmilo.
portotajn: ar i evalon, veturilon, ipon. -
limo. Tera substanco, kovranta la
2. Meti en pafilon pulvon, kuglojn. ar o.
fundon de la senfluaj akvujoj.
Objekto per kiu oni ar as.
losi. Fermi per seruro: losi pordon,
arko (Zool.). Raba mara fi o el la vico
losi ambron, losi iun en ambro.
de la transversobu aj (Squalus).
losilo. Fera peco por losi kaj mal losi
ati. Havi altan opinion pri ies kapabloj, seruron. Mal losi. Malfermi seruron.
valoro: ati ies talenton. ato. Opinio de tiu,
maci. Man i a kisi kun bruo.
kiu atas. Mal ati. Havi malaltan opinion pri

185
 miri. Kovri per maldika tavolo de grasa tato. Unui o de popolo sub la sama
substanco: miri panon per butero, miri sistemo de regado. tata. De tato,
akson de rado. mira o. Graso, per kiu oni koncernanta taton: tata revolucio.
miras. Komparu: Regno.
nuro. Kunplektitaj linaj, kotonaj fadenoj, teli. Preni sekrete a superforte ies
uzataj por ligi diversajn objektojn, paka ojn. propra on. telo. Ago de tiu, kiu telas.
ovi. Pu i objekton, glitigante in sur la telisto. Homo, kiu profesie telas.
surfaco, sur kiu i ku as: ovi paka on sur teldiri, teliri. Diri, iri tiel, ke oni restu
la planko. Komparu: Pu i, tiri. nerimarkita: La atakantoj teliris al la
remparo.
oveli. Forigi, trans uti grenon, karbon de
unu loko en alian per speciala ilo. ovelilo. tipo. Mallonga, lar a peco de dehakita
Ilo por oveli, konsistanta el lar a plata a arbo. Komparu: Trabo.
iom kava ekstremo kaj longa tenilo. tofo. Teksa o, el kiu oni faras vestojn:
ovinismo. Troigita patriotismo. drapo, silka tofo; eleganta kaj fortika
pari. - 1. Elspezi, uzi nur tiom, kiom tofo. Sub tofo. Teksa o, kiun oni alkudras
sub la tofo de vesto: somera jako sen
estas nepre necese kaj tiamaniere kolekti
provizon: pari monon por la maljuneco. - sub tofo.
2. Konservi, malmulte uzante: paru viajn tono. Malmola minerala maso, ordinare
fortojn! parema. Kiu amas pari. negranda kaj movebla. tona. El tono, el
parkaso. Kaso, kie oni lasas la paritan tonoj: tona muro. tonego. Granda
monon, por ricevi procentojn. Mal pari. nemovebla tono: la tonegoj de monto.
Elspezi multe kaj senkonsidere. Komparu: tonmortigi. Mortigi per tonoj.
Avara, avida. topi. Fermi truon, plenigante in per ia
pico (Zool.). Speco de malgranda substanco: topi fendon en barelo. topilo.
ambra hundo. Objekto, per kiu oni topas.
pini. Tiri fibrojn el fibra amaso kaj tordi trumpo. Sakforma vesto, kovranta la
ilin en fadenojn. pina o. Fibra amaso, el piedon is la genuo a e pli alte.
kiu oni tiras fibrojn kaj tordas ilin en trumpeto. Mallonga trumpo, ne
fadenojn. pinilo. Ligna bastoneto kun atinganta la genuon.
akraj pintoj, per kiu oni turnas la pina on. tupo. iu el la transversaj tonoj a
pinisto. Homo, kies metio estas pini. traboj, melitaj unu post kaj super alia por
Komparu: Plekti, teksi, triki. supreniri, kaj malsupreniri. tuparo.
pruci. Vivege eli i en fluo a en gutoj: Suprenirejo el tupoj.
La sango prucas el la vundo. prucigi. uo. Malalta leda piedvesto is super la
Vivege eligi fluida on en fluo a en gutoj: maleoloj. uisto. Homo, kies metio estas
prucigi akvon sur florojn. prucigilo. fari uojn.
Instrumento por prucigi: ardena uldi. Havi la devon pagi la pruntitan
prucigilo. monon: Li uldas al mi 100 fr. uldo.
ranko. Alta meblo kun unu a du Mono, kiun oni uldas. uldanto. Kiu
pordoj, kun bretoj, hokoj kaj tirkestoj por la uldas.
tola o, vestoj. ultro (Anat.). Parto de la homa korpo
rapnelo. Kanona pafa o, plenigita per inter la kolo kaj la supro de la brako.
malgrandaj kugloj kaj eksplodanta post la uti. eti substancon, konsistantan el
pafo. malmolaj, nekunigitaj eroj: uti grenon en
ra bo. Metala, ligna peco, cilindra a sakon, uti sablon sur teron, uti salon en
konusa, spirale kanelita por kunigi, fiksi. supon. Dis uti. uti en diversajn flankojn:
ra bi. Turni ra bon. ra bilo. Instru- semante, dis uti grenon sur kampo.
mento por turni la ra bojn. Super uti. - 1. Tre abunde uti, kovri per
talo. Purigita fero, fandita kun utado: super uti kadavron per tero. - 2.
malgranda kvanto de karbo: fleksebla, kiel Tre abunde doni: super uti per donacoj,
la talo. tala. El talo: tala tondilo. super uti per ripro oj.

186
 veli. Plivasti i, pligrandi i koncerne la vito. Akvosimila fluida o, eli anta tra la
volumenon: La vundita membro velis de la poroj de l ha to. viti. Eligi viton, kovri i
inflamo. velo. Stato de tio, kio velas. de vito: viti de la varmego.

T
Tabako. Sekigitaj folioj de la samnoma antajn el tonoj, regule sekvantaj unu alian. -
vegeta o, el kiu oni faras cigarojn, 2. Arto konvene agi kaj paroli kun aliaj
cigaredojn. Tabakujo. Skatolo, saketo por personoj, konforme al la cirkonstancoj.
tabako. Takta. Posedanta takton, bazita sur takto.
Tabano (Zool.). Insekto el la vico de l Takte. En takta maniero, kun takto.
duflugilaj; i pikas la homojn kaj bestojn Taktiko. - 1. Arto dismeti la armeon en la
(Tabanus bovinus). loko de la batalo. - 2. Maniero, metodo
Tabelo. Metode grupigilaj nombroj, atingi la celon.
nomoj, bildoj sur unu folio: kronologia Talento. Eksterordinara spirita kapablo:
tabelo, tabelo de enhavo, logaritmaj tabeloj. talento por la muziko. Talenta. Posedanta
Komparu: Listo, registro. talenton, talentplena: talenta viro.
Tablo. Meblo, konsistanta el plato sur Talero. Ar enta germana monero,
unu a sur kelke da piedoj (ordinare sur valoranta 3 markojn.
kvar): ligna tablo, marmora tablo. Talio. Zono de la homa korpo super la
Tablotuko. Tuko por kovri tablon. koksoj: virino kun bela talio. Komparu:
Tabulo. Peco de ligno, la longe segita, Brusto, busto, torso.
plata kaj sufi e larga: La partoj de la ranko Talismano. Objekto, posedanta miraklan
konsistas el tabuloj. Damtabulo, ak- povon alporti feli on, gardi de malbono la
tabulo, desegnotabulo. personon, in portantan.
Tabureto. Se o sen dorso kaj sen Taliumo ( em.). Tl. emia elemento,
brakoj. griza, mola metalo, trovata en piritoj.
Ta mento. Aro de soldatoj, parto de Talko ( em.). Verdete blanka mineralo,
regimento. kun perla brilo, grasa e la palpado, uzata
Tafto. Tre maldika silka tofo, teksita kiel kiel pudro, por miri ma inojn k. t. p.
ia tolo. Talmudo. Kolekto de religiaj kaj juraj
Tago. - 1. Tempo, dum kiu la tero hebreaj libroj, verkitaj de la rabenoj en la
plenumas sian turnon irka la akso; tempo tria jarcento.
de levi o de la suno is la plej proksima Talpo (Zool.). Malgranda mambesto el la
levi o: La semajno havas sep tagojn. - 2. vico de l insektoman aj, kun velurosimila
Tempo de la levi o is la subiro de l suno: pelto (Talpa europea).
hela, kiel la tago. Taga. Okazanta, farata
Tamburo. Muzika instrumento, konsist-
dum la tago: taga laboro. Tage. Dum la
anta el ligna cilindro, kies fundoj estas
tago: Tage estas pli varme, ol nokte.
formitaj el stre itaj ledoj, kiujn oni batas per
iutaga. Okazanta, aperanta iutage: iu-
bastonetoj. Tamburi. Ludi tamburon. Tam-
taga gazeto.
buristo. Homo, kies okupo estas ludi tam-
Tajloro. Metiisto, kiu kudras vestojn. buron.
Taksi. Diri, determini la valoron de Tamburino. Malgranda tamburo kun
objekto: La bieno estis taksita je 10,000 fr. sonoriletoj, kiun oni batas per la mano.
Takso. Determino, deklaro de la valoro de
Tamen. Konjunkcio por esprimi fortan
objekto.
kontra econ de du ideoj: Kvankam iuj
Taksuso (Bot.). Arbo el la klaso de l protestis per la taj krioj, tamen la oratoro
koniferoj (Taxus). da rigis sian paroladon.
Takto. 1. (Muz.). Divido de melodio en
mallongajn, egalda rajn partojn, konsist-

187
 Tamtamo. ina instrumento muzika, agoj de tiu, kiu tatuas. Tatua o. Desegna o,
konsistanta el metala disko, vertikale farita per la tatuado.
pendigita, kiun oni batas per bastoneto. Ta gi. Esti uzebla, esti bona por io: Ne
Tani. Fari ledojn el feloj, banante ilin en iuj fruktoj ta gas por la man ado.
solva o de speciala substanco, produktata Ta geco. Eco de tio, kio ta gas. Ta ga.
el la elo de kverko, a kastanarbo. Tanejo. Kiu ta gas. Senta ga. Kiu ne ta gas.
Loko, fabriko, kie oni tanas la felojn. Senta gulo. Homo, kiu ta gas por nenio.
Tanisto. Homo, metio estas tani. Tavolo. Tuta o de eroj de substanco,
Tandemo. - 1. Kabrioleto kun du evaloj, ku antaj unu apud alia en la sama alteco,
jungitaj unu anta la alia. - 2. Durada rilate al la aliaj eroj, ku antaj supre kaj
velocipedo por du personoj. sube: La profundaj tavoloj de la tero. Sur la
Tanino ( em.). Ekstrakto el pulvorigita strato ku as dika tavolo de ne o.
elo de l kverko, de l kastanarbo; kristala Teo (Bot.). Sekigitaj folioj de l tearbo kaj
pulvoro uzata en la medicino, en la la trinka o, preparata el ili. Tearbo. Arbo a
ledfabrikado. arbeto el la familio de l ternostremiacoj
Tantalo ( em.). Ta. emia elemento, (Tea chinensis).
malofte trovata griza metalo, uzata por Teatro. Loko, konstrua o, kie oni donas
elektraj lampoj. dramajn, operajn spektaklojn. Teatra. De
Tantiemo. Difinita procento de la profito, teatro, koncernanta teatron. Teatra o.
kiel rekompenco por la kunlaborantoj de Teatra spektaklo.
industria a komerca entrepreno. Tedi. Fari i malagrabla, ka zi nekon-
Tapeto. Papero, teksa o, ledo, per kiu tentecon per sia ofteco a longeda reco: La
oni kovras la murojn de ambroj. Tapeti. sen esaj pluvoj tedis la voja antojn. Teda.
Kovri per tapeto. Kiu tedas. Komparu: Enuigi.
Tapi o. Teksita, brodita tuko por kovri la Tegi. Kovri de iuj flankoj per sakforma
plankon. tuko: tegi kusenon.
Taro. Pezo de la kesto, sako k. t. p., en Tegmento. Supra parto de la konstrua o,
kiu estas enpakita komerca o. in kovranta. Subtegmento. Loko, lo ejo
sub la tegmento.
Tarantelo. Rapida itala danco.
Tegolo. Plata, maldika briko, uzata por
Tarantulo (Zool.). Artropodo el la familio
kovri la tegmentojn.
de l dupulmaj araneoj; iaj pikoj estas iafoje
mortigaj (Tarantula). Teismo. Religia doktrino, bazita sur la
kredo je unu persona Dio. Komparu:
Tarifo. Tabelo de pagoj impostaj,
Diismo.
fervojaj.
Teisto. Adepto de la teismo.
Taroko. Kartludo kun 78 kartoj inter tri
personoj. Tekniko. Tuta o de la metodoj kaj
procedoj por plenumi verkon de arto,
Tartaro ( em.). Kalia salo de la
industrio a metio. Teknika. De tekniko,
samnoma acido; malmola elo formi anta
koncernanta teknikon. Teknikisto.
sur la partoj de l' vazoj, enhavantaj junan
Specialisto en tekniko.
vinon, sur la dentoj.
Teknologio. Scienco pri la metodoj fari
Tasko. Laboro, ordonita, donita de alia
produkta ojn el krudaj substancoj: emia
persono; laboro farota: Dum akraj diskutoj
teknologio.
ne facila estas la tasko de la prezidanto.
Komparu: Devo, funkcio, komisio. Teksi. Rektangule kruci fadenojn, sen-
interrompe unu apud alia: teksi tukon el
Taso. - 1. Malalta lar a malgranda vazo
lanaj fadenoj. Teksisto. Homo, kies metio
por trinki, ordinare porcelana a fajenca. -
estas teksi. Teksa o. Objekto, farita per la
2. ia enhavo: trinki tason da kafo.
teksado: silka teksa o. Komparu: Plekti,
Tatui. Fari sur la ha to neforigeblajn pini, triki.
kolorajn desegna ojn: Nur sova aj popoloj
Teksto. - 1. Propraj vortoj de a toro, de
tatuas sian korpon. Tatuo, tatuado. Ago,
akto, rilate al la komentarioj, tradukoj,
188
ilustra oj: citi tekston de Demosteno. - 2. dependas ia reago je la impulsoj: pasia
Fragmento de la Biblio, kiel temo de temperamento.
prediko. Temperaturo. Grado de la varmo: alta
Telefono. Aparato por transporti je temperaturo.
granda interspaco la sonojn de la homa Tempio (Anat.). Flanka parto de la kapo,
vo o, tonojn k. t. p. per la elektra fluo. inter la frunto, okulo, orelo kaj vango.
Telefoni. 1. Uzi telefonon: En Varsovio la
Templo. Loko, konstrua o, kie oni adoras
abonantoj telefonas dudek fojojn iutage. -
Dion, diojn.
2. Komuniki per la telefono: telefoni
nova on. Teni. - 1. Havi en la mano, en la manoj
kaj ne ellasi: teni bastonon, teni bovon je la
Telegrafo. Aparato optika a elektro-
kornoj. - 2. Havi en sia povo, ne ellasi: teni
magneta por sendi per interkonsentitaj
krimulon en malliberejo. - 3. Konservi en
signoj sciigojn je granda interspaco.
sen an a situacio: teni rekte la kapon.
Telegrafi. - 1. Uzi la telegrafon. - 2.
Tenilo. Parto de instrumento, de vazo, je
Komuniki per telegrafo. Telegrafe. Per la
kiu oni ilin tenas: tenilo de glavo tenilo de
telegrafo. Telegrafisto. Oficisto de tele-
korbo. Deteni. Teni flanke de io, ne allasi,
grafo.
ne permesi fari ion: deteni iun de krimo.
Telegramo. Komunika o, sendata per Subteni. - 1. Teni de sube por ke io ne falu:
telegrafo. subteni lamantan maljunulon. - 2. Helpi:
Telepatio. Kapablo vidi personojn, ricevi subteni ies agadon.
impresojn je interspaco supernatura, Tendo. irmilo kontra la pluvo, nego,
materie neebla. malvarmo, konsistanta el partoj el dika tolo,
Telero. Plata, malprofunda vazo, ordi- fiksitaj sur stangoj. Tendaro. Aro de tendoj,
nare porcelana a fajenca, el kiuj oni en kiuj lo as la soldatoj dum militiro.
man as: suptelero. Tendeno. - 1. Ekstremo de muskolo,
Teleskopo. Optika instrumento por kuniganta in kun osto. - 2. nuro, kun-
observi la astrojn. iganta la ekstremojn de la pafarko.
Teluro ( em.). Te. emia elemento, Tendenco. Emo al difinita celo, precipe
bluete blanka metalo, trovata kun la oro, emo popularigi iun ideon en literatura verko:
ar ento kaj plumbo. morala tendenco. Tendenca. Havanta
Temo. Tio, pri kio oni parolas, skribas: tendencon: tendenca romano.
temo de parolado, temo de disertacio. Tendro. Vagono, sekvanta la lokomo-
Tempo. - 1. Da ro kaj sinsekvo de tivon kaj portanta hejta on kaj akvon.
okazoj: io okazas en la tempo kaj spaco. - Tenio (Zool.). Rubanda vermo (Taenia).
2. Difinita. mezurita da ro: Kiom da tempo Tenoro. Plej alta vira vo o. Tenoristo.
vi restos en la urbo? - 3. Epoko, periodo, Kantisto, posedanta la tenoron.
sezono: en la tempo de la franca revolucio,
Tenti. Instigi, altiri al malbona faro: la
en la tempo de la rikolto. - 4. Disponebla
diablo tentanto. Tento. Instigo al malbona
tempo: Mi ne havas tempon hodia . 5.
faro. Komparu: Logi.
Konvena, usta tempo: Jam venis la tempo
komenci la laboron. Intertempo. Tempo Teokratio. Politika regado en la nomo de
inter du okazoj. Libertempo. Serio da tagoj, Dio, plenumata de pastroj.
destinitaj por la ripozo de lernantoj, oficistoj. Teologio. Scienco pri Dio kaj pri la
Samtempa. Okazanta en la sama tempo, religio. Teologia. De teologio, koncernanta
en la sama momento: du samtempaj pafoj. teologion.
Samtempe. En la sama tempo. Anta - Teologo. Specialisto en la teologio.
tempa. Okazanta, farata anta la konvena Teoremo. Scienca aserto, kiu devas esti
tempo, tio frua: anta tempa aku o. Anta - pruvita: geometria teoremo.
tempe, Anta la konvena tempo, tro frue.
Teorio. - 1. Konoj spekulativaj, ne bazitaj
Temperamento. Tuta o de la psikologiaj sur la efektiva plenumo: la teorio de la
kaj fiziologiaj ecoj de individuo, de kiuj medicino. - 2. Tuta o de konoj, klarigantaj
komplete grupon de fenomenoj, de faktoj: la

189
teorio de la magnetismo. Teoria. De teorio, Teruro. Tre forta timo. Teruri. Tre forte
bazita sur teorio. Teorie. En teoria maniero. timigi. Terura. Kiu teruras. Terura o. Terur-
Teoriulo Specialisto en teorio. anta okazo, vida o.
Tero. - 1. (Astr.). Planedo, sur kiu ni Testamento. Akto, en kiu oni deklaras
lo as: La tero rondiras cirka la suno - 2. sian volon pri la divido de sia poseda o post
Solida ekstera tavolo de i tiu planedo: ku i la morto.
sur la tero; la tero kaj la maro. 3. Testiko (Anat.). Sperma glando de la
Substanco, el kiu konsistas i tiu tavolo: viroj kaj bestviroj.
sabla argila tero. Tera. De tero, el tero,
Testudo (Zool.). Rampulo, kies korpo
koncernanta teron: tera globo tera poi .
estas enfermita en korna kiraso kun truoj
Enterigi. eti en la teron; meti kadavron,
por la kapo, piedoj kaj vosto (Testudo).
erkon en la teron, entombigi. Elterigi. Eligi
el la tero. Tereta o. Eta o sur la nivelo de Tetano (Med.). Tre forta spasmo de
la tero. Terkolo. Tera strio inter du maroj, muskoloj. Komparu: Konvulsio.
kuniganta du kontinentojn: Panama terkolo Tetro (Zool.). Birdo (nomo de l familio)
kunigas la du Amerikojn. Terpomo. (Bot.). el la vico de l kokoj (Tetrao).
Man ebla tubero sur radikoj de vegeta o de Tetrao (Zool.). Birdo el la familio de l
la familio w solanacoj (Sotanum tetroj (Tetrao bonasia).
tuberosum). Tezo. Scienca aserto, publike diskutata
Terape tiko (Med.). Parto de la medi- kaj defendata.
cino pri la kuracado de la malsanoj. Tia. - 1. Montra adjektiva pronomo de la
Terapio. Kuracado. kvalito: Tia viro mortis! - 2. Relativa
Teraso. - 1. Ebena alta o, abrupte limi- adjektiva pronomo de l kvalito: u vi
gita kvaza tupo. - 2. Vasta balkono sur deziras ru an a blankan vinon? Donu tian,
masona o a sur kolonoj; ebena tegmento kian vi mem trinkas.
kun balustrado. Komparu: Balkono, Tial. Pro tia ka zo.
verando.
Tiam. En tiu tempo, en tiu okazo.
Terceto. Muzika verko por tri vo oj a tri Tiaro. Papa mitro, konsistanta el tri
instrumentoj.
kronoj.
Tercio. Muzika tono en interspaco de du Tibio (Anat.). Longa dika osto inter la
tonoj.
genuo kaj piedo.
Terebinto ( em.). Flaveta, diafana re- Tie. En tiu loko: La tutan vesperon li
zino de pinglarboj. Distilita terebinto estas pasigas en ia drinkejo, tie vi trovos lin.
uzata en la medicino, en la fabrikado de Rikolti tie, kie oni ne semis.
lakoj k. t. p.
Tiel. - 1. Tiamaniere: Tiel vi kontentigos
Teritorio. Parto de lando, regiono, iujn. - 2. En tia grado: La patro estas tiel
dependanta de tato, de urbo. alta, kiel la filo.
Termino. Vorto, esprimo, speciala al Ties. De tiu, apartenanta al tiu: Kies
scienco, arto, metio: teknika termino. panon oni man as, ties agojn oni la das.
Terminaro. Tuta o de la terminoj de
scienco, arto, metio. Tifo (Med.). Nomo de tri infektaj febraj
malsanoj: ekzantema tifo.
Termito (Zool.). Tropika insekto, vivanta
en societoj simile al la formikoj (Termes). Tigro (Zool.). Raba besto el la familio de
l katoj, kun nigraj transversaj strioj (Felis
Termometro. Instrumento por mezuri la tigris).
temperaturon.
Tikli. Eksciti al rido per delikataj kaj
Terni. e ekscito de la flarnervoj rapide ripetataj tu oj de la ha to, precipe de la
kaj brue elspiri aeron. Terno. Ago de tiu, kiu akselo. Tiklo. Ago de tiu, kiu tiklas.
ternas.
Tilio (Bot.). Arbo el la samnoma familio;
Ternostremiacoj (Bot.). Familio de du-
ia ligno estas uzata por mebloj, tirkestoj
kotiledonaj vegeta oj: kamelio, tearbo. (Tilia parvifolia).

190
 Tiliacoj (Bot.). Familio de dukotitedonaj io, el interno de io: eltiri la glavon el la ingo,
multepetalaj vegeta oj: tilio. Kuntiri. Tiri kune de du, de kelke da flankoj:
Timo. Malagrabla sento, ka zita de kuntiri paka on per nuro. Retiri. Tiri al
efektiva a imagata minacanta dan ero a direkto kontra a je la anta a movo: retiri la
malfeli o kun senkonscia emo in eviti. etenditan manon. Komparu: Treni.
Timi. Havi timon: timi la maron, timi Tirano. - 1. Absoluta, kruela regnestro. -
malsanon. Timema. Kiu facile timas. 2. Kruela kaj absoluta homo. Tirana. Kruela
Timigi. Fari iun timanta, ka zi ies timon. kaj absoluta. Tiraneco. Eco de tiu, kiu estas
Timiga. Kiu timigas. Timinda. Meritanta tirana.
timon: timinda malsano. Timigilo. Objekto Titano. Fortega grandegulo.
por timigi: timigilo por birdoj. Fortimigi.
Titolo. - 1. Surskribo sur libro, sur
Forpeli per timigo: fortimigi paseron. Sen-
apitro, montranta en unu, en kelke da
tima. Kiu ne timas. Komparu: Maltrankvila.
vortoj ian enhavon: la titolo de romano. - 2.
Timiano (Bot.). Vegeta o el la familio de Honora ofico, honora posteno: akcepti la
la labiatoj, uzata kiel incenso (Thymus). titolon de prezidanto. Titoli. - 1. Doni litolon:
Timono. Longa ligna peco, e kies Kiel vi titolos vian novan verkon? - 2. Nomi
amba flankoj oni jungas la evalojn al per la titolo: Ne forgesu dum la a dienco
veturilo. iam titoli la efon generalo!
Tino. Granda nekovrita cilindroforma Tiu. Montra kaj relativa adjektiva pro-
ligna vazo por fluida oj. Komparu: Barelo. nomo: Sidi u sur tiu se o. Sidi u sur tiu
Tindro. Spongosimila, facile ekflamanta se o, kiu staras e la pordo.
substanco. Tosto. Paroladeto dum festeno kun
Tineo (Zool.). Insekto el la vico de l propono trinki por ies sano, por la sukceso
papilioj: iaj larvoj detruas peltojn, drapojn, de entrepreno. Tosti. Diri toston: Oni tostis
grajnojn (Tinea). is la matenru o.
Tinko. (Zool.). Man ebla fi o el la familio Togo. Longa vasta vesto de la antikvaj
de l karpoj: (Tinca vulgaris). Romanoj, kovranta en drap ira oj la mal-
dekstran brakon kaj lasanta la dekstran
Tinkturo. - 1. Fluida substanco por
libera.
kolori i tofojn, trempante ilin en i. - 2.
Densa solva o de medikamento en alkoholo Tolo. tofo el lino a el kanabo. Tola o.
a etero. Tinkturi. Kolorigi tofojn. Tinktur- Diversaj objektoj, farataj ordinare el tolo:
isto. Homo, kies profesio estas tinkturi. emizoj, kalesonoj, kolumoj, litotukoj,
bu tukoj. Laktolo. Tolo, kovrita per lako.
Tinti. Eligi sonon sonorantan kaj trem-
antan: La spronoj tintas. Tintilo. Instru- Toleri. Permesi, ne malhelpi ion mal-
mento por tinti. agrablan por si, ion kontra an al siaj princi-
poj, kvankam oni povus tion fari, se oni
Tio. Montra kaj relativa pronomo sub-
dezirus: toleri la kapricojn de sia infano,
stantiva por objektoj, aferoj, ideoj: Metu tion
toleri iujn religiojn en sia regno. Tolerema.
sur la tablo. Kion ? Tion, kion mi montras al
Kiu facile toleras: tolerema efo. Toleremo.
vi.
Eco de homo tolerema. Tolerebla. Kiu
Tiom. Tia nombro, tia kvanto; tian povas esti tolerata: tolerebla eraro.
nombron, kvanton: Tiom da soldatoj pereis
Tomato (Bot.). Vegeta o man ebla el la
en la batalo! Li elspezas tiom da mono,
familio de l solanacoj (Solanum lycoper-
kiom li enspezas.
sicum).
Tipo. Ideala modelo (objekto a per-
Tombo. Kavo en la tero, kie oni metas la
sono), kuniganta en si en tre alta grado la
homajn kadavrojn, la erkojn kun la homaj
esencajn trajtojn de iuj objektoj a
kadavroj. Tombejo. Loko, kie oni faras
personoj de la sama speco: la japana tipo.
tombojn. Tombisto. Homo, kiu enterigas la
Tipa. - 1. Estanta tipo: tipa drinkulo. - 2.
homajn kadavrojn. Entombigi. Meti en
Karakterizanta tipon: tipaj ecoj de la Angloj.
tombon.
Tiri. Per stre o de la fortoj movi objekton
Tombako. Fanda o el kupro kaj zinko,
al si: La evaloj tiras la veturilon. Tiro. Ago
similanta oron.
de tiu, kiu tiras. Altiri. Tiri al io. Eltiri. Tiri el
191
 Tombolo. Publika amuzo kun loterio. Torturo. - 1. Kruela turmento, per kiu oni
Tono. - 1. Pura, muzika sono: La tonoj iam devigis la akuzitojn fari konfesojn. - 2.
de la fortepiano, la tonoj de la homa vo o. - Kruela turmento: Fervoja voja o dum
2. Maniero paroli por esprimi sian senton: varmego estas vera torturo. Torturi. Kruele
kolera tono. Unutona. Enuiga, teda per la turmenti.
manko de an o: unutona rakonto. Tra. - 1. Prepozicio por esprimi movon,
Komparu: Sono, sonoro. agon de unu ekstremo is alia: veturi tra la
Tondi. Fortran i harojn, lanon, herbon tuta urbo. - 2. Prefikso kun la sama senco:
k. t. p. per speciala instrumento, nomata traveturi urbon, tralegi libron.
tondilo. Tondilo. Instrumento konsistanta el Trabo. Longa kvadratforma ligna peco
du talaj krucitaj brakoj kun interna tran a de arbo la longe segita. Komparu: tipo.
rando. Tradicio. - 1. Bu a komuniko de opinioj,
Tondro. Granda ruli anta bruo, akom- doktrinoj, ritoj, moroj de unu generacio al
pananta la fulmon. Tondri. Fari la bruon de alia: La tradicio ligas la jarcentojn. - 2.
tondro: Hodia tondris multfoje. Ektondris la Opinioj, doktrinoj k. t. p., tiamaniere
vo o de la kolonelo. Fulmotondro. Ventego komunikitaj. Tradicia. De tradicio, bazita
kun fulmoj kaj tondroj. sur tradicio: tradicia festo.
Tonsuro. Senhara rondeto sur la supro Traduki. Esprimi vortojn, frazojn k. t. p.
de la kapo de la katolikaj pastroj, farata per de unu lingvo per samsencaj vortoj, frazoj
razado de la haroj. de alia lingvo: traduki esperante francan
Topazo. Multvalora flava tono. novelon. Traduko. - 1. Laboro de tiu, kiu
tradukas: La traduko da ris tri monatojn. -
Topografio. Detala priskribo de la
2. Verko rezultato de la traduko: La traduko
situacio de loko, de ia surfaco kun iaj
aperis samtempe kun la originalo.
akvoj, arboj, vojoj, konstrua oj.
Trafi. Atingi per etita objekto: trafi per
Tor o. Simpla lumigilo, konsistanta el kuglo. Maltrafi. Ne atingi per etita objekto:
ligna mallonga bastono, mirita per rezino, maltrafi leporon.
per pe o. Tordi. Turni korpon per iaj
ekstremoj en kontra aj direktoj: tordi Tragedio. - 1. Teatra verko de altidea
nuron. Tordo. Ago de tiu, kiu tordas. enhavo, prezentanta homojn de granda
karaktero, kiuj batalas por nobla celo kaj
Toreadoro. Hispana cirka batalanto pereas en i tiu batalo: La tragedioj de
kontra la bovoj. ekspiro. - 2. Malfeli o, terura okazo, ka-
Torento. Rapidega fluo. tastrofo: familia tragedio. Tragedia. - 1. De
Torfo. Elfosebla substanco, konsistanta tragedio: tragedia spektaklo. - 2. Ekscitanta
el karbigitaj vegeta oj, miksitaj kun tero. kompaton per sia malfeli o: tragedia morto.
Torio ( em.). Th. emia elemento, Tragikomedio. - 1. Tragedio, kiu en-
malofta metalo. havas anka komikajn scenojn kaj ne
Torni. Turni sur speciala stablo lignan a fini as per la morto de la heroo. - 2. Miksa o
metalan pecon irka ia akso kaj rondigi de aferoj seriozaj kaj komikaj.
per akra instrumento: torni lignon, torni Tra eo (Anat.). Tubo de la spira aparato
globon el ligno. inter la laringo kaj la bronkoj.
Tornistro. Leda ujo, portata sur la dorso, Trajto. - 1. Linio de la viza o: belaj
de la soldatoj, lernantoj. trajtoj, severaj trajtoj. - 2. Eco de karaktero:
Torpedo. Subakva eksploda aparato, Kompleta forgeso pri si mem estas la efa
kiun oni etas de batal ipoj. trajto de lia karaktero.
Torso. Skulpta o, prezentanta nur la Trakti. Priparoli kun iu la kondi ojn de
superan parton de la homa korpo, sen la afero por veni al interkonsento: trakti kun la
kapo kaj brakoj. Komparu: Brusto, busto, venkinto pri la paco; trakti kun la
talio. domposedanto pri la luo de lo ejo.
Traktado. Agoj, vortoj de tiu, kiu traktas.
Torto. Granda rondforma kuko.

192
 Traktato. - 1. Grava scienca raporto. - 2. Trato. Speco de kambio, pagota ne de la
Skribita interkonsento inter du tatoj: uldanto (Tratanto), sed de alia persono
komerca traktato inter Germanujo kaj (Tratato). Trati. Doni, subskribi traton.
Rusujo. Travestii. Aliigi verkon seriozan en
Tramo. Omnibuso, veturanta sur reloj. ercan: travestii Iliadon.
Tramrelo. Konkava relo, sur kiu veturas la Tre. En alta grado, forte: tre bona, tre
tramo. Tramvojo. Rela vojo por tramo: La longe, tre timi.
tramvojoj kunigas iujn gravajn punktojn de
Trefo. Unu el la kvar koloroj de la
nia urbo.
ludkartoj, markita per trifolioj.
Tran i. Dividi partojn de solida korpo per
Tremi. Esti movata tien kaj returnen de
instrumento kun tre maldika rando: tran i
rapidaj, malgrandaj, preska nerimarkeblaj
panon. Tran o, tran ado. Ago, agoj de tiu,
skuoj: tremi de teruro. La ponto tremas,
kiu tran as. Detran i, fortran i. Apartigi,
kiam oni veturas sur i. Tremo. Stato de tio,
forigi per tran o: fortran i ekstremon de
kio tremas: tertremo. Febrotremo. Tremo
bastono. irka tran i. Tran i irka e,
de membroj de persono, kiu havas febron.
fortran i la irka on. Tran ilo. tala
instrumento kun akra rando: forkoj kaj Tremolo (Bot.). Arbo el la familio de la
tran iloj. Amba tran a. Havanta klingon, salikacoj (Populus tremula).
kies amba randoj estas akraj. Trempi. Meti en fluida on por malseki i:
Tran eo. Kavo, elfosita en la tero por trempi plumon en inko.
irmi la atakantojn. Treni. Tiri post si ion, kio kro i as al la
Trankvila. Estanta en stato de certeco tero, al la surfaco, sur kiu i estas tirata;
kaj sen timo pri tio, kio okazos: esti trankvila malfacile tiri post si: treni la piedojn de
pri la sukceso. Trankvilo. Stato de tiu, kiu laci o; treni la jupon; treni la glavon.
estas trankvila. Trankviligi. Fari iun Trena o. Io, kion oni trenas; parto de la
trankvila: La vortoj de la kuracisto jupo, trenata sur la tero.
trankviligis la malsanulon. Trankvili i. Trezoro. - 1. Amaso da ka ita mono, da
Fari i trankvila: La akuzato trankvili is, multvaloraj ka itaj objektoj: trovi trezoron
a dinte la verdikton. Maltrankvila. Estanta sub ruinoj. - 2. Io tre atinda, persono tre
en stato de necerteco kaj timo pri tio, kio amata: Tia sekretario estas vera trezoro.
okazos. Maltrankvilo. Stato de tiu, kiu Mia an elo, mia trezoro! Trezorejo. Loko,
estas maltrankvila. Maltrankviligi. Fari iun kie oni gardas monon, multvalorajn
maltrankvila, ka zi ies maltrankvilon. objektojn. Trezoristo. Oficisto, kiu gardas,
Maltrankvili i. Farigi maltrankvila. Kom- administras la trezorejon.
paru: Kvieta, milda, serena. Tri. Du plus unu; 3: La fortepiano havas
Trans. - 1. Prepozicio por esprimi lokon, tri piedojn. Tria. Okupanta lokon, signitan
kiu estas e la alia flanko de objekto a per la nombro 3; kiu sekvas du: tria vico, tria
direkton al tiu loko: La lanterno staras trans horo. Trio. Tri kunigitaj personoj a
la muro. etu la pilkon trans la muron. - 2. objektoj: koncerta trio. Trifoje. Tri fojojn.
Prefikso por esprimi movon trans io, de unu Triobla. Trifoje pli granda: prezo triobla
loko en alian: transiri, trans eti, transskribi. kompare kun la anta a. Triobligi. Fari ion
Transepto. Transversa parto en kruc- trifoje pli granda. Triobli i. Fari i trifoje pli
formaj pre ejoj. Komparu: Navo. granda. Triono. iu el la tri egalaj partoj, en
kiuj estas dividita tuto: triono da dekduo
Transitiva (Gram.). Esprimanta agon,
estas kvar. Triope. Kune tri (pri personoj).
kiu transiras rekte de la subjekto al
Tridento. Forko kun tri dentoj: la tridento de
komplemento (pri la verboj): bati iun.
Neptuno. Tripiedo, Se o, tablo kun tri
Transversa. Havanta direkton, per- piedoj. Triangulo (Geom.). Parto de ebeno,
pendikularan al la la longa; la lar a: limigila de tri rektaj linioj, sin reciproke
transversa strio. renkontantaj.
Trapezo (Geom.). Kvadrangulo kun du Triunuo. Dio Patro, Jezuo Kristo kaj la
paralelaj neegalaj lateroj. Sankta Spirito.

193
 Tribuno. Levita horizontala ebeno el Trombo. Akva amaso, levita de la maro
tabuloj por la oratoroj. de turnvento kaj movata anta en kun
Tribunalo. - 1. Ju ejo. - 2. Ju antaro. granda bruo. Komparu: Ciklono.
Tributo. Sumo periode pagata de unu Trombono. Granda trumpeto, konsist-
lando al alia, kiel signo de dependeco. anta el du partoj, kiujn oni en ovas a
Komparu: Kontribucio. el ovas unu el la alia por an i la altecon
de la tonoj.
Triciklo. Trirada velocipedo.
Trompi. Intence erarigi iun por sia
Trigonometrio. Matematika scienco pri
profito: trompi la a etanton. Trompo. Ago
la mezurado de la trianguloj.
de tiu, kiu trompas.
Triki. Fari tofon, plektante la fadenojn
Trono. - 1. Se o de la re oj por solenaj
per dratoj: triki trumpon. Trikilo. Drato por
okazoj. - 2. Re a povo, re a titolo: perdi la
triki. Komparu: Plekti, pini, teksi.
tronon. Troni. - 1. Sidi sur trono, re i: Dio
Trikoto. Trikita tofo, vesto. tronas en la ielo. - 2. Ludi rolon de plej
Trilo. Muzika ornama o, konsistanta je grava persono en kunveno: La markizo ie
rapida ripetado de du najbaraj tonoj. Trili. kaj iam volis troni. Detronigi. Forigi re on
Fari trilon. de la trono, senigi re on de la trono: La
Triliono. Miliono da milionoj; sultano Abdul Hamid estis detronigita en la
1 000 000 000 000. jaro 1909.
Trinki. Preni en la bu on kaj gluti Tropo. Stila figuro: metaforo.
fluida on: trinki akvon, vinon. Trinka o. Tio, Tropiko. Cirklo de la tera globo, paralela
kion oni trinkas: La akvo estas la plej bona al la ekvatoro je la distanco de 23° 28' de i:
trinka o. suda kaj norda tropiko. Tropika. De tropiko,
Tripoj. Man eblaj intestoj de la bestoj: inter la tropikoj: tropika varmego, tropika
En Polujo oni man as la tripojn a de kaj lando.
diman e. Troto. Kuro de la evaloj kaj de kelkaj
Tritiko (Bot.). Spika vegeta o el la familio kvarpieduloj, meza inter la pa o kaj galopo.
de la graminacoj; el iaj grajnoj oni faras Troti. Kuri troton.
delikatan farunon (Triticum). Trotuaro. Vojo, ordinare bitumita a
Triumfo - 1. Pompa kaj solena eniro de kovrita per tonplatoj, e amba flankoj de
antikva roma militestro post granda venko. - strato a de oseo.
2. Granda sukceso kaj ojo pro i; granda Trovi. - 1. Unuafoje ekvidi, akiri unuan
venko. Triumfi. Akiri grandan sukceson, scion pri io perdita a nekonata: trovi la
grandan venkon kaj oji pro i. Triumfa. De perditan naztukon, trovi rimedon, trovi
triumfo, koncernanta triumfon: triumfaj krioj, solvon; trovi oron en nova lando. - 2. Opinii
triumfa aro. Triumfe. Kun triumfo. ion ia: trovi la frukton bongusta. Bontrovo.
Triviala. Maldelikata, vulgara (pri vortoj Libera, neinfluata opinio, u io estas bona
a pri konduto): triviala sprita o. Komparu: a ne: Mi nenion konsilas al vi, agu la via
Banala. bontrovo. Eltrovi. Trovi, krei ion novan. ne-
Tro - 1. Adverbo kun la signifo: en pli alta konatan anta e en scienco a tekniko.
grada, ol tio devus esti: tro longa, tro la te, Truo. Malplena, libera interspaco en
tro ami - 2. Prefikso kun la sama senco: korpo: truo en La tero, truo en vesto,
trouzi. naztruo. Trui. Fari truojn en io: trui paperon.
Trofeo. Milita akiro, kiel signo de la Trudi. Devigi al io malagrabla kontra
venko. ies volo: trudi al iu sian opinion, trudi al iu
Trogo. Granda ligna vazo, en kiu oni tedan taskon. Trudema. Kiu havas la
inklinon trudi, sin trudi: trudema gasto.
donas man a on al la brutoj.
Trokeo. Dusilaba versmezuro, konsist- Trufo (Bot.). Subtera fungo, uzata kiel
spica o (Tuber).
anta el unu longa kaj unu mallonga silabo,
a el unu akcentita kaj unu neakcentita.

194
 Trulo. Ilo de la masonistoj, konsistanta el Tulipo (Bot.). Bulba vegeta o el la familio
triangula a trapezforma lado kun kurbigita de la liliacoj, kun belaj grandaj floroj
tenilo. (Tulipa).
Trumpeto. Muzika blovinstrumento, Tumoro. (Med.). Patologiaj histoj, kres-
ordinare kupra. Trumpeti. Ludi trumpeton. kantaj en la organismo: La kankro estas
Trumpetisto. Muzikisto, ludanta trumpeton. mortiga tumoro.
Trunko. - 1. Parto de arbo de la loko de Tumulto. Brua, senorda movado kaj
la elkresko de la radikoj is la loko de la kurado de homamaso. Tumulta. Plena de
elkresko de la bran oj. - 2. Parto de la tumulto.
homa korpo sen la kapo kaj sen la Tunelo. Subtera galerio por fervojo, por
ekstremaj membroj. - 3. Parto de solida tramvojo: la Simplona tunelo.
geometria figuro, restanta post kiam oni
Tuniko. e la antikvuloj suba vesto kun
fortran is la supron: trunko de piramido.
mallongaj manikoj, atinganta is la genuoj.
Trunketo. Facile fleksebla trunko de
malgrandaj vegeta oj: trunketo de tritiko. Turo. Tre alta, malvasta konstrua o: turo
de pre ejo. Lumturo. Turo kun granda
Trupo. Tuta o de la artistoj de teatro:
lanterno por lumigi la maron.
opera trupo.
Turbo. Infana ludilo, turnata sur la tero
Trusto. Grandega sindikato de fabrik-
per batoj de vipo.
antoj, akaparantaj iujn produkta ojn de unu
industrio, por altigi la prezon. Turbano. Turka kapvesto, konsistanta el
tuko, volvita irka la kapo.
Truto (Zool.). Ostfi o man ebla el la
familio de l salmoj (Trutta fario). Turbino. Motoro, konsistanta el hori-
zontala rado, movata de la akvo.
Tualeto. Tuta o de objektoj, per kiuj oni
sin vestas: eleganta tualeto, bala tualeto. Turdo (Zool.). Birdo kantanta el la vico
Tualetejo. ambro, kie oni sin vestas. de l paseroj (Tardus).
Tubo. Malplena cilindra korpo: lada tubo, Turismo. Sporto de la voja oj.
vitra tubo, kamentubo. Turisto. Persono, voja anta por sia
Tubero. Globforma korpo sur la surfaco plezuro.
a en la interno de alia korpo: tubero sur la Turkiso. Nediafana multekosta tono,
frunto. verdete-blua.
Tuberkulo (Med.). Malgranda tubero, Turmenti. Ka zi doloron, suferon: La
kreskanta en la lokoj, kie la baciloj de la kato turmentas la kaptitan muson. Tur-
tuberkulozo penetris en la histojn. mento. Ago de tiu, kiu turmentas.
Tuberkulozo (Med.). Infekta malsano, Turni. - 1. Movi objekton irka ia
ka zata de la bacilo de Koch kaj evoluanta propra akso: turni la kapon dekstren; turni la
en diversaj organoj, precipe en la pulmoj. pa ojn de libro; turni radon de ma ino - 2.
Tufo. Kolekto de maldikaj, longformaj (Fig.): Turni la rigardon, turni la atenton, sin
objektoj: tufo de herboj. turni al iu kun peto. Turni i. Movi i irka
sia propra akso: La tero turni as irka sia
Tuj. - 1. Post tre mallonga tempo,
akso kaj rondiras irka la suno. Kapturno.
senprokraste: Ili tuj venis post via foriro.
Atendu, la patro tuj venos. - 2. En tre mal- Sento de perdo de la egalpezo. Komparu:
Tordi, ruli.
granda interspaco de io, tre proksime apud
io: tuj post la ardeno, tuj apud la trotuaro. Turniro. Publika vetbatalo de kavaliroj
Tuja. Okazanta tuj. en la mezaj jarcentoj.
Tuko. Peco de teksa o, ordinare rekt- Turto (Zool.). Migranta birdo el la familio
angula, por speciala celo: tabtotuko, de l' kolomboj (Turtur auritus).
naztuko, litotuko. Tuso. Rapida kaj brua elspiro, ka zita de
Tulo. Maldika, malpeza, diafana teksa o l' ekscito de la muka membrano de la spira
retosimila. tubo. Tusi. Rapide kaj brue elspiri ka ze de
l ekscito de la muka membrano de la spira
tubo: La ftizuloj multe tusas.

195
 Tu i. - 1. Almeti la fingrojn al io: Ne tu u Tute. Plene, komplete: Mi estas tute
la hundon, i estas fava! - 2. Mencii, diri trankvila. Tute ne. E en la plej malalta
nemulte pri io, parolante pri aliaj aferoj: tu i grado ne: Mi tute ne timas. Tuto. Objekto,
demandon en artikolo. - 3. an i: netu ebla afero en iuj siaj partoj, nedividita: La tuto
fundamento de Esperanto. - 4. Tu i la estas pli granda, ol iu el iaj partoj.
koron, kortu i: ka zi emocion, eksciti Tuteco. Abstrakta ideo de tuto: konsideri
kompaton: tu anta, kortu anta sceno. demandon en ia tuteco. Tuta o. iuj kune,
Tu eti. Tre delikate, apena senteble tu i: konsiderataj kiel unu: La tuta on de la ipoj
tu eti la vangon de infano. de lando oni nomas iparo. Komparu:
Tuta. En iuj siaj partoj, nedividita: man i Kompleta, plena.
tutan panon; la tuta mondo, la tuta popolo.

-U. - 1. Fini o de l imperativo: lernu, malakcepto signifas rompon de la

venu. - 2. Fini o de tiel nomata u-modo, traktado, proklamon de milito.
uzata en frazoj, dependantaj de l vortoj, -Um. Sufikso sen fiksita signifo por
esprimantaj ordonon, volon, peton, nece- derivi vortojn, kies rilato al la radiko ne
son. Oni ordonis al la soldatoj, ke ili estu povas esti esprimita per aliaj afiksoj:
pretaj anta la levi o de l suno. Mi min plenumi, nazumo, kolumo, krucumi.
turnas al vi kun peto, ke vi ne rifuzu.
Umbeliferoj (Bot.). Familio de dukoti-
Necese estas, ke vi venu.
ledonaj multepetalaj vegeta oj: apio,
-Uj. Sufikso por derivi: - 1. Nomon de l petroselo, karoto.
objekto, de l vazo, servanta por porti,
Umbiliko (Anat.). Kaveto sur la centro
konservi la objektojn, esprimitajn de la
de la ventro.
radiko: paperujo, monujo. - 2. Nomon de l
arbo, donanta la fruktojn, esprimitajn de la Unco. Apoteka pezilo = 30 gr.
radiko: pomujo, pirujo. - 3. Nomon de la Ungo (Anat.). Malmola elkreska o e la
lando de l popolo, esprimita de la radiko: supro de la homaj fingroj: purigi la ungojn.
Francujo, Turkujo. Ungego. Akraj ungoj de la birdoj kaj de
-Ul. Sufikso por derivi nomojn de per- multaj mambestoj.
sonoj a esta oj, kiuj estas karakterizataj Uniformo. Serva kostumo de militisto,
per tio, kion esprimas la radiko: ibulo, de tata oficisto. Komparu: Kostumo,
bonulo, vertebrulo. livreo.
Ulano. Soldato de la pola malpeza Unika. Sola en sia speco, ne havanta
kavalerio, portanta lancon. alian egalan a similan: Unika vida o!
Ulcero (Med.). Inflamo de la ha to a Unisono (Muz.). Plenumo de la sama
muka membrano kun loka perdo de tono, de la sama melodio samtempe per
substanco: ronda ulcero de la stomako. du vo oj a instrumentoj.
Ulmo (Bot.). Arbo el la samnoma Universo. Tuta o de tio, kio ekzistas; la
familio; ia ligno estas uzata por radoj tuta mondo.
(Ulmus effusa). Universala. Ta ga absolute por iuj,
Ulmacoj (Bot). Familio de dukotiledonaj por io; koncernanta absolute iujn, ion:
senpetalaj vegeta oj: ulmo. universala rimedo. universala genio. Kom-
Ulno. Mezuro de la longeco, malsama paru: enerala, komuna.
en diversaj landoj: La pola ulno estas 576 Universitato. Supera lernejo, kie oni
milimetrojn longa. instruas diversajn bran ojn de la sciencoj
Ultimato. Ne an ebla decido, kaj artoj: la fakultatoj de universitato.
definitivaj kondi oj de interkonsento, kies Unu. - 1. Nombro 1: Ni havas unu
bu on kaj du orelojn. - 2. Nedifinita

196
artikolo: Unu vidvino havis du filinojn. de la mortintoj, nun por kolekti vo donajn
(Malofte uzata en tia senco.) Unua. kartojn.
Okupanta lokon, signitan per la nombro Urogalo (Zool.). Granda birdo el la vico
unu; estanta anta iuj kaj sekvata de ili: de l kokoj (Tetrao urogallus).
la unua vico en la teatro. Unue. Anta io,
Urso (Zool.). Speco de kvinfingra raba
en la unua loko: Unue mi devas diri al vi.
mambesto (Ursus).
Unuo. - 1. Unu objekto, kiel kontra o de
pli granda nombro: La deko konsistas el Urtiko (Bot). Herba vegeta o el la sam-
dek unuoj. - 2. Kvanto, elektita kiel noma familio, kun brogantaj haretoj
komuna mezuro de iuj aliaj de la sama (Urtica).
speco: La metro estas unuo de la longeco. Urtikacoj (Bot.). Familio de dukotile-
Monunuo, tempunuo. Unueco. 1. Eco donaj senpetalaj vegeta oj: kanabo, urtiko.
esti unu: La unueco estas la plej grava -Us. Fini o de la kondi a modo: Se mi
principo de la universala lingvo. - 2. scius, mi dirus al vi.
Samtempa kaj samcela harmonia agado: Utero (Anat.). Ina seksa organo de l
La unueco donas fortojn. Unuigi. Kunigi homoj kaj de aliaj bestoj, en kiu evoluas la
multajn objekton en unu tuton: unuigi la
feto.
fortojn. La Unuigitaj tatoj de la Norda
Ameriko. Unui i. Kuni i, estante multaj, Utila. Alportanta bonon, donanta bonan
en unu tuton: Dek societoj unui is en unu rezultaton: utila instruo. Utilo. Io utila.
ligon. Komparu: Asocio, kompanio, ligo, Utileco. Eco de tio, kio estas utila: iuj
societo. komprenas la utilecon de la internacia
lingvo, sed ne iuj kredas je ia ebleco.
Upupo (Zool.). Krianta birdo el la vico Utili. Esti utila, alporti utilon: en esaj
de l paseroj (Upupa). admonoj tute ne utilas. Malutila. Alport-
Uro (Zool.). Duhufa mambesto el la anta malbonon, donanta malbonan rezult-
familio de l bovoj, la plej granda e ropa aton: malutila konsilo. Malutilo. Io mal-
mambesto (Bison europeus). utila. Malutileco. Eco de tio, kis estas
Uragano. Ekstreme forta vento. malutila. Malutili. Esti malutila, alporti
Urano. - 1. Dio de la greka mitologio malutilon. Senutila. Ne donanta utilon.
patro de Kronoso, de l ciklopoj kaj titanoj. Senutileco. Eco de tio, kio estas senutila.
2. (Astr.). Planedo. - 3. ( em.). U. emia Komparu: Profiti.
elemento, uzata por farboj. Utopio. - 1. Revata lando, kie io estas
Urbo. Granda aro de domoj, dismetitaj perfekta (la titolo de la verko de Morus). -
la stratoj. Urba. De urbo, koncernanta 2. Neefektivigebla revo, projekto. utopia.
urbon: urba strato, urba moro. Urbano. Havanta la ecojn de utopio: utopia plano.
Lo anto de urbo. Urbestro. Persono, Utopiisto. Persono, kiu kreas, kredas
administranta urbon. Anta urbo. Parto de utopiojn.
urbo ekster la urba bariero, ekstera parto Uverturo. Orkestra peco, ludata anta
de urbo. efurbo. efa urbo de regno, de opero.
lando, de provinco: Berlino estas la Uzi. Preni, konsumi por sia utilo, kiel
efurbo de Germanujo. rimedon, instrumenton, materialon: uzi la
Ur i. Devi tuj esti farita, ne povi esti fortojn por laboro; uzi fingrojn anstata
prokrastita: La afero ur as. Ur a. Kiu forko; uzi multe da salo. Uzo. Ago de tiu,
ur as: ur a decido. kiu uzas: uzo de la artikolo. Eluzi. Difekti
Urino. Flava, fluida ekskremento, pro- per longa uzado: eluzita vesto. Trouzi. Uzi
duktata de la renoj kaj eligata de la veziko. tro multe, tre ofte: trouzi la kunmetitajn
Urini. Eligi la urinon. Urinejo. Loko, kie oni tempojn, trouzi ies paciencon.
urinas. Uzurpi. Senrajte proprigi al si la super-
Urno. Argila a metala vazo, uzata en an povon: uzurpi tronon. Uzurpo. Ago de
la antikvaj tempoj por konservi la cindrojn tiu, kiu uzurpas. Uzurpulo. Persono, kiu
uzurpas.

197
 V
Vadi. Pa i en akvo, en mola substanco: (Vampyrus spectrum). - 2. Fabela
vadi en koto, en ne o, en sablo. monstro, su anta sangon el la homoj kaj
Vaflo. Plata kuko, bakita inter du feraj bestoj. - 3. Persono, sin ri iganta per la
ladoj. laboro kaj propra o de aliaj.
Vagi. Iri de unu loko en alian sen Vana. Ne atinganta la rezultaton, sen-
difinita celo. Vagisto. Vaganta, senhejma, efika: erpi akvon per kribrilo estas vana
senokupa homo. Komparu: Migri. laboro. Vane. En vana maniero, sen rezul-
tato, sen efiko.
Vagono. Surrela veturilo: fervoja
vagono. Vagonaro. Aro de vagonoj, kun- Vanadio ( em.). V. emia elemento,
igitaj unu kun alia kaj tirataj de la sama ar ente-blauka metalo, uzata por la
lokomotivo. fabrikado de nigraj inkoj kaj farboj.
Vaki. Esti libera (pri ofico): En nia Vandalo. Barbaro, detruanta monu-
oficejo estas nun vakantaj lokoj. mentojn de la artoj kaj sciencoj. Vandala.
De vandalo, havanta le econ de vandalo:
Vakcinio (Bot.). Arbeto el la samnoma
vandala ago.
familio; iaj beroj estas uzataj por konfita o
(Vaccinium Vitis idaea). Vandalismo. Emo detrui monumentojn
de la artoj kaj sciencoj.
Vakciniacoj (Bot.). Familio de dukoti-
ledonaj unupetalaj vegeta oj: mirtelo. Vanelo (Zool.). Malgranda birdo el vico
vakcinio. de la longkruraj (Vineltus cristatus).
Vakso. Flava substanco, el kiu la abeloj Vango. Flanka parto de la viza o: kisi
konstruas sian lo ejon. Vaksi. miri per je la vango. Vangharoj. Haroj, kovrantaj la
vakso: vaksi la plankon. Vakstolo = vangojn de l viroj. Vangofrapo. Bato per
Laktolo. Sigelvakso. Substanco farata el la mano je la vango. Vangofrapi. Doni al
elako, rezino kaj vakso, uzata por sigeloj. iu vangofrapon.
Valo. Loko inter montoj. Vanilo (Bot.). Parazita vegeta o el la
familio de l orkideacoj; iaj fruktoj estas
Valeriano (Bot.). Herba vegeta o el la
uzataj kiel bonodora spica o (Vanilla plani-
samnoma familio; ia radiko estas uzata
folia).
en la medicino (Valeriana officinalis).
Vanta. - 1. Senvalora, negrava, ne-
Valerianacoj (Bot.). Familio de duko-
da ra: io estas vanta kompare kun la
tiledonaj unupetalaj vegeta oj: valeriano.
eterneco. - 2. Amanta posedi kaj montri
Valizo. Leda, fermebla kesto por vo- vantajn aferojn: vanta virino. Vanteco. Eco
ja o. de tio, kio estas vanta. Vanta o. Objekto,
Valoro. Mezuro, grado de la uzebleco afero vanta.
de io: La oro havas neniun valoron en la Vaporo. Gaso, formi inta el varmigita
dezerto. Valori. Havi valoron. Valora. Kiu fluida o: vaporo de la akvo, vaporo de l'
valoras. Multvalora. Kiu multe valoras: etero. Vaporigi. Fari ion vaporo: vaporigi
Koran dankon por via multvalora kunlabor- akvon en kaldrono. Vapori i. Fari i
ado! Komparu: Kosto, prezo. vaporo: La akvo abunde vapori as dum la
Valso. - 1 . Turndanco de germana someraj varmegoj. Vapor ipo. ipo,
deveno je la tempo 3/4. - 2. Melodio lau movata de la akva vaporo. Vaporbano.
kiu oni dancas la valson. Valsi. Danci la Bano en akva vaporo. Vaporbanejo. Loko
valson. por vaporbanoj: En Rusujo iu kamparano
Valuto. - 1. Valoro de kambio. - 2. Va- posedas sian vaporbanejon.
loro de papera mono en metalaj unuoj a Varbi. - 1. Instigi iun sin enskribi en la
la la kurso. armeon: varbi soldatojn. - 2. Instigi iun sin
Vampiro. - 1. (Zool.). Speco de granda enskribi en partion, akcepti doktrinon:
vesperto, vivanta en la tropika Ameriko.
198
varbi samideanojn. Varbo, varbado. Ago, Vazo. Ujo argila, metala, ligna k. t. p.,
agoj de tiu, kiu varbas. de plej diversa grandeco kaj formo, destin-
Varii. an i i, esti diversa la la cir- ita por diversaj substancoj, fluidaj a
konstancoj; esti jen tia, jen alia: La tem- solidaj: glaso, supujo, florvazo, lavvazo.
peraturo sen ese varias hodia . Varia. Di- Vazelino. Graso, produktata el kruda
versa la la cirkonstancoj; jen tia, jen alia. petrolo kaj uzata por miri la ha ton, por
Variolo (Med.). Infekta, febra malsano, pomadoj.
karakterizata de pustuloj de la ha to, Ve. Ekkria partikulo, esprimanta ofend-
lasantaj post sia malapero malgrandajn on pro malfeli o: Ho ve al mi, malfeli a!
cikatrojn. Vegeti. - 1. Vivi vivon, konsistantan je
Varmo. - 1. Sento, kiun ka zas brul- sinnutrado, digestado kaj konservado de
anta korpo, la sunaj radioj k. s. je la nervoj la speco: La arbo vegetas. - 2. Vivi vivon
de nia ha to. - 2. Fizika fenomeno, de kiu mizeran, senesperan: vegeti en la
levi as la temperaturo de korpo: La varmo provinco. Vegeta o. Esta o vegetanta:
estas ondforma, la longa vibrado de la arbo, herbo, fungo, imo.
molekutoj de korpo. Varma. - 1. Havanta Vegetara. Konsistanta nur el vegeta oj,
a transdonanta la varmon: varma ha to, legomoj (pri man a oj): vegetara dieto.
varma klimato. - 2. Konservanta la Vegetaristo. Persono, man anta nur
varmon: varma vesto. Varmigi. Fari ion vegeta ojn.
varma: varmigi akvon. Varmi i. Fari i
Vegetarismo. Sistemo de sinnutrado
varma: La aksoj varmi as dum la
ekskluzive per vegeta oj.
veturado. Varmego. Tre forta varmo:
tropika varmego. Varmega. Tre varma; Vejno. - 1. Angio, kondukanta la
kies temperaturo estas multe pli alta, ol tiu sangon de la histoj al la koro. - 2. Longa,
de nia korpo: varmegat ru a fero. mallar a parto vejnosimila, en ligno, tono,
Varmeta. Iom varma; kies temperaturo tero. Vejna. De vejno, el vejnoj: vejna
estas iom pli alta, ol tiu de nia korpo: lavi sistemo, vejna sango.
vundon per varmeta akvo. Malvarmo. Veki. - 1. Interrompi ies dormon: veki
Sento, kiun ka zas la glacio, la vintra iun el profunda dormo. 2. Vigligi: veki la
aero, k. s. Malvarma. Havanta a atenton de la a skultantoj. Veko. Ago de
transdonanta malvarmon. Malvarmego. tiu, kiu vekas. Veki i. Rekoncii i el dormo:
Tre forta malvarmo: siberia malvarmego. veki i frumatene. Veki o. Stato de tiu, kiu
Malvarmumi. Fari i malsana de veki as. Vekhorlo o. Horlo o kun
malvarmo. sonorilo por veki.
Varti. Gardi kaj zorgi malgrandan Verto. - 1. Trabeto por porti du sitelojn
infanon: La virinoj pli bone vartas, ol la sur la ultroj. - 2. Transversa trabeto de
viroj. Vartistino Virino, kies okupo estas ordinara pezilo.
varti. Komparu: Flegi. Velo. Granda tola tuko, kiun oni stre as
Vasalo. En la mezaj jarcentoj posed- e la mastoj por kapti la venton. Vel ipo.
anto de bienoj, paganta tributon al la ipo, movata de la vento per la veloj.
regnestro, de kiu li ricevis ilin. Velveturi. Veturi en vel ipo.
Vasta. Havanta grandajn dimensiojn, Veleno. Bela, brila, rigida papero, simil-
povanta enteni multe: vasta ambro, vasta anta pergamenon.
vesto, vasta programo. Vasteco. Eco de Velki. Perdi la vivsukojn, vivfre econ:
tio, kio estas vasta. Plivastigi. Fari ion pli velkinta floro, velkinta viza o, velkinta
vasta: plivastigi manikon. Malvasta. Hav- koloro.
anta malgrandajn dimensiojn, povanta Velocipedo. Malgranda veturilo por sin
enteni malmulte: malvasta kesto, malvasta
mem transporti per mekanismo, movata
spirito. Vaste. En vasta maniero. per la piedoj: durada, trirada velocipedo.
Disvastigi. Fari ion vasta en iuj direktoj,
vaste diskonigi ion: vastigi famon. Veluro. Teksa o, provizita sur unu
flanko per mallongaj, densaj, rekte star-
Vato. Kotono, uzata por esti lokita sub antaj, brilaj haroj. Velura. El veluro,
la tofo de vesto a por banda oj.

199
similanta veluron: velura ve to, velura venkis iujn poetojn en la konkurso.
mano. Venko. Sukceso en batalo: Ankora unu
Veni. Atingi lokon precize difinitan; tia venko, kaj mi restos sen armeo!
atingi lokon, kien oni iras: Venu al mi! La Malvenko. Malsukceso en batalo.
armeo venis en la urbon nokte. Venigi. Vento. Movado de la atmosfera aero:
Mendi, inviti, ke io venu: venigi libron; suda varma vento. Ventego. Tre forta
venigi kuraciston. Deveni. Veni de, esti vento, ordinare akompanata de pluvo.
ido, esti rezultato: La Italoj devenas de la Komparu: Fulmotondro. Ventumi.
antikvaj Romanoj. La patologia graseco Refre igi, movante la aeron al iu: sin
devenas de abunda man o kaj de manko ventumi. Ventumilo. Objekto, instrumento
de la movado. Kunveni. Veni ien por kune por ventumi.
resti tie, por kune fari ion: La partopren- Ventoli. Refre igi la aeron en fermita
antoj de la ekskurso kunvenos en la spaco: ventoli tunelon. Ventolilo. Aparato
stacidomo. La societanoj kunvenas hodia por ventoli. Komparu: Aerumi.
por elekti sian estraron. Kunveno. Kolek-
Ventro (Med.). Parto de la korpo, kie
ti o por speciala celo: kunveno de paci-
estas la intestoj, inter la brusto kaj la
fistoj. Kunsidi. Kunveni por diskuti ion: La
seksaj organoj. Ventroparolisto. Persono,
komitato kunsidis dek fojojn dum la
scianta paroli tiamaniere, ke la movoj de la
pasinta jaro. Kunsido. Kunveno por
lipoj estas nerimarkeblaj kaj ajnas, ke la
diskuti ion: kunsido de la parlamento.
vo o venas de la ventro.
Reveni. Veni tien, de kie oni foriris: reveni
hejmen. Reveno. Veno tien, de kie oni Vera. - 1. Akorda kun tio, kio estas, kun
foriris. la faktoj: vera rakonto. - 2. Ne ajna, ne
falsita, ne imitita: vera amiko, vera pentra o
Vendi. Cedi ion por interkonsentita
de Rafaelo. Vero. Abstrakta ideo de io
prezo: vendi apelon por dek frankoj.
vera: La vero iam venkas. Vereco. Eco
Vendo, vendado. Ago, agoj de tiu, kiu
de tio, kio estas vera: Vi ne havas la rajton
vendas. Vendejo. Loko, kie oni vendas.
dubi je la vereco de miaj vortoj. Verama.
Vendebla. Kio povas esti vendita: En la
Kiu amas la veron kaj iam in diras.
nunaj tempoj io estas vendebla, io
a etebla. Revendi. Vendi tion, kion oni Verando. Speco de la bo kun
a etis: revendi pli kare, ol oni a etis. fenestroj, konstruita e domo. Komparu:
Balkono, teraso.
Vendredo. Sesa tago de la semajno.
Vendrede. Dum vendredo: Vendrede oni Verbo Vorto, esprimanta la staton a
fastas. agon de la subjekto kaj la tempon de ili: la
suno lumas; la birdo forflugis; la patro
Veneno. Substanco, detruanta la funk-
venos.
ciojn de la vivo: Fosforo estas mortiga
veneno. Veneni. - 1. Detrui la funkciojn de Verbeno (Bot.). Vegeta o ornama el la
la vivo per veneno; mortigi per veneno: samnoma familio (Verbena).
veneni rabian hundon. - 2. Almiksi Verda. Havanta la koloron, identan
venenon: veneni vinon. - 3. Fari malfeli a, kun tiu de la herbo, de la folioj de la arboj
malagrabla: Infano, vi venenas mian mal- k. t. p.: la verda standardo. Verdo. Verda
junecon! Veneni plezuron. koloro: La verdo rapide velkas. Verda o.
Venera (Med.). Malsano seksa kaj Objekto, objektoj verdaj: verda o de la
devenanta de seksa rilato: venera ulcero. kampoj. Verdeta. Havanta koloron kun
verda nuanco.
Ven i. Fari al iu saman malbonon, kiu
estis farita de li al ni a al personoj, karaj Verdigro. ( em.). Acetato de l kupro
por ni: ven i al iu la ofendon, ven i sin, (veneno), verda farbo.
ven i amikon. Ven o. Ago de tiu, kiu Verdikto. - 1. Decido de la ju antaro pri
ven as. Ven ema. Havanta inklinon la kulpeco de la akuzito kaj pri la puno:
ven i: ven ema malamiko. severa verdikto. - 2. Decido de iu ajn
Venki. Superi en batalo: Nia armeo ju antaro: la verdikto en konkurso.
venkis la matamikojn. La la reato facile

200
 Vergo. Maldika fleksebla bran eto, Vespo (Zool.). Insekto el la familio de la
maldika fleksebla bastoneto: betula vergo, himenopteroj, vivanta en societoj a
fera vergo. Komparu: Bran eto. aparte (Vespa).
Verki. Produkti, krei ion novan en Vespero. Tempo de la subiro de la
scienco a arto: verki novelon, verki suno gis la apero de la nokta mallumo.
operon. Verko. Scienca a arta krea o: la Vespera. De vespero: vespera horo,
verkoj de Newton, de Dante. Verkado. vespera silento. Vespere. Dum vespero.
Okupo, laboro de tiu, kiu verkas. Verkisto. Vesperto (Zool.). Speco de mambesto,
Homo, kies okupo estas verki, a toro. posedanta flugaparaton - fluganta muso
Vermo (Zool.). Mola, longforma, sen- (Vespertitio murinus).
membra besto: solitero, askarido. Vermo- Vesto. io, kion oni portas sur si por
forma. Havanta formon de vermo. kovri la korpon: pantalono, jupo, jako,
Vermi elo. Maldikaj pastaj strioj, palto. Vesti. Meti sur iun veston: vesti
man ataj kun supo. infanon, sin vesti per surtuto. Vestejo.
Vermuto. Blanka vino, en kiu estas Loko, ambro, kie oni konservas, kie oni
infuzitaj diversaj maldol aj substancoj. lasas la vestojn: ia vestejo estas plena,
kaj iam i plendas, ke i havas nenion
Verso. Frazo, kolekto de vortoj, ritme
por sin vesti. La apelo enos vin dum la
ordigitaj kaj okupantaj unu linion skribe a
spektaklo, lasu in en la vestejo.
prese. Versa o. Poezia verko, verkita en
Senvestigi. Demeti veston: sin senvestigi
versoj: la versa oj de Zamenhof. Versi.
anta la bano.
Verki, fari versojn. Versisto. A toro de
versoj. Vestiblo. Parto de domo, tra kiu oni
eniras de ekstere en la aliajn partojn,
Versto. Rusa mezuro de la longeco de
ambrojn. Komparu: Anta ambro.
la vojoj (1067 m.).
Ve to. Senmanika vira brustvesto, kiun
Ver i. Fluigi el vazo en vazon: ver i
oni portas sub la jako, sub la redingoto.
akvon el kru o en glason. Disver i. Ver i
en diversajn flankojn, precipe pro nelerta Veto. Interkonsento de du diskutantaj
movo: disver i inkon sur paperojn. Sur- personoj, ke tiu, kiu montri os malprava,
ver i. Ver i sur ion, precipe por refre igi pagos al la alia anta e difinitan sumon.
vegeta on, por forigi polvon: surver i Veti. Fari veton: Mi vetas kun vi dek
floron, surver i vojon. Transver i. Ver i el frankojn, ke morga pluvos. Veti dek
unu loko, vazo en alian: transver i teon. frankojn kontra unu. Vetbatali. Batali pro
veto, kiu estos la venkinto. Vetkuri. Kuri
Verto (Anat.). Supro de la kapo.
pro veto, kiu la unua atingos la celon.
Vertebro (Anat.). iu el la ostoj, el kiuj
Vetero. Stato de la atmosfero koncerne
konsistas la osta kolono de l kolo kaj de la
ian temperaturon, malsekecon, ventojn
dorso. Vertebra. - 1. De vertebro: vertebra
k. t. p.: bela vetero, konstanta vetero.
truo. - 2. Havanta vertebrojn: vertebra
besto. Vertebrulo. Besto, havanta verte- Veterano. - 1. Malnova soldato: la
brojn: kvarpiedulo, birdo, fi o. lastaj veteranoj de la militoj de Napoleono.
- 2. Homo, kiu maljuni is, plenumante
Vertikala. Havanta la direkton, per-
profesion: oficisto veterano.
pendikularan al la horizontala: havanta la
direkton de nuro, e kies ekstremo Veterinaro. Bestkuracisto.
pendas peza objekto. Vertikale. En ver- Veturi. Esti transportata de unu loko al
tikala direkto. alia per speciala ilo: veturi en kale o, en
Veruko. Malgranda elkreska o de la vagono, sur ipo; kale o, ipo, biciklo
ha to, ordinare sur la viza o a sur la veturas. Veturigi. Transporti iun de unu
manoj. loko al alia per speciala ilo: veturigi grenon
al bazaro. Veturigisto. Homo, kiu direktas
Vervo. Fervora kaj viva skrib- a
veturilon. Veturilo. Ilo, per kiu oni veturas,
parolmaniero; viva inspiro de verkisto:
precipe tia ilo kun radoj. Glitveturilo.
paroli kun vervo. Komparu: Aplombo,
Veturilo, kiu anstata radoj havas lignajn
emfazo, patoso.
trabetojn por gliti sur la ne o Elveturi.

201
Veturi el iu loko kaj in forlasi: La artilerio rigardas objekton: La pejza o estis plej
elveturis el la citadelo hiera . Enveturi. pentrinda de alta vidpunkto. - 2. Maniero
Veturi en iun lokon kaj in atingi: La konsideri aferon: La konkludo dependas
kavalerio enveturis en la urbon. Traveturi. de la vidpunkto. Anta vidi. Scii, koni de
Veturi tra io kaj atingi ian ekstremon: anta e: anta vidi la sorton. Ekvidi.
Traveturi la tutan E ropon. Transveturi. Rimarki per la vido. Revidi. Vidi tion, kion
Veturi trans ion kaj atingi ian alian oni jam vidis: revidi amikon post longa
flankon: transveturi ponton. Reveturi. foresta. Revido. Ago de tiu, kiu revidas,
Veturi tien, de kie oni venis: reveturi de tiuj, kiuj revidas, de tiuj, kiuj revidas unu
patrujon. Aer-, mar-, velveturi. Veturi en alian: is revido! Travidi. Vidi tra io: travidi
la aero, sur la maro, per vel ipo. glason. Travidebla. Tra kiu io povas esti
Veziko. - 1. Membrana sako: urina vidata: travidebla akvo. Komparu: Rigardi.
veziko, na veziko. - 2. Objekto, similanta Vidvo. Viro, kiu perdis sian edzinon kaj
vezikon: gasa veziko en la botanta akvo. ne reedzi is. Vidvino. Virino, kiu perdis
Veziro. Turka ministro. sian edzon kaj ne reedzini is. Vidva.
Perdinta edzon a edzinon kaj ne
Vi. Pronomo de la dua persono de l'
reedzi ininta a ne reedzi inta. Vidveco.
ununombro ( entila formo anstata ci) kaj
Stato de tiu, kiu estas vidva.
de la dua persono de l multenombro.
Vigla. - 1. Veki inta el bona dormo kaj
Viadukto. Ponto sur arkadoj, konstruita
tial fre a, gaja, plena de fortoj: vigla homo,
super vojo.
vigla viza o. - 2. Fre a, plena de fortoj,
Viando. Man ebla substanco, kovranta energia: vigla efo, vigla propagando.
la ostojn de l bestoj kaj konsistanta el Vigle. En vigla maniero, vive: vigle labori.
muskoloj. Komparu: Karno. Vigleco. Eco de tiu, kiu estas vigla.
Vibro. Tremo de sonanta korpo: vibroj Vigligi. Fari iun vigla.
de frapita kordo. Vibri. Fari vibrojn: Ju pli Vikario. Pastro, helpanta kaj anstata -
alta estas la tono, des pli rapide vibras la anta paro estron.
molekuloj.
Vikuno (Zool.). Amerika rema ulo
Viburno (Bot.). Arbeto el la familio de similanta lamon, kun delikata lano.
la kaprifoliacoj, kun blankaj floroj kaj ru aj (Auchenia vicunna).
fruktoj (Viburnum).
Vilo. Tufo de haroj, de fadenoj,
Vico. - 1. Linio, sur kiu estas dismetita dependantaj de supra o.
serio de objektoj a personoj, unu flanke
Vila o. Aro de domoj, pli malgranda kaj
de alia a anta alia: unua vico de se oj
simpla, ol urbo, kaj lo ata precipe de
en teatro, vico de soldatoj en ta mento,
kamparanoj. Vila ano. Lo anto de vila o.
vico de arboj en ardeno. - 2. Momento en
serio de agoj intersekvaj, en kiu estas Vino. Alkohola trinka o, produktata el
plenumata iu el ili: Nun estas via vico suko de samnomaj beroj: blanka vino,
paroli. Vic-. Prefikso por esprimi ru a vino. Vinbero.
anstata anton vicprezidanto, vicre o. Vinagro. Acidigita vino, uzata kiel
Vicio (Bot.). Herba vegeta o el la spica o: salato kun vinagro.
familio de l fabacoj (Vicia). Vindi. irka volvi su infanon per tuko.
Vidi. - 1. Percepti per la okuloj: Mi vidas Vinjeto. Malgranda ornamanta desegn-
ipon sur la lago. La blindulo vidas nenion. a o en la komenco a en la fino de libro,
- 2. Koni, kompreni: Dio vidas la fundon de de apitro; desegna o, ornamanta pa ojn,
nia koro. Nun oni vidas, kion celis la tuta en formo de kadro.
agitado. - 3. Rimarki: Mi vidas, ke vi ne Vinkto. Fera najlo kun lar a kapo por
estas malsata. Vidado. Vidkapablo. kunigi ferajn pecojn. Vinkti. Kunigi per
Vida o. Tio, kion oni vidas: Kia bela vida o! vinkto.
Videbla. Kiu povas esti vidata: Multaj
Vintro. La plej malvarma el la kvar
steloj ne estas videblaj per nearmita okulo.
sezonoj de la jaro, de la plej mallonga
Vidinda: Kiu meritas esti vidata: vidinda
decembra tago is la marta tagnoktegal-
pentra o. Vidpunkto. - 1. Loko, de kiu oni
202
eco. Vintra. De vintro, havanta la ecojn de Vi i. Purigi objekton, forigante de i
vintro: vintra temperaturo. polvon, malsekecon per frotado: vi i tablon
Violo (Bot.). Herba vegeta o, kun belaj post la tagman o, vi i polvon de tablo.
bonodoraj floroj, el la samnoma familio Komparu: Froti, grati, skrapi.
(Viola). Vitro. - 1. Perfekte travidebla, facile
Violacoj (Bot.). Familio de dukotile- rompebla substanco, produktata per fando
donaj multepetalaj vegeta oj: violo. de silika sablo kun potaso a sodo. - 2.
Diversaj objektoj, faritaj el vitro: fenestra
Violono. Kvarkorda ar a instrumento:
vitro, okulvitroj. Vitra. El vitro: vitra glaso.
violono de Stradivarius, ludi violonon.
violonisto. Artisto ludanta violonon. Vitriolo ( em.). Sulfurika acido,
sulfurika salo.
Violon elo. Granda kvarkorda ar a
instrumento. Violon elisto. Artisto ludanta Vivi. Havi la bazon de sia alii o kaj
violon elon. evoluo en si mem, konservante malgra ili
la esencan formon: La bestoj kaj vegeta oj
Vipo. Ilo por bati, konsistanta el bas-
vivas, la mineraloj ne vivas. Vivo. Stato de
tono, al kies ekstremo estas ligita nuro a
tio, kio vivas. Viva. Vigla, rapidmova,
rimeno. Vipi. Bati per vipo.
energia: viva disputo, viva maljunulo.
Vipuro (Zool.). Speco de venena Vivanta. Kiu vivas: vivanta esta o. isvivi.
serpento (Vipera). Vivi is iu momento: La patrino ne isvivis
Viro. Homo a besto apartenanta al la la edzi on de sia filo. Postvivi. Vivi
forta sekso (kontra o de la virino, de la ankora post ies morto: postvivi sian filon.
ino); en matura a o (kontra o de la infano, Revivigi. Fari iun ree vivanta; redoni al iu
de l knabo). Virino. Homo a besto la vivon: revivigi droninton. Travivi. Pasigi
apartenanta al la malforta sekso, en vivante: travivi la junecon en malliberejo.
matura a o. Vireco. Eco de tiu, kiu estas Vizo. Surskribo sur pasporto, atestanta
viro. Virineco. Eco de tiu, kiu estas virino: ian a tentikecon. Vizi. Fari vizon.
« la eterna virineco ». Vira. De viro,
Viza o. Anta a parto de la kapo de l'
havanta la karakterizajn trajtojn de viro:
homo: viza o ronda, ovala; ridanta viza o.
vira viza o. Virina. De virino, havanta la
karakterizajn trajtojn de virino. Vizio. Objekto, kiun oni imagas vidi,
dank'al trompo de la vidsento. Komparu:
Virga. - 1. Kiu ne havis ankora
Fantomo.
seksajn rilatojn: virga knabino. - 2. Ne
esplorita, ne kulturita: virga arbaro, virga Viziero. Movebla irmilo de kasko.
tero. Virgeco. Eco de tiu, kiu estas virga. Viziti. - 1. Iri en ies hejmon, por lin vidi:
Virgulo. Viro virga. Virgulino. Virino virga. viziti diman e la konatojn. - 2. Ofte, regule
Virto. Konstanta emo de la animo fari iri ien: viziti klinikon, viziti lernejojn. Vizito.
bonon, plenumi la devojn: honesteco, Ago de tiu, kiu vizitas: kondolenca vizito.
asteco. Virta. Posedanta virton, virtojn. Vizitanto. Persono, kiu vizitas: Sinjorino
Malvirto. Konstanta emo de la animo fari ne akceptas hodia la vizitantojn.
malbonon, ne plenumi la devojn: mal- Komparu: Gasto.
diligenleco. Malri eco ne estas malvirto. Vo o. - 1. Kapablo produkti sonojn per
Malvirta. Posedanta malvirton, malvirtojn. la laringo: La fi oj ne posedas vo on. - 2.
Virtuozo. - 1. Artisto, posedanta gran- Sono, produktata de la laringo: De mal-
dan talenton por plenumi muzikajn proksime estis a deblaj homaj vo oj. - 3.
verkojn: Paganini estis granda virtuozo. - Parto de muzika verko, harmonie akord-
2. Homo, posedanta grandajn kapablojn i anta kun la aliaj partoj, samtempe ludataj
por fari ion: virtuozo de sporto. Virtuoz- a kantataj: violona vo o de simfonio. - 4.
eco. Eco de tiu, kiu estas virtuozo. Esprimo de sia deziro, opinio en kunveno,
kunvokita por elektoj, decidoj: La
Visko (Bot.). Dukotiledona senpetala
prezidanto estis elektita per 90 vo oj el 95.
parazita vegeta o (Viscum album).
La projekto estis akceptita per granda
Viskio. Amerika brando. plimulto de la vo oj. Vo doni. Esprimi sian
Visto. Kartludo por kvar personoj, deziron, opinion en kunveno, kunvokita
dividitaj en du partiojn.
203
por elektoj, decidoj. Unuvo e. Per iuj en du volumoj. Du-, tri-, multvoluma.
vo oj: La propono estis akceptita unuvo e. Konsistanta el du, tri, multe da volumoj.
Vojo. - 1. Spaco, sur kiu oni sin movas, Volumeno (Geom.). Spaco, okupata de
irante de unu loko al alia: vojo de planedo. korpo: El iuj korpoj, havantaj egalajn sur-
La vojo de Barcelono Peterburgon estas facojn, la sfero havas la plej grandan volu-
longa. - 2. Loko, speciale preparita por iri menon. Komparu: Amplekso, enhavo.
a veturi sur i de unu loko al alia: Volupto. La plej alta senta plezuro pre-
pavimita vojo. - 3. Rimedo: plej bona vojo cipe seksa. Voluptama. Amanta la volup-
por fari i ri a. ton.
Voja i. Iri, veturi en malproksiman Volvi. irka meti ion rondforme a
landon, urbon: voja i eksterlandon. Vo- serpentlinie: volvi nuron irka bastono,
ja o. Ago de tiu, kiu voja as: La voja oj volvi tukon irka la brusto. Malvolvi.
estas agrablaj kaj instruaj. Voja anto. Demeti ion volvitan: malvolvi tukon de la
Persono, kiu voja as. kapo. Volva o. Fadenoj, globforme volv-
Voki. 1. Eligi la tajn sonojn, kiel itaj: volva o de lano.
signon, ke iu devas veni: voki helpanton Vomi. El eti tra la bu o enhavon de la
kontra rabisto. - 2. Inviti, sciigi, ke iu stomako: vomi de la ebrieco. Vomo. Ago
venu: voki kuraciston. Voko. Vortoj, vo o de tiu, kiu vomas: La apomorfino ka zas la
de tiu, kiu vokas. Kunvoki. Voki, por ke vomon. Vomiga. Ka zanta vomon: vomiga
oni kunvenu. Revoki. Voki, por ke iu medikamento.
revenu: revoki forsenditan serviston.
Vorto. Sono a kolekto de sonoj de la
Vokalo. - 1. Sono de la homa parolo, homa vo o, esprimanta ideon. Vortaro.
kiu povas esti elparolita aparte, sen helpo Vortoj de lingvo, en alfabeta ordo, kun
de alia sono. - 2. Signo, esprimanta tian difino de ilia senco a kun traduko en alian
sonon: La esperanta alfabeto posedas 5 lingvon: Universala vortaro de Esperanto.
vokalojn: a, e, i, o, u. La vorte. Precize la la senco de iu
Vokativo. Kazo por esprimi personon, vorto; vorto post vorto: traduki la vorte.
kiun oni vokas, al kiu oni parolas: Amiko, Vosto. Libera ekstremo de la spino de
rapide i tien! Ho Katerino, vi forlasis min! la vertebruloj; posta parto de la korpo de
Volo. Anima funkcio, kiu anta iras la bestoj: vosto de evalo, vosto de serpento.
homajn agojn kaj estas la ka zo de la Vostforma. Havanta formon de vosto.
homaj movoj; kapablo, dank' al kiu oni Vualo. Delikata, diafana teksa o,
decidi as fari a ne fari ion: u la homo precipe por kovri la viza on de l virinoj.
posedas liberan volon? Voli. Spirite Vuali. - 1. Kovri per vualo. - 2. Kovri: La
decidi i fari a ne fari ion: Mi ne volas nuboj vualas la sunon.
paroli kun vi. Kiu volas, tiu povas. Vole...
Vulgara. enerale uzata de la popolo,
nevole. u oni volas a u oni ne volas;
triviala: vulgara esprimo. Vulgare. En
devigite: Vole nevole li devis cedi.
vulgara maniero. Vulgareco. Eco de tio,
Kontra vole. Kontra sia volo. La vole.
kio estas vulgara. Komparu: Banala.
La sia volo, la sia elekto. Memvole. La
sia propra volo: memvole sin enskribi en la Vulkano. Monto, el kies supro eli as
armeon. Komparu: Deziri. lafo: Vezuvio.
Volframo ( em.). Wo. emia Vulpo (Zool.). Raba mambesto el la
elemento, metalo de tala koloro; i estas familio de l hundoj, kun flava felo kaj
uzata por farboj kaj en kunfanda oj kun longa vosto: ruza kiel vulpo (Canis
talo. vulpes).
Volonte. Akorde kun sia volo, inklino, Vulturo (Zool.). Speco de taga raba
kaj tial kun ojo kaj plezuro: Volonte mi birdo (Vultur).
akceptas vian proponon promeni en la Vundo. Superforta disigo de la histoj:
arbaro. tran vundo, pikvundo. Vundi. Superforte
Volumo. Libro, literatura verko a gia disigi la histojn: vundi per bajoneto. Vund-
parto, aparte bindita a bro urita: Romano
204
ebla. Kiu povas esti vundita: Sole la kalkano de A ilo estis vundebla.

Z
Zebro (Zool.). Afrika unuhufulo el familio Zoarko (Zool.). Speco de ostfi o
de l evaloj (Equus zebra). (Zoarces viviparus).
Zeloto. Fervora adepto de religio. Zodiako (Astr.). Zono, kies mezon okup-
Zenito. 1. (Astr.). Punkto de la ielo en as la ekliptiko kaj kiu enhavas la 12 stel-
kiu in renkontas la vertikalo de la loko. - 2. arojn, kiujn ajnas trapasi la suno dum sia
Plej alta grado: La entuziasmo atingis la jara rondiro.
zeniton. Zono. - 1. Strio el teksa o, el ledo por
Zibelo (Zool.). Raba besto el la familio irka i la talion. 2. (Geom.). Parto de la
de l musteloj kun bela, delikata pelto surfaco de sfero inter du paralelaj cirkloj.
(Mustela zibellina). Zoni. irka i per zono.
Zigzago. Rompata {tiel; u eble Zoologio. Naturscienco pri la bestoj.
rompita?} linio, kiu formas angulojn Zoologia. De zoologio, koncernanta la
direktitajn jen al unu flanko, jen al la zoologion: zoologia traktato. Zoologiisto.
kontra a: la zigzago de fulmo. Zigzaga. Specialisto en la zoologio.
Havanta formon de zigzago: zigzaga vojo. Zorgi. Serioze kaj persiste uzi siajn
Zingibro (Bot.). Unukotiledona hinda spiritajn fortojn por la bono de persono a
vegeta o, uzata kiel spica o (Zingiber offici- de afero: zorgi pri siaj infanoj; zorgi pri la
nale). pureco en la kuirejo. Zorgo. Anima stato de
tiu, kiu zorgas: Nenio povas anstata i la
Zinko ( em.). Zn. emia elemento,
patrinajn zorgojn. Zorga. Kiu zorgas: zorga
trovata en la naturo ordinare kun la sulfuro;
esploro. Zorge. En zorga maniero, kun
bluete-blanka peza metalo, uzata por
zorgo: zorge korekti. Zorgato. Persone pri
elektraj baterioj, por kovri tegmentojn, en
kiu oni zorgas, precipe neplena a orfo.
kunfanda oj.
Zorganto. Persono, kiu zorgas pri iu,
Zirkono ( em.). Mineralo konsistanta el precipfe pri neplena a orfo.
zirkoniaksido {pres-eraro, legu: zirkoni-
Zuavo. Algeria soldato en araba uni-
oksido}.
formo.
Zirkonio ( em.). Zr. emia elemento,
Zumi. Fari sonon zzzz, kiel la abeloj,
metalo similanta la sia aspekto la grafiton
mu oj. Zumo, zumado. Sono zzzz, farata
kaj antimonon, uzata por elektraj lampoj.
de la abeloj, mu oj.
Zizelo (Zool.). Mambesto el la familio de
l sciuroj (Spermophilus citillus).

- -

205
206
 En sama formo aperis

Berlina Komentario pri la Vortaro Oficiala. Berlino 2013. -

La Berlina Komentario precize notas iujn lingvo-elementojn de la Fundamento de
Esperanto kaj de la Oficialaj Aldonoj tiel, kiel ili aperas en la oficialaj dokumentoj de la
Akademio. iuj trafoj de vorto en Anta parolo, Ekzercaro, la Fundamentaj Gramatikoj a
ekster la usta alfabeta pozicio en la Universala Vortaro estas kunigitaj en apartaj artikoloj.
Tiel por la unua fojo en la historio de Esperanto eblas per unu rigardo ekscii la plenan
enhavon de la Vortaro Oficiala. La kolekton suplementas iuj Akademiaj Korektoj, indikoj pri
la deveno kaj pli frua uzo de multaj vortoj, krome Lingvaj Respondoj de Zamenhof kaj
privortaj rekomendoj kaj decidoj de la Akademio. Rimarkoj, komentoj pri la referenc-lingvoj
kaj plusendoj inter elementoj de la Vortaro Oficiala faciligas la ustan interpreton. La Berlina
Komentario pro tio estas grava helpilo por plenumi la mandaton de la Anta parolo eltrovi la
veran sencon de iu vorto .

207
Pri i tiu libro

La Vortaro de Esperanto de Kazimierz Bein, pse donime Kabe, el la

jaro 1910 estas la unua difinvortaro de Esperanto. Kvankam historia
vortaro de anta pli ol cent jaroj, i da re estas interesa. efe i helpas
al la kompreno de la vort-trezoro de l Fundamento de Esperanto,
publikigita en 1905. Krome i fari is modelo por la posta Plena Vortaro
de Esperanto de 1930 / 1934, el kiu evoluis la Plena Ilustrita Vortaro de
1970, 2002 kaj 2005. En tiu kvaza norma verko troveblas spuroj el la
Kabe-vortaro is en nia epoko.

Pri la prilaborinto

Bernhard Pabst estas juristo kaj vivas en Berlino. Li publikigis multajn

detal-studojn pri la Fundamento de Esperanto kaj la Berlinan
Komentarion pri la Vortaro Oficiala (2013).

208