Reddingshond Frida uit Mexico was, met een veiligheidsbril op en laarzen aan, op zoek naar overlevenden. Ze veroverde de harten van veel Mexicanen tijdens de aardbeving in 2017:

Niet alleen Frida kreeg toen lof toegezwaaid. Alle Mexicaanse reddingshonden werden geprezen, omdat ze onder het puin verschillende levens redden.

Ook nu, bij het vinden van overlevenden na de aardbeving in Turkije en Syrië, zijn er Mexicaanse reddingshonden ingezet. Dinsdag reisden zestien honden af naar Turkije. Vanuit Nederland zijn 65 mensen en acht reddingshonden naar de rampplek gegaan voor het Nederlandse zoek- en reddingsteam USAR. 

Toegevoegde waarde  

De honden hebben bijzondere kwaliteiten waardoor ze een grote toegevoegde waarde zijn bij reddingsacties. Dat komt vooral door hun reukvermogen. "Ze kunnen mensen onder het puin lokaliseren", zegt Stephan Petersen, hondengeleider en reddingswerker bij USAR.

"De hond geeft de locatie van een levend slachtoffer aan. Ze kunnen die geur tussen de brokstukken door lokaliseren. Vervolgens gaan we met geluidsapparatuur en camera's kijken of we die locatie duidelijker kunnen maken." 

Bij de politie worden de meeste honden in zes tot negen maanden opgeleid tot reddingshond. Het kunnen allerlei soorten honden zijn, maar de meeste reddingshonden zijn werkhonden zoals Hollandse, Duitse en Mechelse herders én labradors. "Deze hondenrassen zijn in potentie het meest geschikt, omdat ze van nature gefokt zijn om te werken."

Beloning voor hond

Een reddingshond van USAR wordt op een bepaalde manier getraind om zo goed mogelijk slachtoffers op te sporen op rampplekken na aardbevingen. "We leren de hond in eerste instantie om te blaffen op een persoon die zit", legt Petersen uit. "Als beloning krijgt hij dan een bijtrol, dat is een juten koker met een handvat eraan. Hiermee kun je fysiek met een hond spelen."

"Vervolgens wordt de afstand tussen de hond en het slachtoffer vergroot en wordt als het ware verstoppertje gespeeld met een hond. We voegen ook steeds meer hindernissen toe."

Elke keer krijgt de hond het succes van de bijtrol van het 'slachtoffer'. "Dat zorgt ervoor dat het slachtoffer voor de hond heel belangrijk wordt. Op deze manier wordt bij de hond de verwachting gecreëerd dat hij van een levend persoon zijn beloning krijgt." 

Stressbestendig

Daarnaast wordt tijdens de training gelet op hoe stabiel de honden zijn. "Dat gebeurt al in het selectieproces. We kijken dan al naar de stressbestendigheid van een hond. Hoe gaat hij om met instabiele ondergronden, geluiden en donkere ruimtes? Ook kijken we naar het herstelvermogen van de hond. In een selectie mag een hond best wel ergens van schrikken, maar moet hij ook weer snel herstellen."

In deze video is het vertrek van het Nederlandse team te zien:

De reddingshonden kunnen levende mensen onder het puin dus van meters afstand ruiken. Maar het hangt ook sterk af van de omstandigheden, zegt Petersen. "Het ligt heel erg aan wat je allemaal tegenkomt in het puin aan brokstukken. Het knapste is dat een hond een onderscheid kan maken tussen een levend persoon en tientallen overledenen."

Meer dan tienduizend slachtoffers

Turkije en Syrië zijn maandagochtend vroeg hard getroffen door een zware aardbeving met inmiddels 11.000 slachtoffers tot gevolg. Dat dodental zal naar verwachting nog flink oplopen. Hulporganisaties uit verschillende landen kwamen meteen in actie en vertrokken richting het rampgebied. Het Nederlandse zoek- en reddingsteam USAR was daar een van. Inmiddels hebben ze zeven mensen levend onder het puin vandaan gehaald.

Volgens USAR zijn bij verschillende zoekacties de reddingshonden ingezet en van meerwaarde geweest. Maar bij hoeveel van de (tot nu toe) zeven mensen een reddingshond een cruciale rol heeft gespeeld, is niet duidelijk.

Geen bescherming

Het USAR telt in totaal vier reddingsgroepen (Alpha, Bravo, Charlie en Delta). Ieder team bestaat uit tien personen, onder wie twee hondengeleiders. "Als we een gebied aangewezen krijgen, gaan die hondengeleiders met elkaar en één hond zoeken. De andere hond blijft in de bus. Op het moment dat de ene hond klaar is, doet de andere hond hetzelfde zoekwerk", zegt Petersen.

"De twee hondengeleiders gaan beide keren met de hond mee, omdat de één dan gefocust kan blijven op de hond, en de ander meer oog heeft voor de hele omgeving."

De Mexicaanse hond Frida werd wereldberoemd, onder meer door haar outfit. De Nederlandse reddingshonden hoeven bijna geen bescherming te dragen, zegt Petersen. "Daar waar het noodzakelijk is, kunnen we de honden voorzien van bescherming, maar bijna altijd dragen ze niets. Het kan eerder tot gevaarlijke situaties leiden om ze beschermingsmiddelen te geven dan tot veiligheid. Een hond met een halsband kan bijvoorbeeld makkelijker blijven hangen."

Sommige honden dragen wel bepaalde 'schoenen'. "In warme gebieden heb je soms te maken met warm asfalt waar je rekening mee moet houden. Maar met bijvoorbeeld glas op de weg gaat het vaak goed. De voetzooltjes van de hond zijn daar goed tegen bestand."