100 Jaar ZuiderZeeWerken: het begon allemaal in Hollands Kroon

Nieuws do 15 feb, 09:28

HOLLANDS KROON - Hollands Kroon is niet alleen het begin van de Zuiderzeewerken, maar ook een gemeente rijk aan erfgoed. Van de Amsteldiepdijk tot de gemalen Leemans en Lely, de dijken en het Vlietermonument op de Afsluitdijk. De gemeente onthulde vorige week dat Hollands Kroon dit jaar start met het meerjarige programma ‘ ZuiderZeeWerken, al 100 jaar, nóg 100 jaar’. Maar wat houdt dit programma nu precies in, voor de inwoners van deze gemeente? “Heel veel moois”, zegt Ellen Klaus, projectontwikkelaar van dit programma. In een gesprek met onze redactie vertelt ze met veel enthousiasme wat er allemaal gaat komen.

100 jaar Zuiderzeewerken. (Foto: aangeleverd)

Door: Sandra Ooms

Verborgen verhalen tot leven wekken

Ellen vertelt: “Ik ben gevraagd door de gemeente om een plan te ontwikkelen waarmee we 100 jaar Zuiderzeewerken kunnen vieren en ook vooruitkijken naar de toekomst. Als cultureel projectontwikkelaar wil ik de verhalen uit het verleden omzetten naar zichtbare en beleefbare activiteiten. De verborgen verhalen die hier in het landschap liggen bieden enorm veel kans om dit tot leven te wekken.”

Gemeente Hollands Kroon is overigens geen onbekend gebied voor mij. Ik heb verschillende activiteiten rond de fusie van de gemeente mogen organiseren en ben enorm gefascineerd door de bijzondere geschiedenis van Hollands Kroon. Het voormalige eiland Wieringen, de inpoldering van de Wieringermeer als eerste van de Zuiderzeewerken, Anna Paulowna, Kolhorn, de Westfriese Omringdijk… het vertelt een verhaal van land dat is ontstaan door de strijd tegen het water. Nederland op zijn best. En dat verhaal is nog steeds actueel.

Ellen Klaus- (Foto: Kenneth Stamp)

Cynisme en uitdagingen

Het is bijna niet voor te stellen dat we nog maar 100 jaar verder zijn sinds de start van de Zuiderzeewerken. Een ontwikkeling die de geschiedenis van dit gebied in allerlei opzichten ingrijpend zou veranderen. Maar ook een die – tot op de dag van vandaag – als een rode draad door de gemeente loopt. In 1924 startte het eerste project, de aanleg van de Amsteldiepdijk. De ervaringen die hiermee werden opgedaan bleken essentieel voor de aanleg van de Afsluitdijk. Ondanks cynisme en uitdagingen, zoals verzakkingen, overwonnen de ingenieurs, onder leiding van Cornelis Lely, en werd de Afsluitdijk een feit in1932.

Focuspunt ligt op de Amsteldiepdijk met een feestelijke parade

Ellen legt uit: “Het programma Zuiderzeewerken wordt gelanceerd in 2024 om de betekenis van de Zuiderzeewerken te vieren. Dit jaar is het 100 jaar geleden dat de werken zijn gestart. Een mooi moment om hierbij stil te staan. De meeste mensen kennen wel de Afsluitdijk, maar weten niet dat de bouw van de Zuiderzeewerken, het grootste waterbouwkundige project ooit, begon in Hollands Kroon. Hier wil ik dit jaar dan ook de aandacht op richten. Met heel veel mooie initiatieven van en voor alle inwoners van Hollands Kroon. Zo is er vanaf 23 maart een tentoonstelling in Eilndmuseum Jan Lont en op 13 en 14 april vindt het erfgoedfestival plaats. In de zomer start de Fotobiënnale met het veranderende eiland Wieringen als onderwerp. Maar het échte focuspunt ligt dit jaar op 14 juli 2024: dat is ongeveer de datum waarop de Amsteldiepdijk werd aangesloten en Wieringen niet langer een eiland was. We willen een grote parade organiseren mét en voor de inwoners en er een feestelijk moment van maken. Met muzikale en theatrale optredens, een lunch, spectaculaire vaar- en voertuigen, en vele leuke activiteiten voor jong en oud, Hierbij wordt samengewerkt met producten van lokale ondernemers en organisaties om de verbinding tussen erfgoed en toerisme te versterken. We willen plaats maken voor zoveel mogelijk inwoners als mogelijk is op deze dag. Leuk historisch detail is dat we de postboot hier ook bij gaan betrekken.

Ook daarna volgen nog vele andere activiteiten voor verschillende doelgroepen. Waaronder routes, evenementen, foto- en filmprojecten, sportevenementen en tentoonstellingen.

Ellen vertelt dat het allerleukste van dit project wel het feit is dat de hele gemeente met deze geschiedenis te maken heeft. Iedereen komt meer te weten over dit onderwerp, en zal hierbij betrokken worden door de activiteiten. Ellen is enthousiast: We hadden een brainstormsessie met diverse culturele organisaties en historische verenigingen in de voorbereiding van dit project. Hier kwamen wel 200 ideeën uit voort. Ik hoop dat we hiermee ook internationale aandacht zullen krijgen. Nederland staat natuurlijk al op de wereldkaart op het gebied van waterbouwwerken. Iedereen kent de Deltawerken, maar júist de Zuiderzeewerken - die zoveel impact hebben gemaakt - zullen veel meer de aandacht mogen trekken.”

Een project van acht jaar

Ellen vervolgt: “In de eerste instantie is het programma bestemd voor de bewoners. Dat ze weten wat de geschiedenis is van het gebied waar ze wonen en dat het ook gaat leven. Er gaan veel leuke, spannende en prikkelende terugkerende activiteiten ontstaan. Daarom wilde ik ook niet een themajaar van slechts één jaar Maar een prachtig programma dat acht jaar zal beslaan, Dan kun je op dezelfde manier en in dezelfde tijd dat de Zuiderzeewerken zijn ontstaan bouwen aan een programma met activiteiten die blijvend zijn. Die op een pakkende wijze het verhaal vertellen. Verhalen van bewoners die te maken hebben met waterveiligheid, voedselvoorziening en werkgelegenheid. Want de redenen voor de aanleg van de Zuiderzeewerken van toen zijn nog steeds belangrijke thema’s voor nu en in de toekomst.