Je zou denken dat een maansverduistering de maan in duisternis hult, net als met de zon gebeurt bij een zonsverduistering. Niets van waar. Bij een volledige verduistering van de maan zien we hem alsnog. Hoe kan dat?
Hoe werkt een maansverduistering?
Net als bij een zonsverduistering staan bij een maansverduistering de zon, maan en aarde op één lijn. Bij een zonsverduistering blokkeert de maan ons zicht op de zon: de maan staat dan tussen aarde en zon in. Bij een maansverduistering vormen wij juist het obstakel: de maan staat achter de aarde, waardoor die het zonlicht blokkeert.
De maan geeft zelf geen licht, maar weerkaatst de stralen van de zon. Als de aarde in de weg staat, valt de maan dus in onze schaduw. Afhankelijk van waar in die schaduw, zien we de maan nog gedeeltelijk of in een andere kleur.
Schaduw bepaalt soort maansverduistering
De schaduw die de aarde maakt bestaat uit twee delen, de umbra en de penumbra. Het donkerste, kegelvormige schaduwgedeelte recht achter de aarde is de kernschaduw, of umbra. Als de maan echt helemaal precies achter de aarde staat, ten opzichte van de zon, valt de hele maan in die kernschaduw.
Het gebied net daarbuiten is de bijschaduw, of penumbra, waar de aarde een lichtere schaduw achter zich werpt. In welk stukje schaduw de maan hangt, bepaalt hoe de maansverduistering eruitziet. Er zijn drie verschillende soorten maaneclips.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
1. Totale maansverduistering
Valt de maan volledig in de kernschaduw van de aarde? Dan hebben we te maken met een totale maansverduistering. Maar hier komt de waarheid aan het licht: de maan is dan niet volledig verduisterd, niet écht. In plaats daarvan verandert de maan van kleur.
De atmosfeer van de aarde speelt daarin de hoofdrol. Die werkt namelijk als een soort lens en als een soort filter. Door de lensfunctie buigt het licht van de zon zo, dat een deel nog steeds de maan bereikt. Maar, door de filterfunctie, alleen rode en oranje lichtstralen. De maan kleurt daardoor dieprood, en heet daarom ook wel bloedmaan. Als onze planeet geen atmosfeer zou hebben, zou de maan wel in duisternis verdwijnen.
2. Penumbrale maansverduistering
Als de maan alleen door de bijschaduw van de aarde beweegt, spreken we van een penumbrale verduistering. Dit is wel de minst spectaculaire versie om te aanschouwen. De maan oogt in dit geval vooral iets donkerder en misschien wat vaagjes.
3. Gedeeltelijke maansverduistering
En als de maan nu voor een deel in de kernschaduw gaat staan? Dan krijg je een opvallende soort eclips. Bij een gedeeltelijke maansverduistering lijkt het net of er een hapje uit de maan is genomen. Deze soort komt het vaakst voor.
Wanneer zien we weer een maansverduistering in Nederland?
Maansverduistering gebeurt alleen bij volle maan, maar niet bij elke volle maan is er een maansverduistering. Dat komt omdat het rondje dat de maan om de aarde draait, een kanteling heeft van ongeveer vijf graden ten opzichte van de baan die de aarde om de zon draait.
Hoe spectaculair is zo’n maansverduistering eigenlijk? Het is iets minder zeldzaam dan een zoneclips, maar het blijft een bijzonder natuurfenomeen. Héél soms kun je zelfs een superbloedmaan treffen, als de totale maansverduistering samenvalt met een supermaan. Gemiddeld is er op aarde zo’n twee keer per jaar kans om een maaneclips te aanschouwen. Helaas zijn ze dan vaak in Nederland niet te zien.
Wanneer kunnen we hier dan wel weer een maansverduistering bekijken? Zet in ieder geval 28 oktober 2023 en dan ook vast 18 september 2024 in je agenda, voor een gedeeltelijke maansverduistering in Nederland. De bloedmaan laat nog even op zich wachten tot 2025. Verdere data vind je in dit handige lijstje van NASA, met alle verwachte maansverduisteringen van nu tot 2030.
Zeg, van wie is de maan eigenlijk? Enneh.. wat als de Apollo astronauten op de maan waren gestorven?
