Tekst: Floor Catshoek

Al jaren zet Helberg zich in voor mensen uit de queer-gemeenschap, zowel in Nederland als in het Caribische deel van het Koninkrijk. Zijn activisme begon lang geleden, toen hij en zijn lesbische studievriendin als een van de eerste queer-mensen in Nederland besloten kinderen te krijgen. “We wilden ons niet alleen beperken tot het hokje homoseksueel. We wilden ons volledig ontwikkelen en daar hoorde kinderen krijgen bij. Bovendien dachten we: ‘Als we niet geaccepteerd worden, dan moeten we onze eigen mensen maar maken’. Ondertussen zijn er heel veel regenboogkinderen bijgekomen. We wachten niet totdat we geaccepteerd worden, maar doen mee met de maatschappij. We maken gebruik van de rechten die we bij onze geboorte hebben gekregen, om de vrijheid te hebben om te zijn wie we zijn.”

Toch is er nog altijd een noodzaak om te strijden voor die vrijheid. “Er is nog veel sprake van ontmenselijking in de samenleving. Zo erg om te zien dat zo veel mensen het leven niet redden en dan zelfmoord plegen omdat ze voelen dat er voor hen geen plek is in de samenleving. En die cijfers zijn nog altijd in het nadeel van de queer- en trans-mensen. We denken dat we er zijn in Nederland, dat mensen zichzelf kunnen zijn, maar die transformatie moet echt nog plaatsvinden. We moeten in het maatschappelijk veld een beweging maken. Dat is een noodzaak. Heel belangrijk dat er een prijs is als de Jos Brink Prijs, want daarmee krijgen we aandacht voor de problemen die er nog zijn.”

Glenn Helberg
Deze Curaçaos-Nederlands psychiater en activist zet zich al decennia lang op diverse manieren in voor de LHBTI-gemeenschap, in het bijzonder voor de Arubaanse en Antilliaanse LHBTI-beweging. Hij was voorzitter van de Antilliaanse belangenorganisatie Ocan, lid van de Raad van Advies van het College voor de Rechten van de Mens en voorzitter van de Denktank Sociale Cohesie in Amsterdam-Zeeburg. Op zijn initiatief kwam er de eerste Antilliaans-Arubaanse boot tijdens de Canal Parade, om seksuele diversiteit in de Caribisch-Nederlandse gemeenschap een gezicht te geven en homo-emancipatie te bevorderen. Ook heeft hij het initiatief genomen voor de landelijke ‘Stop the violence mars en manifestatie’ tegen geweld tegen homoseksuelen.

De naam van de prijs is volgens Helberg toepasselijk. “Jos Brink was een publiekslieveling. Mensen die vanuit de woonkamer gezellig samen naar zijn programma’s keken, wisten dat hij met zijn vriend samenwoonde. En accepteerden dat. Hij was op die manier heel belangrijk omdat kijkers wisten dat er mensen zoals hij bestaan, mannen die liefde voor mannen kunnen voelen en kunnen geven. Op die manier bracht Jos Brink absoluut verandering teweeg. Dat past bij een prijs die gaat over strijden voor een samenleving waarin gelijkwaardigheid is.”

Het winnen van deze prijs betekent veel voor Helberg. “Ja, het ontroert me echt. Ik ben blij en voel me vereerd. De uitreiking was ook nog eens op een voor mij heel bijzondere datum: 30 mei. Op diezelfde dag in 1969 begon er op Curaçao een heftige volksopstand voor meer gelijkwaardigheid voor de gekleurde mensen in het Koninkrijk. Er moest meer rekening gehouden worden met ons; de zwarte bevolking. Het was een zware tijd, maar ook het begin van verandering. Nu in 2021 krijg ik precies op die dag een prijs voor mijn strijd voor meer gelijkwaardigheid. Nu gaat het niet over kleur, maar over gender en seksualiteit. Het maakt het voor mij nog eens extra bijzonder dat zowel ik als Naomie Pieter, de winnaar van de Jos Brink Innovatie Prijs 2021, mensen van kleur zijn. Door mij die prijs te laten winnen, is het ook een prijs voor het Caribische deel van het Koninkrijk. Ook daar moeten we ook nodig toe naar gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid.”

Als winnaar heeft Helberg een kunstwerk gewonnen en een bedrag van 10.000 euro. Hij heeft al een idee wat hij met het geld gaat doen. “Alles in evenwicht zeg ik altijd. Je hebt een relatie met jezelf, een relatie met een ander en een relatie met je omgeving. Een deel van het geld zal ik gebruiken voor mezelf. Zoals ze in de Surinaamse taal zeggen: je moet ook je eigen ziel eren. Vervolgens wil ik een deel van het geld besteden om in Nederland een goed project voor jongeren in de queer-gemeenschap te ondersteunen. En ik wil kijken of er in het Caribisch gebied en Suriname dergelijke projecten zijn die ik kan ondersteunen. Ik denk dat met dat geld mensen een push kan geven om echt bij te dragen aan de emancipatie.”

Jos Brink Prijs
De Jos Brink Oeuvre Prijs wordt in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap uitgereikt aan een persoon, groep of instelling die een fundamentele bijdrage heeft geleverd aan en zich over een langere periode heeft ingezet voor de verbetering van de positie van LHBTI’s in de samenleving.

De prijs werd uitgereikt door minister Van Engelshoven: “Deze prijs gaat naar mensen die een geweldige bijdrage hebben geleverd aan de verbetering van de positie van LHBTI-personen in de samenleving. Glenn Helberg en Naomie Pieter zijn terechte winnaars en belangrijke rolmodellen waaraan vele een voorbeeld kunnen nemen. Zij staan elke dag op voor gelijkheid in een tijd waarin dat nog steeds niet altijd makkelijk is. Het is van groot belang dat er mensen zijn zoals zij, die blijven strijden voor gelijkheid en de acceptatie van LHBTI-personen.”

Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) werkt aan een slim, vaardig en creatief Nederland. OCW wil dat iedereen goed onderwijs volgt en zich voorbereidt op zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Verder wil het ministerie dat iedereen cultuur kan beleven en dat leraren, kunstenaars en wetenschappers hun werk kunnen doen.