Plots gaat er een schok door vakantiepark Wico

Janneke Lampe begrijpt er niets van. In de zestig jaar dat haar familie bungalowpark Wico bezit, heeft de gemeente nooit opgetreden tegen permanente bewoning op hun park. En nu staan de handhavers er ineens toch.

Bij alle huisjes op het park viel vorig jaar een brief van de gemeente Coevorden op de mat: Wico moet terug naar het bedoelde gebruik – recreatie. Permanente bewoners moeten vertrekken. Er ging een schok door het park: ruim de helft van de 68 huisjes wordt permanent bewoond.

Lampe neemt het op voor de vaste bewoners. Vanwege lange wachttijden zijn er geen geschikte huurwoningen in de buurt, en door hoge huizenprijzen grijpen zij mis op de woningmarkt. Lampe: „waar moeten deze mensen naartoe? Deze hele discussie was anders geweest als er in Coevorden driehonderd woningen leegstonden. Maar die staan er niet.”

Park Wico werd in 1964 opgericht en ligt bij het Drentse dorp Schoonoord, in een bosrijk gebied dat onder de gemeente Coevorden valt. De naam verwijst naar oprichters Willem en Coba, de grootouders van Janneke. In de eerste twintig jaar na de oprichting werd het huisjespark volgens haar vooral bezocht door recreanten, daarna namen permanente bewoners de overhand. In 2017 wees extern onderzoek in opdracht van de gemeente uit dat het park geen toeristische toekomst meer had. Het heeft geen horeca, speeltuin of andere toeristische voorzieningen meer. Toch wil de gemeente dat de huisjes op Wico weer uitsluitend recreatief gebruikt worden – terwijl twee vergelijkbare bungalowparken in de buurt straks wél permanent bewoond mogen worden. Lampe is verbolgen over het besluit. „Hier staat nog geen wipkip voor toeristen. In de ene vakantiewoning die ik zelf verhuur, is nul interesse. Wel krijg ik nog wekelijks telefoontjes van woningzoekenden die vragen of ik ze kan helpen.”

Voor Coevorden is het zwart-wit: één park heeft één bestemming. Dat betekent hier: ‘recreatie’, tenzij aan alle criteria voldaan kan worden voor ‘wonen’. Van de negentien huisjesparken binnen de gemeentegrenzen komen alleen Ermerzand en De Tip voor dat laatste in aanmerking. Deze parken bleken net als Wico na onderzoek niet langer interessant voor toerisme. Maar omdat Ermerzand en De Tip vlakbij een dorpskern liggen, maakt ze dit volgens de gemeente Coevorden een kanshebber voor transformatie. Voor Wico, dat buiten de bebouwde kom en bij beschermd natuurgebied ligt, is dat een ander verhaal. De gemeente en de provincie zien het als recreatiepark waar mensen voor hun rust komen en willen geen woonwijken in the middle of nowhere.

Foto's: Kees van de Veen

De discussie rond het gebruik van huisjesparken in Coevorden staat niet op zichzelf. Nederland kent zeker 1.650 recreatieparken. Schattingen over het aantal mensen dat permanent op zo’n park woont, lopen uiteen van 55.000 tot 160.000 – er is geen landelijk onderzoek naar gedaan. Het gaat om huisjesparken die soms onder grote ketens als Roompot, Europarcs of Centerparcs vallen, maar vaak zijn ze kleinschaliger met een eigen beheer. Eigenaar-bewoners hebben er een tweede huis, dat in principe verhuurd wordt of wordt gebruikt voor recreatie. Verder zijn er de ‘probleemparken’, waar verloedering optreedt, arbeidsmigranten worden gehuisvest en criminelen uit het zicht van de autoriteiten proberen te blijven.

Tot slot is er een tussencategorie. Parken die door hun bewoners relatief goed onderhouden worden, maar het toerisme weinig meer te bieden hebben. Hier vindt veel permanente bewoning plaats, waarbij de bewoner zich in veel gevallen bij de gemeente heeft ingeschreven. Hier speelt al jaren discussie over ‘legaliseren’. Op verzoek van demissionair minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting, CDA) inventariseerden provincies zestig parken die voor transformatie in aanmerking komen.

Op parken als Wico wordt zowel gewoond als gerecreëerd. Gemeenten zijn over het algemeen geen fan van zo’n ‘duale vorm’ omdat het ondermijning en criminaliteit aantrekt. Al is volledige transformatie naar een woonwijk ook een flinke opgave voor gemeenten, zo stelt een woordvoerder van gemeentekoepel VNG. „Er komt veel bij kijken. Zo moeten alle huisjes aan de voorschriften voor brandveiligheid voldoen. Ook gelden in een woonwijk heel andere geur- en geluidsnormen dan op een recreatiepark. Er moet straatverlichting komen, verbeterde bereikbaarheid voor hulpdiensten en soms ook riolering en een gasaansluiting – terwijl die huisjes soms middenin het bos liggen en met septische tanks en gasflessen werken. Je moet je afvragen of je dat allemaal moet willen.”

Lees ook Vakantiebestemming of woonplaats? Gemeenten worstelen met permanente bewoners op recreatieparken

Vitale Vakantieparken

Veel gemeenten stonden permanente bewoning de afgelopen decennia oogluikend toe. Door meer focus op ondermijning en criminaliteit liggen de parken sinds een paar jaar weer onder het vergrootglas van de landelijke politiek. In onder meer Gelderland, Noord-Brabant, Drenthe en Overijssel werken gemeenten samen. Met de ‘aanpak Vitale Vakantieparken’ worden de leefomstandigheden op de vakantieparken bekeken. De criteria die een park ‘vitaal’ maken, verschillen per gemeente – die mogen als bevoegd gezag eigen voorwaarden stellen. Het uitgangspunt van de aanpak is wel hetzelfde: de huisjesparken weer economisch interessant maken voor toerisme. En daar staat permanente bewoning haaks op, zegt Rina Tuinstra, programmamanager Vitale Vakantieparken van de gemeente Coevorden. „Permanente bewoners hebben een heel ander leefritme dan recreanten. Dat maakt het voor vakantiegangers minder aantrekkelijk op zo’n park te verblijven. Bovendien: een vakantiewoning die permanent wordt bewoond, kan niet verhuurd worden aan vakantiegangers.”

Had Wico-bewoonster Melanie Oostwoud dat maar geweten. Zij kocht eind 2022 een vakantiewoning op het park in Schoonoord omdat ze na haar scheiding geen woning in de buurt kon vinden. Ze woont er met haar 19-jarige zoon en haar hond. Oostwoud wist bij de aankoop dat de vakantiewoning als bestemming ‘recreatie’ had, zegt ze. „Ik had het beleid van de gemeente gelezen en maakte daaruit op dat de kans groot was dat op Wico uiteindelijk ook permanent bewonen zou worden toegestaan. Ik kocht het met het idee dat ik er kon blijven.”

Nog geen halfjaar nadat ze er introk kreeg ook Oostwoud de brief van de gemeente. Geen permanente bewoning op Wico, bleek ineens. Het park moest terug naar een recreatiebestemming. „Waar had ik dat kunnen lezen?”, vroegen Oostwoud en haar medebewoners aan de gemeenteraad van Coevorden. „Tot op de dag van vandaag kan niemand het me vertellen.”

Programmamanager Tuinstra bestrijdt dat de gemeente de permanente parkbewoners per direct op straat zet. „Er is een juridische termijn van een jaar, waarin zij een andere woning kunnen zoeken.”

Ook zal de Drentse woningmarkt volgens Tuinstra door de handhaving niet overspoeld worden door woningzoekenden. „Gemeenten hebben niet de capaciteit om alle parken tegelijk aan te schrijven. Het is dus niet zo dat alle permanente bewoners tegelijk op zoek hoeven naar een woning.” Volgens Tuinstra wil de gemeente graag in gesprek met de permanente bewoners en samen naar een oplossing zoeken.

Melanie Oostwoud is evengoed verontwaardigd. „Mij is niets gevraagd. Ik moet hier nu weg, maar mag straks wel terugkomen om hier op vakantie te gaan.”

Eigenaars van vakantiehuisjes op parken die wel transformeren naar vaste bewoning, hebben behalve een woonplek ook een financieel voordeel: hun vakantiehuisje kan door de nieuwe bestemming ineens vijf keer zo veel waard worden. Zulke waardestijging kan de interesse van speculanten wekken. Om speculatie met vakantiewoningen tegen te gaan, weigerde de verantwoordelijk wethouder van het Gelderse Ede in zijn hele gemeente permanente bewoning te legaliseren.

Wico-bewoners voelen zich niet gehoord door de gemeente.

Foto's: Kees van de Veen

Op park De Tip in Coevorden verkocht een makelaar al een bouwkavel voor 125.000 euro, terwijl de bestemmingswijziging nog niet eens rond is. Op de site van de gemeente valt te lezen dat bewoners 20 procent van de waardestijging moeten afdragen, als vereveningsbijdrage. Ook moeten ze de kosten betalen om hun park permanent bewoonbaar te maken. Woningen moeten worden getaxeerd, en soms zo omgebouwd dat ze aan de wettelijke minimumeisen voor brandveiligheid voldoen. Wat verder overblijft, is voor de eigenaar.

Het gaat Wico-eigenaar Janneke Lampe naar eigen zeggen niet om een eventuele waardevermeerdering. Wat haar betreft blijft Wico een park voor zowel wonen als recreëren. „Laat mensen gewoon zelf kiezen. Sommigen wonen er al ruim dertig jaar, en dat gaat hier prima.”

Van dat argument zijn ze bij de gemeente niet onder de indruk. „Er zijn natuurlijk mensen die in nood op een vakantiepark kwamen, maar anderen kozen ervoor permanent op een park te wonen omdat ze graag in de natuur zijn. Zij hebben al die tijd geweten dat je er niet mag wonen”, zegt Tuinstra. „Je zou ook kunnen zeggen: wat fijn dat ik hier dertig jaar heb kunnen wonen – terwijl dat eigenlijk niet was toegestaan.”

Landelijke aanjager

In politiek Den Haag komt de kwestie rond vakantieparken geregeld terug in woningmarktdebatten. Vorige zomer diende Tweede Kamerlid Peter de Groot (VVD) diverse moties in om het onderwerp bij verantwoordelijk minister De Jonge op de agenda te krijgen. De Groot bepleit landelijke criteria voor wat ‘vitaal’ is, en wil beleid dat erop gericht is van geschikte recreatiewoningen huizen voor permenante bewoning te maken. Ook grote fracties als die van BBB en PVV zijn voorstander van transformatie van recreatieparken.

Provincies zijn sceptisch over de ‘woningwinst’ die transformatie zou opleveren. Immers: op parken die ervoor in aanmerking komen, wordt al veel permanent gewoond. Er komen dus geen lege woningen bij. In Gelderland, waar verreweg de meeste vakantiewoningen staan, komt de ‘winst’ volgens de provincie op slechts 236 woningen uit. In Drenthe gaat het bij benadering om 1.500 woningen, waarvan zo’n driekwart al permanent bewoond wordt.

Na een impasse in het overleg tussen gemeente en park, waarbij Janneke Lampe gemeenteambtenaren de toegang tot haar park ontzegde, lopen inmiddels weer gesprekken. De gemeente Coevorden wil een nieuw onderzoek uitvoeren, en meer duidelijkheid scheppen voor de toekomst van park Wico. Janneke Lampe denkt al te weten wat er uit dat onderzoek gaat komen. „Wico moet koste wat kost ‘recreatie’ blijven. Ze doen alsof ze naar je luisteren, maar intussen doen ze wat ze zelf willen.”

Om de gemeente te overtuigen voerden de bewoners van het park zelf ook een onderzoek uit. De uitkomst: Wico zou het beste af zijn met een mix van recreatie en permanente bewoning.

De kans bestaat voor de bewoners op Wico dat er nog hulp komt vanuit Den Haag. Minister De Jonge wil uitzoeken of er meer mogelijkheden zijn om vakantieparken te transformeren. Na een van de VVD-moties opende de minister vorige week een mailadres waar eigenaars en bewoners van huisjesparken zich kunnen melden als zij vinden dat hun park onterecht de bestemming ‘recreatie’ heeft gekregen. Een ‘aanjager’ moet met de meldingen aan de slag. Wie dat wordt, maakt De Jonge binnenkort bekend. Wat al vaststaat: de aanjager kan een onderzoek uit Schoonoord verwachten. Ondertekend: de bewoners van park Wico.