Omwonenden zien maar één oplossing: het azc in Budel moet zo snel mogelijk dicht

Achter de toegangspoorten van asielzoekerscentrum Cranendonck ligt een weg die zo lang is dat het einde ervan moeilijk te zien is. Voor sommige asielzoekers gloort daar hoop, voor ‘veiligelanders’ vrijwel niets. En toch komen zij naar hier, want wat hebben ze te verliezen in dit niemandsland tussen een verblijfsvergunning en een vliegticket naar thuis? Niets, inderdaad.

De laatste tijd is dat goed te merken in het azc in Budel, een dorp in de Brabantse gemeente Cranendonck. De afgelopen drie maanden vonden zes ernstige geweldsincidenten plaats in of rondom het centrum waarin 1.500 asielzoekers worden opgevangen. Vier van de incidenten waren steekpartijen. Volgens een woordvoerder van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) waren de betrokkenen veelal jonge, mannelijke veiligelanders. Dat zijn asielzoekers uit landen als Tunesië en Marokko die nauwelijks kans maken op een verblijfsvergunning. Een deel van hen zorgt wel vaker voor problemen in Budel, maar een geweldsexplosie als deze is nog niet eerder voorgekomen, zegt het COA. De politie laat weten niet te registreren of meldingen een link hebben naar het azc of niet.

Lees ook Noodverordening op en rondom asielzoekerscentrum Budel na reeks steekincidenten

De burgemeester van Cranendonck, Roland van Kessel, wil er nu naar eigen zeggen „alles aan doen” om de veiligheid van de bewoners en medewerkers van het azc, als ook die van de omwonenden, te waarborgen. Dinsdagavond stelde hij een noodverordening in die tot half februari geldt in en rondom het azc. Wie zich daar bevindt, mag geen voorwerpen bij zich dragen die gebruikt kunnen worden om mensen te verwonden. Ook mag de politie er mensen wegsturen. Donderdagavond heeft Van Kessel het gebied aangemerkt als veiligheidsrisicogebied, daarin kan het OM de politie de bevoegdheid geven om preventief te fouilleren. En volgende week gaat de burgemeester in gesprek met de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Eric van der Burg (VVD).

Groenten, slippers en keukengerei

Fadi Dahood (25), gevlucht uit Syrië, heeft niet zoveel meegekregen van de geweldsincidenten, vertelt hij voor de toegangspoort van het azc in Budel. Maar hij komt dan ook nauwelijks nog zijn kamer in het asielzoekerscentrum af. Buiten voelt hij zich niet veilig. Een vriend van hem werd op het terrein van zijn telefoon bestolen, en een vriendin van haar portemonnee. „Ik begeef me eigenlijk alleen nog onder de andere bewoners als het noodzakelijk is, of om shisha te roken”, zegt Dahood. In zijn handen heeft hij een nieuw doosje waterpijptabak dat hij net heeft gekocht: appelsmaak. „Mijn favoriet.”

Voor de ingang van het azc staat een wit bestelbusje, dat is volgestopt met onder meer groenten, slippers, en keukengerei. Het busje is van Stief Maaz (42), die ook ooit uit Syrië vluchtte en nu in Utrecht woont. Een paar keer per week staat hij hier met zijn kleine supermarkt en dan hoort en ziet hij veel. „Ik begreep dat één van de steekpartijen over sigaretten ging. De één vroeg de ander om sigaretten, die zei dat hij geen sigaretten had en werd uiteindelijk in zijn buik gestoken.”

Volgens Maaz vindt er ook andersoortige criminaliteit plaats rond het azc. Zo betrapt hij asielzoekers weleens op stelen uit zijn winkeltje. Ter illustratie stopt hij ter hoogte van zijn borst zijn hand onder zijn jas. „En er wordt me hier regelmatig een luxe fiets aangeboden voor 10 of 20 euro.”

Wat precies de oorzaak is van de recente golf van geweld in en rondom het azc in Budel, is onduidelijk, volgens burgemeester Van Kessel en het COA. In Budel en het azc in Ter Apel liep een proef van het ministerie van Justitie en Veiligheid met versoberde opvang voor asielzoekers uit veilige landen. Daardoor verbleven er tijdelijk meer veiligelanders in Budel en Ter Apel dan normaal. Maar de proef begon al in september 2020 en eindigde afgelopen december. De veiligelanders werden apart van de andere asielzoekers opgevangen en kregen bijvoorbeeld wel eten en kleding, maar geen geld. Het idee was dat dit inwoners van veilige landen zou ontmoedigen om asiel aan te vragen in Nederland.

De lokale politiek wil dat de burgemeester drastischer optreedt tegen het geweld: VVD, CDA, en de lokale partij ELAN hebben hem gevraagd om te onderzoeken of de gemeente het contract met het COA, dat loopt tot in 2028, per direct kan opzeggen. Inmiddels heeft Van Kessel aan juristen gevraagd om uit te zoeken of dit mogelijk is.

Volgens Frank Claassen (50) – die een winkel runt in Maarheeze, een dorp naast Budel – is er maar één oplossing: het azc moet zo snel mogelijk dicht. „Mijn vrouw durft geen boodschappen meer te doen in Maarheeze”, zegt hij vanachter de toonbank in zijn grote winkel vol met keukengerei, doe-het-zelf-spullen en cadeauartikelen. „Asielzoekers vallen hier vrouwen lastig en stelen bij winkels.” Ook in Claassens winkel stelen ze weleens wat, zegt hij, maar hij doet geen aangifte meer, want zijn ervaring is dat dat toch geen zin heeft.

Verderop in het dorp zegt een 44-jarige vrouw met wat boodschappen in haar hand dat „het genoeg is”. Ze wil haar naam niet in de publiciteit hebben. „Wij wonen in de buurt van het azc. Mijn veertienjarige dochter wordt regelmatig door groepen mannen uit het azc in het Engels nageroepen. Grove woorden.” Ze zegt dat ze zelf ooit tegen een kledingrek is geduwd door een asielzoeker in de kledingwinkel in Budel waar ze werkt. Hij zou twee jassen gestolen hebben. „Het is nu aan een andere gemeente om asielzoekers te verwelkomen.”