Geen romantiek op het platteland in ‘Brommers Kiek’n’

Wat rijden er veel verschillende voertuigen rond op het platteland. De documentaire Brommers kiek’n (2Doc, NPO2), over het leven van boerenjongens, is één lange parade van tractors, crossauto’s, verreikers, landbouwwerktuigen, bouwmachines. Alleen brommers zie je niet.

Regisseur Geertjan Lassche volgde een jaar lang twee groepen jongeren in het Overijsselse Salland. Die hebben een mooi leven. Hard werken, maar ook veel feesten. We zien ze carbid schieten (een bal afvuren uit een melkbus), ze bouwen een gigantisch paasvuur en ze botsen op de autorodeo in zelf verbouwde sloopauto’s. Met een stoet tractors gaan ze door de McDrive heen. De feesten worden opgeluisterd met kratten Grolsch. Rustig is het zelden op het platteland. Wat een levenslust! Het leven van grootsteedse jongeren moet op de boerenjongens overkomen als een eindeloze kwelling van zeurderige verveling.

Lassche filmt het primitieve leven der jongeren met bijna geen interviews, commentaar of toegevoegde muziek. Dit is eerlijke cinéma vérité: een symfonie van prachtige, rauwe beelden. Op de soundtrack voornamelijk het brommen van de voertuigen en de muziek die ze zelf afspelen. Nederlandstalige klassiekers als ‘Ben je geil of wil je een koekje’ van Titt’n. De jongens praten niet veel, ze maken wat platte grappen en noemen elkaar liefkozend ‘vieze drekhoer’.

Geen romantiek à la Boer zoekt vrouw. En de jongeren worden ook niet uitgelachen of weggezet. Door de aanpak van Lassche – een groepsportret zonder interviews– leer je de jongeren alleen nauwelijks persoonlijk kennen. Na anderhalf uur kan ik zelfs de twee groepen niet uit elkaar houden. Ook een beetje jammer is dat Lassche soms met zijn strakke aanpak breekt en toch stemmige muziek toevoegt. De epiloog was ook niet nodig geweest.

De film heet wel Brommers kiek’n (Saksisch eufemisme voor minnekozen) maar je ziet weinig van de liefde. Opvallend is de rol van de meisjes. Ze zijn er wel, maar ze hangen erbij. De feesten zijn vooral jongensfeesten. De meisjes hebben een dienende rol. Een opvallende uitzondering is een mooi blond meisje dat zelf in een gigantische tractor rijdt op de Trekkertrek. De jongens kijken bewonderend toe, maar weten dat deze wondervrouw buiten hun bereik ligt: hun tractor is te klein.

Het mooiste meisje van de provincie

Wat er met dit soort provinciemeisjes uit de buitencategorie gebeurt, kun je zien in Het mooiste meisje van de klas (NPO 1). Dit nostalgische realityprogramma heeft een strak concept. Het mooiste meisje kreeg foute vrienden, raakte aan de drugs, werd seksueel misbruikt en in elkaar geslagen. Lang dacht ik daarom dat dit het idee van het programma is: ooit werd ze aanbeden, maar daarna zou ze lelijk in de problemen komen. Met als geruststelling voor de minder mooie kijkers: de macht van schoonheid is betrekkelijk.

Dat drama zit er ook altijd wel in, maar dat dient een ander verhaal: dat van de enige die uit de kleine gemeenschap wist te ontsnappen, en die de grote wereld is ingetrokken. Het mooie gezicht was het ticket naar de vrijheid.

De aflevering van maandag stijgt boven de andere uit omdat ze nóg een verhaal vertelt, over de erfelijkheid van ellende. Het mooiste meisje, Esther uit het West-Friese dorp Hensbroek, kreeg geen liefde van haar moeder en kreeg later een dochter van een gewelddadige man. Nu heeft die dochter een hechtingsstoornis en staat ze tegenover haar moeder, zoals die ooit tegenover haar eigen moeder stond. En zo te zien is die dochter zelf ook weer het mooiste meisje van de klas.

Wilfred Takken vervangt deze weken Hans Beerekamp.