Naakte mannen in bed, borst, benen en billen strelend

Black and gay, dat was een brug te ver. Mensenrechtendiscussies tijdens de Harlem Renaissance in de jaren twintig, gingen over racisme – niet ook nog eens homoseksualiteit.

Deze Harlem renaissance vierde de Afro-Amerikaanse cultuur maar anti-racistische dichters zoals Langston Hughes kwamen niet uit de kast. Wonderlijk, vond de Engelse kunstenaar Isaac Julien, die er een in 1989 een film aan wijdde: Looking for Langston. Daarin daalt zijn filmcamera af naar een wereld van dancings zonder daglicht, maar met prachtige donkere mannen in avondkledij, nippend aan champagne. Blues en jazz weerklinken, uitnodigingen voor ‘Negro Art’ komen in beeld. De camera zwenkt van close-up naar close-up, naar naakte mannen in bed, borst en benen en billen strelend. Woorden weerklinken van Hughes die door Julien postuum uit de kast wordt getrokken terwijl hij het homoseksuele taboe vertaalde naar een film vol onuitgesproken verlangen.

Fragment uit ‘Looking for Langston’. Lees verder na de video.

Op en top sensualiteit is de film een genot om naar te kijken. Julien mengde archiefbeelden van New Yorks verkeer met eigen scènes die eenzelfde korreligheid hebben, alles fluweelzacht. De nog jonge Julien had hiermee een filmklassieker geschapen die studiemateriaal werd in academische kringen. Intussen is de film duidelijk beeldende kunst: alles gaat over textuur, aanraking, huid, en over de ‘gaze’, de homo-erotische blik. Sigarettenrook uit de dancing vermengt zich met dampen van de metro en wierook uit een kerk waar in een wake is, geïnspireerd op de dood van een vriend van Julien. Toen hij de film maakte, werd de homo-scene geteisterd door aids en had Julien voortdurend begrafenissen om bij te wonen.

Archiefmateriaal, foto’s, film en iets minder overtuigend nieuwer werk zijn te zien bij Ron Mandos. In een vitrine ligt een boekje van Hughes: ‘Let America be America again’. Maar wat voor Amerika? Sinds Trumps verkiezing volgde kritiek dat minderheden en de LGBT-beweging met hun identiteitspolitiek de grote witte massa richting Trump zouden hebben gejaagd. Was iets stiller geweest, is de subtekst. Maar zwijgen doet pijn, zie je in deze film. Dat kan niet het antwoord zijn. Al levert het wel prachtige kunst op.