Olifant herkent stem enge mensen

Olifanten hebben mensenkennis. Ze kunnen aan een stem horen of de spreker gevaarlijk is of niet. Ze deinzen wel terug voor de stem van een man, maar niet voor die van een vrouw of kind. En nog knapper: ze kunnen ook onderscheid maken tussen mannenstemmen van de mogelijk gevaarlijke Masai en de ongevaarlijke Kamba. Dat schrijven Britse en Keniaanse biologen deze week in PNAS (early edition).

De biologen werkten met Afrikaanse olifanten (Loxodonta africana) uit het natuurpark Amboseli in Kenia. Hier leven ongeveer 1.500 olifanten in 58 familiegroepen. Ze delen het park met de Kamba (een boerenvolk) en Masai (een herdersvolk). De Masai wedijveren met olifanten om waterbronnen en graaslanden voor hun vee. Soms loopt dat uit de hand en doden de Masai een olifant met hun speren. Kamba-mannen vormen in de regel geen bedreiging voor olifanten, tenzij de dieren hun akkers plunderen.

De onderzoekers vroegen aan tien Kamba-mannen en 25 Masai (mannen, vrouwen en kinderen) om in hun eigen taal hetzelfde zinnetje in te spreken: „Kijk, kijk daar, er komt een groep olifanten aan.” Ze plaatsten een met palmbladeren gecamoufleerde speaker op de savanne en speelden het zinnetje uit de mond van verschillende sprekers af zodra er een olifantengroep in de buurt kwam.

Angstige olifanten spitsten hun oren na het horen van een stem en stelden zich in verdedigingsformatie op, in een kring rond de jongen. Dikhuiden die de situatie echt niet vertrouwden, trokken zich terug.

Dat gebeurde het vaakst als de spreker een Masai-man was. Matriarchen die ouder dan 42 jaar waren, konden het gevaar beter inschatten. Ze trokken zich bijvoorbeeld nooit terug bij het geluid van jongens, terwijl meer onervaren vrouwtjes dat wel deden.

Dat de olifanten de subtiele verschillen tussen de stem van een Masai-man en die van een Kamba-man oppikken, verbaasde de biologen. Het suggereert dat de olifanten verschillen in talen herkennen, of op een andere manier de etniciteit van de spreker kunnen afleiden. Andere onderzoekers lieten eerder zien dat olifanten angstig reageren als ze kleding ruiken die door Masai gedragen is.