Saturnus is vanaf de zon gezien de zesde planeet in ons zonnestelsel en ook een van de grootste. Alleen Jupiter is groter. Tussen 2004 en 2017 draaide ruimtesonde Cassini 294 rondjes om Saturnus en verzamelde zo veel nieuwe informatie over de planeet, die negen keer groter is dan de aarde.
Landen op Saturnus was voor de ruimtesonde niet mogelijk, omdat de planeet grotendeels uit gassen en vloeistoffen bestaat, vooral waterstof en helium. Daarnaast zouden de extreme temperaturen op Saturnus een ruimtesonde direct vernietigen. Maar ook vanaf een veilige afstand zijn we veel te weten gekomen over deze gigantische gasplaneet, haar ringenstelsel en tientallen manen.
Korte dagen, lange jaren
Saturnus staat bijna tien keer zo ver van de zon als de aarde. De jaren duren er dan ook een stuk langer. Pas na 29 aardse jaren is een ronde van Saturnus rond de zon compleet. Een dag is op de gasreus dan weer een heel stuk korter. Lange tijd was het voor astronomen onduidelijk hoe lang een dag op Saturnus precies duurt. In 2019 kwamen wetenschappers met het antwoord: Saturnus draait in tien uur, 33 minuten en 38 seconden om zijn eigen as.
De mysterieuze ringen van Saturnus
De ringen zijn het bekendste kernmerk van Saturnus, maar hoe zijn ze ontstaan? Wetenschappers hebben verschillende theorieën, maar vonden nog geen sluitend bewijs voor het ontstaan van het ringenstelsel.
Een van de theorieën gaat ervan uit dat de ringen van Saturnus zijn ontstaan uit een gigantische knal. Een groot object van ijs zou in de ruimte uiteengebarsten zijn en de basis hebben gevormd voor de zeven witte ijsringen. De grote vraag is: wanneer vond dit fenomeen plaats? Zijn de ringen van Saturnus gelijk met de planeet ontstaan of pas miljoenen jaren later? Die vraag is door de wetenschap nog niet beantwoord. Maar het ringenstelsel geeft wel uitsluitsel over een ander vraagstuk. Aan de hand van rimpelingen in de ringen van Saturnus werd ontdekt dat de planeet een reusachtige, zompige kern heeft, die bestaat uit ijs, gesteente en gas.
Hoeveel manen heeft Saturnus?
Nog zo’n mysterie: hoeveel manen heeft Saturnus? Vandaag de dag zijn er van Saturnus 146 manen bekend, maar er worden ook nog regelmatig nieuwe manen ontdekt. En juist de manen van Saturnus wekken de interesse van astronomen. De omstandigheden op de planeet zelf zijn immers te extreem om leven te faciliteren, maar op sommige manen is die kans een stuk groter.
Tekenen van leven op de maan Titan
Neem bijvoorbeeld Titan, de grootste maan van Saturnus, die opvallend veel op de aarde lijkt. Daarnaast is het tot nu toe de enige plek in ons zonnestelsel, naast de aarde zelf, waar we vloeistoffen in de vorm van rivieren, meren en zeeën hebben gevonden. Met een groot verschil: de rivieren op Titan bestaan uit vloeibaar methaan.
Om meer te weten te komen over het mogelijke leven dat schuil zou kunnen gaan in de ondergrondse oceanen van Titan, stuurt NASA in 2027 de Dragonflymissie richting de maan van Saturnus. Dit kleine ruimtewagentje, vergelijkbaar met de rovers op Mars, moet in 2034 aankomen op Titan en gaat daar op zoek naar tekenen van leven.
Dragonfly is de opvolger van Cassini, die haar missie rondom Saturnus in september 2017 op spectaculaire manier afsloot: de ruimtesonde nam een duik in de atmosfeer van Saturnus, waarna deze vervolgens verdampte.
Lees ook: deze maan van Saturnus heeft de vreemdste bergketen van het zonnestelsel.
Saturnus is ook zichtbaar vanaf de aarde
Cassini maakte tijdens al haar rondjes rondom Saturnus prachtige beelden van de planeet, maar ook vanaf de aarde kun je het hemellichaam regelmatig zien. Hoewel de planeet ver van de aarde verwijderd is, is Saturnus wel zichtbaar met het blote oog. Om de beroemde ringen van Saturnus te zien, heb je wel een telescoop nodig.
Willeke van Doorn studeerde journalistiek, reisde een tijdje de wereld rond en kwam uiteindelijk via de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland bij de redacties van Quest, National Geographic en Runner’s World terecht. Ze is nieuwsgierig naar de wereld, gaat het liefst elke maand even op reis en neemt dan ook altijd haar hardloopschoenen mee.
