Begin 2022 werden tien rode wolven in gevangenschap weer in het wild uitgezet in reservaten in het oosten van North Carolina. De maatregel was het gevolg van een rechterlijke uitspraak waarin de Amerikaanse Fish and Wildlife Service werd opgedragen om haar langlopende programma voor het redden van ernstig bedreigde diersoorten te versnellen. Het uitzetten van de wolven vond plaats na maanden van zorgvuldige planning en overleg tussen dierentuinen, wildreservaten en biologen die onderzoek doen naar het herstel van de populatie rode wolven in de VS.

In totaal werden drie ouderparen en een roedel van vijf onderling verwante rode wolven uitgezet in de nationale wildreservaten van Alligator River en Pocosin Lakes. Voorafgaand aan hun vrijlating hadden de wolven wekenlang in afgelegen en omheinde open verblijven in hetzelfde gebied in North Carolina doorgebracht. Een van de ouderparen bestond uit een wilde wolvin en een wolf die in gevangenschap was geboren, die bij elkaar waren gezet in de hoop dat ze zouden paren. Met de uitzetting van deze groep dieren verdubbelde het aantal geïdentificeerde rode wolven in het gebied van circa tien tot ongeveer twintig.

Hun eerste voorzichtige verkenningen in het wild werden vastgelegd met cameravallen en konden zo door iedereen online worden gevolgd. De rehabilitatie van de wolven werd door milieugroepen geprezen als een ‘nieuwe start’ voor het bekritiseerde Red Wolf Recovery Program, dat na decennia van gestage groei in de afgelopen jaren in het slop was geraakt.

Toen kort na het uitzetten van de wolven een leger met zes welpjes in het Alligator River National Wildlife Refuge werd gespot (de eerste in het wild geboren rode wolven in drie jaar tijd), waren alle betrokkenen hoopvol gestemd. De welpen leken goed te gedijen en werden al snel ravottend en spelend in de bossen en op de velden van het reservaat gezien. Ook hoorde men ze samen met hun ouders huilen.

Toch is het allesbehalve eenvoudig om een bijna uitgestorven soort van de ondergang te redden, zoals de bij het programma betrokken experts hebben ondervonden. De strijd om de ‘nationale wolf’ van de VS terug te brengen in een gebied waar deze roofdieren ooit in het wild voorkwamen, heeft de laatste tien jaar talloze ups en downs doorgemaakt, en dit jaar werd het programma getroffen door een nieuwe tegenslag: van de tien rode wolven die in 2022 in het wild zijn uitgezet, zijn er inmiddels zes gestorven en zijn drie andere weer in opvangcentra beland.

Volgens Regina Mossotti, een van de leidinggevenden van het rehabilitatieprogramma voor de rode wolf bij de Amerikaanse Association of Zoos and Aquariums (AZA), laat de ontwikkeling van het afgelopen jaar zien ‘dat natuurbehoud zeer uitdagend kan zijn.’

Moeilijk herstel

Op 13 september was het precies 35 jaar geleden dat de eerste rode wolven weer in het wild werden uitgezet, toen acht in gevangenschap geboren dieren in North Carolina werden vrijgelaten. Het was het allereerste experiment waarmee werd gepoogd een inheemse roofdiersoort die officieel als uitgestorven werd beschouwd, weer in zijn oorspronkelijke verspreidingsgebied te introduceren. Na een moeilijke start begonnen veldbiologen meer en meer te weten te komen over het gedrag van wilde rode wolven en ontwikkelden ze innovatieve benaderingen om het herstel van de populatie te bevorderen. De nieuwe populatie groeide gestaag en had in 2012 een omvang van ruim honderd rode wolven bereikt. De wolven waren verdeeld in talloze verschillende roedels en de populatie bleef daarna meerdere jaren stabiel.

Maar door de opmars van de schadelijke coyote in het gebied werden er steeds meer roofdieren afgeschoten, waaronder ook veel jonge rode wolven die in het jachtseizoen in het gebied rondzwierven en wat betreft omvang en vachtkleur sterk op coyotes lijken. Toen de wolven door extra jachtverboden werden beschermd, kwam er verzet uit de plaatselijke bevolking en werden er juist méér wolven afgeschoten, waarna ook enkele succesvolle herstelstrategieën werden teruggedraaid. Dat alles leidde tot een sterke daling van de nieuwe populatie rode wolven. (Lees meer: ‘Hoe kan de rode wolf – voor de tweede keer – van de ondergang worden gered?)

Drie van de tien rode wolven die dit jaar in het wild zijn uitgezet, blijken te zijn afgeschoten – de voornaamste doodsoorzaak van de roofdieren. De voorvallen worden momenteel door justitie onderzocht, maar er zijn al twintig jaar geen jagers meer vervolgd voor het illegaal afschieten van een rode wolf, ondanks het feit dat er honderden gevallen zijn geweest. (De rode wolf staat op de federale lijst van beschermde diersoorten, wat betekent dat het illegaal afschieten van het dier tot flinke boetes kan leiden.) De redenen voor het gebrek aan handhaving zijn complex, tot grote frustratie van sommige milieubeschermers, die vinden dat stropers harder aangepakt moeten worden om de soort te beschermen.

Minstens twee van de eerder uitgezette wolven zijn vermoedelijk overreden, terwijl de doodsoorzaak van een andere wolf onbekend is. Nog eens drie rode wolven werden weer opgevangen nadat ze zich op manieren hadden gedragen ‘die twijfel wekken over hun potentieel om in het wild te overleven,’ waaronder een ‘té familiaire omgang met mensen en de bewoonde omgeving (...), en dat ondanks herhaalde pogingen om de dieren af te schrikken.’

Onbekend is waar de tiende wolf is gebleven. Zijn halsband met GPS-zendertje werkt niet meer en gevreesd wordt dat ook dit dier dood is.

Sluipende vooruitgang

‘Hoewel het in het wild uitzetten van rode wolven in gevangenschap in de afgelopen jaren niet de mate van succes heeft opgeleverd die we ervan hadden gehoopt, zijn er positieve stappen gezet om de wilde populatie door middel van beheersmaatregelen te vergroten,’ schrijft Joe Madison, de bioloog van de Fish and Wildlife Service die het programma voor het beheer van de rode wolven in North Carolina leidt, in een verklaring per e-mail. ‘Deze maatregelen fungeren als bouwstenen terwijl we eerder opgedane lessen verwerken en ernaar streven het succespercentage te verhogen en het aantal ouderparen binnen de populatie rode wolven te vergroten.’

Mossotti is het de maatregelen eens. Het programma voor het herstel van de rode wolf was volgens haar ‘het allereerste in de geschiedenis dat tot doel had een groot roofdier uit te zetten in een gebied waar hij was uitgeroeid. Hoewel het plan aanvankelijk uitdagend was, deden de wolven uiteindelijk wat ze moesten doen: ze bleven uit de buurt van mensen, ze jaagden en ze kregen welpen en brachten die groot in familieroedels. De populatie groeide.’ (Lees ook: ‘Het feit dat deze zeldzame wolven unieke soorten zijn, is belangrijk.’)

Dat de populatie ondanks talloze problemen in het recente verleden toch goed heeft gedijd, biedt hoop voor de toekomst. Dat is van belang nu het rehabilitatieprogramma eigenlijk een nieuwe start zal maken: omdat er momenteel nog maar zo weinig rode wolven in het wild rondzwerven, moeten er opnieuw wolven in gevangenschap in de natuur worden uitgezet om de populatie te herstellen.

Voorstanders van het programma noemen de maatregel een goede gelegenheid om op de ‘reset’-knop te drukken en fouten uit het verleden te corrigeren. Los van de complexe oorzaken voor de sterke neergang in het aantal rode wolven dat momenteel in het gebied leeft – zoals de stopzetting van succesvolle projecten om welpen te helpen opgroeien en coyotes te steriliseren – menen critici van het programma dat het schamele aantal wolven op dit moment aantoont dat het herstel van de populatie met de huidige aanpak niet gaat lukken.

Mogelijk aangemoedigd door de recente uitspraak van de rechter en door de hernieuwde samenwerking met de staat North Carolina en met ngo’s, heeft de Fish and Wildlife Service sinds het einde van de coronapandemie gewerkt aan het verbeteren van de voorlichting in het gebied waar de rode wolven worden uitgezet. En de dienst is vastbesloten om weer in gesprek te gaan met de plaatselijke gemeenschap.

Tot de initiatieven die daar deel van uitmaken, behoort het programma ‘Prey for the Pack’ (‘Bid voor de wolvenroedel’), waarmee mensen worden geholpen die de habitat voor de dieren willen verbeteren. Volgens de FWS komen dat soort verbeteringen ‘ten goede aan zowel landeigenaren als de wilde fauna.’ Daarnaast is er een ‘wolf-hotline’ opgezet en worden er informatiedagen georganiseerd. In gebieden waar de rode wolf actief is, worden verplaatsbare verkeersborden geplaatst waarop automobilisten wordt gevraagd om langzamer te rijden. De borden zijn ook bedoeld om het publiek meer bewust te maken van de aanwezigheid van de populatie rode wolven, want sommige inwoners van het gebied wisten niet eens dat de dieren daar leefden.

In 2021 werd een nieuw team voor het Red Wolf Recovery Program gevormd, bestaande uit wetenschappers, beambten van de staat en de FWS, landeigenaren in het gebied en vertegenwoordigers van plaatselijke inheemse stammen, dierentuinen, opvangcentra en ngo’s. De hoop is dat de inbreng van betrokkenen van diverse achtergronden zal leiden tot beter overleg en meer ideeën over de wijze waarop mensen en rode wolven in één gebied kunnen samenleven.

Ook Wes Seegars, een ervaren wildlifemanager van de staat North Carolina die zelf een boerderij en jachtgronden in het herstelgebied voor de rode wolf bezit, is lid van het team. Hij ziet de groeiende aanwezigheid van coyotes in de regio als misschien wel het grootste obstakel voor de rehabilitatie van de rode wolf.

‘Als je louter rasechte rode wolven in het landschap wilt zien rondlopen, maakt het niet uit hoeveel geld je ertegenaan gooit. Ik denk dat zoiets momenteel gewoon onmogelijk is,’ zegt hij met het oog op de duizenden coyotes in het gebied en het feit dat rode wolven met coyotes paren als ze niet genoeg soortgenoten vinden om nakomelingen voor te brengen.

In de aanloop naar de deadline van februari 2023, wanneer een eerste herziening van het Red Wolf Recovery Plan sinds 1990 wordt verwacht, heeft het Red Wolf Recovery Program alvast een ontwerpplan gepubliceerd voor inspraak van de bevolking. Daarin hebben twee punten de meeste aandacht gekregen: het vinden van extra rehabilitatiegebieden binnen het oorspronkelijke verspreidingsgebied van de rode wolf om de huidige verspreiding van de soort te vergroten, en het in stand houden van de genetische diversiteit van het dier op lange termijn, met behulp van de 240 rode wolven in gevangenschap. In wilde coyotes in Texas is een aanzienlijke hoeveelheid DNA van rode wolven aangetroffen, wat gebruikt zou kunnen worden om de genetische diversiteit van de populatie rode wolven te herstellen.

Het verhaal rond de rode wolf – de officiële uitsterving van het dier en zijn spectaculaire comeback, de sterke terugval daarna en de aanhoudende strijd om de soort van de ondergang te redden – toont niet alleen aan hoe complex de relatie tussen mensen en grote roofdieren is, maar ook hoe uitdagend natuurbehoud kan zijn. In het Antropoceen, het huidige ‘tijdperk van de mens’ waarin soorten op massale wijze uitsterven, mogen we hopen dat de strubbelingen rond de rode wolf ooit als een succesverhaal de geschiedenisboekjes zal ingaan, in plaats van als het verslag van de zoveelste soort die van de aardbodem is verdwenen.

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com