Ooit was de open oceaan vergeven van haaien en roggen. Hun leefgebied was zo weids en ontoegankelijk dat veel vissers en zelfs enkele biologen niet geloofden dat overbevissing ooit een gevaar voor ze kon zijn.
‘Tien jaar geleden werd er nog verhit gediscussieerd over de vraag of we een oceaanhaai als ‘bedreigd’ konden classificeren,’ zegt Nicholas Dulvy, vicevoorzitter van de haaienwerkgroep van de International Union for Conservation of Nature (IUCN).
Haaien zijn cruciaal voor de oceaan
Dulvy en Nathan Pacoureau van de Canadese Simon Fraser University analyseerden de situatie van vroeger en nu en ontdekten dat de populaties van achttien soorten haaien en roggen sinds 1970 met zeventig procent zijn afgenomen. Als dat zo doorgaat, zijn in tien tot twintig jaar tijd veel soorten uitgestorven, waarschuwen ze.
Er wordt zelden doelgericht op haaien gevist, maar belanden ze toch in een net, dan worden vlees, vinnen, kieuwplaten en levertraan vaak verkocht als bijvangst. Dat is slecht nieuws voor de hele oceaan: haaien staan bovenaan in de voedselketen en zijn cruciaal doordat ze de populaties van kleinere roofdieren in bedwang houden.
Visserijvrije zones
Dulvy en Pacoureau verzamelden wereldwijd negenhonderd datasets over veranderingen in populaties van een bepaalde soort in een bepaald gebied tussen 1905 en 2018. Ze maakten een schatting van de huidige aantallen en vonden een duidelijk verband met de ontwikkelingen in de zeevisserij. Haaien zijn vaak bijvangst van langelijnvisserij met veel haken of grote netten, waarvan het gebruik in de laatste vijftig jaar is verdubbeld.
Volgens Dulvy wordt in het onderzoek de achteruitgang van bepaalde soorten waarschijnlijk onderschat, vooral in gebieden waar al decennialang overbevissing plaatsvindt. Mogelijke oplossingen zijn: de visserij voor bepaalde soorten verbieden en het inrichten van zeereservaten of visserijvrije zones op plaatsen waar veel haaien voorkomen.
