Luipaarden, panters, zwarte panters... dat zijn vast drie verschillende dieren. Mis. Luipaard en panter zijn twee verschillende termen om exact hetzelfde dier mee aan te duiden. En de zwarte panter dan? Is dat geen ondersoort van de reguliere panter? Weer mis. Ben je al in de war?
Wat is het verschil tussen een panter en zwarte panter?
Simpel gezegd zit er geen verschil tussen een panter en een zwarte panter, behalve de kleur van zijn vacht. Die zwarte kleur dankt het dier aan een overschot aan melanine (pigment). De zwarte panter is dus geen andere diersoort, het is gewoon een kleurvariëteit binnen de pantersoort. Net zoals mensen verschillende haarkleuren hebben.
Maar als je het over een zwarte panter hebt, welk dier bedoel je dan precies? Hier wordt het een beetje verwarrend. Het gen dat melanisme veroorzaakt, vind je bij minstens dertien katachtigen, waaronder jaguars, luipaarden (panters), servals en tijgerkatten. Soms wordt met ‘zwarte panter’ iedere katachtige met melanisme bedoeld, anderen bedoelen er alleen zwarte jaguars en luipaarden mee.
Dat zo veel zwarte katten doorgaan voor zwarte panter, komt waarschijnlijk door hun taxonomische indeling. In de familie katachtigen vind je het geslacht Panthera, waartoe onder meer de jaguar, tijger, luipaard en leeuw behoren. Maak dat dier zwart, en je hebt een zwarte Panthera. Oftewel: zwarte panter.
Welke kenmerken heeft een zwarte panter?
Maar laten we het eenvoudig houden en het alleen over zwarte luipaarden en jaguars hebben. Hoe herken je die? Zoals gezegd zit er geen verschil tussen panters en zwarte panters. Het belangrijkste kenmerk van de zwarte panter is dan ook zijn zwarte vacht.
Grappig genoeg is het patroon van hun vacht in het juiste licht wel nog steeds zichtbaar. Dat de stippen en vlekken in de vacht niet verdwijnen als een jaguar of panter melanisme heeft, duidt erop dat de kleur en het patroon van de vacht twee verschillende mechanismes zijn.
Waar is het leefgebied van de zwarte panter?
Jaguars, en dus ook jaguars met melanisme, vind je in Midden- en Zuid-Amerika. Ze leven onder meer in Mexico, Argentinië en Brazilië. In dat laatste land leeft ongeveer de helft van de wereldwijde jaguarpopulatie. De grootste kans om een zwarte jaguar tegen te komen, heb je in de Amazone.
Het gen dat melanisme veroorzaakt, wordt het vaakst verspreid door katachtigen die in vochtige, dichtbegroeide gebieden wonen, zoals het regenwoud. Waarschijnlijk biedt een zwarte vacht in zulke omgevingen een evolutionair voordeel. Op de Afrikaanse savanne komt de kleurvariëteit namelijk amper voor.
Het leefgebied van de zwarte panter (luipaard) vind je met name Azië, waaronder in India, Pakistan, Nepal. Hoewel panters ook in Afrika leven, kom je er maar weinig zwarte panters tegen. Daar heb je immers veel minder vochtige en dichtbegroeide gebieden dan in Azië. Toch is het wetenschappers in 2018 gelukt om een zeldzame zwarte panter in Kenia te spotten.
Roeliene is freelance wetenschapsjournalist. Ze levert onder meer bijdragen aan National Geographic en KIJK Magazine. Ze is dol op reizen, godsdienstgeschiedenis en een stevige wandeling.
