De kracht en energie spat van het scherm. Machli rolt gezapig in het gras voor tientallen mensen die van heinde en verre komen om hun idool te ontmoeten en hun camera’s naar hartenlust laten klikken. Als Machli beweegt, lijkt alles om haar heen mee te bewegen; de bladeren die zuchten onder de wind die haar beweging veroorzaakt, het gras waarin haar fluwelen poten met regelmatige tussenpozen neerploffen, de struikjes die ze moeiteloos aan de kant duwt. Behalve de mogelijke prooi, die blijft stokstijf staan zonder ook maar enig geluid te maken. Pas als ze enkele tientallen meter verderop is komt het dierenrijk weer tot leven.
Dit keer hadden ze niks te vrezen, want Machli had geen honger. Maar hun angst was zeker gerechtvaardigd, want als zij of een van haar kleintjes honger krijgen, rooft ze erop los. Hier, in Ranthambore National Park in India, geldt de wet van de sterkste. En dat is Machli, deze koningin der tijgers, die haar gebied verdedigt vanuit het fort waar strijders zo’n duizend jaar geleden hetzelfde deden. Ze vocht met haar eigen moeder om de macht over dit gebied. Het was een woelige strijd, waarna de moeder verslagen afdroop en Machli als koningin van het fort achterbleef. Hartverscheurend voor ons mensen, maar in het tijgerrijk is het een alledaagse en zelfs noodzakelijke gebeurtenis. Een tiental jaar later gebeurt exact hetzelfde tussen Machli en haar sterkste dochter. Karma? Of gewoon de wet van moeder natuur?
‘Hebben deze dieren dan geen emoties?’ vraag ik aan Femke Hilderink, tijgerexpert van WNF. ‘Dat kan je nooit weten,’ antwoordt Hilderink. ‘Maar eigenlijk kunnen ze het zich niet veroorloven. De overlevingsdrang en het voortzetten van de bloedlijn gaan voor. Dan maakt het niet meer uit of je familie bent of niet. Tijgers zijn in principe solitaire dieren, ze moeten alleen hun territorium verdedigen. Enkel als er een paartje ontstaat kunnen de twee elkaar tolereren. Zoals ook gebeurde met Machli en haar partner X-male.’
In dat opzicht is het best bijzonder dat ze een van haar laatste maaltijden met hem deelt. Terwijl een hongerige luipaard haar in de gaten houdt sleept ze het karkas van een hert over de vlakte om het de delen met haar voormalige partner in crime. Zelfs haar eigen zoon wil op dit moment geen maaltijd meer met haar delen. Als hij haar treft bij een enorm karkas, met genoeg vlees voor wel drie tijgers, wint hebzucht het van de familieband en gaat hij haar grommend te lijf tot ze afdruipt, voor de tweede keer verjaagd door een van haar eigen kinderen. ‘Ze herkende hem ongetwijfeld als een bekende,’ zegt Hilderink, ‘maar of ze daar echt tedere gevoelens bij had betwijfel ik. Je zag wel dat ze snel opgaf, alsof ze hem de overwinning gunde. Het is immers haar eigen bloed dat daar voor zijn eten strijdt.’
Haar jaren van glorie zijn verstreken, waarin ze krokodillen doodde om haar kinderen te beschermen. Nu kan ze zichzelf zelfs niet meer voor haar kinderen beschermen. ‘Is dat nu wat haar zo beroemd maakte?’ vraag ik me af. ‘Ze is toch niet de enige tijger die de strijd met haar moeder en krokodillen aanging.’ ‘Nee, dat is waar,’ zegt Hilderink. ‘Ik denk dat het meer te maken heeft met hoe fotogeniek ze is. Ze is niet schuw, dus laat haar gedrag gewoon voor de camera zien. Zo raken mensen echt geïnteresseerd in de dieren. Ze maken foto’s, laten die weer aan hun vrienden zien en zo gaat het balletje rollen.’ Uiteindelijk werd Machli zo populair dat ze jaarlijks zo’n €10 miljoen opbracht voor het park.
Ranthambore National Park is niet het enige nationale park in India waar de tijger zegeviert. Er zijn in het land 49 tijgerreservaten en in 2016 besloegen alle nationale parken 4,9% van de totale landoppervlakte. In de jaren veertig vormde bevolkingsgroei een enorme bedreiging voor de tijger, landbouwgebieden werden uitgebreid, het leefgebied van de tijgers werd kleiner en stroperij nam toe. Vroeger waren tijgerhuiden vooral populair bij de koninklijke familie, maar nu is dat ook het geval omdat tijgerproducten verwerkt worden in traditionele geneesmiddelen. Rond de jaren zeventig heeft de overheid zich echter enorm ingezet voor de tijger als nationaal symbool, ze hebben toen Project Tiger opgezet dat vooral focuste op het creëren van leefgebied voor de tijger.
‘Maar 60% van de tijgerpopulatie leeft buiten de nationale parken, en dat is waar de grootste problemen ontstaan,’ vertelt Hilderink. ‘Dat is waarschijnlijk ook wat er gebeurde met de oudste dochter van Machli.’ Zij verdween plotseling en liet haar drie jongen moederziel alleen achter, haar lichaam werd nooit teruggevonden en de jongen overleefden het niet. ‘Waarschijnlijk begaf ze zich te dicht bij de rand van het park, waar ze in conflict kan zijn gekomen met boeren,’ vermoedt Hilderink. Dat gebeurt nog steeds regelmatig, tussen april 2014 en mei 2017 werden 92 mensen gedood door tijgers, in diezelfde periode werden 345 tijgers door mensen gedood (in conflict of door stroperij).
‘WNF probeert deze conflicten te voorkomen. We leggen aan mensen uit dat ze niet alleen het bos in moeten gaan, omdat ze dan als prooi kunnen worden gezien. Maar ook dat ze hun vee goed moeten opsluiten, zodat de tijgers er niet bij kunnen. We zoeken ook naar technische oplossingen. Zo hebben we bijvoorbeeld een systeem ontwikkeld waardoor mensen aan de hand van een alarm worden gewaarschuwd als er een tijger aankomt. Ook compenseert de overheid het vee dat mensen verliezen aan tijgers, zodat ze niet uit wraak de tijgers proberen te doden. Aangezien het systeem in India heel traag is, kan het uitbetalen lang duren, wat mensen boos maakt. Ook hier komt WNF tussen door de mensen snel uit te betalen, en dan zelf het geld terug te vorderen van de overheid.’
‘In India werkt dit systeem relatief goed omdat de tijger een speciale rol heeft in het Hindoeïsme,’ legt Hilderink uit. ‘De Godin Doerga rijdt bijvoorbeeld op een tijger, wat symboliseert dat zij onbeperkte kracht bezit. Maar er zijn ook mensen die zeggen dat ze hun oom of voorouders terugzien in de dieren.’ De relatie tussen de Indiër en de tijger is dus in geen geval een simpele. Je zou bijna van een haat-liefde relatie kunnen spreken, ze kunnen niet zonder elkaar en niet met elkaar. Maar is dat niet het geval in elke interessante relatie?
Februari is Big Cat Month bij National Geographic: een maand lang ontdek je alles over de grote katachtigen.
