Vieze treinen door tekort aan personeel: ‘Als ze niet om de 2 weken worden gereinigd worden ze steeds vuiler’

Idealiter moeten alle 600 treinen waarmee NS dagelijks rijdt om de zoveel maanden door de treinwasstraat voor een grondige schoonmaakbeurt. De vervoerder bezit dertien wasstraten, verspreid over het land. De wanden van treinen dienen verder om de twee weken te worden gereinigd. Door een tekort aan machinisten is hier de afgelopen twee jaar vreselijk de klad ingekomen.

Hoeveel treinen vies rondrijden, kan NS niet zeggen, maar ‘het zijn er behoorlijk wat’. ,,Het liefst willen wij al onze treinen schoon rond laten rijden”, zegt woordvoerster Carola Belderbos. NS geeft echter prioriteit aan de dienstregeling. Voor reizigers is het volgens de Spoorwegen belangrijker dat de treinen rijden, dan dat ze van de buitenkant goed schoon zijn. ,,We gebruiken machinisten liever op het spoor dan in de wasstraat.”

Die principiële keuze betekent wel dat het treinenpark van NS steeds viezer wordt. Als reiniging alsnog plaatsvindt, blijkt het echt proper krijgen van de treinstellen beduidend lastiger. ,,Vuil koekt immers meer en langer aan. Als treinen dan niet om de twee weken worden gereinigd worden ze steeds vuiler”, doceert Belderbos.

De vuile treinen vormen een dilemma voor NS, want nette en schone treinen vormen ook het visitekaartje naar de reiziger. Het probleem speelt met name bij de bekende dubbeldekkers van het type VIRM. ,,Dit komt door combinatie van vormgeving van de trein en vervuiling door de stroomafnemer die de bovenleiding raakt.”

Dat treinen snel besmeurd raken is op zich niet zo vreemd. Een gemiddelde NS-passagierstrein rijdt zo’n 700 kilometer per dag, vaak door landelijk gebied als akkers, bos en weilanden. Ieder treinstel bezit wielen die continu in contact zijn met de rails en daardoor veel wind genereren. Stof en vuil spat hierdoor hoog op tegen de zijkant.

Op het spoor ligt bovendien veel stof afkomstig van de schijfremmen van passagierstreinen en van de remblokken van goederentreinen. De regen en wind van afgelopen maanden maken treinen extra smerig. Door het vochtige weer ‘plakt’ de vervuiling nadrukkelijker aan de wanden.

Viezigheid op treinen komt niet alleen van de onderkant. De ergste smurrie wordt veroorzaakt door de stroomafnemer of pantograaf bovenin. Dat is de beugel waarmee elektriciteit wordt afgenomen.

IJzer- en koperdeeltjes van de bovenleiding waaien via het treindak naar beneden. Bij vonkjes komen daar gloeiende stukjes koolstof bij die afkomstig zijn van de bovenkant van de stroomafnemer. ‘Dat zwarte vuil dat je bij de dubbeldekkers ziet, komt van de stroomafnemers’, laat NS-machinist Stefan Tames op mediaplatform X weten. Ook Tames erkent dat veel NS-treinen vuil zijn. ‘Als er personeel beschikbaar is om te wassen, wordt er gewassen. Een trein wordt dan grotendeels schoon, maar ter hoogte van de stroomafnemers blijft de trein vuil.’

Een groot probleem is dat de smurrie met de reguliere wasinstallaties nauwelijks te reinigen valt. ,,Deze zijn niet gemaakt op die zware vervuiling”, stelt NS-woordvoerster Carola Belderbos. ,,En handmatig wassen van een trein is heel arbeidsintensief.”

Het is de reden dat NS sinds juni 2021 actief op zoek is gegaan naar ondernemers met innovatieve ideeën om treinen beter te reinigen. De ondernemers kregen voor interessante pilots 20.000 euro in het vooruitzicht gesteld, plus ‘een kans op vervolgopdrachten’.

Eenvoudig is de klus allerminst: elk type vervuilingssoort en elk onderdeel van de trein moet op een andere manier schoongemaakt worden. Daarnaast beschikt niet elke treinwasstraat over alle verschillende schoonmaakmiddelen en apparatuur. NS beklemtoont hoe tricky het schoonmaken en schoonhouden van een treinstel is. Door de grootte van de treinen en de omgeving waarin ze staan, kan een schoonmaker ‘niet zomaar met een emmertje sop aan de slag gaan’.

De zoektocht naar nieuwe schoonmaakmethoden was niet helemaal tevergeefs laat NS weten. Zo wordt tegenwoordig duurzame handzeep gebruikt. ,,Ook willen we een coating op diverse treinstellen aanbrengen om te zorgen dat vuil minder hecht en makkelijker te verwijderen is’’, aldus Belderbos.

Een lichtpuntje is dat NS uiterlijk eind maart weer over voldoende machinisten beschikt. De grote personeelstekorten zijn bijna weggewerkt. Het slechte nieuws is dat het probleem met de vieze treinen daarmee niet is opgelost. In de wasstraten blijft goed personeel, denk aan medewerkers om treinen te rangeren, schaars. Ook goed werkende wasmachines en genoeg vrije sporen spelen mee.