Oost-Duitser overleden die val Berlijnse Muur inluidde

De voormalige communistische partijfunctionaris verbleef in een verzorgingshuis in Berlijn.

Schabowski maakte als regeringswoordvoerder van de SED (de Oost-Duitse eenheidspartij) geschiedenis in de roerige dagen tijdens de ineenstorting van de communistische regimes in Oost-Europa. Die sloten hun landen af, het zogenaamde 'IJzeren Gordijn', om te voorkomen dat de bevolking naar het welvarender en vrije Westen vertrok.

Een journalist vroeg Schabowski tijdens de wekelijkse persconferentie op 9 november 1989 in Oost-Berlijn wanneer op handen zijnde maatregelen van de regering die reizen naar het westen eenvoudiger moeten maken, van kracht zouden worden.

Het Oost-Duitse bewind stond toen al maanden onder druk om de strenge reisregels los te laten. Onder andere Hongarije had zijn grens met Oostenrijk al geopend, een 'gat' in het IJzeren Gordijn waarlangs duizenden Oost-Duitsers het Westen probeerden te bereiken.

Een onzekere Schabowski, die het pakket maatregelen nog niet goed had gelezen, antwoordde bij vergissing: 'Voor zover ik weet, wordt dit van kracht....wordt dit met met onmiddellijke ingang van kracht'. Alle aanwezige journalisten waren verbijsterd over zijn woorden.

Oost-Berlijners trokken onmiddellijk massaal naar de Muur, waar verbijsterde grenswachten van niets wisten. Onder druk van de duizenden burgers openden die uiteindelijk de poorten.

Hereniging

Later werd duidelijk dat de nieuwe maatregelen pas de volgende dag bekend moesten worden gemaakt. Ook wilde Schabowski eigenlijk zeggen dat inwoners een visum moesten aanvragen bij de overheid om chaotische toestanden te voorkomen. Media berichtten echter meteen na zijn woorden dat de val van de Berlijnse Muur nabij was.

Het Oost-Duitse regime stortte daarna in korte tijd in elkaar. Na verkiezingen werd de communistische staat op 3 oktober 1990 herenigd met het toenmalige West-Duitsland.

In tegenstelling tot heel wat andere Oost-Duitse politici, had Schabowski het meerdere malen over zijn verantwoordelijkheid en morele schuld voor het Oost-Duitse regime, dat volgens hem een systeem was dat zichzelf de afgrond inreed. De DDR, gebaseerd op het Russische model, probeerde een centraal georganiseerde economie te creëren, met een strikte beperking van persoonlijke vrijheid. Honderden Oost-Duitsers kwamen om toen ze tijdens de 41 jaar die het regime duurde, probeerden te ontsnappen van Oost naar West.

Een Berlijnse rechtbank bevond Schabowski in 1997 schuldig wegens deelname aan het DDR-regime en veroordeelde hem tot drie jaar cel. In 2000 kreeg hij amnestie nadat hij iets minder dan een jaar in de gevangenis had doorgebracht.

De laatste jaren van zijn leven bracht Schabowski door in een home in Berlijn. Hij verscheen niet meer in het openbaar en zou de laatste jaren ook erg ziek zijn geweest.