De Amsterdamse School

Expressionistische stroming die een reactie is op het sobere rationalisme. Het plastische gevelbeeld bepaalt in de Amsterdamse School het gebouwontwerp.

Vorm en materiaalgebruik

Traditionele materialen als baksteen, dakpannen, riet en hout worden ingezet om deze nieuwe, expressieve, vormgeving te verwezenlijken. Er wordt voor de constructie al wel gebruik gemaakt van gewapend beton, maar dit materiaal is niet zichtbaar. Aan de loskoppeling van draagconstructie en gevelafwerking en dat de Amsterdamse School architecten voor bouwondernemers vaak alleen de gevel mochten ontwerpen dankt de stroming de bijnaam "schortjesarchitectuur". Een voorbeeld zijn de niet voor de constructie noodzakelijke metselwerkpenanten van het Scheepvaarthuis in Amsterdam, een van de eerste Amsterdamse Schoolgebouwen. Voorbeelden van bouwplannen waar de architecten alleen opdracht kregen zijn te vinden in Amsterdam-Oud Zuid en Amsterdam-West.

Door deze nieuwe constructie met beton worden ook brede horizontale ramen mogelijk. De horizontale lijn is dan ook een van de belangrijkste kenmerken. De ramen hebben een kleine negge of liggen in het vlak van de gevel. Ook komt de paraboolvorm regelmatig voor. Beeldhouwers als Hendrik van der Eijnde (1869 - 1939), Hildo Krop (1884 - 1970) en Johan Polet (1894 - 1971) maken werk dat wordt opgenomen in de projecten. Een inspiratiebron die in de literatuur over de Amsterdamse School wordt genoemd is de architectuur uit de toenmalige kolonie Nederlands-Indië.

Oorsprong

Een groot aantal Amsterdamse School architecten startte hun loopbaan bij het bureau van Eduard Cuypers (1859 - 1927). Michel de Klerk wordt als belangrijkste architect van de stroming beschouwd. Mede door zijn vroege overlijden en de economische recessie duurde de bloeiperiode van de Amsterdamse School niet erg lang.

Verspreiding

Hoogtepunten van de stroming zijn de woongebouwen "Het Schip" en de "De Dageraad" in Amsterdam voor woningbouwverenigingen. De jaren er na werden vele duizenden woningen gerealiseerd voor particuliere opdrachtgevers in Oud Zuid en Plan West (omgeving Mercatorplein). Hier ontwierpen de architecten meestal alleen de gevels. De Dienst Publieke Werken in Amsterdam nam in 1917 Piet Kramer en Hildo Krop in dienst wat resulteerde in een reeks projecten voor de gemeente, voornamelijk bruggen. Behalve in Amsterdam zijn er ook in onder meer Bergen (NH) en Groningen gebouwen in deze stijl verrezen. De Rijksgebouwendienst nam Amsterdamse School architecten in dienst wat zorgde voor een verdere verspreiding van de stroming over Nederland.

Wendingen

Wijdeveld besteedde veel aandacht aan de Amsterdamse School in het blad Wendingen, Maandblad voor Bouwen en Sieren, waarvan hij in de periode 1918-1925 hoofdredacteur was.

Andere disciplines

De architecten van de Amsterdamse School ontwierpen naast gebouwen ook meubels, interieurs en grafische werk, maar schreven niet veel. Mede hierdoor werden ze ook wel als individualistische kunstenaars gezien.

Architecten

Cornelis Jonke Blaauw (1885 - 1947), Bernd Tobia Boeyinga (1886 - 1969), Jan Boterenbrood (1886 - 1932), Siebe Jan Bouma (1899 - 1959), Guillaume Fréderic La Croix (1877 - 1923), Dolf Eibink (1893 - 1975), Jacques Hurks (1890 - 1977), Michel de Klerk (1884 - 1923), Pieter Lodewijk Kramer (1881 - 1961), Margaret Kropholler (1891 - 1966), Cornelis Kruyswijk (1884 - 1943), Pieter Lucas Marnette (1888 - 1948), Johan Melchior van der Meij (1878 - 1949), Egbert Reitsma (1892 - 1976), Hendrik Sangster (1892 - 1971), Jan Antonie Snellebrand (1891 - 1963), Jan Frederik Staal (1879 - 1940) en Hendricus Theodorus Wijdeveld (1885 - 1987).