Wie door de ogen van kunstenaars naar Dedemsvaart kijkt, gaat alles vanuit een ander perspectief beleven. Dankzij het project Kunstexpeditie-Dedemsvaart krijgen vastgeroeste kijkpatronen nieuwe dimensies. Bezoekers van het oktober-evenement worden aangenaam verrast en kunnen voor het eerst of opnieuw verliefd worden op een plaats waarvan het DNA bepaald is door cultuurhistorische invloeden en gebeurtenissen.

Initiatiefnemer van Kunstexpeditie-Dedemsvaart is Irma van Zand. Vijf jaar geleden streek zij neer in het buitengebied van Dedemsvaart. In hetzelfde jaar besloot zij haar passie voor kunst weer een boost te geven. Daarnaast voelde zij de behoefte om zich dienstbaar te maken aan de plaatselijke bevolking. 1 + 1 = 2. Kunst is voor haar het middel bij uitstek om door te dringen in de haarvaten van Dedemsvaartse samenleving en de omgevingsfactoren die de bewoners hebben gemaakt tot wie ze nu zijn. Met steun van de Promotiestichting Dedemsvaart richt zij zich volledig op haar nieuwe leefomgeving en de mensen die haar buren en dorpsgenoten zijn geworden.

Bewustwording

„Ik wil iets bijdragen aan de lokale gemeenschap van Dedemsvaart. Dat doe ik het liefst met de mogelijkheden en middelen die het dichtst bij mij liggen,” vertelt zij. „Het kunstproject zoomt nadrukkelijk in op de mensen en de omstandigheden die het dorp gemaakt hebben tot wat het nu is. De geschiedenis gaat ongeveer 200 jaar terug in de tijd. Voordien bestond Dedemsvaart eigenlijk niet. Baron Van Dedem bracht destijds de exploitatie van het veengebied op gang en liet met dat doel de vaart aanleggen. Zo kwamen gastarbeiders van buitenaf naar dit gebied. Groningse boeren en Duitse arbeiders werden de nieuwe bewoners. Wie inzicht wil krijgen in het DNA van de huidige bewoners, kan niet om die geschiedenis heen. Vandaag creëren wij het cultureel erfgoed van morgen. Er is geen heden zonder verleden.”

Irma van Zand pakte het project ambitieus en voortvarend aan. „Ik wil schoonheid en bewustwording naar het dorp brengen,” licht zij toe. Via een open call in de (kunst)media verleidde zij kunstenaars om hun artistieke visie op het dorp te projecteren. Speerpunten zijn de vervening, de belangrijke rol van kwekerijen in de ontwikkeling van het gebied en de positie van Baron van Dedem als opdrachtgever, grootgrondbezitter en ‘exploitant’. Het project concentreert zich op drie hotspots. In de tuinen van Mien Ruis reageren Suzanne Hartmans, Rolina Nell en Rick Abelen op diverse cultuurhistorische fenomenen. In het voormalige gemeentehuis, waar nu The Fellowship of Acoustics gevestigd is, zijn kunstwerken te zien van kunstenaars uit de regio, onder wie Ab Bout, Ben Snijders en Han van Hagen. Het werk van jongere kunstenaars met Dedemsvaartse roots (zoals Daniël Douglas en Anneke Wilbrink) ontbreekt hier helaas.

(On)gelijkheid

Het epicentrum van de manifestatie is het Kalkoventerrein, waar drie kalkovens, de gashouder en het streekmuseum als blikvangers fungeren. De gebouwen liggen in een parkachtige omgeving. Dit hoger gelegen ‘cultuureiland’ vormt een droomdomein waar de geschiedenis van Dedemsvaart opnieuw tot leven is gebracht en op enerverende wijze van kanttekeningen wordt voorzien door de jonge, talentvolle Chinese kunstenaar Jun Zhang en multidisciplinair kunstenaar Jeroen Hoogstraten uit Rotterdam.

In één van de drie kalkovens anticipeert Jun Zhang met een letterlijk en figuurlijk adembenemende installatie op de geschiedenis van plek, die hij op oorspronkelijke en vindingrijke manier verbindt met de actuele problematiek van klimaatverandering en luchtvervuiling. Vervang het werkproces en de desastreuze gevolgen van het werken in de kalkovers door de actualiteit van Tata Steel en Chemours en het plaatje wordt onmiddellijk helder. Maar Jun Zhang doet meer: hij parachuteert ook verstilling en contemplatie binnen de benauwende context van de bedompte kalkoven. Hij zorgt ervoor dat de ademhaling op gang blijft. De frictie tussen verstikkende werkelijkheid en schoonheidsbeleving wordt door hem subliem uitvergroot in een ruimte waarin paradoxale ervaringen samenkomen.

Grensoverschrijdend

Jeroen Hoogstraten transformeert het kalkoventerrein tot het epicentrum van de wereld. Wie geluk heeft, treft de kunstenaar met zijn VR-bril aan op het terrein. Die bril neemt bezoekers mee op een reis naar imposante pleinen waar wereldgeschiedenis geschreven werd. In het midden van die pleinen staat het object dat ook op het kalkoventerrein staat. Dit bouwwerk laat bezoekers lijfelijk de tegenstelling tussen gelijkheid en ongelijkheid ervaren. Die ervaring onderstreept dat de macht en invloed van Baron van Dedem na 200 jaar geleden nog steeds actueel zijn. Jeroen Hoogstraten en Jun Zhang onderstrepen het belang van kunst die stelling neemt in de hedendaagse samenleving. Door grensoverschrijdend te denken en te werken verschaffen zij ons inzichten die het onderscheid tussen micro- en macroniveau laten vervagen.

Info: www.kunstexpeditie-dedemsvaart.nl .