Ed Groustra fietste in de coronaperiode heel Noord-Holland in de rondte om bij kwekers, ex-kwekers, kinderen en kleinkinderen van bollenkwekers en groentetelers plankjes op te halen die van het fust kwamen. De namen op die ‘plankies’ vertellen de geschiedenis van de bedrijven rond Obdam. Een geschiedenis die vergelijkbaar is met andere bloembollenregio’s, waar door schaalvergroting het aantal bedrijven fors terugliep van honderden naar tientallen.
“Het liep een beetje uit de hand”, erkent Groustra als hij het resultaat van zijn fietstochten laat zien in het museum van de Stichting Oud-Obdam-Hensbroek. Hij deed een oproep in de omgeving. “Eigenlijk wilde ik alleen maar een paar van die plankjes gebruiken om de lamp boven de vergadertafel op te knappen, maar ze bleven maar komen.”
Via via belandde Groustra op zolders, in rommelhokken en in oude schuren. Daar bleken nog talrijke kisten, gaasbakken of restanten ervan te staan en te liggen. “Vaak wordt zo’n plankje met de naam van een bedrijf erop dat al lang niet meer bestaat toch bewaard. Het was het bedrijf van vader of opa en het wordt gekoesterd.” Dat bleek bijvoorbeeld toen Groustra op een gaasbak stuitte die stond te pronken bij een werkplaats in een schuur. “De eigenaar wilde er eigenlijk geen afstand van doen. Toen heb ik ‘m gevraagd hoeveel kanten van die kist hij eigenlijk ziet. ‘Drie’, was het antwoord. Ik vroeg ‘m of wij het plankje mochten hebben dat achter tegen de wand stond. Moest hij even over nadenken, maar een paar dagen later belde hij dat het goed was.”
Groustra stapte weer op zijn elektrische fiets en haalde het plankje – dat hij voorzichtig uit de bak haalde – op en reed terug naar het museum. Daar stapelde de planken en inmiddels ook de foto’s van onder meer ziekzoeken, koppen, rooien, planten, maar ook van melk ventende en post bestellende tuinders zich op. “Toen Jaap (Kroon, voorzitter, red.) en Koos Bijvoet (secretaris, red.) en ik dat bekeken, dachten we: daar zit een tentoonstelling in.” Met frisse moed breidde Groustra zijn werkterrein uit. Behalve fust van bedrijven, wist hij ook fust en restanten ervan van alle groentenveilingen boven het Noordzeekanaal te vinden. Ook die pronken nu, samen met relikwieën als de oude veilingbel van de groentenveiling van Obdam, een replica van de windvaan van de veiling en de punt van een oude praam, in het museum.
‘Het verhaal compleet’
De verzamelaar wijst op de gang van het oude schoolgebouwtje, meer specifiek op de vitrine die daar staat. “Brochures van de kistenfabriek Elka in Lisse, een stempel waarmee de bedrijfsnamen erop gezet werden en prijslijsten met de namen van de bestellers erbij. Dat maakt het verhaal compleet.”
De bestuursleden hebben de afgelopen weken gebruikt om het museum in te richten met het fust, de foto’s en allerlei oude gebruiksvoorwerpen die bij de bollenteelt horen, zoals een handmatige schudder en een bascule bijvoorbeeld. Een kamer voor Hensbroek en een kamer voor Obdam. In die laatste is een complete peltafel, met daarop een restant tulpenbollen van Borst Bloembollen en drie gekleurde kunststof bakken uit de zeventiger jaren de absolute blikvanger. Daarnaast hangt een wand vol met planken uit fust van de firma Neefjes. De verschillende namen van hetzelfde bedrijf vertellen in één overzicht welke ontwikkeling het doormaakte. Theo Neefjes (nu 91 jaar) had tot 1991 een gemengd tuinbouwbedrijf (tulpen, irissen en vollegrondsgroenten), samen met zijn broer Kees. Het woonhuis plus schuur stond aan de Kerkweg in Obdam, waar Theo zijn grootvader Kees Neefjes in 1924 het bedrijf begon. Het land lag in de polder. De naam Neefjes komt nog steeds voor in de sector, maar het bedrijf van Theo is gestopt.
De wand van Neefjes
Op de tentoonstelling is, behalve de familiefoto’s van Neefjes, een plankje van een gaasbak te vinden van de grootvader van Theo met de opdruk C. (van Cornelis) Neefjes JAC.zn. en hangt er fust van Theo, dat hij in 1958 won als prijs op de ooit vermaarde tulpenshow Lenteweelde in Obdam, en fust dat in 1976 werd gekocht door de Gebr. Neefjes. Daarom wordt de opening op 28 april ook verricht door oud-bollenkweker Theo en zijn vrouw Jeanne Neefjes in het bijzijn van hun gezin. Vanaf zondag 30 april is de tentoonstelling open voor publiek van 13.00 tot 17.00 uur. Daarna alle zondagen in mei en de eerste zondag van juni. De toegang van ’t Tuinhuis aan de Willibrordustuin 1 in het centrum van Obdam is gratis.
