70 jaar geleden: Atoombom op Hiroshima

Een bom, een flits, een onbeschrijflijke hitte en 237.000 doden.

6 augustus 1945 was een van de donkerste pagina’s uit onze geschiedenis. Na maandenlange terreurbombardementen die honderdduizenden Japanse burgerdoden eisten, besloot de Amerikaanse overheid – ondanks massaal protest van onder meer de wetenschappers die de bommen hadden uitgevonden – om de Japanse stad te vernietigen met een atoombom. Drie dagen later volgde een tweede aanval en werd ook Nagasaki met de grond gelijk gemaakt.

Hiroshima vergelijken met Mortsel (meer info) gaat niet op, maar toch zijn er kleine verhalen die mij doen denken aan wat er op 5 april 1943 bij ons gebeurde, maar dan in een veel grotere chaos en gruwel.

Zo heeft Hiroshima ook een verhaal van een bus. Die van Mortsel besprak ik reeds meerdere malen op mijn blog (meer info). Op deze website vond ik het verhaal van enkele mensen die de hel van Hiroshima aan een gelijkaardige (trolley)bus meemaakten. Net zoals vijf jaar geleden (link naar het blogbericht van 2010), vertaalde ik enkele getuigenissen vrij uit het Engels.

              

Het in 1945 zeventienjarige meisje Tomiko Sasaki stond vooraan in de bus: ‘Er was een flits en daarna duisternis. Ik denk dat ik daarna het bewustzijn heb verloren. Toen ik bijkwam, riepen mijn twee vriendinnen en ik elkaars namen. De anderen klaagden over de hitte en de vreselijke pijn. Ik zag dat de helft van het lichaam van mijn vriendin gruwelijk verbrand was. Er was een reservoir bluswater en ik probeerde met een natte handdoek haar wonden wat te doven, maar ze bleef het uitschreeuwen van de pijn. Bij mij hing het vlees los aan mijn gezicht. Ik zat onder het bloed, maar ik was niet verbrand. Dat heeft, denk ik, mijn leven gered.’

Vlak bij haar stond de veertienjarige Keiko Matsuda, die ook met twee vriendinnen op weg was toen de bom viel: ‘Ik voelde aan mijn huid en het viel er gewoon af. De chauffeur was nergens te bekennen. Ik heb altijd gedacht dat hij snel is weggerend, maar hij kan evengoed uit de bus zijn gesmeten.’ De drieëntwintigjarige Shizuno Tochiki was op weg naar haar werk: ‘De trolleybus daverde en het leek of de flits rechtstreeks mijn ogen bereikte. Het was extreem heet. Door de schok vielen de passagiers op elkaar. Ik denk dat ik helemaal onderaan lag. Omdat ik zo klein was vreesde ik dat ik zou verpletterd geraken.’

De toen zestienjarige Takeo Watanabe kan door op 6 augustus opgelopen hersenschade niet meer goed praten. Met de hulp van zijn vrouw probeert hij te vertellen wat hem in die bus overkwam: ‘Hoe kan ik het omschrijven? Ik rende de bus uit en… Ik weet gewoon niet wat te zeggen…’ Zijn vrouw vult hem aan: ‘Het was zo donker. Hij sukkelde verder in de richting van een schuilkelder. Toen ik met hem trouwde, wist ik niet dat hij de atoombom had meegemaakt. Tot ik zijn dagboek las dat hij toen stiekem bijhield. Hij wilde niet vertellen over zijn ervaringen. Elk jaar tegen het einde van juli tot het begin van augustus kreeg hij koorts en werd hij ziek.’

Op de trolleybus zaten bijna honderd mensen. Naar schatting tien overleefden het. De bus brandde volledig uit en de vlammen verzwolgen – net zoals in Mortsel – de schreeuwende inzittenden.

Voor de overlevenden stopte de gruwel niet op 6 augustus. Een nieuwe hel begon in de maanden en vaak de jaren nadien, tot vandaag. Keiko Matsuda: ‘Rond 25 augustus viel er plotseling een stuk van mijn haar uit. Ik kreeg een hoge koorts en maden infecteerden mijn ogen.’

Zeventienjarige soldaat Akira Ishida nam samen met zijn oudere broer de bus om te gaan bidden voor geluk tijdens de strijd. Beide overleefden het bombardement, maar zijn broer stierf een maand later door de blootstelling aan de radioactiviteit: ‘Enkele maanden later werd ik wakker en keek in een handspiegel. Ik zag iets glanzend aan de zijkant van mijn hoofd. Met alle energie die ik kon vinden, riep ik: “Moeder! Mijn haar groeit terug!!” Ze was zo blij. Ze hield me vast en barstte in tranen uit. Ik zal die dag nooit vergeten.’

‘Ik wil er niet over praten’, zegt Keiko Matsuda. ‘Aan mijn twee kinderen heb ik het nooit verteld. Maar sinds zoveel mensen hun getuigenis afleggen en het ook aan mij werd gevraagd, wil ik het wel vertellen. Ik heb het vermeden tot nu.’ Akira Ishida kan er beter over praten: ‘Ik vind dat ik moet getuigen omdat ik hoop dat onze ervaringen de mensheid van de ondergang kan behoeden. Ook al zijn de getuigen niet even oud, we hebben allen dezelfde leeftijd. Op 6 augustus 1945 stierven we allemaal tegelijk. Daarna werden we terug tot leven gebracht. We waren herboren. En we beleven nu ons tweede leven. Vandaag zijn we allemaal 70 jaar.’