.

Dirk springt uit de warme cabine van zijn vrachtwagen en rilt als hij het ijskoude G-dek betreedt. Het stinkt er verschrikkelijk naar uitlaatgassen.
Uit de slaapruimte achterin de cabine pluk hij zijn oude daim jas van het haakje en sluit daarna de deur van zijn Volvo Globetrotter.
Hij geniet als hij de warme voering van de dikke donkerbruine coat – een cadeautje van Anita voor zijn twintigste verjaardag – strak rond zijn lichaam drapeert. In zijn binnenzak tast hij naar zijn sigaretten. Meteen daarop herinnert hij zich dat hij ze vlak voor het uitstappen tussen zijn broeksriem heeft gestopt. Hij haakt het gekreukte pakje ertussenuit, peutert een sigaret los en laat die achteloos tussen zijn lippen glijden.
Op het moment dat hij door de dikke metalen schuifdeuren van het benedendek stapt, wrijft hij zich stevig in de handen. Hij heeft maar één doel voor ogen: koffie!

De gladde ronde leuning van de stalen trap voelt ijskoud aan. Via het E-dek, dat ondertussen zowat halfvol auto’s en bestelwagens staat, waartussen een drietal toerbussen, belandt Dirk in de cafetaria. De temperatuur stijgt prompt een graad of twintig. Hij beent meteen naar de bar waar het rond die tijd nog relatief kalm is.
Uit zijn portefeuille haalt hij de bedrijfsbonnen die zijn werkgever hem maar mondjesmaat toestak. Hij schuift een beduimeld exemplaar naar de purser van dienst.
“Een koffie graag, one coffee please.” Van dat ferrypersoneel weet je nooit van welke zijde van het kanaal ze afkomstig zijn.
“Mè of zonder suuker? Melk?” vroeg de jonge snaak ongeïnteresseerd. Overduidelijk een Bruggeling.
“Zwart, asjeblieft”, antwoordt Dirk terwijl hij zijn sigaret opsteekt. Hij trekt een op de toog achtergelaten magazine dichterbij. Een Flair van halfweg februari. Achteloos schuift hij het blaadje terug en klopt vervolgens zijn as af in een verzonken asbakje dat schier overloopt van de peuken.
“Asteblief menère, da goat deugd doen sè!” De purser knipoogt. Op slag ziet hij er een stuk minder afstandelijk uit.
“Thanks.” Dirk neemt het dampende kopje aan, zet zich aan een raampje en plant zijn bakje troost in een van de tafeluitsparingen.
De koffie trilt lichtjes door het stampen van de warmdraaiende scheepsmotoren. Ooit had hij aan ditzelfde tafeltje een gesprek met een Brits koppel waarvan de echtgenoot zich profileerde als ferryfreak. ‘Did you know that these diesel engines develop 24.000 horsepower?’
“That’s… amazing”, had hij oprecht verbaasd geantwoord. Zeshonderd maal de kracht van zijn eigen vrachtwagen.

Een dof gerommel en een kortstondige trilling trekken door de scheepsromp. Dirk kijkt op zijn horloge. Tien over zeven.  Het schip is de havengeul aan het uitvaren. Als het even meezit, betekent dit dat hij nog voor middernacht in Engeland aan wal zal rijden. Daarna een hazenslaapje, voor de middag lossen, in de vooravond laden en zaterdagavond terug inschepen in Dover. Zondag is het Anita’s verjaardagsfeestje en daar zal hij dit jaar wél bij kunnen zijn. Vorig jaar was hij niet thuis toen zijn vriendin verjaarde en daar was ze niet bepaald gelukkig mee geweest.
Dirk haalt zich Anita’s opgewekte gezicht voor de geest. Er trekt een warme gloed door zijn maag. Het zijn ten dele zenuwen, want hij heeft een ring gekocht voor hét aanzoek dat hij haar op haar verjaardag zal doen. Goud met één klein steentje. Eenvoudig en toch klasse, net zoals ze het graag heeft.
Dirk mist Anita plots heel erg. En waarom voelt hij zich ineens zo onbehaaglijk?

Buiten is de zon ondergegaan. De ontelbare lichten van de Zeebrugse haven werpen oranje vlekken op de relingen. De zee is kalm.
Beneden in dek G staan twee Britse vrachtwagenchauffeurs in stilte een sigaret te roken. Ze genieten van het uitzicht door de open boegdeuren. Mocht Seabruges by Night een film zijn, dan zouden ze als eerste in de rij staan om een kaartje te kopen. Alles is er ‘Great’, en dan vooral het bier. Ze lachen om de kwinkslag. Direct daarop voelen ze de massieve ferry een enorme slingerbeweging maken. In een fractie van een seconde worden ze omringd door ijskoud Noordzeewater dat hevig schuimend de romp binnenstroomt en al direct kniehoog reikt.
Beide chauffeurs reppen zich lijkbleek naar de stalen trap die nog gedeeltelijk boven het steeds woester binnendringende zeewater uitsteekt. Achterin het dek horen ze iemand schreeuwen. “De boegdeuren! De boegdeuren staan nog open! O mijn god!”
Bovenaan de trap rukken de beide mannen aan de hendel die normaliter de mechanische deuren ontgrendelt. Het mechanisme weigert thans alle dienst. Eén van hen grist in paniek de zware reddingsmoker van de wand en begint er als een bezetene mee op de deur te rammen. Het is vijf over halfacht. De Herald of Free Enterprise draait zich in een woeste beweging op zijn zijde.

Net op het moment dat Dirk zijn lege koffiemok terug naar de bar wil brengen, voelt hij de grond vanonder zijn voeten wegglijden. Hij strekt zijn armen voor zich uit om houvast te zoeken, maar wordt als door een reuzenvuist tegen de wand van de cafetaria geduwd.
‘Dit kan niet! De ferry zinkt en hij is nog niet eens vertrokken!’ flitst het door zijn hoofd. Meteen daarop trekt er een nietsontziende pijnscheut door zijn rug. In paniek tracht hij recht te krabbelen, maar hij komt steeds schuiner te liggen. Voor zijn ogen richt de vloer zich op als een gigantische gestoffeerde muur. Hij hoort panisch geschreeuw doorheen gans de ruimte, overstemd door een donderend geraas van vallend glas. Iets dringt zijn dij binnen en meteen voelt hij een warme gloed. En dan gaan ineens alle lichten uit en verstomt het angstige gegil één seconde.

Er rukt iets aan zijn arm. “Help me! Somebody help me!” Een zwaarlijvige vrouw tracht zich via zijn mouw recht te trekken. ‘Wait’, fluisteren zijn hersenen, maar de woorden blijven onuitgesproken. Plots lost de greep van de vrouw en ze glijdt hysterisch gillend van hem weg. In een snelle beweging klauwt hij om zich heen en zijn hand vindt grip aan iets metaalachtigs.
Als in een derderangs rampenfilm braakt de aanpalende scheepsgang opeens tonnen zeewater uit. De ganse cafetaria vult zich met een oorverdovend geraas. Dirk voelt een hevige tocht door zijn haren trekken en voor hij beseft wat er aan het gebeuren is, staat het zilte zeewater hem tot aan de kin. Instinctmatig verstevigt hij zijn grip op het metaal dat hij vasthoudt, maar de immense kracht van zoveel binnenstormend natuurgeweld sleurt hem praktisch ogenblikkelijk mee. Hij voelt het ijskoude water zich boven zijn hoofd sluiten.
Een nooit eerder gevoelde panieksensatie maakt zich van hem meester. Hij tracht naar boven te zwemmen, zijn adem inhoudend. Zijn bewegingen zijn slechts een amechtig gespartel in hevig verzet.
‘Oh nee!” flitst het door zijn hoofd. ‘Oh god, néé!’
Hij voelt iets tegen zich stoten. Iemand tegen zich stoten. Twee tellen later wordt een hard voorwerp vol in zijn maag gedrukt. Zijn hersenen doen verwoede pogingen om de oorzaak van die immense pijn te ontleden. Dirk schreeuwt het uit. Zijn schreeuw is submers en veroorzaakt een wilde stroom luchtbellen. Meteen ademt hij ijskoud zoutwater. Reflexmatig slikt hij, slikt hij, slikt hij. Zijn ogen puilen uit hun kassen van angst terwijl zijn lichaam spastisch begint te schokken. Als een razende grijpt hij om zich heen, wild en onbeheerst. zijn benen zoeken houvast in een steeds sneller stampen. Hij voelt zijn hart als een op hol geslagen stoomhamer slaan, steeds vlugger, steeds krachtiger. Er duikt een beeld op. Zijn moeder trekt hem uit zijn loopfietsje. Hij blijft aan het houten stuurtje haken met zijn rechterbeen. Onbedaarlijk begint hij te huilen. ‘Ik haal je er wel uit, schat!’ hoort hij zijn moeder lachen. ‘Ik haal je er wel uit. Ik haal je er wel uit. Ik haal…’
Dirk voelt zich wegzakken. Zijn verstand kan zijn plotse zaadlozing niet bevatten. Er is geen logica meer. Zwarte plekken dansen voor zijn ogen. Hij ziet stroken groene waas maar registreert niks meer.
Vier en een halve minuut nadat Dirk zijn koffie wilde wegbrengen, begeeft zijn hart het.

Vandaag is het exact vijfendertig jaar geleden dat de Herald of Free Enterprise zonk voor de kust van Zeebrugge.
Van de 543 mensen aan boord, kwamen er 193 mannen, vrouwen en kinderen om door de verdrinkingsdood. Een grove menselijke fout lag aan de basis van deze immense scheepsramp.
Enkele maanden na de berging voer de Herald of Free Enterprise in Chinese wateren onder de naam Flushing Range. Het spookschip werd pas anderhalf jaar nadien gesloopt.

Mijn madam draagt, als de situatie zulks vereist, bij voorkeur een gifgroen mondmasker met daarop het tricolore logo van haar werkgever. De opdruk is fris en modern van vormgeving. Ze noemt het dan ook haar lievelingsmondmasker.

Een mondmasker – mondkapje voor de Nederlanders – is geleidelijk aan het verworden tot een trendy ding en een tastbaar medium voor een statement. Wie een ordinair wit of zwart stoffen masker draagt of – o treurnis – een blauwwit papieren exemplaar, uit zich heden nog slechts als een defaitistisch individu dat er door nood toe gebracht werd gebukt te gaan onder die obligate broeierige lap. Doch die mistroostige gelatenheid maakt gaandeweg plaats voor clemente revolte.

Steeds vaker duiken mondmaskers op die de deels onherkenbaar gemaakte drager weer een gezicht geven. Een prominent aanwezige ‘tanden bloot’-glimlach als opdruk verraadt een optimistische geest, een opgestoken middelvinger een rebels karakter en met een levensechte print van dat deel van het gezicht dat bedekt wordt, wil de mens achter het masker demonstratief uit de anonimiteit treden.

Deze week mocht ik me verheugen in een allegaartje van originaliteit.
Voor me aan de kassa stond een jong vrouwspersoon schattig te wezen met haar roze masker bezaaid met blauwe cirkels. Of er een boodschap achter zat, valt te betwijfelen, maar de overdosis aan koddigheid maakte het lange aanschuiven ineens wat draaglijker.
Twee oude besjes op de parking van datzelfde winkelcomplex droegen beiden een mondmasker met vintage look: grote kleurige bloemen op een okergele achtergrond. De coolness droop eraf. Bovendien waren ze zich maar al te bewust van de blikken die ze toegeworpen kregen, want ze etaleerden het sierlijke stukje stof met een flagrante parmantigheid.
En wat te denken van het personeel van de zaak van wie het masker gegarneerd was met het bedrijfslogo en daaronder “Onze prijzen laten uw mond openvallen!”

Gemeengoed is het allemaal nog niet. Maar de kentering is gaande.
Tenslotte moeten we het nog een hele poos uitzingen met zulk een zweetdoek op onze facie. Onze vrijheid is dezer dagen een pak kleiner dan onze fantasie. Dat de commercie hier geraffineerd op inspeelt, vind ik dan ook helemaal oké. Want alleen mensen met verbeelding hebben oog voor de werkelijkheid.

En u?
.

De laatste dagen heb ik zo vaak mijn handen gewassen dat er een stempel van een discotheek uit 1989 tevoorschijn is gekomen.

In dat jaar was ik overigens een bevlogen twintiger die net zijn eerste baantje had gescoord vlak na de obligate legerdienst. Kort daarop leerde ik een bekoorlijke stoot kennen die twee jaar later – en schier vijf jaar lang – tot mijn wettige echtgenote zou worden gebombardeerd. Het leven lachte me toe, de toekomst stond bol van verlangens en in mijn hart kwinkeleerden non-stop paradijsvogels. Wat een zorgeloze tijd was me dat toch.

15:26

Ik pluk de handdoek van het rek en droog mijn pollen af. In de keuken schalt ‘It’s the end of the world as we know it’ van REM uit ons vintage ogend DAB+-radiootje. Deze belegen hit wordt tegenwoordig wel érg veel airplay gegund. Beetje stemmingmakerij, denk ik, net op het moment dat de disk-jockey het nummer afrondt en verkondigt dat de schijf herontdekt is door de jonge luisteraars.
Geheid gunnen zij dit lied een kortstondige revival als aanfluiting van de globale angst die thans regeert.

15:47

Met een mok dampende troost in de hand staar ik vanuit de zonovergoten woonkamer naar madam Menck die in het zuidelijkste deel van de tuin hosta’s aan het verpotten is. Vier aarden bakken hebben de groeidrang van die knapen niet overleefd.
Mijn tuinfee klaart, zo merk ik, de klus routinematig. Ze heeft een enigszins verbeten trek op haar gezicht. Van floristische geneugte is hier geen sprake meer, wel van loutere bezigheidstherapie.
De laatste paar dagen heeft haar vertrouwde aanstekelijke enthousiasme plaatsgemaakt voor een zekere gelatenheid. Ze verklaarde me vanmorgen dat ze de huidig heersende coronatoestand als erg onwezenlijk ervaart. Ik kon niet anders dan instemmend knikken.

17:01

Op het moment dat ik me laat vallen op mijn bureaustoel, blèrt de telefoon. Mijn vader. Ik besluit niet op te nemen. Hij probeert al een ganse week zijn kroost bijeen te sprokkelen.
“Er staat een uitmuntende gin in koelkast!”
“Ik voel me wegkwijnen als een plant die geen water krijgt.”
“Ik laat belegde broodjes aanrukken. Of pizza. Heb je liever pizza? Zeg het maar, hè.”
Arme pa. Ik heb oprecht met hem te doen. Doch nood breekt wet, hoe zeer mijn familiehart ook bloedt. Mijn zesentachtigjarige ouwe is helaas niet doordrongen van de ernst van de zaak. De hevigheid waarmee COVID-19 om zich heen slaat en de geïnstrueerde adviezen om ons zo goed mogelijk te beschermen, gaan er bij hem maar niet in. Via de televisie krijgt hij een overload aan informatie over zich heen. Op de duur hoort hij nog slechts klanken walsen en ziet hij cijfertjes en grafiekjes dansen. Als ik dan poog om klaarheid te scheppen, beweert hij dat ik overdrijf. Ook mijn broer en zus vingen bot. “Hij minimaliseert alles”, luidt het.

17:14

Katrien komt mijn bureel binnengesloft. Haar handen zijn zo zwart als mijn gedachten.
“Er is er eentje gestorven,” verkondigt ze stil.
“Oei, da’s dan al het elfde slachtoffer”, repliceer ik.
“Een hosta, bedoel ik. Hij is helemaal rot.”

Het zijn voorwaar verwarrende tijden.

.