Ronald Plasterk schreef afgelopen week in zijn column in de Telegraaf over kernenergie en het belang van wetenschappelijke feiten onder de titel ‘Timmermans smaalt over kernenergie‘. Een aantal uitspraken die Plasterk in zijn column doet zijn in mijn ogen niet goed onderbouwd of niet in lijn met de feiten. Daarom in deze blog een reactie daarop.

Het zijn de Europese landen die biomassa subsidiëren, niet de Europese Commissie

Plasterk stelt ‘dat de Europese Commissie het dure geld van de belastingbetalers inzet om biomassa te subsidiëren‘. Mooie frame in een column over een EU commissaris (Timmermans), maar volgens mij zijn het lidstaten die biomassa subsidiëren en niet de Europese Commissie. 

In het ‘indrukwekkende rapport’ van UNECE staat één alinea over de rol van kernenergie in het halen van toekomstige klimaatdoelen

Plasterk verwijst naar ‘een indrukwekkend rapport van de Verenigde Naties (UNECE, 11 augustus 2021) dat stelt dat zonder kernenergie er geen klimaatneutraal energiebeleid kan komen‘. Ik vond dat document van UNECE op dat punt niet zo indrukwekkend. In algemene zin is het waar dat klimaatdoelen moeilijker te halen van worden met elke optie die we uitsluiten. Ik vind de discussie in Nederland wat dat betreft zorgwekkend, want van verschillende kanten wordt hard geroepen dat opties uitgesloten moeten worden: biomassa, kernenergie, ondergrondse CO2-opslag, windenergie op land, zonneparken, etc. etc. Als we alle opties uitsluiten waar bezwaren tegen zijn, dan gaan we de klimaatdoelen nooit van zijn leven halen. Maar beweren dat klimaatdoelen niet haalbaar zijn zonder één specifieke optie is wel iets anders (los van de vraag over welke optie het gaat). Als je alle andere opties maximaal inzet zou ik denken dat je zonder die ene optie best een eind zou kunnen komen. Ik was dus benieuwd welke analyse UNECE heeft gedaan om deze stelling te onderbouwen. Dat viel me tegen. In de ‘technology brief’ van UNECE staat welgeteld één alinea over de rol van kernenergie in het halen van toekomstige klimaatdoelen. Die alinea in het UNECE rapport geeft een impressie van de rol van kernenergie in de illustratieve IPCC scenario’s uit 2018 voor het halen van de 1,5 graden doelstelling. In de figuur hieronder uit het betreffende IPCC rapport is de rol van kernenergie in de mondiale energiemix weergegeven in rood (zonne-energie in geel, windenergie in blauw en biomassa in groen).

Geen nieuwe analyse op dit punt dus door UNECE en eerlijk gezegd ook geen onderbouwing van de stellige uitspraak in het persbericht van UNECE. Het doel van de UNECE ‘technology brief’ was volgens de inleiding om een overzicht te geven van nucleaire energietechnologieën. De brochure lijkt niet als doel gehad te hebben om te analyseren of de klimaatdoelen wel of niet gehaald kunnen worden zonder kernenergie.

Het JRC rapport is belangrijk voor kernenergie maar niet op punt dat Plasterk noemt

Plasterk stelt dat het Joint Research Committee (JRC) van de EU de conclusie ondersteunt dat er zonder kernenergie geen klimaatneutraal energiebeleid kan komen. Het JRC heeft een belangrijk rapport geschreven over kernenergie, maar bevat die conclusie volgens mij niet. Het rapport van JRC gaat over de vraag of kernenergie voldoet aan de Europese ‘do no significant harm’ criteria. Het JRC-rapport concludeert dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat kernenergie meer schade doet aan menselijke gezondheid of milieu dan andere bronnen van elektriciteitsproductie die al onderdeel uitmaken van de Europese ‘taxonomie’. En dat de niet-radiologische effecten van kernenergie grotendeels vergelijkbaar zijn met waterkracht en hernieuwbare energiebronnen. Een belangrijke en relevante conclusie voor het pleidooi van Plasterk dat kernenergie gesubsidieerd moet worden. Maar het JRC-rapport gaat -anders dan Plasterk beweert- volgens mij niet over de vraag of kernenergie wel of niet nodig is voor klimaatbeleid. Daarbij zij opgemerkt dat ik het rapport (387 pagina’s) niet van kaft tot kaft gelezen heb en mijn uitspraak baseer op de samenvatting, de inhoudsopgave en scrollen door het hele document. Als er wel een analyse instaat die laat zien dat er zonder kernenergie geen klimaatneutraal energiebeleid kan komen, dan hoor ik dat graag!

In China zijn geen 150 kerncentrales in aanbouw

Plasterk schrijft dat er in China op dit moment 150 kerncentrales gebouwd worden. Volgens de World Nuclear Association zijn er in China 18 kernreactoren in aanbouw. Volgens het Internationale Atoomagentschap IAEA gaat het om 14 kernreactoren. Ik ben op zoek gegaan waar het getal van 150 vandaan komt. Ik vermoed dat het dit recente bericht van Bloomberg is dat China voor de komende 15 jaar 150 nieuwe kernreactoren gepland heeft. In mijn ogen is plannen echt iets anders dan daadwerkelijk in aanbouw zijn.

Volgens Plasterk worden ook in de VS onder de progressieve president Biden nieuwe kerncentrales gebouwd. Volgens het Internationale Atoomagentschap IAEA is er in de VS welgeteld één kerncentrale in aanbouw, met 2 reactoren. Ook volgens de World Nuclear Association is er in de VS maar één kerncentrale in aanbouw, namelijk de uitbreiding van de kerncentrale Vogtle met 2 nieuwe reactoren (Vogtle 3 en 4). De bouw van die twee nieuwe reactoren begon in 2013. Volgens de laatste berichten kunnen ze eind 2022 (Vogtle 3) respectievelijk begin 2023 (Vogtle 4) in gebruik genomen worden. Voor zo ver ik weet bevat het grote infrastructuurplan van president Biden vooral financiële steun voor het openhouden van bestaande kerncentrales ($6 miljard) en voor de demonstratie van geavanceerde kernreactoren ($2,5 miljard). En richt het zich niet zo zeer op de bouw van nieuwe kerncentrales.

Nieuwste windparken op zee leveren meer stroom dan Plasterk denkt en doen dat zonder subsidie

Plasterk schrijft verder dat windmolens en zonnepanelen twee derde van de tijd geen stroom produceren. Ik kan hem geruststellen: moderne windparken op zee leveren gemiddeld over het hele jaar ongeveer 50% van hun theoretische maximale vermogen (ofwel een capaciteitsfactor van 50%). Ze leveren aanzienlijk meer dan 50% van de tijd elektriciteit omdat ze vaak op een gedeelte van hun maximale vermogen draaien. De grafiek hieronder van Fraunhofer-IEE illustreert voor alle Duitse windparken samen hoe vaak ze een bepaalde hoeveelheid stroom leverden in 2017 en 2018. U kunt zien dat het aantal uren per jaar dat ze helemaal niks leveren erg klein is (rechtsonder in de grafiek). [met dank aan Chris Mooiweer die me via twitter op deze grafiek wees].

Plasterk schrijft vervolgens dat windmolens en zonnepanelen gesubsidieerd moeten worden omdat ze twee derde van de tijd geen stroom produceren. Het zal hem deugd doen dat er inmiddels in Nederland drie windparken op zee gerealiseerd gaan worden zonder subsidie.

Tot slot

Ik begrijp het pleidooi van Plasterk om kernenergie onderdeel te maken van klimaatbeleid. Hij neemt in zijn column anderen de maat waar het gaat om de feiten. Het zou hem sieren als hij dat ook zou toepassen op zijn eigen uitspraken. En ja, ik neem op mijn beurt Plasterk de maat. Dus als er dingen in deze blog staan die niet kloppen, dan hoor ik het graag!