De Boomkwekerij 9 - 2014 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

2 mei 2014

Veel nieuwe Symphoricarpos 17

Greenpeace neemt tuinplanten op de korrel 6 Zaadmatten alternatief tegen onkruid? 20 Constructief gesprek veiling en boomkwekers 40

Inhoud

Omslag: Plants & Pictures

10 Landschapskwaliteit verbeteren

Nieuws

Commentaar: Greenpeace

Opinie: ’Dit mag nóóit meer gebeuren’

Stelling: Ik betaal graag mee aan het instellen van een pest free area

Onderzoek Greenpeace: ’Veel pesticiden op tuinplanten’

Bedrijf 10 Zunderts Inspiratieboek geeft tips voor mooier landschap 13 Ondernemersvragen: Is het nog interessant een ’groene’ auto te kopen? 14 Ontwikkelscan geeft opleidingsadvies aan werknemers

Teelt & Gewas

26 Lekker zelf uitvinden

17 Veel vernieuwing in Symphoricarpos 20 Zaadmatten bieden perspectief tegen onkruid 22 Engerlingenprobleem verdient meer aandacht 24 Quizvraag: welke plant is dit? 26 Broers varen eigen koers 28 Teeltadvies: Geef vruchtbomen voldoende vocht en stikstof 31 Schimmel dwingt kweker te zoeken naar alternatieven

Markt & Afzet 38 ’Bloemistenklok is goede investering voor onze klant’ 40 FloraHolland en boomkwekers ’constructief in gesprek’

42 Klaar voor eerste Floraliën

42 Op weg naar eerste Floraliën 44 Marktnieuws

Service 46 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 47 Vaktaal en Agenda

Op www.DeBoomkwekerij.nl vindt u actueel nieuws, marktnieuws, fotoreportages, video’s, blogs en het magazine in digitale vorm. Problemen met inloggen? Kijk dan op www.DeBoomkwekerij.nl/inloghulp.

COLOFON Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen

telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 25ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebru ken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninkijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke z jn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Foto:

NIEUWSINTERVIEW

Henk Mauritz over verloren bomenexport naar Britten:

’Dit mag nóóit meer gebeuren’ Sinds februari exporteren Duitse bedrijven alweer platanen naar het Verenigd Koninkrijk, omdat Duitsland sindsdien voldoet aan de Britse importeis van ’pest free area’. Nederland vroeg deze status pas in april aan bij de Britten. Henk Mauritz (Combinatie Mauritz) is heel boos op de autoriteiten en organisaties die dit hadden moeten regelen. Henk Mauritz, Combinatie Mauritz

Sinds november eist het Verenigd Koninkrijk (VK) dat geïmporteerde platanen volledig zijn gekweekt in een gebied dat vrij is verklaard van aanwezigheid van Ceratocystis platani, de schimmel die platanenkanker veroorzaakt. De aanvraag vanuit Nederland duurde langer dan vanuit Duitsland, omdat volgens de NVWA niet duidelijk was of en hoeveel bedrijven geïnteresseerd waren in het voldoen aan die eis. „Flauwekul”, reageert Mauritz. „Het was vanaf het begin duidelijk dat ieder bedrijf dat platanen kweekt en exporteert naar het Verenigd Koninkrijk, groot belang heeft bij de garantie platanenkankervrij. En het belachelijke hieraan is dat Nederland door de NVWA al lang is vrij verklaard van platanenkanker. Als wij platanen naar bijvoorbeeld Turkije willen exporteren, komt er gewoon een stempel op het fytosanitair

COMMENTAAR

exportcertificaat van Naktuinbouw namens de NVWA.” Mauritz begrijpt niet waarom zo’n zelfde goedkeuring voor het VK op zich laat wachten. Daardoor heeft Nederland heel wat Britse orders misgelopen. „Je kunt niet hard maken hoeveel orders we hebben laten liggen, maar ik schat dat het om een waarde van meerdere tonnen gaat. Iedere Britse order met een platanenregel erin, want iedereen wil toch een order compleet verhandelen?” Volgens Mauritz zijn al die misgelopen orders naar Duitsland gegaan. Een Britse klant liet hem althans weten dat hij vanaf 26 februari weer platanen uit Duitsland mag importeren, omdat Duitsland vanaf die datum door de Britten is geaccepteerd als platanenkankervrij-gebied. „Wij hadden dit veel eerder voor elkaar moeten hebben, al binnen een paar weken

PEILING

Greenpeace Elk jaar in het voorjaar neemt er wel een belangenorganisatie - dan eens een milieufederatie, of de consumentenbond - precies op het hoogtepunt van de verkopen een product op de korrel. Ditmaal was het raak voor de tuinplantenbranche. Het resultaat van een onderzoek van Greenpeace werd in het tv-programma Tros Radar

Basamid is niet nodig want er zijn alternatieven.

gepresenteerd. Kort gezegd komt het erop neer dat er resten van middelen op planten zijn gevonden, waaronder verboden middelen. Greenpeace wijst vooral op middelen die bijen kunnen schaden en mikt daarbij op de emotie van het grote publiek. Organisaties in de boomkwekerij waren op de hoogte van het onderzoek en hadden Wim du Mortier Hoofdredacteur

voor de uitzending al overlegd over een reactie. Resultaat daarvan was bijvoorbeeld dat de directeur van Tuinbranche Nederland Frank van der Heide opmerkelijk genoeg ook namens de kwekers het woord voerde in Tros Radar. Daags na de uitzending bleek het achter de schermen lastig voor de kwekers die zich

Eens 37%

Oneens 63%

toch sterk aangesproken moeten voelen in het onderzoek en de handel die vooral vreest voor de gevolgen van de uitzending, om met een gecoördineerde reactie te komen. Want waar richt je je op? Is een reactie vooral bedoeld voor de eigen achterban of moet het een diplomatiek geluid zijn, gericht op de buitenwereld? Dat de branche wordt vertegenwoordigd door twee clubs, Anthos en LTO met elk soms net andere belangen, is bij het bepalen van de koers een handicap. Maar dat is toch geen onoverkomelijke barrière om een eenduidige en proactieve reactie te geven op zo veel aantijgingen. Eind goed al goed: maandag 28 april zaten alle partijen uit de boomkwekerij aan tafel

De nieuwe peiling luidt:

De boomkwekerij moet met Greenpeace gaan samenwerken.

met Greenpeace voor een overleg in goede sfeer. Waarbij de boomkwekerij eensgezind probeert constructieve stappen te zetten na de knuppel in het hoenderhok van de belangenorganisatie. Dat is de Koninklijke weg.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

Opinie COLUMN COEN DEKKERS

Huiswerk

nadat de importeis bekend was.” Mauritz beschuldigt alle betrokken autoriteiten en organisaties van te traag handelen: zowel de NVWA en Naktuinbouw als de LTO-Vakgroep Bomen en Vaste planten en handelsbond Anthos. „Ze hebben toch overal lijnen met autoriteiten in het buitenland? Als er vandaag een probleem is en er spelen exportbelangen, dan moet je morgen al met elkaar om de tafel zitten voor een oplossing.” Iedere EU-lidstaat kan een tijdelijke importmaatregel invoeren. Mauritz houdt zijn hart vast als dit de volgende keer weer gebeurt, bij een andere boom en vanwege een ander organisme. Hij verwacht van iedere partij een actievere rol, en in het bijzonder van LTO. „Als actie zo lang duurt als nu met platanen, dan vraag ik me af: heeft het lidmaatschap nog wel zin?” <

’Goedemorgen Bas, wat heb je voor me?’ ’Goedemorgen Coen, ik heb even een prognose gemaakt en kom tot zo’n 30 karren. Ik fax je vanavond rond 5 uur de definitieve bestelling.’ ’En dat is dan weer leveren zoals altijd, morgenavond?’ ’Jazeker, dus je kan er vast aan beginnen.’ ’Nou Bas, het is hier superdruk, ik wacht liever op de definitieve bestelling en dan maken wij dat in één keer netjes in orde.’ ’Prima Coen, je hoort nog van me.’ Het is bijna 9 uur ’s avonds als we alle bestellingen hebben ingepakt. Bas heeft nog niks van zich laten horen. Dan morgenochtend maar, denk ik bij mezelf. Maar als ik ’s ochtends om half 7 weer naar de fax kijk, ligt er nog steeds niks. Dus beginnen we aan de overige bestellingen die al op stonden voor vandaag. Om half 9 rinkelt er dan eindelijk een belletje. Ik pak mijn rekenmachine en tel alles bij elkaar. Ik knipper even met mijn ogen en tel het nog een keer na. Het staat er echt, 80 karren. Gelukkig hebben we tegenwoordig Whatsapp. Dus typ ik in de groep ’Vakantiewerkers’: ’Keer om en kom werken! Ik kan heel goed de stem van je vader nadoen, dus je hoeft vandaag niet naar school. In plaats van dat saaie wiskunde kun je gewoon lekker geld verdienen. Tot zo, groeten, Coen.’ En potverdikke, binnen twee minuten heb ik drie antwoorden. Twee keer een ’kom eraan’, en één keer, ’sorry, moet samenvatting van Engels maken, sta er al zo slecht voor, groeten, Lindsey.’ Ik denk bij mezelf, wat Lionel Messi met zijn voeten kan, dat kan Lindsey met haar handen. Die moet ik hebben. ’Maak je niet druk over die samenvatting Lindsey, dat regel ik, breng alles maar mee, tot zo.’ Een uurtje later staat Lindsey aan de inpaklijn en zit ik met een Engelse tekst voor me. Ik kan het zelf ook niet geloven, het is retedruk en ik maak een samenvatting! Maar drie kwartiertjes later is ’ie klaar. Ik loop naar de inpaklijn. ’Het is wel voor een punt hoor!’ Ze kijkt me geschrokken aan. Ik ben er toch echt alweer klaar mee. We zijn keurig voor het donker klaar met die 80 karren. En gisteren kreeg ik een blij Whatsappje van Lindsey. Ze had een 8. Jammer, ze verdiende een 10.

STELLING

Ik betaal graag mee aan het instellen van een pest free area Patrick Wijnhoven,

Paul Sneijers,

Rick Oudenampsen,

Roparu rozen, Wanssum:

Sneijers Boomkwekerij BV,

Boomkwekerij

„Het is belangrijk dat we

Beek en Donk:

Oudenampsen, Loo:

als boomkwekerij onze top-

„Ziektevrije zones met goed

„Graag is een ander woord,

status wereldwijd kunnen

toezicht zijn essentieel voor

maar ik denk wel dat we

behouden. Indien hier pest

de huidige en toekomstige

als kwekers deze richting op

free area’s voor nodig zijn,

exportpositie van de Nederlandse boomkwe-

moeten om nog voldoende handel te blijven

dan moeten we dit zoveel mogelijk collectief

kerij. We kunnen het ons echt niet veroorloven

houden. Niet alleen voor bacterievuur, maar

aanpakken en samen de schouders eronder

om deze zones te verliezen. Ik heb er dan ook

voor vele ziekten.

zetten. Ik betaal hier dan ’graag’ aan mee.

geen moeite mee om hier als kweker een bij-

Wel denk ik dat de kwekers een vinger in de

De markt wordt steeds internationaler en de

drage aan te leveren. Vanzelfsprekend moeten

pap moeten blijven houden, niet zomaar de

exporteisen zullen waarschijnlijk in de toe-

hier goede afspraken over toezicht en kosten

volle controle aan een logge instantie geven.

komst alleen maar strenger worden. Helaas

onder liggen.

Denk daarbij aan een bestuur dat de regels

is het echter ook een feit dat kostenverho-

Lastig is de discussie met degenen die niet

maakt, dat voor het grootste gedeelte uit kwe-

gingen (bijvoorbeeld door het wegvallen van

willen meebetalen. Mijn boodschap aan hen

kers bestaat. Ook dienen de overheadkosten

rode diesel) lang niet altijd in de prijs verwerkt

is: bedenk dat geen verkoop van je planten

voor dit soort zaken zeer laag te blijven, zodat

kunnen worden omdat de markt bijvoorbeeld

nog duurder is en dat je de marktpositie van

het geld wat we met ons allen betalen ook

geen prijsverhoging accepteert als de markt

jezelf en die van collega’s in de omgeving

op de plek van bestemming komt. Ook denk

onder druk staat. Het is dus goed alleen pest

zwaar ondermijnt. Ben je het niet eens met

ik dat de controles van Naktuinbouw voldoen-

free area’s in te stellen als dit je ook een dui-

de kosten en afspraken die gemaakt worden

de zijn op dit moment. Als we Naktuinbouw

delijk voordeel in de markt geeft.”

in je gebied, neem verantwoordelijkheid, sluit

gebruiken voor de controle van die zones, dan

je aan bij één van de vakgroepen, deel kritiek

ben je al bijna klaar.“

en denk constructief mee in oplossingen.” De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Foto’s: Ferry Noordam, gemeente Noordwijkerhout

Onderzoek Greenpeace: ’Veel pesticiden op Tuinplanten bevatten veel residu van pesticiden die schadelijk zijn voor bijen. Dit blijkt uit recent onderzoek van Greenpeace. Volgens Tuinbranche Nederland ligt de werkelijkheid genuanceerder.

Greenpeace zegt in haar rapport dat tuinplanten die bij tuincentra worden verkocht veel residu bevatten van bestrijdingsmiddelen die schadelijk zijn voor bijen. Ook zijn illegale middelen aangetroffen. Het onderzoek richtte zich met name op tuinplanten/bollen waar in

het seizoen bijen op afkomen. Onderzoekers kochten bij tuincentra 69 planten en bollen van 31 verschillende soorten. Zij deden dit bij winkels van tuincentra met het grootste marktaandeel in Nederland: GroenRijk, Intratuin en Boerenbond/Welkoop. Op 68 van 69 monsters werd pesticide aangetroffen. In de tuinplanten/bollen is in totaal 505 keer een pesticide gevonden. Alle gevonden residuen behoren tot 79 verschillende bestrijdingsmiddelen: 29 insecticiden, 38 fungiciden en 12 andere middelen zoals herbiciden. Volgens het onderzoek noemen wetenschappers juist de combinatie van middelen - eerder dan de middelen afzonderlijk - riskant voor bijen. Op monsters van Intratuin werd het hoogste aantal pesticiden gevonden van - zoals Greenpeace ze noemt - de ’beruchte negen pesticiden’. Dit zijn pesticiden die volgens Greenpeace als eerste moeten worden verboden. De tuinplanten waarop gemiddeld het hoogste aantal pesticiden per monster werd aangetroffen zijn Rhododendron (14), Skimmia (12,7), Camellia

KORT Dijksma voert motie niet uit

Nieuwe toelatingen

Herregistratie Finale en Basta

In de Tweede Kamer was een motie aangenomen op een moratorium op neonicotinoïden, fipronil en triazolen, maar Dijksma wijst deze af. Volgens Dijksma is er geen juridische basis voor het instellen van een nationaal verbod van de huidige toegelaten neonicotinoïden. Dat kan alleen als er duidelijke aanwijzingen of bewijzen zijn dat niet langer wordt voldaan aan de huidige toelatingscriteria. Afgelopen jaar zijn de toelatingen echter aangescherpt, waarmee ze dus voldoen aan de nieuwste criteria.

Het Ctgb heeft de insecticide BotaniGard WP toegelaten in de onbedekte teelt van vaste planten. Het middel heeft als werkzame stof Beauveria bassiana. Luna Sensation op basis van fluopyram en trifloxystrobine is als schimmelbestrijdingsmiddel toegelaten in de teelt van Paeonia, Iris en Dahlia. De herbicide Clinic Ace is in diverse teelten toegelaten als doodspuitmiddel voor gras en voor de behandeling van uitlopers van bomen en struiken.

De toelatingen van Finale SL 14 en Basta 200 zijn door herregistratie aangepast. Beide middelen mogen in de boomkwekerij en vasteplantenteelt alleen nog pleksgewijs worden toegepast of middels een rijen- of strokenbehandeling.

Onderhandelingen in mei verder Eind april hebben de vakbonden en werkgevers elkaar voor een eerste keer gesproken over de Cao Open Teelten. Daar zijn de standpunten uitgewisseld. In mei starten de echte onderhandelingen. Volgens onderhandelaar Jan van Leeuwen is de sfeer goed en willen de werkgevers in elk geval een cao-loze periode voorkomen.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Nieuwe doppen op TCT-lijst De Technische Commissie Techniekbeoordeling heeft zes nieuwe Albuz-doppen aan de lijst met driftarme doppen toegevoegd. De Albuz CVI 110--15, 110--2, 110-025 en 110-03 mogen met een maximale spuitdruk van 1,0 bar, en de Albuz CVI 110-04 en 11005 mogen met een maximale spuitdruk van 1,5 bar worden gebruikt bij een teeltvrije zone van 1,0 m.

Geen controlesysteem voor import Er komt geen gesloten controlesysteem voor plantmateriaal uit landen van buiten de Europese Unie dat wordt geïmporteerd. Daardoor is de handelsbelemmering waarvoor LTO vreesde, van de baan. Een meerderheid van het Europees Parlement stemde tegen zo’n systeem dat was voorgesteld in het kader van de toekomstige EU-verordening Plantgezondheid. De EU kan straks wel tijdelijk extra maatregelen nemen tegen import van buiten de EU. Dat kan bijvoorbeeld wanneer dat nodig is om een quarantaine-organisme buiten de deur te houden.

Nieuws ACTUEEL

tuinplanten’ (9,7), lavendel (9,5) en sneeuwbal (9,0). Ook komen deze planten, naast Helleborus, voor in de lijst van monsters waarop resten zijn gevonden van middelen die volgens de onderzoekers niet toegelaten zijn in Nederland en verboden zijn in de EU-landbouw. In totaal zijn er acht pesticiden aangetroffen (in tien vondsten) die in de landen tuinbouw van de EU zijn verboden.Greenpeace trekt uit de resultaten de conclusie dat mensen die vol goede bedoelingen bijvriendelijke planten in hun tuin zetten, zo in hun onwetendheid meehelpen aan de bijensterfte.

Radar Het televisieprogramma Radar gaf tweede paasdag ruim aandacht aan het onderzoek van Greenpeace. Volgens Brenda Horstra, adjunct-directeur PR van Tuinbranche Nederland, heeft de brancheorganisatie het standpunt dat niet-toegestane middelen absoluut taboe zijn en is het terecht dat het programma hier aandacht aan schonk. Maar aan de andere kant vindt Horstra dat met name de koppeling tussen het gebruik van pesticiden en de verhoogde bijensterfte - zoals deze in de Radar-uitzending werd weergegeven - veel genuanceerder had moeten gebeuren. „Er

Gesprek met Greenpeace Maandag 28 april spraken de LTO Vakgroep Bomen

zijn veel meer mogelijke oorzaken van bijensterfte dan alleen pesticiden. De varroamijt is er daar bijvoorbeeld een van.” Verder denkt Horstra dat Nederlandse kwekers zich ten opzichte van hun buitenlandse collega’s zeer goed aan de regelgeving rondom bestrijdingsmiddelen houden. Waar de tuincentrumwereld volgens haar mee te maken heeft, is dat de plantenhandel over meerdere schijven loopt en er veel planten afkomstig zijn uit Zuid-Europese landen waar minder op middelgebruik wordt gecontroleerd. Bovendien zijn er middelen die in Nederland niet mogen worden gebruikt, maar in het buitenland wel zijn toegestaan.

en Vaste planten, Anthos en PPO met vertegenwoordigers van Greenpeace. Een gesprek in goede sfeer, vertelt Anthos-voorzitter Henk Westerhof. Naast het uitwisselen van informatie - bijvoorbeeld wat de boomkwekerij nu precies is - zijn afspraken gemaakt voor het doen van onderzoek naar residuen op planten. Greenpeace wordt daarbij betrokken. Het moet meer inzicht geven waar residuen vandaan komen. Dat onderzoek wordt snel in gang gezet. Snelheid is geboden, meent Westerhof, omdat Greenpeace heeft laten weten de druk te willen opvoeren bij tuincentra om iets te doen aan de verkoop van planten met residuen. Over de vondst van illegale middelen waren alle partijen het over eens dat dit ’in de kiem gesmoord moet worden’, meldt Westerhof. Ook dit wordt in het onderzoek meegenomen. De controle erop is en blijft

Biodiversiteit

echter een verantwoordelijkheid van de NVWA.

Als reactie op het Greenpeace-rapport hebben tuincentra via Tuinbranche Nederland aangekondigd om te gaan werken aan een grotere biodiversiteit in particuliere tuinen om zo de bijenstand te versterken. Horstra noemt het een jammerlijke zaak dat juist bijvriendelijke tuinplanten door Greenpeace als oorzaak van bijensterfte worden aangemerkt, terwijl deze juist zorgen voor meer biodiversiteit in de tuin. Intratuin zegt het onderzoek van Green-

Tot slot zal namens de branche worden overlegd met Tuinbranche Nederland. Of en hoe in de keten afspraken kunnen worden gemaakt, is daarbij de inzet.

peace niet te kunnen en willen laten passeren. „Wij zoeken momenteel de herkomst van de planten en de daar geldende toelatingseisen van bestrijdingsmiddelen. Bij niet-toegelaten gebruik zullen wij gepaste maatregelen nemen richting onze leveranciers.” <

Het laatste nieuws leest u elke dag op www.DeBoomkwekerij.nl

Gebruik startfosfaat neemt toe

Lintje voor Jan Hein de Boer

Na akkerbouwers en groentetelers proberen ook steeds meer boomkwekers een fosfaatbemesting uit tegelijk met het uitplanten. Gronden bevatten algemeen wel voldoende fosfaat, maar het blijkt in de praktijk onvoldoende opneembaar te zijn voor gewassen. Doel van startfosfaat is een vlotter begin van de gewasgroei, en daarmee minder uitval. Het gebruik telt wel mee in de mestboekhouding.

Gepensioneerd vasteplantenkweker Jan Hein de Boer is benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Van Gerrit Goedhart, burgemeester van Noordwijkerhout, ontving hij de versierselen. De Boer is onder andere oud-secretaris van de WLTO-Vakgroep bloembollen en bomen en bestuurslid van de Vereniging voor Vasteplantenkwekers. <

Vervolgonderzoek essentaksterfte

Plantion +9% in eerste kwartaal

70% omzet FloraHolland met label

Bij Kwekerij Westhof zijn onderstammen van Fraxinus excelsior aangeplant ten behoeve van vervolgonderzoek naar essentaksterfte. Komende zomer wordt een twintigtal klonen erop geoculeerd, waarna de oculaties volgend jaar kunstmatig worden geïnfecteerd met Chalara fraxinea. De klonen bleken in eerder onderzoek door Centrum voor Genetische Bronnen Nederland het meest tolerant tegen de ziekte.

De Plantionomzet via de klok steeg in het eerste kwartaal met 6% en met 10% via bemiddeling. De omzetstijging komt vooral door meer vraag naar tuinplanten. De omzet van het groencentrum steeg met 111% en kwam daarmee hoger uit dan in 2013 én 2012. De omzetdoelstelling van Plantion voor 2014 is €95 miljoen. De leiding van de veiling toont zich optimistisch over het halen van deze doelstelling.

Van de totale omzet van FloraHolland wordt 70% aangevoerd als gecertificeerd product. Het gaat daarbij om certificaten als MPS, GlobalGap, KFC (Kenya Flower Council) en FFFP (Fair Flowers Fair Plants). Dit is 5% meer dan een jaar geleden. Volgens FloraHolland komt de groei vooral doordat de vraag naar gecertificeerde producten vanuit de grootschalige retail toeneemt. De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Ondernemersvragen

Illustratie: Peter Moorman

Is het nog interessant een ’groene’ auto te kopen? Stimuleringsregelingen voor de aankoop van milieusparende personenauto’s zijn sinds 1 januari 2014 beperkt en soms zelfs helemaal afgeschaft. Loont het dan nog wel om een oude auto in te ruilen voor een ’groene’?

De VAMIL en de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) voor personenauto’s zijn volledig vervallen en de milieu-investeringsaftrek (MIA) op ’groene’ personenauto’s is drastisch beperkt. Maar er blijven nog steeds voordelen verbonden aan de aanEldert van der Spek, schaf van een ’groene’ auto. Denk aan Flynth, Eldert.vanderSpek@ de lagere bijtellingspercentages, de flynth.nl in sommige gevallen nog geldende milieu-investeringsaftrek, de voordelen in de sfeer van de BPM (aanschafbelasting) en de motorrijtuigenbelasting én natuurlijk de lagere brandstofkosten. Het percentage bijtelling is sinds een aantal jaar afhankelijk van de CO2-uitstoot en mede afhankelijk van de brandstof. Vorig jaar gold er voor sommige auto’s zelfs een bijtelling van 0%, maar in 2014 is dit percentage verhoogd. Nu geldt voor auto’s met een CO2-uitstoot van nul een bijtelling van 4% (dit zijn volledig elektrische auto’s). Voor auto’s met Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus een CO -uitstoot van meer dan 0, 2 9324, 2300 PH Leiden. maar niet meer dan 50 gr/km, geldt U kunt ook bellen of maieen bijtellingspercentage van 7% len met (071) 565 96 82, (plug-in-hybride auto’s). boomkwekerij@hortiDe milieu-investeringsaftrek is point.nl sinds 1 januari 2014 sterk beperkt.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Voor zuinige auto’s is die komen te vervallen. Alleen voor auto’s met een CO2-uitstoot van 50 gr/km of minder en voor bepaalde bedrijfsauto’s op aardgas, is er nog milieuinvesteringsaftrek mogelijk. Ook is er een investeringsplafond ingevoerd van maximaal €50.000 voor elektrische auto’s (met 36% MIA-aftrek) en voor de populaire plug-in-hybride auto’s (ten hoogste een uitstoot van 30 gr/km) is het plafond €35.000 (met 27% MIA-aftrek). Voor auto’s met meer uitstoot gelden lagere plafonds en aftrekpercentages. De vrijstelling voor het betalen van de motorrijtuigenbelasting geldt alleen nog voor auto’s met een CO2uitstoot van minder dan 50 gr/km.

Zuinig Een ’groene’ auto verbruikt over het algemeen ook minder brandstof. Is er sprake van een vol-elektrische auto dan leidt dat tot een extra besparing. Een Tesla model S verbruikt bij 30.000 km per jaar ongeveer €1.200 aan energiekosten. Ter vergelijking: een Porsche Panamera 4 met een vergelijkbare aanschafprijs van rond

de ton en een verbruik van 1:11,5 verbruikt rond de €4.300. Er wordt ook wel gerekend met brandstofkosten per kilometer: voor een dieselauto (brandstofverbruik 1:20) 7,5 cent per kilometer, voor een benzineauto (brandstofverbruik 1:14) 12,6 cent en voor een elektrische auto (28 cent/kWh en daarmee is ongeveer 7 kilometer afgelegd) 4 cent per kilometer. De belangrijkste onzekerheden zijn de toekomstige inruilprijs van de auto en de levensduur van de accu in combinatie met de prijs van een nieuwe accu (de verwachting is dat accu’s de komende jaren goedkoper worden). In aanschaf is de ’groene’ auto nog steeds duurder. De vraag is of het mogelijk is om deze meerprijs terug te verdienen middels lagere gebruikskosten (in combinatie met fiscale voordelen). Er zijn redenen voor de aanschaf van een ’groene’ auto en dan vooral van een vol-elektrisch exemplaar, maar vergeet vooral niet de nadelen mee te wegen als u de beslissing maakt. Vraag uw adviseur om mee te denken. <

Landschapsinrichting

Tekst: Ank van Lier Foto: Treeport Zundert

Zunderts’ Inspiratieboek geeft tips voor mooier landschap Treeport Zundert presenteerde onlangs het ‘Inspiratieboek voor het Zunderts boomteeltlandschap’. De uitgave biedt kwekers inspiratie om hun bedrijf in te passen in het Zundertse landschap. In Zundert bepalen boomkwekerijen de uitstraling van het landschap. In het behoud en de ontwikkeling van de landschapskwaliteit spelen kwekers dan ook een belangrijke rol. Dit was voor Vereniging Treeport Zundert reden om te komen met een boek dat kwekers inspiratie geeft om - tegelijkertijd met de ontwikkeling van hun bedrijf - ook het landschap verder te verbeteren. „Het boek vloeit voort uit het Landschapsontwikkelingsplan en de structuurvisie die wij samen met de gemeente Zundert hebben ontwikkeld”, vertelt programma-manager Gerard de Baaij van Treeport Zundert. „Een van de doelstellingen hierbij is een verdere kwaliteitsverbetering van het landschap. Om dit te realiseren is het belangrijk dat kwekers de specifieke kwaliteiten van het Zundertse landschap benutten bij de verdere ontwikkeling van hun bedrijf. Daarvoor biedt dit boek praktische handvatten.”

Buitenarchitect Voor de realisatie van het ruim 75 pagina’s tellende Inspiratieboek werd een werkgroep geformeerd, waarin kwekers die zijn aangesloten bij Treeport Zundert en de gemeente zitting hadden. De kar werd getrokken door ’buitenarchitect’ Ton van Beek. In het boek passeren onder andere de verschillende landschapstypen de revue. „Waar een kwekerij zich bevindt, is zeer relevant aangezien ieder landschap zijn eigen ken-

merken heeft. Daarnaast moet een kweker zich vanzelfsprekend houden aan wetten en regels die gelden in een bepaald gebied.” Ook worden in het boek concrete tips gegeven hoe kwekers de landschapskwaliteit verder kunnen verbeteren. „De inspiratietips beginnen vrij algemeen, bij de algemene landschapselementen, zoals bossen, bomenlanen en waterlopen. Verderop in het boek zijn de tips steeds meer toegespitst op bedrijfsniveau.”

Rondom bedrijf De Baaij benadrukt dat het niet de bedoeling is dat kwekers de tips klakkeloos overnemen: het boek moet hen vooral inspireren hoe ze het landschap op en rondom hun eigen bedrijf het beste tot zijn recht kunnen laten komen. „We willen kwekers anders leren kijken naar hun eigen erf en hun omgeving. En geen zaken verbieden, maar helpen de kansen van het landschap te verzilveren, terwijl ze tegelijkertijd hun bedrijf verder ontwikkelen. Overigens is de gemeente Zundert ook

positief over de het Inspiratieboek: zij wil met kwekers meedenken en is bereidwillig als het gaat om verlening van vergunningen.” De overtuiging van Treeport is dat een goede inpassing van de kwekerijen en een verdere versterking van het Zundertse boomteeltlandschap ook voor kwekers winst oplevert. De Baaij: „Een mooi, verzorgd landschap, waarin de kwekerijen goed tot hun recht komen, is bijvoorbeeld een goed visitekaartje voor klanten en komt het imago van de sector ten goede. Eigenlijk is het landschap de etalage voor de Zundertse boomteelt. Kortom: investeren in het landschap kost weliswaar extra geld - hoewel hiervoor ook diverse ondersteuningsmogelijkheden zijn -, maar levert de sector uiteindelijk een veelvoud daarvan op.” <

Om het imago van de boomteeltsector in Zundert te versterken, is een goede inpassing van bedrijven in het landschap gewenst. Het Inspiratieboek kan kwekers hierbij helpen.

Het ’Inspiratieboek voor het Zunderts boomteeltlandschap’ wordt gratis verspreid onder leden van Treeport Zundert. Andere geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Treeport Zundert: info@ treeport.eu. Op de volgende pagina’s vindt u enkele voorbeelden uit het boek. De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Tekst: Ank van Lier Foto’s:Treeport Zundert

Praktische tips uit het Inspiratieboek ’Toonlanen’ als dragers boomkwekerijsortiment Lanen maken het Zundertse landschap overzichtelijk. Een laan is te vergelijken met een kralensnoer, waaraan parels kunnen worden gehangen. Deze parels geven de lanen identiteit. In Zundert vormen de boomkwekerijen de parels aan het snoer. Met name in het intensieve productielandschap (Boomteeltontwikkelingsgebied) is het goed om de lanen op een bijzondere manier vorm te geven. Dit kan bijvoorbeeld door deze om te toveren tot ‘Toonlanen’ voor de boomkwekerijsector. Om-en-om beplanting van verschillende boomsoorten heeft hierbij de voorkeur: op deze manier kan een breed sortiment worden gedeeld Door om-en-om beplanting kan een breed sortiment bomen aan het publiek worden getoond.

met het grote publiek.

Groene perceelsgrenzen Veel groen aan de randen van de kwekerij kan een meerwaarde hebben. Dit biedt namelijk privacy, toekomstige uitbreidingen zijn op deze manier eenvoudiger in te passen en de juiste omkadering zorgt voor een sterkere landschappelijke structuur. Of een groene perceelgrens wenselijk is, hangt af van het type landschap waarin de kwekerij zich bevindt. Zo kenmerkt het Boomteeltontwikkelingsgebied in Zundert zich door beslotenheid: het beplanten van de erfgrenzen rondom de kwekerij kan dit versterken en bijdragen aan de karakteristieke uitstraling. In gebieden waar minder kwekerijen liggen, heeft behoud van de openheid echter de hoogste prioriteit en is beplanting van de perceelsgrenzen niet altijd gewenst.

Groen aan de rand van een kwekerij kan zorgen voor meer privacy.

Recreanten op kwekerij Een smal wandel-, fiets- of ruiterpad geeft het landschap vaak extra kwaliteit. Advies aan kweker is daarom om de mogelijkheden te analyseren om een route (een shortcut) aan te leggen over een perceel. Als deze route goed wordt ingepast, hoeft dit niet beperkend te zijn voor de bedrijfsvoering, maar heeft dit juist een toegevoegde waarde. Veel recreanten op de kwekerij, zorgt immers voor extra naamsbekendheid.

Een wandelpad over een perceel hoeft geen belemmering te zijn voor de bedrijfsvoering.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Landschapsinrichting

k Creatief met water Iedere boomkweker denkt na over de waterkringloop op zijn bedrijf. Door te investeren in specifieke ’wateroplossingen’ kan ook een kwaliteitsimpuls worden gegeven aan het landschap. De keuze voor een mooie vijver in plaats van een saai bassin, zorgt bijvoorbeeld voor een fraaie entree van de kwekerij. En een zwemvijver in plaats van een gewone vijver voegt ook nog een recreatieve functie toe. In het boek wordt ook het voorbeeld aangehaald van Niels Dictus, die bij zijn kwekerij in Rijsbergen een ‘biosloot’ realiseerde. Deze recirculeert en zuivert opgevangen water en heeft niet alleen een positief effect op de opkweek van plugplanten, maar ook op flora en fauna. Van een saai bassin is ook een fraaie vijver met recreatiemogelijkheden te maken.

Goothoogte maakt verschil Houd de goothoogte van de bedrijfsgebouwen zo laag mogelijk. Hoe lager namelijk de goothoogte, hoe beter de schuur of loods overgaat in en aansluit op het omliggende landschap. Dit is met name belangrijk in een extensief productielandschap, dat zich kenmerkt door openheid. Door bijvoorbeeld te werken met een berging en een carport aan de zijkanten, is het eenvoudiger om de goothoogte bij een hogere schuur toch laag te houden.

Een lagere goothoogte zorgt ervoor dat een gebouw beter overgaat in het omliggende landschap.

Waak voor ‘verstening’ De inrit vormt de toegang tot de kwekerij en daarmee ook het visitekaartje voor potentiële klanten. Een brede inrit lijkt praktisch, maar zorgt voor onnodige’ verstening’ aan de voorzijde van het perceel. Een smalle inrit (in combinatie met bijvoorbeeld laaddocks, zodat de inrit niet tegelijkertijd dient als laad- en losplaats) met groen aan beide zijden, heeft de voorkeur. Vanuit logistiek oogpunt is een aparte (smalle) inen uitrit aan te raden in plaats van één brede uitrit. Wellicht kan de inrit zelfs worden gedeeld met de buurman.

Een smalle inen uitrit zorgt voor minder 'verstening'. De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Tekst: Ron Barendse Foto: Gerdien de Nooy

Ontwikkelscan geeft opleidingsadv Sinds dit voorjaar is er in navolging van andere sectoren ook voor de boomkwekerij een Ontwikkelscan. Werkgever én werknemer vullen de scan digitaal in. Uit de scan komt naar voren op welk gebied een werknemer zich nog kan ontwikkelen en welke opleiding hierbij past. In de glastuinbouw werd de Ontwikkelscan voor werknemers al in 2012 geïntroduceerd en sinds dit jaar is er ook een versie voor de boomkwekerij beschikbaar. Volgens Piet Verhoeven, scholingsconsulent Boom- en Vasteplantenteelt, heeft het gebruiken van de Ontwikkelscan alles te maken met goed werkgeverschap. „Onderdeel van goed werkgeverschap bestaat er onder meer uit dat je als werkgever bereid bent te investeren in je personeel. Dit kan bijvoorbeeld door het helpen ontwikkelen van vaardigheden. De Ontwikkelscan is een goed hulpmiddel om te weten te komen welke vaardigheden een werknemer al bezit en aan welke vaardigheden nog moet worden gewerkt.” Volgens Verhoeven leidt investeren in medewerkers tot gemotiveerder personeel en daardoor tot beter ren-

Martien van de Lockant (links) gaat de Ontwikkelscan dit jaar inzetten bij zijn personeelsbeleid. Een resultaat kan zijn dat medewerkers een cursus gaan volgen of dat hij ze - zoals op de foto zelf het een en ander gaat bijbrengen.

dement uit arbeid. „Personeel dat een cursus heeft gevolgd, zal eerder doorstromen naar een functie met meer verantwoordelijkheden. De kans dat zij behouden blijven voor

ACHTERGROND

Wat is de Ontwikkelscan?

Met de Ontwikkelscan voor de boomkwekerij kun-

Inkoper, Administratief medewerker, Boekhoudkun-

nen werkgevers samen met werknemers een per-

dig medewerker, Boekhouder, Onderhoudsmonteur

soonlijk ontwikkelplan opstellen om doorgroei van

en Chauffeur.

medewerkers mogelijk te maken. Na het invullen

De scan is tot stand gekomen door de medewerking

van een digitale vragenlijst rolt er - indien nodig - een

van een klankbordgroep van zo’n tien werkgevers

scholingsadvies voor de betrokken werknemer uit.

van productie en handel. Het project is een initia-

De Ontwikkelscan is voor de volgende functies, of

tief van LTO Vakgroep Bomen en Vasteplanten en is

combinatie ervan, in te vullen: Assistent medewer-

gefinancierd door Colland Arbeidsmarkt. Hierbij

ker Boomkwekerij, Medewerker Boomkwekerij,

is samengewerkt met Anthos en de vakbonden

Allround medewerker Boomkwekerij, Meewerkend

CNV en FNV. Meer informatie via www.boomkwe-

voorman, Teeltchef (bedrijfsleider), Logistiek mana-

kerij.ontwikkelscan.nl of pverhoeven@aequor.nl,

ger, Medewerker verkoop binnendienst, Verkoper,

(06) 51 42 67 53.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

het bedrijf of in ieder geval voor de sector neemt daardoor toe.” In de Ontwikkelscan zijn de vijftien meest voorkomende functies uit het Functiehandboek voor de boomkwekerij opgenomen (zie kader Wat is de Ontwikkelscan?). „Voor werknemers betekent dit dat zij er niet alleen voor kunnen kiezen om de scan in te vullen voor hun eigen functie, maar zij kunnen dit ook doen voor een functie waar zij naar toe willen groeien. Na het invullen van de scan - zowel door werknemer als werkgever - weten zij wat hun ontwikkelpunten zijn om te kunnen voldoen aan de beoogde functie.”

Gegevens vergelijken Volgens Verhoeven worden de gegevens uit de scan met elkaar vergeleken. „Er kan tussen de werknemer en de werkgever altijd een ander

Arbeid

ies aan werknemers MENING

’Scan geeft goed beeld waar werknemer staat’

beeld bestaan over de vaardigheden van de werknemer. Het is goed om deze naast elkaar te leggen. Maar voor werknemers die de scan liever anoniem invullen, bestaat hiervoor ook de mogelijkheid.” Volgens Verhoeven is de Ontwikkelscan een prima middel om te kijken hoe een werknemer zich verder kan ontwikkelen. Maar het mag volgens hem geen functiebeoordeling zijn of een middel voor een werkgever om te zien in welke loonschaal een werknemer valt. „De werknemer moet het vertrouwen hebben dat het een manier is om inzicht te krijgen in zijn ontwikkelpunten zonder dat hij hierop wordt afgerekend.”

Actief personeelsbeleid Verhoeven verwacht dat de Ontwikkelscan vooral gebruikt gaat worden op de grotere bedrijven met een

Martien van de Lockant van Van de Loc-

zegt hij. „Volgend jaar wil ik dat aantal

kant Potcultuur in Gassel is een van de

uitbreiden naar acht of negen, waarbij

vijf bedrijven die heeft meegewerkt

ik dan ook met een aantal scholieren de

aan de ontwikkeling van de Ontwikkel-

scan ga invullen. Van deze groep mede-

scan voor de boomkwekerij. Hij noemt

werkers zijn er namelijk een aantal die

het eindresultaat zoals dat er nu ligt ge-

al vijf of zes jaar op het bedrijf rond-

bruiksvriendelijk. „Een medewerker en

lopen wat het invullen toch waardevol

ik hebben allebei de scan ingevuld en

kan maken.”

dat ging vrij makkelijk.” Volgens Van de

Van de Lockant denkt dat het implemen-

Lockant geeft de scan een goed beeld

teren van de scan in zijn werkwijze een

van waar de medewerker staat. „Ook al

positief effect heeft op zijn medewer-

is het geen methode om iemand te be-

kers. En ja, het kost volgens hem tijd en

oordelen, door de scan kan je wel met

een mogelijk gevolg is dat een cursus

een medewerker aan de slag om hem op

geld kost. „Maar”, zegt hij, „ik denk dat

het niveau te krijgen waar je hem graag

je altijd moet proberen om meer rende-

ziet. Ik denk dat de scan sowieso goed

ment uit je personeel te halen. En als de

is voor functies als bedrijfsleider, leiding-

kosten van een cursus te hoog zijn, dan

gevende en verkoper, maar toch ook

is de cursus verkeerd en niet het feit dat

voor werknemers in lagere functies. Juist

je je medewerker een cursus laat doen.”

door de uitkomsten van de Ontwikkel-

Daarnaast is Van de Lockant al actief met

scan gaan ze mogelijkheden zien om zich

de mogelijkheid van informeel leren op

te ontwikkelen.”

zijn bedrijf. „Intern school ik medewer-

Van de Lockant houdt een keer per jaar

kers al bij op het gebied van teelttechni-

functioneringsgesprekken en een vast

sche zaken zoals bijvoorbeeld de kennis

onderdeel daarbij is de vraag op welk

van ziekten en plagen. Ik zou dat even-

gebied een medewerker het komende

tueel ook kunnen doen in combinatie

jaar zichzelf zou willen ontwikkelen. „Dit

met nabijgelegen bedrijven. Informeel

jaar ga ik de uitkomst van de scan gebrui-

leren is laagdrempeliger en kan goedko-

ken als input voor de functioneringsge-

per zijn dan het volgen van een cursus.’’

sprekken van vier of vijf medewerkers”,

actief personeelsbeleid. „Op veel kleinere bedrijven hebben medewerkers geen functieomschrijving en worden ook geen functioneringsgesprekken gevoerd. Veel kwekers werken zelf mee op de kwekerij en lopen de hele dag tussen hun personeel. Zij zien niet altijd de noodzaak van functioneringsgesprekken in. Pas als het niet goed gaat, gaan ze met een werknemer om de tafel zitten. Deze bedrijven zullen ook minder snel gebruikmaken van de Ontwikkelscan.” Voor werkgevers en werknemers die de scan wel doen, bestaat de uitkomst uit een opleidingsadvies voor

de werknemer. In de Ontwikkelscan zijn nu zo’n 150 cursussen opgenomen maar volgens Verhoeven is nog niet voor alle knelpunten een cursus beschikbaar. Het aanbod is echter dynamisch en kan in de komende tijd worden uitgebreid. „De cursussen die er in staan, zijn goed en voldoen aan de voorwaarden van het bedrijfsleven. Maar daarnaast willen we dit jaar ook het informele leren meer plek geven in de scan. Hierbij kan je denken aan een boomkweker die zelf zijn medewerkers iets leert of die zijn medewerker mee laat lopen met een teeltadviseur.” < De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Sortiment

Tekst: Ronald Houtman Foto’s: Plants and Pictures

Veel vernieuwing in Symphoricarpos Van oudsher wordt Symphoricarpos zeer veel gebruikt in het openbaar groen. Van enkele cultivars worden dan ook grote aantallen gekweekt voor bodembedekking of vakbeplanting. De laatste decennia wordt dit gewas ook als snijheester en visueel aantrekkelijke potplant gekweekt. Onlangs hebben PPO en Koninklijke Vereniging voor Boskoopse Culturen (KVBC) het sortiment beoordeeld op sier- en gebruikswaarde.

Symphoricarpos chenaultii ’Hancock’

Symphoricarpos is een klein geslacht van circa 15 soorten dat voornamelijk voorkomt in Noord-Amerika. Slechts één soort (S. sinensis) komt voor in China. De verspreidingsgebieden zijn zeer divers. Zo komt S. albus (en de variëteit laevigatus) voor in koude streken zoals ZuidAlaska en Canada, terwijl S. orbiculatus in drogere, prairieachtige gebieden in Centraal en Oostelijk Verenigde Staten groeit. Beide zijn bijzonder winterhard. Symphoricarpos behoort tot de Caprifoliaceae (kamperfoeliefamilie) en heeft Lonicera, Leycesteria en vooral de vaste plant Triosteum als naaste familieleden.

Het zijn bladverliezende struiken tot 2 m hoog, zelden hoger. De bladeren zijn enkelvoudig en steeds tegenover elkaar staand. De bloemen zijn relatief klein en staan in bundels van 5 tot 15 bij elkaar, soms in paren of alleenstaand. Ze zijn groenig wit tot roze. De bloemen worden zeer goed door bijen bevlogen. De besvormige vruchten bevatten steeds twee zaden. De vruchten zijn wit, roze of (paars)rood. Alleen S. sinensis heeft blauwzwarte vruchten. Net als de bloemen staan ook de vruchten in dichte bundels bijeen. De naam Symphoricarpos (symporien = opeenhoping, carpos = vrucht) verwijst hiernaar. Vanwege de witte bessen

van de meest bekende soort, S. albus var. laevigatus kreeg Symphoricarpos de Nederlandse naam sneeuwbes.

Hybriden De twee hybriden, S. ×chenaultii en S. ×doorenbosii, behoren tot de meest gekweekte sneeuwbessen. S. ×chenaultii is een hybride tussen S. microphyllus en S. orbiculatus. Het is een ronde struik tot circa 1,75 m hoog met overhangende takken en kleine ovale blaadjes. De kleine ronde bessen zijn donkerrood en rijpen pas laat in het seizoen. De cultivar ’Hancock’ groeit lager en wordt bijzonder veel gebruikt als bodembedekker en De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

vakbeplanter. In deze planten is de sierwaarde duidelijk ondergeschikt aan de gebruikswaarde. S.G.A. Doorenbos, destijds directeur van de plantsoenendienst in Den Haag, had zeer goede ervaringen met S. ×chenaultii. Maar omdat hij de bessen vond tegenvallen plantte hij rond 1935 S. albus var. laevigatus, S. ×chenaultii en S. orbiculatus bij elkaar op. De eerste drie nakomelingen uit deze vrij bestoven kruisingen waren ’Magic Berry’, ’Erect’ en ’White Hedge’. In 1950 volgde ’Mother of Pearl’, waarmee Doorenbos zijn doel bereikte. Volgens hem was dit een kruising tussen S. ×chenaultii en S. albus var. laevigatus, wat later door Krüssmann in de officiële beschrijving van de hybride S. ×doorenbosii werd overgenomen. Aanvankelijk werd alleen ’Mother of Pearl’ tot deze hybride gerekend, later werden ook de andere kruisingen van Doorenbos, alsook andere roze bessige cultivars hieronder ingedeeld. Tijdens het sortimentsonderzoek rees echter twijfel of de kruising tussen S. ×chenaultii en S. albus var. laevigatus überhaupt is gemaakt. Behalve de roze bessen (die ook voorkomen binnen de natuurlijke variatie van S. albus) zijn er geen kenmerken die naar S. ×chenaultii verwijzen. Tijdens recent veredelingswerk is het ook nooit gelukt om S. ×chenaultii en S. albus var. laevigatus met elkaar te kruisen. De conclusies zijn daarom dat de naam S. ×doorenbosii ten eerste: inconsequent werd

Symphoricarpos ’Kolmaswet’ (MAGICAL SWEET)

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

gebruikt en ten tweede: er waarschijnlijk geen enkele cultivar is die daadwerkelijk een kruising is tussen S. ×chenaultii en S. albus var. laevigatus, zoals de beschrijving veronderstelt. De indeling van de cultivars door ze onder verschillende soorten en hybriden te noemen, blijkt verwarrend. Daarom is ervoor gekozen een nieuwe indeling te maken op basis van cultivargroepen. Deze zijn ingedeeld op kenmerken en groeiwijze. Op deze wijze kan Symphoricarpos worden ingedeeld in drie groepen: White Berry Group, Pink Berry Group en Groundcover Group. De echte bescultivars worden ingedeeld in de eerste twee (kleur)groepen. De derde groep bestaat uit de cultivars die in het openbaar groen worden gebruikt en waarbij de bessen van ondergeschikte waarde zijn. In principe zou ook de hybridenaam S. ×chenaultii kunnen verdwijnen, deze cultivars worden immers in de Groundcover Group geplaatst. Maar vanwege de bekendheid en het feit dat dit wel (wetenschappelijk) correct is, wordt deze naam voorlopig aangehouden.

Standplaats en toepassing Symphoricarpos zijn zeer gemakkelijke heesters. Ze groeien op vrijwel iedere grondsoort, zijn behoorlijk droogteresistent en verdragen luchtverontreiniging. Daarbij kunnen ze zowel in de volle zon als in de schaduw groeien en verdragen ze drup-

water van de bomen waar ze eventueel onder geplant staan. Ook zijn ze prima winterhard. De planten uit de Groundcover Group groeien breed en een plantvak is snel geheel dichtgegroeid. Deze eigenschappen maken de sneeuwbes tot een uitmuntende bodembedekker. De bloei trekt veel bijen en hommels wat, gezien de late bloeitijd omstreeks september, erg positief is. De bessen worden vervolgens door vogels gegeten. Voor mensen zijn de bessen licht giftig en kunnen leiden tot braken en duizeligheid. De cultivars uit de White Berry Group en Pink Berry Group zijn geschikt als tuinplant of als snijheester. Voor beide doelen is het belangrijk dat de bessen lang goed blijven aan de tak, hetzij in de tuin, hetzij als snijtak. Bij de snijheesters zijn verder de takstand (rechtop), stevigheid en uniformiteit van de takken en gezondheid belangrijk. Bij de tuinplanten speelt ook de compactheid van de planten mee.

Sterrenkeuring In de sterrenkeuring stonden 32 soorten en cultivars bij elkaar op de kwekerijen van Boot & Co Boomkwekerijen in Boskoop (veengrond) en Darthuizer Boomkwekerijen in Leersum (zandgrond). In beide, identieke opplanten stonden zowel de oude bekende cultivars alsook recente introducties. Het PPO gedeelte van

Symphoricarpos 'Kolmgala' (MAGICAL GALAXY-SNOW BLIZZARD)

Sortiment Bekroonde cultivars gesorteerd op cultivargroep Waardering Naam

Hoogte*

Beskleur

Besdracht

Meeldauw**

Bladvlekken** Opmerkingen

* * *** *

GROUNDCOVER GROUP ×chenaultii ‘Brain de Soleil’ ×chenaultii ‘Darhalo’ (HANCOCK LOW) ×chenaultii ‘Hancock’ ×chenaultii ‘Magic Berry’

0,6 m 0,4 m 0,7 m 0,9 m

donker paarsrood donker paarsrood donker paarsrood donker paarsrood

zeer weinig zeer weinig zeer weinig matig

++ + ++ ++

Geel blad Lager dan ‘Hancock’ Veel gebruikt voor grote plantvakken Purpergroen blad, geeft herfstkleur

** *** ** *

WHITE BERRY GROUP ‘Kolgreep’ (GREENPEARL FANTASY) ‘Kolmgala’ (MAGICAL GALAXY / SNOW BLIZZARD) ‘Snow White’ ‘White Hedge’

1,2 m 0,6 m 1,0 m 1,3 m

groenwit wit wit wit

(zeer) rijk (zeer) rijk (zeer) rijk rijk

+/+ +/+

+ + + +

Bijzondere beskleur, stevige plant Compacte, sterke plant Smal blad, kleinere bessen Grote bessen, rijpt vroeg

* ** * *** * * **

PINK BERRY GROUP ‘Amethyst’ ‘Kolcharm’ (CHARMING FANTASY) ‘Kolmajo’ (MAGICAL JOY) ‘Kolmaswet’ (MAGICAL SWEET) ‘Kolsweet’ (SWEET FANTASY) ‘Scarlet Pearl’ ‘Sofie’

1,1 m 1,0 m 1,1 m 0,9 m 1,2 m 0,8 m 1,1 m

paarsroze paarsroze wit en paarsroze paarsroze wit en paarsroze donker paarsroze paarsroze

zeer rijk (zeer) rijk rijk zeer rijk (zeer) rijk rijk matig

+ ++ +/+ +/+/+/-

+ ++ +/+ ++ +/-

Dichte groei, zeer rijke besdracht Grote bes, iets lichter dan ‘Amethyst’ Tweekleurige bessen, opgaande struik Compacte stevige struik, bes vrij klein Tweekleurige bessen, rijpt laat Compacte struik, bessen donker Mooie beskleur, rijpt laat

* De hoogte is indicatief en kan, afhankelijk van plaatselijke omstandigheden naar boven of beneden afwijken ** ++ = zeer resistent, + = redelijk resistent, +/- = matig gevoelig, - = vrij gevoelig, -- = zeer gevoelig

het onderzoek werd gefinancierd door het Productschap Tuinbouw. Van 2009-2012 werden waarnemingen gedaan en vonden de keuringen plaats. Veel van deze recente introducties zijn bedoeld als snijheester, maar tijdens de keuring werd dit aspect niet meegenomen. De planten werden uitsluitend beoordeeld op sier- en gebruikswaarde als tuinplant en in het openbaar groen. Belangrijke criteria tijdens de keuringen waren plantvorm, ziektegevoeligheid, besdracht en sierwaarde van de bessen (kleur, vorm, grootte en houdbaarheid aan de plant). Symphoricarpos staat bekend om de gevoeligheid voor meeldauw en bladvlekkenziekte. Tijdens de keuring waren duidelijke verschillen in gevoeligheid te zien tussen de cultivars. Maar ook aantastingen als Botrytis, loodglans en spint kunnen de planten aantasten. Uiteindelijk werden 15 cultivars positief beoordeeld (zie tabel). De overige cultivars zijn voorbijgestreefd in sier- en gebruikswaarde en kunnen wat dat betreft uit het sortiment verdwijnen. Het volledige keuringsrapport werd gepubliceerd in Dendroflora nr. 49.

Van de Groundcover Group werd de veelgebruikte ’Hancock’ met drie sterren bekroond. Deze cultivar is nog steeds toonaangevend en voldoet aan alle door de praktijk gestelde eisen. In de vorm van ’Darhalo’ (HANCOCK LOW) – bekroond met één ster – en ’Kolcover’ (HANCOCK CARPET) – niet gekeurd – zijn er inmiddels lager groeiende alternatieven op de markt. Een opvallende nieuwkomer in deze groep is de geelbladige cultivar ’Brain de Soleil’. In de White Berry Group zijn de moderne cultivars de oude(re) inmiddels voorbijgestreefd. Drie sterren voor ’Kolmagala’ (MAGICAL GALAXY / SNOW BLIZZARD) vanwege de goede gezondheid in combinatie met een stevige compacte groeiwijze. ’Kolgreep’ (GREENPEARL FANTASY) werd met twee sterren bekroond vanwege de stevige takken en de opvallend groenwitte bessen. In de keuring stond ook een plant onder de naam S. oreophilus, ingezonden door H. Kolster Boomkwekerij. Hoewel wilde soorten in een sterrenkeuring niet worden beoordeeld, viel deze kloon steeds op door een goede, dichtvertakte habitus, relatief smal blad en een zeer rijke besdracht van kleine

witte bessen. Onderzoek wees uit dat deze plant niet tot de soort S. oreophilus behoort. Ook na determinatie kon geen definitief uitsluitsel over de soort worden gegeven. De plant is waarschijnlijk van hybride oorsprong (S. albus × S. oreophilus) en kreeg de nieuwe cultivarnaam S. ’Snow White’. De aloude ’White Hedge’ was de enige plant in deze groep die met één ster werd bekroond. In de Pink Berry Group legt de enige ’oude’ cultivar, ’Mother of Pearl’ het af tegen de moderne. Zo kreeg de compacte, zeer gezonde en rijkdragende ’Kolmaswet’ (MAGICAL SWEET) drie sterren. ’Kolcharm’ (Charming Fantasy) en ’Sofie’ werden bekroond met twee sterren. In deze groep werden vier cultivars met één ster bekroond (’Amethyst’, Kolmajo’ (MAGICAL JOY), ’Kolsweet’ (SWEET FANTASY) en ’Scarlet Pearl’). Van deze vier zijn vooral ’Kolmajo’ (MAGICAL JOY) en ’Kolsweet’ (SWEET FANTASY) opvallend in de zin dat ze tweekleurige bessen hebben. Helaas zijn ze iets gevoelig voor meeldauw, wat een hogere bekroning heeft verhinderd. <

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Tekst: Arno Engels Foto: Yding Grønt

Zaadmatten bieden perspectief tege Terraseed is een mogelijk alternatief voor het ontsmetten van zaaibedden met Basamid. Speciale matten waarop de zaden zijn geplakt, moeten de onkruidgroei onderdrukken. Het systeem wordt hoofdzakelijk toegepast door slatelers in Engeland en Denemarken. Toepassing met boomzaden beperkt zich nog tot een enkele praktijktest.

Zaadmatten zijn op zich niet nieuw. Als consument kun je zo’n mat gewoon via postorder bestellen, thuis uitrollen in de tuin, bedekken met een laagje grond en goed nat maken: en daarna ontkiemen de zaadjes en groeien uit tot een bloeiend perkbed. Terraseed is ook niet nieuw, maar dit systeem beoogt veel meer dan alleen zaadopkomst op uitgerolde matten. Het is geavanceerde gewastechniek dat chemische middelen tegen onkruidzaden, bodemziekten en -plagen vervangt, aldus de Engelse fabrikant Terraseed. Technisch directeur David Holloway vertelt dat Terraseed is ontwikkeld vanuit de wetenschap. Daarna duurde het vijftien jaar voordat het systeem commercieel was te maken. De matten zijn van papier. „Het papier is heel belangrijk binnen het systeem, want het moet voorkomen dat onkruidzaden kiemen, terwijl de gewaszaden juist wel kiemen en

Bij Yding Grønt worden de matten met babyleaf-zaden aan de voorkant van de trekker uitgerold, en aan de achterkant afgestrooid met een laagje zand. Deze combinatie legt 10-20 ha per maand.

door het papier naar buiten groeien.” Het papier is blauw, een kleur die bewust is gekozen. „Blauw gaat de kieming van onkruidzaden tegen”, legt Holloway uit, „omdat blauw het rode licht uitfiltert dat normaal gesproken nodig is voor kieming.” In de praktijk worden matten ook wel afgestrooid met een laagje zand, waardoor de kleur van de mat er niet

ACTUEEL

Dit voorjaar testen in Zundert en Pinneberg Telermaat gaat nog dit voorjaar testen met Terraseed organiseren voor Nederlandse bos- en haagplantsoenkwekers. De toeleverancier, diverse kwekers, teeltadviseurs en zaadleveranciers zien het systeem zeker als een mogelijk alternatief voor Basamid. „Maar Terraseed houdt puur onkruid tegen, terwijl Basamid ook tegen bijvoorbeeld schimmels werkt”, aldus Yvonne Leenaerts van Telermaat. Bedoeling is om de testen in elk geval uit te voeren met fijne zaadsoorten zoals Betula, Alnus en Acer palmatum. Gestratificeerde zaden gaan op transport naar Yding Grønt in Denemarken, waar ze machinaal op de matten worden geplakt. De matten komen vervolgens terug naar Nederland om uit te rollen op percelen. Terraseed wordt in mei tevens beproefd door Gartenbauzentrum Ellerhoop, in de Noord-Duitse teeltregio Pinneberg. Het gaat om één test met Nordmann-zaden, aldus onderzoeker Thorsten Ufer. „Ook voor ons is het systeem nieuw, daarom proberen we het eerst uit met één zaadsoort. Daarna kunnen we meer beproeven.”

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

meer toe doet. Het papier blijft echter blauw. „Na zoveel jaar van ontwikkeling willen we niet meer van kleur veranderen.”

Biologisch afbreekbaar Terraseed wordt hoofdzakelijk gebruikt voor de onkruidbeheersing op zaaibedden van sla. „In landen waar chemische middelen beperkt zijn te gebruiken, zoals Denemarken, Duitsland, Zweden en Frankrijk”, aldus Holloway. Sommige telers gebruiken het systeem nu ook voor de meeldauwbeheersing. „Je kunt pesticiden toevoegen aan de mat. We hebben daar positieve resultaten van gezien in de praktijk.” Maar als je de chemie weglaat, blijft er een volledig biologische mat over. Het papier is biologisch afbreekbaar, en ook het spul waarmee zaden op de mat worden geplakt is biologisch: een soort behangplaksel gemaakt

Onkruidbeheersing

n onkruid Negen jaren testen Meer dan negen jaren van testen waren nodig, voordat Yding Grønt drie jaar geleden besloot om zaden alleen nog maar via Terraseed in de grond te laten kiemen. „We leggen nu 10 tot 20 ha per maand met de papieren zaadmatten, op rollen van 500 m lengte”, aldus Horvath. De matten worden in één werkgang machinaal uitgerold en bedekt met een laagje zand. „Het gaat simpel en snel, bij 15 tot 20 km/uur.” Horvath liet op de workshop foto’s zien van Terraseed-bedden gedurende het teeltseizoen. Er was geen onkruid zichtbaar op de bedden, alleen wat langs de randen. Het zaaisysteem zorgt voor diverse besparingen op het bedrijf, niet alleen omdat wieden niet meer nodig is. „We hoeven niet meer te spuiten, te stomen of af te branden. En met precisiezaai op de matten vervangen we het verplanten.”

Veel water tijdens kieming van bloem en water. „We zijn nu bezig met het behalen van een EUcertificering voor bio-landbouw.” Een grootgebruiker van Terraseed is Yding Grønt in Denemarken. Het is een bedrijf dat op 180 ha babyleafgewassen teelt zoals sla en spinazie. Yding Grønt produceert de zaadmatten zelf en onder licentie van Terraseed; hiervoor is geïnvesteerd in speciale machines. Het bedrijf is behalve producent ook distributeur van het systeem. Productie-ingenieur Laszlo Horvath vertelde onlangs in Wernhout, op een workshop over onkruidbeheersing op zaaibedden, dat toepassing van de zaadmatten noodzaak was geworden voor Yding Grønt. „In Denemarken gelden strikte regels voor het gebruik van herbiciden, het gebruik van pesticiden is beperkt, we hebben hoge loonkosten en op onze markt komt steeds meer vraag naar biologisch en duurzaam geteelde producten.”

Tijdens het uitrollen van de matten hoeft de grond niet vochtig te zijn, aldus Horvath. „We doen het altijd, in de regen en in de zon.” Maar tijdens de kiemperiode van het gewas is er wel veel water nodig. „De eerste tien dagen is er 4 tot 8 ml per dag nodig, zodat de wortels door de papieren mat heen kunnen groeien.” Er zijn wel eens proeven gedaan met Terraseed en bosplantsoenzaden, zoals in Engeland door het

nationale bosbouwonderzoek. Maar de toepassing heeft niet doorgezet naar Engelse kwekers. „Ze hebben Terraseed kennelijk niet nodig, omdat ze nog altijd Basamid mogen gebruiken”, meent Holloway. Vorig jaar is Terraseed voor het eerst getest op een bosplantsoenkwekerij: Bols Forstplanteskole in Denemarken. Lars Bols vertelde eveneens op de workshop in Wernhout over zijn eerste ervaringen. „Ik heb het alleen getest met Nordmann; het was een simpele test. Ik heb geen ervaringen met andere boomzaden, dat zou je moeten uitproberen.”

Trekt vocht uit zaden? Bols had door Yding Grønt een Terraseed-rol laten maken van 1 m breed en 200 m lang. Hierop waren zaden van Abies nordmanniana geplakt van 5 mm dikte. Ook hij ervoer dat goed watergeven essentieel is tijdens de kiemperiode. Hij maakte zich bovendien zorgen. „Ik was bang dat het papier vocht zou trekken uit de zaden. Maar ik weet niet of dat echt mogelijk is, dat zou je verder moeten onderzoeken.” De mat was eind mei gelegd. Een maand later zag Bols duidelijk verschil met gangbaar ingezaaide bedden. Terwijl er op die bedden veel onkruid groeide, was er op het Terraseed-bed weinig tot geen onkruid te zien. „In augustus moest ik handmatig wieden. En in september is nog MCPA gespoten.” <

KOSTEN

Terraseed duurder dan Basamid Voor het produceren van een Terraseed-zaadmat hanteert Yding Grønt een instaptarief van €200. De mat is dan 1 m breed en 200 m lang, wat dus €1 per m2 bedraagt. Een breedte van 1 m, 1,5 m of 2 m is ook mogelijk, en een mat kan maximaal 500 m lang zijn. Terraseed zou dus per ha zaaibedden ongeveer €6.500 kosten. Hier komen nog de kosten van gestratificeerde zaden bij. Een behandeling met Basamid kost circa €2.500/ha. Een ander alternatief is stomen. Vorig jaar is een stoommachine beproefd in Zundert. Niet alle kosten zijn in beeld, maar zo’n machine zou alleen al 3.000 l/ha diesel verbruiken. Bij een gemiddelde dieselprijs van €1,50 zou stomen alleen al €4.500/ha aan dieselkosten betekenen. De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Tekst: Wendy Venhorst Foto: Sylvia Hellingman

Engerlingenprobleem verdient meer Meikeverengerlingen richten veel schade aan in de boomkwekerijsector. De problemen spelen vooral op zandgrond in het oosten en zuiden van Nederland, maar het probleem breidt zich steeds verder uit. Kwekers zitten met de handen in het haar en roepen onderzoekers op om met praktische oplossingen te komen. Bij Handelskwekerij De Buurte in Oene hadden ze tot voor kort weinig problemen met engerlingen. Er waren wel wat lichte aantastingen, maar die waren volgens Eelco Nijhof, teeltmanager vollegrond, niet problematisch. Tot het najaar van 2013. Het bedrijf ontdekte met name in de jonge kerstbomenaanplant, vooral in Picea omorika, veel uitval. Het derde en laatste stadium van de engerling bleek de boosdoener. „Je komt niets tegen als je plant. Maar op het moment dat de jonge bomen er staan, komt de derde generatie naar boven.” Het bedrijf plant jaarlijks 10 ha kerstbomen, waarbij op zo’n 4 ha pleksgewijs aantastingen voorkomen. „In het najaar zag je de bomen verkleuren; de jonge wortels bleken tot de stambasis te zijn weggevreten. Dat overleeft zo’n boompje niet.” Ook werden engerlingen gevonden in Thuja ’Smaragd’, maar dat ging maar om een paar kleine plekjes. Waarom het probleem nu ineens toeneemt, weet Nijhof niet. Wel weet hij dat engerlingen lastig te bestrijden zijn in de vollegrond. „Een bestrijding met aaltjes kan wel, maar is duur en moeilijk inzetbaar. Ook bij het Praktijknetwerk Duurzame aanpak van ziekten, plagen en onkruiden heeft niemand dé oplossing. Het uitgraven van aangetaste stukken lijkt de beste optie. We hopen dat de schade meevalt en een deel er overheen groeit. Het is waarschijnlijk goedkoper om de schade voor lief te nemen dan bestrijding uit te voeren.”

Preventief ingrijpen Volgens een Achterhoekse laanbomen- en heesterkweker kan alleen

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

een combinatie van teeltmaatregelen ervoor zorgen dat het probleem onder de duim wordt gehouden. „Maar dan alleen preventief”, benadrukt hij. „Als je een aantasting ontdekt, is er maar één oplossing: weggaan! Vraag aan een boer om grond te ruilen. Alle andere oplossingen zijn lapmiddelen.” Zelf heeft hij ervaren dat een rigoureuze grondbewerking en vroege mechanische onkruidbestrijding de belangrijkste preventiemaatregelen zijn. „Op het moment dat de grond los is in de periode dat de kevers vliegen, hebben ze geen vaste grond om eitjes te leggen. Als je vervolgens twee weken later weer een schoffelbeurt uitvoert, zijn er honderden eitjes om zeep geholpen.” Op dit moment heeft het bedrijf één - onbeplant - perceel waar engerlingen zitten. „Als wij ze vinden, is het altijd daar waar de planten een jaar te lang hebben gestaan en mechanische onkruidbestrijding in het tweede en derde jaar niet mogelijk was. Daaruit blijkt dat onze theorie klopt.” Volgens de kweker heeft het geen zin om een vermogen aan plantgoed te zetten als je vermoedt dat er engerlingen zitten. „Begin schoon en voer een palet aan preventieve maatregelen uit. Natuurlijk kun je engerlingen lokken met bepaalde gewassen, maar je moet veel eerder ingrijpen. Er moet sprake zijn van een nultolerantie.” Over het onderzoek is hij niet tevreden. „Maar dat kun je de onderzoekers niet aanrekenen. Het is niet zo dat zij hun best niet doen. Wel kan de werkwijze worden verbeterd. Wat dat

betreft moet er beter naar de praktijk worden geluisterd.”

Grondruil Bij een andere Achterhoekse kweker met heesters en coniferen speelt het engerlingenprobleem al zo’n twintig jaar. De lichte, humusrijke en niet te natte zandgrond van de Achterhoek blijkt een ideale voedingsbodem voor engerlingen. Bovendien kent het landschap veel houtsingels met eiken en beuken. En daar is de meikever dol op. Door grondruil met boeren in de regio kan de kweker het probleem binnen de perken houden. Gemiddeld wordt 5 ha per jaar uitgeruild. „Ik huur alleen grond waar maïs op heeft gestaan. De engerling houdt niet van maïs en op grond die ieder jaar is bewerkt, vormt zich geen plaag. Daarnaast voeren we veel grondontsmettingen uit en laten we percelen een paar jaar braak liggen als ze leegkomen. Maar het is roeien met de riemen die je hebt.” Het is volgens hem dan ook van belang dat onderzoekers met praktische oplossingen komen. „Begin met middelen waarvan we weten dat ze enige werking hebben en probeer dan te kijken hoe we ze zo min mogelijk milieubelastend kunnen inzetten.” De Achterhoeker noemt een schimmel waarmee in Zwitserland en Polen positieve resultaten worden behaald. Ook pleit hij voor onderzoek naar de bestrijding van de kever. Hij weet dat het probleem in de regio groot is en dat er bedrijven zijn gestopt of overgestapt op containerteelt. „Van een Achterhoeks probleem breidt het zich uit naar Twente en Limburg. We moeten niet te laat komen met onderzoek en ervoor zorgen dat dit goed wordt uitgevoerd. Doordat wij onze teeltwijze hebben aangepast en nu grotere aantallen in een gespecialiseerd sortiment kweken, kunnen we makkelijker grond ruilen. Maar eigenlijk is het vluchtgedrag in plaats van een oplossing.” <

Gewasbescherming

aandacht

Hoewel de kevers maar enkele dagen per jaar te zien zijn, zorgen hun larves ondergronds voor grote problemen.

ACHTERGROND

Onderzoek bestrijding meikeverengerlingen Er is de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar de bestrij-

september, wanneer de bodemtemperatuur nog vrij hoog is -

ding van engerlingen. „Een afdoende oplossing is echter nog

moeten worden bestreden. Ook moeten de behandelde plek-

altijd niet gevonden”, vertelt Ivonne Elberse, onderzoeker bij

ken drie weken nat worden gehouden. „Als de aaltjes op de

PPO. „Chemische middelen komen niet diep genoeg in de grond

juiste manier worden ingezet, bestrijden we 50 tot 60% van

en aaltjes kunnen de engerlingen wel doden, maar komen er

de engerlingen.”

ook niet altijd goed mee in contact. Ook het combineren van

Bij DLV gooien ze het over een andere boeg. Daar worden mo-

verschillende methoden leverde onvoldoende resultaat op.

menteel kruiden- en bloemenmengsels getest op het aantrek-

Omdat er niet genoeg steun was voor verder onderzoek, is het

ken van natuurlijke vijanden. Ook wordt gekeken in hoeverre

project gestopt.”

groenbemesters engerlingen aantrekken. DLV’er Hans Smeets

Volgens Wilma Windhorst van Agropoli kunnen de meikever-

coördineert samen met Esther Hessel het onderzoek, waarbij

engerlingen wel degelijk worden aangepakt met aaltjes. Maar

een team van specialisten betrokken is. De eerste resultaten

ze ervaart dat kwekers de aaltjes vaak te laat inzetten, terwijl

zien er volgens Smeets veelbelovend uit. „De resultaten bieden

de engerlingen in het eerste of tweede stadium - in augustus,

zeker perspectief.” De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Tekst en Foto: Ron Barendse

Quizvraag: welke plant is dit? Op het bedrijf van Boomkwekerij A. en E. Maaijen vof in Boskoop knipt Erwin Maaijen een paar dode takjes uit de moederplanten van deze opvallende verschijning. De planten sterven volgens de kweker in een normale winter af als een vaste plant, maar na de voorbije zachte winter loopt de plant uit op het oude hout. Eerst is het blad roze, vervolgens oranje en daarna verkleurt het naar geel om in juni af te vallen. Daarna loopt de plant opnieuw uit, maar dan met grote groene hartvormige bladeren. Maaijen kwam vijf jaar geleden via, via aan deze plant en hij kent geen andere kwekers die de plant kweken. De naam: Alchornea cordifolia. <

De Boo

kerij

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Tekst en Foto’s: Wendy Venhorst

Broers varen hun eigen koers Marc (44) en Paul (42) Vriesen runnen samen een vruchtboomkwekerij in het Limburgse Swalmen. Waar veel anderen zich laten leiden door trends, varen de broers hun eigen koers en houden ze alles zoveel mogelijk in eigen hand. Omdat ze zich daar prettig bij voelen en omdat dit het beste is voor hun bedrijf. „We willen zo min mogelijk afhankelijk zijn van anderen.” In het glooiende Limburgse landschap ligt Maatschap Vriesen aan een weggetje met de toepasselijke naam ’Op de berg’. Vanaf het bedrijf heb je een mooi overzicht over de karakteristieke omgeving. „Niets is hier recht”, vertelt Marc Vriesen lachend. Samen met zijn broer Paul runt hij de vruchtboomkwekerij, die al drie generaties in de familie is. Ze volgden beiden een opleiding aan de HAS in Den Bosch en leiden sindsdien het bedrijf samen. Vele uurtjes brengen ze samen door en dat gaat naar eigen zeggen prima. „Ik ken Paul beter dan mijn vrouw!”, zegt Marc lachend. „Samen werkt gewoon makkelijker”, voegt Paul eraan toe. „Eén plus één is hier drie.” Het eerste wat de broers na de overname aanschaften, waren koelcellen. Voorheen kuilden ze alle bomen op, om in het voorjaar alsnog een deel naar een koelcel te rijden. „Iedere boomkweker weet dat uitkuilen niet het meest leuke werkje is”, vertelt Marc. Ook kochten ze vrijwel meteen een plantmachine en een klembandrooier. Om het werk te verlichten en de capaciteit te verhogen. Jaarlijks leveren de mannen 200.000 tot 250.000 appelen perenbomen. Daarnaast hebben ze twee hectare moer-

Marc (links) en Paul Vriesen overleggen alles samen op hun vruchtboomkwekerij in het Limburgse Swalmen.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

bedden en kweken ze onderstammen voor eigen gebruik. De afzet loopt dit seizoen erg goed; alle bomen gaan weg. Marc vertelt dat sprake is van een inhaalslag, omdat de sector vorig jaar veel last had van de vorst. Met name voor perenbomen is veel animo. „Omdat we hier in het Limburgse weinig last hadden van de vorst, zijn wij één van de weinige bedrijven die perenbomen kunnen leveren.” Ook de buitenlandse vraag is erg goed. „Er zijn vorig jaar veel orders opgeschoven die er nu bijkomen.” Bij het vaststellen van het sortiment speelt het eigen gevoel een cruciale rol. Zo houden de heren voornamelijk vast aan basissoorten als Elstar en Jonagold, waarbij al het uitgangsmateriaal afkomstig is van Vermeerderingstuinen Nederland. „We kweken geen bijzondere soorten. Een ras moet echt een meerwaarde hebben, willen we het aan het sortiment toevoegen”, legt Paul uit. Trends in de markt volgen ze niet en ook aan clubrassen wagen ze zich niet. „Die zijn toch vaak voorbehouden aan bepaalde bedrijven”, weet Marc. De broers vertrouwen op het oude, vertrouwde sortiment. Paul: „Trends zijn tijdelijk en schieten vaak door. Bovendien gaan professionele afnemers niet zo mee met trends. We doen veel op eigen inzicht. Door je ervaring en je ogen de kost te geven, zit je vaak wel goed.”

Eigen hand Eigen koelcellen, eigen machines, eigen onderstammen… Het liefst houden zij alles in eigen hand. „We willen zo min mogelijk afhankelijk zijn van anderen”, verklaart Marc. „Enerzijds omdat we het prettig vinden om de dingen op onze manier te doen, anderzijds sta je dan nooit in de rij. De bomen groeien 24 uur per dag. Als we bijvoorbeeld moeten wachten om te kunnen beregenen, hebben

Rogge wordt gebruikt ter bescherming van perenonderstammen tegen vorst.

Vruchtbomen

Maatschap Vriesen, Swalmen Sortiment:

vruchtbomen,

appel en peer. Afzet: 80% gaat naar collegakwekers

handelaren,

20% naar fruittelers. Oppervlakte: ongeveer 20 ha. Personeel:

twee

onderne-

mers, aangevuld met oproepkrachten.

De broers gebruiken ijzeren in plaats van tonkinstokken. „Die koop je eenmaal in je leven.”

de bomen dorst. We willen zelf zoveel mogelijk sturing kunnen geven aan alles.” Ook op andere fronten varen de broers hun eigen koers. Zo hebben ze in 2012 zonnecollectoren aangeschaft, en zijn ze geheel zelfvoorzienend in elektriciteit. Ook gebruiken ze al jaren ijzeren stokken in plaats van tonkinstokken, omdat deze niet breken en een vaste kwaliteit hebben. Paul: „Die koop je eenmaal in je leven.” De broers overleggen alles samen en winnen bijna nooit advies in. Ze gaan zelden naar beurzen en zien adviseurs en voorlichters liever gaan dan komen. „Ik heb daar geen hoge pet van op”, vertelt Marc. „Omdat ze iedere keer weer iets nieuws moeten vertellen, hebben ze elk jaar een ander advies.” Wel gaan ze regelmatig naar collegakwekers om ideeën op te doen. „Ik heb meer aan een kweker dan aan een voorlichter. Die kweker zit vaak met hetzelfde probleem.”

Vakmanschap Een goede kwaliteit en een hoog percentage leverbare bomen zijn belangrijke aandachtspunten. „Ik denk dat we daar vrij goed op scoren”, vertelt Paul. „We zijn goed geschoold en leggen de lat hoog. Ook hebben we het vak met de paplepel ingegoten gekregen; dat bepaalt een groot deel van je vakmanschap.” Marc: „Doordat je zelf

de hele dag over de kwekerij banjert, wordt alles op tijd opgemerkt en weet je precies waar de schoen wringt.” Ook het nakomen van afspraken vinden de broers belangrijk. Marc vertelt dat bij hem een woord ook echt een woord is en dat hij dat ook van anderen verwacht. „Het liefst doe ik zaken zonder papieren.” Wat hen momenteel het meeste bezighoudt, is de beschikbaarheid van grond. Boeren willen namelijk geen grond verpachten in verband met de toeslagrechten, terwijl vruchtboomkwekers steeds weer verse grond nodig hebben. „We zijn nooit op hetzelfde perceel te vinden. Zo zullen wij nooit appelbomen kweken op de grond waar onze opa dat heeft gedaan”, licht Marc toe. Toch lijken de broers er niet echt mee te zitten. Zorgen zijn er immers altijd al geweest en er is altijd wel een oplossing te vinden, bijvoorbeeld door grond te ruilen. De kwekers worden blij als de bomen er mooi bijstaan. Marc: „Als alle inspanningen resulteren in dat wat je voor ogen hebt, werk ik met een brede lach.” Daarbij meten ze zich niet met anderen. „Je moet je niet teveel van anderen aantrekken”, zegt Paul. „En als we dan een keer op onze neus gaan, zien we dat als een leermoment”, voegt Marc eraan toe. „Je leert het meest van fouten; je rugzakje wordt voller en je past de volgende keer dubbel zo hard op. Laat ons het maar lekker zelf uitvinden. Daar voelen wij ons het prettigste bij!” < De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Foto: Jan van Lavieren

Geef vruchtbomen voldoende vocht en stikstof De komende periode staat in het teken van het stimuleren van de vertakking van de tweejarige bomen. De goede temperatuur, beschikbaar stikstof en vocht zorgen voor een goede vertakking.

Jan van Lavieren AgruniekRijnvallei Plant j.vanlavieren@agruniekrijnvallei.nl

Bloemen zorgen voor een verminderde scheutgroei.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Grote groeiwinst is haalbaar door bloemknoppen weg te halen en de groeischeut die er meestal iets onder zit, in tact te laten. Dit zorgt voor een uniformere groei van de bomen, wat straks in de vertakkingsperiode voor eenvoudiger werk zorgt. In de vertakkingsperiode zijn tempartuur, beschikbaar stikstof en vocht belangrijke voorwaarden voor een gelijkmatige en goede vertakking. Daarnaast moet de bladkwaliteit optimaal zijn en de bomen vrij van ziekten en plagen. Op de zandgronden en zuidelijke kleigronden is het moment van het stimuleren van de vertakking zeer nabij. Doordat er de laatste weken weinig neerslag is gevallen is het raadzaam om de vochttoestand van de bodem goed te volgen. Op perceelniveau zien we al hoge zuigspanningen, boven 40 kPa, wat droogtestress tot gevolg heeft. Ook de toenemende bladmassa van de bomen zorgt voor een drogere bodem. Met behulp van watermarks kan de vochttoestand worden gemeten. Als deze worden geplaatst, geven ze na een week een goed beeld van de vochttoestand van de bodem. In een 2-jarige aanplant moeten ze op 20 en 40 cm diepte worden geplaatst. In de vertakkingsperiode mag de zuigspanning niet boven 20 kPa komen.

Bemesting Het stikstofniveau in de bouwvoor verschilt dit jaar nogal. Door de natte winter is het stikstofniveau over het algemeen laag. Uit recente monsters zien we echter dat de bemestingsgeschiedenis ook veel invloed heeft op de beschikbare stikstof in de bouwvoor. Via een stikstofmonster kan er op korte termijn worden vastgesteld wat de hoeveelheid stikstof in de bouwvoor is. Dit niveau kan dan worden aangevuld tot circa 100 kg N in de bouwvoor. Gebruik hiervoor kalkammonsalpeter. In een aantal gevallen is deze bemesting nog niet gedaan. Dit kan prima worden uitgevoerd voorafgaande aan een beregeningsronde. Via bladbemesting kan de groei en vertakking verder worden gestimuleerd. Tijdens de vertakkingsperiode is het raadzaam om enkele keren borium en molybdeen mee te spuiten bij de reguliere bemesting met magnesium of mangaan. Borium heeft een positieve invloed op celdeling, molybdeen op de verwerking van stikstof door de boom. Ook enkele keren spuiten met aminosol zorgt ervoor dat tijdens de vertakkingsperiode de boom geen stress ervaart. Een goede bladkwaliteit is de aanjager van veel processen in de boom, waaronder groei en vertakking. <

Teeltadvies

Ga wolluis met biologische bestrijders te lijf Plaaginsecten ontwikkelen zich vroeger dit jaar. Met name in de kassen zien we dat de insecten vroeger actief zijn geworden en nu al voor schade zorgen. Ook de wolluis zorgt voor overlast.

René de Lepper Telermaat rene@telermaat.nl

De wolluissoorten leven vaak verscholen op de plant. Ze bevinden zich vrijwel altijd onder een dikke waslaag wat ze als het ware waterafstotend maakt. Dit is een van de redenen waarom een chemische bespuiting tegen kan vallen. De waslaag zorgt ervoor dat met name middelen die het van contactwerking moeten hebben, moeilijk in aanraking komen met wolluis. Dit kan worden verbeterd door een uitvloeier toe te voegen of ruim voor de bespuiting het gewas te behandelen met een uitvloeier zodat de luis als het ware ontvet is. Hij is ook te bestrijden door het kevertje Cryptolaemus montrouzieri. Het kevertje is 4 mm lang en heeft een oranjekleurige kop en zwartbruine schilden. Hij behoort tot de familie van Coccinellidae ( lieveheersbeestjes) en is afkomstig uit Australië. Het vrouwtje kan circa tien eieren per dag leggen en totaal tot wel vijfhonderd stuks. Alle stadia, dus ook de larven, voeden zich met woluizen. Ze geven wel de voorkeur aan nimfen en eieren van de wolluis. Als er geen wolluis meer is, eten ze ook andere soorten luizen. Larven worden tot 1,3 cm groot en lijken op

de wolluis qua vorm en ontwikkelen ook een wasachtige afscheiding. Voor een snelle populatieopbouw heeft de kever graag temperaturen rond 25 a 30ºC en de activiteit neemt toe bij dagen met veel zonlicht. We gaan uit van twee kevers per m2 om voldoende effect te krijgen.

Tagetes In de buitenteelt kan vanaf 10 mei Tagetes worden gezaaid. Tagetes kan op vrijwel alle grondsoorten en wordt gebruikt voor de bestrijding van het wortellesieaaltje (Pratylenchus-soorten ) De teeltduur moet minimaal drie maanden zijn. Hierdoor kan men Tagetes zaaien tot half juli anders wordt het bestrijdend effect te klein. De teelt moet wel onkruidvrij verlopen, anders vermeerderen de aaltjes zich op het aanwezige onkruid. Een van de beste bestrijder is het ras Singlegold. Het ras heeft 200 kg N nodig om te kunnen ontwikkelen en vooral in de start moet er flink worden bemest om zo snel mogelijk het veld dicht te krijgen. <

Water geven verdient aandacht in vaste planten Water geven in de vaste planten is een vak apart. Of er wel of niet water moet worden gegeven, hangt van veel factoren af.

Henk van den Berg Henk van den Berg Bedrijfs- en Teeltadvies bergbalkan@wxs.nl

Het moet duidelijk zijn waarom er water wordt gegeven. Is dit omdat er te weinig water in de grond zit of omdat alleen de bovenlaag te droog is voor een goede weggroei. In beide gevallen zijn andere hoeveelheden water nodig. Als een groen overgeplante plant in een natte grond staat en toch verbrandt, moet er geen water worden geven, maar de verdamping worden beperkt. Voordat er besloten wordt om water te gaan geven is het belangrijk om te weten wat u met dat water geven wil bereiken. Als de grond echt droog is, is het de beste oplossing om met donker weer of in de nacht grote hoeveelheden water in één keer op het perceel te brengen. Op deze manier gaat er vrijwel geen water verloren en is de kans op verslemping door het water geven minder groot dan wanneer dezelfde hoeveelheid in twee of meer keer wordt toegediend. Natuurlijk zijn er grenzen aan de hoeveelheid die in één keer kan worden gegeven, maar 25 mm is bij een goede structuur geen probleem. Anders ligt het als de ondergrond best nog wel nat is, maar de bovengrond te droog is om de planten goed aan te laten slaan.

De beste manier is om een klein beetje water te geven voordat er wordt geplant en de planten goed aandrukken. Na het planten kan dan nog één keer een flinke bui worden gegeven, waarna de planten vrij makkelijk doorwortelen naar de al nattere ondergrond.

Verdamping beperken Een ander verhaal is verdamping beperken. Dit heeft niets met het toedienen van water te maken, maar met het beperken van de hoeveelheid vocht die de plant verdampt. Als een plant groen wordt overgeplant heeft deze geen actieve wortels, maar wel blad waarmee hij verdampt. Als de plant overdag te slap gaat, moet het blad nat gemaakt worden. Meer dan gewoon nat is niet nodig. Doordat het water op deze bladeren verdampt, worden de bladeren gekoeld. Aangezien de bladtemperatuur de hoeveelheid verdamping van het blad bepaalt, wordt de verdamping beperkt. Let er wel op dat dit alleen maar mag als het gietwater van goede kwaliteit is. Bij zout water treedt dan verbranding op. < De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Ilex crenata ‘Maxima’®

“de ideale Ilex crenata voor kweker en hovenier” Ilex crenata ‘Maxima’® is een uitstekende aanvulling op het brede assortiment Ilex crenata dat reeds in de handel beschikbaar is. Ilex crenata ‘Maxima’® is een compacte groeier, met fris groen en glanzend blad. Door de compacte groeiwijze en een eventuele snoei ontstaat al snel een compacte plant. Ilex crenata ‘Maxima’® is zeer geschikt voor strakke hagen en vakbeplanting. Bollen en kegels zijn, na een aantal snoeibeurten, mooi vol en strak van vorm.

Ilex crenata ‘Maxima’® is een aanwinst voor elke tuin

EuroTree Horst bv | Onkelweg 16 | 5962 NJ Melderslo

www.eurotree.nl

Plantversterker

Tekst en Foto: Ketura Haveman

Schimmel dwingt kweker te zoeken naar alternatieven Sinds enkele jaren kampen Pachysandra-kwekers met een hardnekkige schimmel. Voor boomkwekerij Boonen van der Heijden een reden om het over een andere boeg te gooien. De eerste resultaten met B!oFeed lijken veelbelovend. De teelt van Pachysandra is de laatste jaren niet eenvoudiger geworden. Een onbekende, hardnekkige schimmel belaagt de planten. PPO is op zoek gegaan naar de veroorzaker en concludeerde dat het om een nieuw soort Phytophthora zou gaan. Maar of die veronderstelling klopt is nog onduidelijk. In Duitsland zeggen ze dat het om Vollutella gaat en Cylindrocladium is ook genoemd als veroorzaker. Ongeacht de naam, proberen kwekers met chemie preventief de schimmel buiten te houden. Maar dat blijkt lastig, als het onbekend is welke schimmel het is en wat dus de beste aanpak is. Tijdens het onderzoek is ook geroepen dat de schimmel zich via het gerecirculeerde water verspreidde. „Wij zagen drie jaar geleden ook dat de planten die werden beregend ziek werden, terwijl de planten die regenwater hadden gehad geen besmetting hadden”, vertelt Fred van den Boogaart, bedrijfsleider bij Boonen van der Heijden. Dat het bassin echter niet de oorzaak was, bleek toen het jaar erna de besmetting net andersom lag. Dat maakt volgens Van den Boogaart het probleem wel gelijk duidelijk. „Iedere keer als je denkt dat je misschien een oplossing hebt, blijkt dat toch niet het geval te zijn.”

zoek te gaan naar alternatieven in de biologische hoek. „We hebben meerdere dingen getest met begeleiding van leverancier Mertens. We hebben proeven aangelegd met behandeld en onbehandeld. Ik moet kunnen zien of iets werkt of niet door planten onder dezelfde omstandigheden met elkaar te vergelijken.” De compostthee viel af omdat de toegepaste manier niet de gewenste oplossing gaf, B!oFeed gaf wel resultaat. „De planten die B!oFeed hebben gehad, heb ik chemisch niet gespoten en ze zijn niet ziek geworden, terwijl er wel uitval was in de onbehandelde planten. De resultaten zijn voor Van den Boogaart zo positief dat hij komend jaar het gebruik van B!oFeed gaat uitbreiden. „De kosten spelen daarbij ook een rol. Als ik de chemie kan vervangen door B!oFeed, ben ik uiteindelijk goedkoper uit.”

maakt de plant sterker’- ziet Van den Boogaart ook nog enkele andere positieve werkingen. „De planten hebben mooiere, wittere wortels en blijven dieper groen van kleur. Maar het meest opvallende is de plantopbouw. De behandelde planten zijn compacter en veel beter vertakt. Genoeg basis om verder te gaan.” <

De plant links is behandeld met B!oFeed en rechts onbehandeld. Behalve over de betere weerbaarheid is de kweker ook erg lovend over de betere plantopbouw.

GEWASBESCHERMING

B!oFeed B!oFeed is een reeks van natuurlijke producten, gemaakt van plantaardige ingrediënten die de bodem voeden of de planten versterken. Een deel van de producten is gemaakt op basis van zeewieren, maar dat geldt lang niet voor alle producten. Voor de start wordt een grondmonster genomen om het aanwezige bodemleven in kaart te brengen. Aan de hand van deze monsteranalyse wordt vervolgens een gebruiksadvies gegeven.

Alternatieven

Betere plantopbouw

Voor Van den Boogaart was het duidelijk dat chemie geen oplossing gaat bieden en dat het tijd was om op

Behalve de betere weerbaarheid tegen ziekten -’het is een plantversterker, dus hij bestrijdt niet maar

In eerste instantie is B!oFeed geïntroduceerd in de bollenteelt. Momenteel wordt het ook gebruikt in de akkerbouw. Relatief nieuw is het gebruik in de boomkwekerij. Koppert Biological Systems is eigenaar van de receptuur van B!oFeed. De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Tekst: Cindy van der Zwet Foto: Gerdien de Nooy

’Bloemistenklok is goede investering Eind juni gaat de bloemistenklok bij FloraHolland in Naaldwijk van start. Met de aanvoer en koopkracht zit het volgens Aad van den Enden, concernmanager binnenlandse markt, wel goed. „Met zo’n driehonderd kopers op deze tribune kun je wel degelijk een prijs zetten.”

Er zijn nog een paar hobbels te nemen, maar volgens Aad van den Enden, concernmanager binnenlandse markt bij FloraHolland, ligt alles goed op schema en wordt de deadline van eind juni gehaald. Er is de laatste weken discussie over de bloemistenklok ontstaan in diverse media, maar hij gelooft zeker dat de nieuwe klok in de behoefte gaat voorzien. „We hebben voorafgaand aan dit besluit diverse onderzoeken gedaan en gesprekken met bloemisten en tuincentra gevoerd. Er moest iets gebeuren, want het sortiment op Bleiswijk kwam steeds verder onder druk te staan. Telers gaan steeds meer direct verkopen en dan is een karretje naar Bleiswijk afsturen relatief duur. Ook werd duidelijk dat klanten het liefst doorgaan op de huidige manier. Zij willen een totaal assortiment kunnen inkopen in één afmijnzaal en producten fysiek blijven zien”, ervaart Van den Enden. Een andere belangrijke aanleiding voor de bloemistenklok is het lande-

Aad van den Enden, concernmanager binnenlandse markt bij FloraHolland: „De behoefte aan fysiek op een klok inkopen is bij kleine tot middelgrote bedrijven nog fors”.

lijk veilen. Op de exportlocaties wordt steeds meer virtueel geveild en veilblokken worden samengevoegd. „Kleine en middelgrote klanten kunnen niet allemaal met die ontwikkeling uit de voeten. Ook dat sterkt ons in de gedachte dat er een klok moet blijven waar producten gewoon voorbij komen”, legt hij de keus uit. FloraHolland gaat indikken op een plek waar er veilcapaciteit is vrij-

MENING KWEKER

’Kleinere sorteringen werden in Bleiswijk goed betaald’ Paul Berkhout uit Kwintsheul voert al zo’n vijftien jaar planten aan voor de klok in Bleiswijk. Het zijn vooral de andere sorteringen die Berkhout Plants naar deze marktplaats brengt. „Ze vinden dat niet leuk om te horen, maar het zijn vooral de planten die net te klein zijn, die we naar Bleiswijk brengen. Dat slagje kleiner wordt daar goed betaald. Het is zo gegroeid en dat gaat goed. Het zijn maar een paar karren; het is nog geen 1% van onze aanvoer dat daar heen gaat”, geeft Paul Berkhout aan. De rest van het aanbod veilt hij in Naaldwijk en Aalsmeer. Vanaf eind juni zal hij zijn planten voor de nieuwe bloemistenklok gaan aanvoeren. „Bleiswijk zal ongetwijfeld niet rendabel meer draaien. De concentratie op Naaldwijk vind ik dus helemaal niet zo’n slecht idee. Voor telers zal er weinig veranderen”, verwacht hij.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

gekomen door alle virtuele ontwikkelingen en door het teruglopende aanvoervolume voor de klokken. En dat is hier in Naaldwijk.

Concentratie in Naaldwijk Van den Enden geeft aan dat het de laatste jaren niet is gelukt om het volume uit te breiden op Bleiswijk, maar door te concentreren op Naaldwijk verwacht hij daar wel meer koopkracht en aanbod naar toe te trekken. „Telers ondervonden op Bleiswijk toch vaak een te groot prijsrisico. Veel kwekers voeren al aan in Naaldwijk en kunnen nu zonder moeite ook een kar naar de bloemistenklok sturen. Het is een kwestie van aangeven op de aanvoerbrief, maar verder kost het niks extra”, stelt hij. De afgelopen periode heeft FloraHolland acht bijeenkomsten bij kwekers in de kantine gehouden en

Veiling

voor onze klant’ en onwennigheid. Het voornaamste is in het begin het evenwicht tussen vraag en aanbod te bewaren. Daar gaan wij in begeleiden; we zullen gaan werken met aanvoerreguleringen. We willen ervoor waken dat we het in de startfase over de kop jagen. Maar uiteindelijk zal de bloemistenklok zich natuurlijk gaan ontwikkelen naar een vrije markt.”

Aanbod en koopkracht

aan aanvoerders toelichting gegeven op de nieuwe bloemistenklok. Dit is volgens Van den Enden positief verlopen. „Een aantal telers reageert aanvankelijk met: ’alweer een veilingklok erbij?’ Maar feitelijk gebruiken we juist minder klokken door de sluiting in Bleiswijk en door de concentratie die bij het landelijk veilen bij de exportklokken plaats gaat vinden. We maken slim gebruik van de beschikbare afmijnzaal en verdeelruimte.” Van den Enden geeft aan dat de telers die nu in Bleiswijk aanvoeren sowieso aan willen voeren op de nieuwe bloemistenklok in Naaldwijk. Dat is de basis en de komende maanden gaat FloraHolland stap voor stap dit aanbod parallel aan de verwachte koopkrachtuitbreiding uitbouwen. „We beginnen in de rustige zomerperiode, als er weinig spanning op staat. Je hebt in de startfase toch vaak te maken met kinderziekten

Aanbod is één. En koopkracht is twee. Hoe staat het daarmee? Hoeveel kopers zullen op deze tribune plaats gaan nemen? Zoals het er nu naar uitziet gaat 95% van de klanten uit Bleiswijk mee naar Naaldwijk; de overige 5% stopt met het inkopen. Ook zullen er naar verwachting ongeveer honderd kleinere tot middelgrote klanten uit Naaldwijk en Rijnsburg plaats gaan nemen op de tribune van Afmijnzaal A. „Dan komen we uit op zo’n 200 à 250 kopers per dag en dat is fors meer dan we in Bleiswijk hebben. Die kunnen wel degelijk een prijs zetten”, verwacht de manager. Hij benadrukt dat de bloemistenklok alleen maar een succes kan worden als er voldoende, hoogwaardige koopkracht is. Belangrijk is om de doelgroep in Naaldwijk goed te faciliteren. De werkwijze en diensten zullen toegespitst worden op de wensen van de bloemist en de zelfstandig inkopende tuincentra. Dit houdt bijvoorbeeld in dat er een groot deel

van het jaar vroeg begonnen gaat worden met veilen, omdat klanten nog een winkel te runnen hebben. Ook wordt het transactiebeleid op de doelgroep afgestemd en zullen er maatwerk oplossingen in de logistiek gaan komen. Belangrijk is volgens Van den Enden ook dat bloemen en planten daadwerkelijk voor de klok komen. „Je kan niet verwachten dat deze groep inkopers het hele aanbod kent. Het zijn geen inkopers van beroep. Hun rol is winkelier zijn. Zij willen de handel graag zien.” Al met al zal het inkopen in Naaldwijk voor klanten iets duurder worden. FloraHolland wil niet concurrentievervalsend werken met de groothandel. „Ook dat zijn klanten van ons”, licht Van den Enden toe.

Bleiswijk logistiek centrum Vanaf eind juni zal er in Bleiswijk niet meer worden geveild en krijgt de locatie de functie van logistiek centrum. Van den Enden kijkt uit naar juni. Voor de komende vijf jaar is dit de koers. „De tendens is dat de totale klokaanvoer afneemt en dat gaat ook de komende jaren nog door. De behoefte aan fysiek op een klok inkopen is bij kleine tot middelgrote bedrijven echter fors en dat blijft naar verwachting voorlopig zo. Wij zien de bloemistenklok in ieder geval als goede investering voor een belangrijke klantgroep en daarmee voor onze kwekers.” <

MENING BLOEMIST

’Jammer dat het op Bleiswijk niet gelukt is’ Voor bloemist Marcel Gorissen kost de verhuizing naar Naaldwijk een half uur extra reistijd vanuit Capelle aan den IJssel. Gorissen heeft wel besloten mee te verhuizen. Hij wil zijn producten voor de klok blijven inkopen. „Ik wil de handel graag zelf zien”, zo zegt hij. De bloemist hoopt dat in Naaldwijk de kwaliteit van de bloemen en planten verbeterd zal worden. De laatste jaren kwam er volgens hem steeds meer ’rommel’ voor de klok in Bleiswijk. Hij hoopt dat hij in Naaldwijk beter uit de voeten kan. „Bloemisten die zich richten op de betere kwaliteit, gaan er hopelijk op vooruit in Naaldwijk. Ik hoop dat er op de nieuwe klok weer koopkracht wordt aangetrokken. We gaan er met frisse moed tegenaan.” De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Tekst en Foto: Ron Barendse

FloraHolland en boomkwekers ’constructief in gesprek’ Een delegatie van FloraHolland en een aantal boomkwekers hebben onlangs om de tafel gezeten en gepraat over het leden/ niet-ledenbeleid van de veiling. Beide partijen spreken van een goed en constructief overleg.

De bijeenkomst vond plaats op 13 maart op initiatief van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste Planten. Aanleiding was de onvrede bij een deel van de kwekers over het huidige boomkwekerijbeleid van Flora-Holland. Deze onvrede bewoog een aantal boomkwekers ertoe in januari onder de naam ’Groep van Verontruste Kwekers’ een petitie te starten. In de petitie werd gezegd dat ’voor veel kwekers het nieuwe beleid onwerkbaar en niet acceptabel is’. De petitie werd gesteund door LTO Nederland, ZLTO, LLTB, LTO Noord,

Treeport Zundert, Greenport Midden Brabant en Belangenbehartiging Greenport Regio Boskoop.

Achterban Kwekers werden opgeroepen de petitie te steunen zodat de ’Groep van Verontruste Kwekers’ namens een zo groot mogelijke achterban zou kunnen praten. In de petitie staat ook dat de kwekers ’samen met FloraHolland willen streven naar een langdurige goede oplossing voor boomkwekers’. De petitie was binnen twee weken ondertekend door zo’n tweehonderd kwekers en vormde, mede op initiatief van de LTO-Vakgroep, de basis voor het recente overleg met FloraHolland. De petitie is tijdens het overleg niet ’officieel’ door de kwekers aan FloraHolland aangeboden, maar het feit dat er tweehonderd handtekeningen zijn opgehaald is wel ter sprake gekomen. Bij het gesprek waren namens FloraHolland aanwezig directeur

Lucas Vos en teamleider Accountmanagement Henk Weijs. De FloraHolland Productcommissie (FPC) Boomkwekerijproducten werd vertegenwoordigd door Rick van Woudenberg en voorzitter Henk van der Sar. Namens de LTO-Vakgroep waren voorzitter Peter Bontekoe en Henk Raaijmakers aanwezig. Daarnaast werden de boomkwekers vertegenwoordigd door kwekers uit verschillende regio’s: Paul Bremmer (regio Boskoop), Frank Coenders (regio Limburg) en Jeroen Erven en Eric van den Hurk (regio Brabant).

Luisterend oor De deelnemers noemden het gesprek na afloop ’constructief’. Boomkwekers vonden bij FloraHollanddirecteur Vos een luisterend oor voor de problemen waar zij mee te maken hebben. Zo is er gesproken over de afrekening van al dan niet consumentwaardige producten. Door FloraHolland werd volgens

Het leden/niet-ledenbeleid van FloraHolland zorgt al een tijdje voor discussie, zoals hier tijdens de FloraHolland Boomkwekerijdag 2013. Onlangs zaten de partijen ’constructief’ om de tafel.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Veiling

Peter Bontekoe benadrukt - zoals dat ook al in het veilingreglement staat beschreven - dat door leden alleen over consumentwaardige producten provisie moet worden betaald. De veiling accepteert daarmee dat over handel die bestemd is voor de aanlegmarkt geen provisie hoeft te worden betaald. Dit geldt ook voor plantgoed dat aan collega-kwekers wordt geleverd. Een ander heikel punt dat ter sprake kwam, is de - in de ogen van contractkwekers - hoge provisie die zij moeten betalen. „De 7% provisie die contractzenders moeten betalen, blijft onderwerp van een lastige discussie”, zegt Bontekoe. „Het onderscheid tussen boomkwekers enerzijds en kamerplanten- en snijbloemenkwekers anderzijds is moeilijk in het veilingbeleid op te lossen.” Ook al kozen de vertegenwoordigers van FloraHolland en de FPC Boomkwekerijproducten ervoor om niet inhoudelijk op het gesprek te reageren, lieten zij wel weten dat het gesprek goed was verlopen en zeker een vervolg zal krijgen.

Uw aanbod via PlantConnect is altijd actueel!

Voorraadinvoer en -beheer vanuit één plek met Match-Online bedrijfssoftware

Lange termijn Bij de initiatiefnemers leefde na afloop van het gesprek het gevoel dat er begrip is voor hun situatie. Toch zien zij aanpassing van het beleid vooral als langetermijnpolitiek. In welke samenstelling er in het vervolg zal worden gepraat, is ook nog niet helemaal duidelijk. Er leeft onder kwekers het idee om een klankbordgroep te vormen - al dan niet op initiatief van LTO. Deze zal richting FloraHolland - naast de FPC vooral het geluid laten horen van kwekers die geen (aspirant)lid van de veiling zijn. < In De Boomkwekerij 36, 2013 vindt u uitleg van het huidige veilingbeleid.

Match-Online kan gekoppeld worden aan PlantConnect van FloraHolland. En dat geldt ook voor uw koppeling naar FloraXchange. Met die verbindingen onderhoudt u vanuit Match-Online zonder extra werk uw aanbod en bent u altijd actueel! Bel nu Eric van ’t Boveneind op 0297 28 88 73 en profiteer straks van tijdbesparing, minder fouten en meer commerciële kansen.

www.match-online.nl M ATC H - O N L I N E I S D E E N I G E G E Ï N T E G R E E R D E TOTA A LO P LO S S I N G VOOR SNELLER WERKEN, BETERE MARGES EN MEER INZICHT

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Tekst: Ron Barendse, Ketura Haveman Foto: Helma van der Louw

Op weg naar eerste Floraliën Kwekers en organisatie lijken klaar voor de eerste Nederlandse Floraliën. Van 9 tot en met 18 mei zullen naar schatting zo’n 150.000 consumenten en vakbezoekers op het evenement afkomen. Promotie van groen staat op dit evenement centraal.

„De bezetting is 100% en dat is prachtig”, zegt een enthousiaste Johan Heystek namens de organisatie van Floraliën. „Zo’n 250 kwekers doen mee en veel van hen maken echt werk van hun presentatie. Je ziet dat ze goed over hun deelname hebben nagedacht en veel creativiteit aan de dag leggen.” Volgens Heystek krijgt storytelling bij deze eerste Nederlandse editie een prominentere rol dan bij de edities van Floraliën in het buitenland. „Kwekers krijgen relatief veel ruimte op bordjes om een concept uit te leggen, iets over hun bedrijf te vertellen of door middel van foto’s iets te verduidelijken.”

Commercieel succesvol Dit moet de kwekers dichter bij het doel van Floraliën brengen en dat is uiteindelijk toch dat deelname voor kwekers commercieel succesvol wordt. Want behalve het inspireren

Thijs Verbakel van Verbakel Groenservice (rechts) zoekt met Fred de Koning van groothandel Greenlink bomen uit voor de Floraliën-inzending van Greenport Boskoop.

en informeren van consumenten moeten consumenten volgens Heystek juist ook worden aangespoord om tot actie over te gaan. De organisatie gaat bijvoorbeeld werken met wervende oneliners als 'Tot ziens in het tuincentrum' in de hoop dat consumenten ook daadwerkelijk gaan investeren in groen.

PRAKTIJK

Gezamenlijke inzending Greenport Boskoop Greenport Boskoop is met een collectieve inzending van 30 kwekers een van de grootste deelnemers aan Floraliën. De Boskoopse inzending is 1.000 m² en daarbinnen krijgen de kwekers op een aantal m² de gele-

De organisatie gaat ervan uit dat tijdens de tien dagen dat het evenement duurt, er in totaal zo’n 150.000 bezoekers zullen komen. Om dat te bereiken gaat er volgens Heystek in de week voor de start een forse mediacampagne van start. Hij heeft er vertrouwen in dat de bezoekersaantallen worden gehaald, maar het weer kan spelbreker zijn. „Ondanks dat het evenement binnen wordt gehouden, blijft het weer een belangrijke factor. Voor ons hoeft het niet te mooi te worden, want bij te mooi weer zal een binnenevenement als het onze minder bezoekers trekken.”

genheid om hun producten of bedrijf te laten zien. „We wilden een zo breed mogelijk sortiment laten zien wat in de regio Boskoop voorhanden is”, zegt Helma van der Louw die de coördinatie van de inzending in handen heeft. „En ik denk dat we daar goed in zijn geslaagd. Onze inzending bestaat onder andere uit fruitbomen, Rhododendron en andere heesters, vaste planten en grotere bomen. Ook is er aandacht voor concepten.” Van der Louw vertelt dat in Boskoop de betrokkenheid om mee te doen groot is. Zo is het ontwerp voor de inzending gemaakt door Verbakel Groenservice uit Boskoop, worden de planten een week voor de start van Floraliën verzameld bij Groen-Direkt en gebeurt het transport van de planten naar Den Bosch door Logistiek Centrum Boskoop.

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Niet rijk rekenen Hij wil zich ook niet letterlijk en figuurlijk te snel rijk rekenen. „Het blijft natuurlijk de eerste keer dat in Nederland de Floraliën wordt georganiseerd en de bekendheid van het

Evenement

len laten zien. Daarom hebben we met name gekozen voor Viburnum plicatum. Hiervan kweken we diverse cultivars en door de verschillen in bloeitijd zijn we ervan verzekerd dat we altijd planten in het juiste stadium hebben. Door het warme voorjaar hebben we nu gekozen voor andere soorten dan we eigenlijk van plan waren.” Maaijen is een van de dertig kwekers die deelneemt aan de collectieve

inzending van Greenport Boskoop (zie kader: Gezamenlijke inzending Greenport Boskoop). Hij hoopt met z’n deelname vooral consumenten te bereiken. „Ik wil mijn producten onder de aandacht brengen bij Europese consumenten. Als mensen zeggen dat het lastig is om consumenten te bewegen jouw planten te kopen, dan zie ik dat toch anders. Niets doen is geen optie.” <

ACHTERGROND

Wat is Floraliën? De Floraliën is een groot binnenpark dat gedurende tien dagen open is. Het is een jaarlijks evenement, ooit gestart in België. Het evenement rouleert tussen België, Hongarije, Italië en Frankrijk. Nederland doet dit jaar voor het eerst mee als organisator van het evenement. Op de Floraliën zijn op 4 ha alle segmenten uit de tuinbouwsector vertegenwoordigd zoals boomkwekerij, vaste planten en waterplanten, potplanten, snijbloemen, terrasplanten, eenjarigen, bolgewassen, groenten en fruit. In de ontwerpen zijn vijf thema’s verwerkt, namelijk Internationale bloemenpracht, Green City, Fleurig Interieur, Tuin en het Stadspark.

evenement moet nog groeien. Maar de organisatoren Libéma en Koninklijke Maatschappij voor Landbouw en Plantkunde staan in ieder geval financieel garant voor mogelijke aanloopverliezen.” Dan de invulling van de expositie zelf. Heystek heeft van kwekers gehoord dat ze wel wat kunstgrepen moeten uithalen om alles op het juiste moment in bloei te krijgen. Voor het ene product is het warme voorjaar een zegen, maar andere producten zijn door kwekers juist in de koeling gezet om toch op het goede moment te bloeien.

Deelnemers Hoofdarrangeur is Niek Roozen, maar de beplanting komt mede tot stand door nationale en internationale exposanten. De exposanten zijn bloemsierkunstenaars, hoveniers, kwekers, veredelaars, importeurs, exporteurs, groothandelaren, opleidingsinstituten en verenigingen. De percelen van de exposanten zijn onbemand. Bezoekers kunnen zich laten inspireren door de aangelegde beplanting, maar ondanks de onbemande presentaties van de exposanten is er wel ruimte voor interactie. Er zijn demonstraties, voordrachten, proeverijen, optredens en presentaties. Ook organiseert de Vereniging Bloemist Winkeliers het NK bloemschikken 2014 op de Floraliën.

Vakavonden Er worden tijdens de Floraliën vijf vakavonden georganiseerd. Er is een vakavond voor horeca en hotels (12 mei), voor tuincentra en hoveniers (13 mei), voor bloemisten (14 mei), voor gemeenten en overheden (15 mei) en voor (groot)handelaren en retailketens (16 mei). Op deze avonden krijgen de bezoekers een rondgang over de Floraliën, gevolgd door presentaties van enkele sprekers en gelegenheid tot netwerken. Deze

Deelnemende kweker Een van de kwekers die aan de Floraliën meedoet is Erwin Maaijen uit Boskoop. „We hebben vooral gekeken naar de natuurlijke bloeitijd bij de keuze van de planten die we wil-

vakavonden zijn uitsluitend voor genodigden.

Wanneer De Floraliën worden van 9 tot en met 18 mei gehouden in de Brabanthallen in Den Bosch. De hallen zijn gedurende alle dagen van 10.00 tot 18.00 uur geopend. De entree bedraagt €17,50 voor volwassenen, maar in de voorverkoop zijn de kaarten €12,50. Kinderen tot 12 jaar hebben gratis toegang. De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Foto’s: Arno Engels, Maasplant, Plant Collect, Tuincentrum Bull

P RO D U C TA N A LYS E

Camellia: meer vraag naar grote maten Over de afzet van Camellia zijn dit jaar wisselende geluiden te horen. De grote maten verkochten in ieder geval beter dan de kleine maten. Bij FloraHolland lag zowel het verhandelde aantal als de prijs lager dan vorig jaar.

2013 was over het algemeen een matig jaar voor de verkoop van Camellia. Kwekers hielden producten over die vervolgens zijn opgepot. De verwachting van enkele kwekers was dat dat in 2014 wellicht tot een (te) grote aanvoer van grote maten zou leiden. Daar is echter dit jaar niets van gebleken. Het waren juist de grotere maten - van 5 l-container en groter - die makkelijker verkochten. De pijn zat hem vooral in de kleinere maten.

en met week 16 (klok + bemiddeling) 625.000 Camellia aangevoerd tegen een middenprijs van €3,77. Vorig jaar kwamen in dezelfde periode 735.000 stuks op de veiling bij een middenprijs van €3,93. De dit jaar op de veiling aangevoerde Camellia komt voor 92% uit Nederland en voor 6% uit Spanje. <

HANDELSSTEMMING

HOE LOOPT HET?

Tuincentra zijn gematigd positief

’Handel in containers trekt aan’

Tuincentra zijn positief over de verkoop van tuinplanten tot nu toe. Maar gezien het goede weer hadden sommige er wellicht toch nog iets meer van verwacht. De paasverkoop was over het algemeen goed, maar ook weer niet super.

Bij tuincentrumeigenaren zijn deze dagen genoeg positieve geluiden op te tekenen. Door het relatief goede voorjaarsweer loopt volgens hen alles wat visueel aantrekkelijk is goed weg. Bovendien is het momenteel ook weer niet zo warm dat er een overvloed aan perkgoed op de markt komt. Daarnaast ziet een aantal tuincentrumeigenaren dat consumenten best geld willen uitgeven aan planten. „Het mag wat kosten”, zeggen zij. Maar aan de andere kant zijn er bij tuincentra toch ook wel wat minder positieve geluiden te horen. Want gezien het goede weer van de afgelopen

Bij Groen-Direkt merkte mededirecteur Gert Koert dat door het relatief warme voorjaar de afzetperiode van Camellia fors korter was dan vorig jaar; de planten kwamen relatief snel in bloei. Dit kortere seizoen resulteerde in een kleiner verkocht aantal ten opzichte van het jaar er voor. Arie Bouman Tuinplanten betrekt z’n Camellia met name uit Italië. Volgens inkoper Eric Kessels was de kwaliteit van de Italiaanse Camellia beter dan de Nederlandse. Volgens hem viel met name de knopvorming bij Nederlandse kwekers niet mee. Hij merkte dat er vanaf half maart een forse aanvoer kwam - met name op de veilingklok - van Nederlandse Camellia waardoor de prijzen onder druk kwamen te staan. Bij FloraHolland werden dit jaar tot

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Handel in week 16

tijd, hadden zij zich van de verkoop over het algemeen toch net iets meer voorgesteld. En als het niet aan het weer kan liggen, wordt de crisis toch weer als boosdoener aangehaald. Sommige ondernemers merken dat bezoekers minder uitgeven dan ze ’in de goede jaren’ deden. Ook de zachte winter wordt als oorzaak genoemd. Zo is er het afgelopen jaar weinig doodgevroren. Een tuincentrumeigenaar geeft het voorbeeld van geraniums die dit voorjaar weer gewoon uitlopen en dus niet vervangen hoeven te worden. En ook al betreft het misschien maar een paar procent van de handel, het kost volgens hen toch weer wat omzet. Al met al is de stemming bij de tuincentra zeker niet slecht. Zeker niet gezien de ervaringen met het koude voorjaar van 2013. Maar op de vraag hoe de handelsstemming is antwoordden toch een aantal met ’redelijk’ en ’kon drukker’. <

Jacko Maas, Maasplant bv

’Opleving na Pasen blijft uit’ Handel in week 17

Jochem Nieuwesteeg, Plant Collect

Lees elke week beschouwingen over hoe de handel loopt op de boomkwekerij.nl

Markt & Afzet P RO D U C TA N A LYS E

Boven verwachting veel beuken verkocht Er zijn afgelopen seizoen zoveel beuken verkocht, dat de overproductie voor een groot deel weggewerkt lijkt te zijn. De grotere maten waren volgens kwekers en handelaren nog schaarser dan vorig jaar. Maar over het behaalde nettoresultaat is men algemeen niet tevreden. Betaalde prijzen waren te laag in verhouding tot gemaakte kosten. De afzet van haagplanten van Fagus sylvatica was een verschil van dag en nacht met die van Crataegus monogyna. Van meidoorns zijn grote aantallen niet verkocht, terwijl beuken die in nog grotere aantallen worden gekweekt, zo goed als op zijn geraakt. Dat was zelfs boven verwachting van kwekers, aangezien vorig jaar veel productie leverbaar zou worden. Nog voor aanvang van het seizoen, in september, werden al veel beuken op de markt aangeboden voor lage prijzen.

Dit dumpen was kennelijk niet nodig geweest, want er was net als voorgaande jaren weer veel vraag naar beuken – hoewel de afzet in januari en februari tegenviel ondanks de uitgebleven winter. Om aan het eind van de rit toch nog te kunnen verdienen aan de teelt, zouden beuken volgens kwekers niet onder €0,40 per stuk verkocht moeten worden. Dat is wel gebeurd op de markt. De vraag naar maten vanaf 100125 cm was dan wel groter dan het aanbod, en afnemers wensten wel zwaardere en beter vertakte beuken, maar niet iedere kweker kon er een redelijke prijs voor vangen. Kwekers merkten dat verschillende afnemers minder bereid waren om meer te betalen voor een betere kwaliteit. Zolang die bereidheid er niet is, gaan sommige kwekers bewust niet

mee in de trend van drierijige bedden. Met minder planten in de rij is ook op traditionele vierrijige bedden een zwaardere kwaliteit te behalen, zo is de beredenering. <

LANGS DE KASSA

Richard Bull:

’Je moet niet én boomkweker én retailer willen zijn’ Naam bedrijf:

Tuincentrum Bull Locatie:

Beuningen Medewerkers: 22

Is het druk geweest voor Pasen? „Pasen geeft lang niet meer de piek in de verkopen zoals voorheen. We waren daarop berekend dus hebben de winkel niet extra vol gezet voor Pasen. Daar kwam nog bij dat de weersvoorspellingen niet mee zaten.”

Bent u tevreden over het voorjaar?” „In vergelijking met vorig jaar zeker wel. Maar we zitten nog altijd ver onder de resultaten van 2012. Aan het weer kan het niet liggen. We hebben absoluut nog last van de crisis. Mensen zijn minder positief gestemd en letten zeer op de kleintjes. De heel

dure buitenplanten doen totaal niet meer mee. Zo zijn grote palmen en olijfbomen nu onverkoopbaar.” Wat verkoopt nu goed? „Bij vaste planten en heesters zijn het nu vooral Hydrangea, Rhododendron, Cotoneaster, Ceanothus en Campanula die hard lopen. Bomen verkopen we bijna niet meer. Boomkwekers in de omgeving verkopen de afgelopen jaren steeds meer rechtstreeks aan particulieren en helpen daarmee hun retailklanten om zeep. Ik vind dat een slechte zaak. Je moet niet én kweker én retailer willen zijn.” Koopt u zelf direct in bij kwekers? „Tot nu toe alleen bij kwekersbeurzen, maar omdat de groothandel zich vanwege financiële problemen steeds meer als doorgeefluik gedraagt – als iets op is, heb je pech – zullen we waarschijnlijk wel meer rechtstreeks van kwekers gaan kopen.” < De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

Regionaal LTO-succes: meer beregeningsmogelijkheden Al meer dan vijftien jaar worden in Brabant geen nieuwe vergunningen verleend voor beregening met grondwater. Ook uitbreiding van bestaande vergunningen is nu niet mogelijk. Dit leidt in de boomkwekerij tot onacceptabele situaties, omdat bij gebrek aan sloten beregenen uit oppervlaktewater vaak niet mogelijk is. Al meer dan vijftien jaar is ZLTO daarom in onderhandeling met provincie en waterschappen voor ruimere mogelijkheden om uit grondwater te beregenen. En met succes: vanaf begin juni zijn er in grote delen van Oost- en West-Brabant meer mogelijkheden om boomkwekerijgewassen te beregenen met grondwater. Voorwaarde is dat de ondernemers zuinig omgaan

Radar en imago

met water, en dit vastleggen in een bedrijfswaterplan. In dat document wordt bedrijfsspecifiek aangegeven op welke wijze het bedrijf al efficiënt omgaat met water. Waterconservering, waterhergebruik en zuinig beregenen zijn daarbij kernwoorden. Meedoen? Kijk op www.bedrijfswaterplan.nl. In Midden-Brabant worden deze nieuwe mogelijkheden waarschijnlijk vanaf 2015 geboden. Waterprojecten zijn er natuurlijk niet alleen in Brabant, maar in heel Nederland. Kijk voor een project bij u in de buurt op de website van Deltaplan Agrarisch waterbeheer (DAW), www.agrarischwaterbeheer.nl. Hier vindt u projecten en tips en tools voor elk type bedrijf.

Verbetering dienstverlening NAK bij AM-onderzoek Het afgelopen seizoen bereikten ons veel klachten over monstername voor AM-onderzoek. Het ging daarbij vooral over het startmoment van de monstername, en de termijn waarop de uitslag van het AM-onderzoek bij de kwekers binnen was. Dit varieerde van vijf dagen tot zes weken na bemonstering, afhankelijk van het snelheidsniveau waarvoor was gekozen. Overleg tussen LTO en NAK bracht de verduidelijking dat deze termijnen weliswaar gangbaar zijn in de pootgoedteelt, maar niet passen binnen de praktijk van de boomkwekerij. NAK heeft daarom een nieuwe richtlijn voor de snelheid van AMonderzoek opgesteld (mits monstername technisch gezien mogelijk is): > Standaard: monstername binnen twee weken en uitslag binnen acht weken na aanvraag. > Versneld: monstername binnen een

D B m

v l V

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)

073 2173263

week en uitslag binnen drie weken na aanvraag. > Spoed: monstername binnen drie dagen en uitslag binnen acht dagen na aanvraag. Indien de monsternemer niet binnen de gestelde termijn kan bemonsteren, zal hij (opnieuw) contact opnemen met de teler en daarover nieuwe afspraken maken. Monstername is niet mogelijk als het perceel te nat is, pas geploegd is, bij vorst of anderzijds. Dit beoordeelt de keurmeester. Advies voor ondernemers boomkwekerij: > Als u een snelle uitslag wenst, maak dan gebruik van de snelheid van de versnelde procedure. > Geef uw percelen tijdig op voor onderzoek en indien mogelijk voordat er een grondbewerking heeft plaatsgevonden.

i m

LTO V @

Heeft u op tweede paasdag ook de uitzending gezien van Radar? Waren we net bijgekomen van de prachtige overwinning van PEC Zwolle, krijgen we van Antoinette Hertsenberg te horen dat wij boomkwekers bij-onvriendelijk zijn en onze producten vol zitten met chemicaliën! Gelukkig wist Frank van der Heide namens Tuinbranche Nederland één en ander te weerleggen. Het maakt niet veel uit, het kwaad was al geschied. Greenpeace heeft allerlei producten uit verschillende tuincentra in een laboratorium laten onderzoeken. De conclusie was dat er heel veel verschillende gewasbeschermingsmiddelen zijn gevonden waaronder een aantal verboden middelen. Er was zelfs een middel bij dat al meer dan tien jaar verboden is! De middelen werden gemeten in milligrammen per kilo blad. Nu zegt dat weinig over het gebruik omdat daar geen normen voor zijn. Vervelend blijft het wel. Wat kun je er aan doen als je imago als sector wordt geschaad? Ik heb niet bepaald de indruk dat er in onze sector verboden middelen worden gebruikt. Relatief gezien zijn we kleingebruikers als het gaat om gewasbeschermingsmiddelen. Er is weliswaar een aantal knelpunten bij kleine teelten, maar we hebben de afgelopen tien jaar de milieubelasting wel met bijna negentig procent kunnen verminderen. Voorwaar een prestatie. Dat komt doordat milieubelastende middelen zijn vervangen door verbeterde middelen en vooral doordat we steeds schoner zijn gaan werken. Tevens zijn heel wat kwekers gecertificeerd bij Milieukeur, MPS en noem ze maar op. Zij nemen hun vak zeer serieus en tonen dat aan hun klanten. Helaas zien we dat veel afnemers liever de voorkeur geven aan een scherpe prijs in plaats van een gecertificeerd product. Ik hoop dat zowel producenten als afnemers de boodschap van Radar ter harte nemen en proberen zoveel mogelijk milieuvriendelijk gekweekte producten in het schap te krijgen. De bijen zijn ons net zo lief als de Greenpeace-leden, laat dat helder zijn. Peter Bontekoe

Voorzitter LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten

Service

Foto: Boomkwekerij Kees Mocking vof

BEDRIJFSNIEUWS

VAKTAAL

Cursus weefselkweek Breedwise biedt in mei en juni een cursus Weefselkweek aan. Cursisten leren de theoretische achtergronden van verschillende weefselkweektechnieken en kunnen deze toepassen in de praktijk. De cursus is gericht op medewerkers van laboratoria, die op minimaal hbo-niveau werken. De cursus is vijf dagen op de middag en avond. ’s Middags is theorie en ’s avonds praktijk. De cursus is €2.375 excl. btw. Aanmelden kan via de site breedwise.nl voor 1 mei. In september organiseert Breedwise een vijfdaagse internationale cursus Zaadfysiologie en techniek. De cursus kost €3.500 inclusief maaltijden, materiaal en excursies en exclusief overnachtingen. Aanmelden kan via de site voor 1 juli. Kijk voor meer cursussen dit najaar op breedwise.nl.

Topsector vraagt om voorstellen De Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen roept bedrijven, regionale overheden en andere partners op om samen met onderzoeksorganisaties voorstellen te doen voor onderzoek in 2015. Het gaat om aanmelding van voorstellen voor fundamenteel en industrieel onderzoek en voor valorisatie via experimentele ontwikkeling. Hiervoor is in 2015 in €17 miljoen beschikbaar, onder andere in de vorm van onderzoekscapaciteit. Voorstellen moeten voor 16 juni 2014 zijn ingeleverd.

AGENDA Binnenland t/m 18 mei Vasteplantenshow,

Lisse, Willem-Alexanderpaviljoen www.keukenhof.nl 3 en 4 mei Themaweekend zomerbollen en heesters, Eenrum www.dekleineplantage.nl 6 t/m 8 mei Kijk op de voorzomer!, Boskoop www.floralisboskoop.nl 9 t/m 18 mei Tuinbouwevenement Floraliën, Den Bosch, Brabanthallen www.2xpo.nl 13 t/m 19 mei Lifestyle evenement Libelle, zomerweek, Almere libellezomerweek.nl 20 en 21 mei, 18 juni Lagenbeurs, Ede www.plantion.nl 21 mei KNPV-voorjaarsbijeenkomst, debat, Wageningen www.knpv.org 31 mei en 1 juni Themaweekend Groninger groentedagen, Eenrum

www.dekleineplantage.nl 3 t/m 5 juni Kijk op de zomer!, Boskoop www.floralisboskoop.nl

Buitenland 20 t/m 24 mei Bloemen, planten

en tuinbeurs Chelsea Flower Show, Londen, Verenigd Koninkrijk rhs.org.uk 24 en 25 mei Werktuigendagen, mechanisatie- en demonstratiebeurs, Sint Truiden, België stugu.be/WTD 28 t/m 30 mei Tuinbouwvakbeurs Hortitec, São Paulo, Brazilië hortitec.com.br 29 mei t/m 1 juni Tuinbeurs Gartenträume, Linslerhof, Duitsland gartenträume.com 4 t/m 6 juni Internationale tuinbouwvakbeurs IFTEX, Nairobi, Kenia hppexhibitions.com

Bijdragen Meer informatie op: DeBoomkwekerij.nl/Tips

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Kees Mocking Leeftijd: 59 Opleiding: Boomteeltvakschool in Breda Bedrijf: Boomkwekerij Kees Mocking vof

U kweekt coniferen in een zwaardere kwaliteit? „Ja, we kweken opgaande coniferen - Taxus, Chamaecyparis en Thuja - tot 2,5 m in een betere kwaliteit. Veel van onze producten worden ieder jaar ondersneden of rondgestoken en extra teruggeknipt. Daardoor krijg je bredere en vollere planten. De helft gaat via exporteurs naar met name Duitsland, Zwitserland en Oost-Europa. Tevens leveren we aan hoveniers en particulieren en hebben we boxen bij Floralis Boskoop.” Runt u het bedrijf alleen? „Nee, samen met mijn vrouw. Zij verzorgt de administratie en staat de klanten te woord. Ze is heel goed in de omgang met klanten en daarmee is ze een onmisbare factor. Bovendien wordt mijn enthousiasme voor het vak ook door haar uitgedragen. En dat is belangrijk. Als je voor je product staat en dat op een bevlogen manier kunt overbrengen, worden klanten ook enthousiast.” Welke producten lopen goed? „Vooral de animo voor de coniferenhaag neemt toe. Niet in de laatste plaats doordat het thema fijnstof meer aandacht krijgt. Daarnaast is er al jaren veel vraag naar Taxus baccata in grote maten. Maar ook

Plaats: Achterveld Sortiment: zwaardere kwaliteit coniferen Oppervlakte: 9 ha

bollen op stam doen het goed in de steeds kleiner wordende tuinen. En dan vooral de gele variëteiten. Die springen er toch meer uit dan de groene. Met een gele bol heb je echt een zonnetje in je tuin.” Waar zijn jullie druk mee? „We zijn nog volop aan het leveren; het seizoen loopt tegenwoordig door tot juni. Als we half mei zouden stoppen, lopen we veel omzet mis. Wel geef ik alleen garantie als de mensen de planten goed verzorgen. Bovendien blijven we zeggen dat het najaar de beste plantperiode is. Maar zo werkt dat niet meer. Klanten zeggen: ‘Dit is voor mij de tijd, dus ik wil het nu.’ En wij zorgen dat het kan.” Wat is uw favoriete conifeer? „De Taxus baccata en Thuja plicata ‘Martin’ zijn echt mijn favorieten; ook omdat ze supersterk zijn. Om klanten te laten zien hoe coniferen zich ontwikkelen als ze veel ruimte hebben, staan er drie solitairen van ‘Martin’ in onze eigen tuin. Deze zijn 7 m hoog, heel statig en chique. Daarnaast hebben we een haag van Taxus baccata om de kas af te schermen. Het zijn absoluut plaatjes. Mensen zijn direct om als ze de coniferen zien!” <

De Boomkwekerij 9 (2 mei 2014)