Aan de Tsjerke Buorren staat de Walburga-Tsjerke. Sinds 1998 schijnen er ’s avonds schijnwerpers op de monumentale kerk. Het is een van de twee kerkgebouwen van de Protestantse Gemeente Drogeham. Naast de voormalige hervormde kerk is er ook nog de Jacob-Tsjerke uit het jaar 1877. In dat gebouw vinden de meeste kerkdiensten plaats gedurende het jaar.

In de zomervakantie zijn er erediensten in de Walburga-Tsjerke, net als de diensten met bid- en dankstond en rouw- en trouwdiensten. In 2010 zijn de Hervormde Gemeente en Gereformeerde Kerk samengegaan en gefuseerd tot de Protestantse Gemeente te Drogeham.

Wie in de geschiedenisboeken duikt, ontdekt dat de eerste kerk in Drogeham er begin dertiende eeuw stond. Dat was een romaanse kerk, met een halfrond gesloten koor en smalle rondboogvensters. Waarschijnlijk is die kerk in het begin van de veertiende eeuw verbouwd in romano-gotische stijl. Volgens een tekening uit 1848 zat in de noordmuur een spitsbogige ingang met een geprofileerde omlijsting en een nis met siermetselwerk. Eeuwenlang bepaalde deze kerk het dorpsgezicht.

Afbraak en herbouw

De kerk was in 1876 zo bouwvallig, dat hij van Monumentenzorg afgebroken mocht worden. Op voorwaarde dat het gebouw herbouwd zou worden in dezelfde stijl. Het nieuwe gebouw kreeg, overeenkomstig de oorspronkelijke stijl, weer kleine en smalle rondboogvensters. De grote rondboogvensters kwamen dus niet terug. De kerkgangers waren hier echter niet tevreden over, want die klaagden na de nieuwbouw dat het zo donker in de kerk was.

In de muur is een gedenksteen ingemetseld met de tekst: ‘De eerste steen gelegd door Ds. G. Kim, den 12 juny 1876. Esra 6:2B afscheid van de oude kerk. Joh. 10:22a inwijding’.

Paard als windvaan

De toren bij de Walburga-Tsjerke stamt uit het begin van de dertiende eeuw. Het bouwwerk (ruim negentien meter hoog) is opgetrokken uit kleine gele en rode bakstenen. Aan de oost- en westzijde van de toren is de dakrand versierd met gemetselde rondboogfriesen. Verder heeft de toren smalle, rondbogige galmgaten.

De toren heeft geen spits, maar een zadeldak. Dit model komt het meeste voor in Fryslân en Groningen. Ook in het noorden van Duitsland en in Denemarken tref je torens aan met een zadeldak. In tegenstelling tot de meeste torens heeft de Drogehamster toren geen haan, maar een paard op het dak als windwijzer.

De toren is in de loop der eeuwen meerdere malen gerestaureerd. Zo geven nok-ankers in de toren aan dat er in ieder geval een restauratie is geweest in 1704. Noodgedwongen moest dat in de jaren tachtig van de vorige eeuw wederom. Op 1 februari 1983 werd de kerktoren deels verwoest door een zware noordwesterstorm. Een groot deel van de buitenmuur stortte in. In 1984 werd begonnen met de restauratie. Maandag 23 september 1985 vond de officiële oplevering plaats. Bij die gelegenheid werd het boek van schrijver Jan Dotinga De Ham, in doarp op ‘e Sânen in de toren ingemetseld. Het boek is, verpakt in een met tempex beklede loden doos, in een holte in de torenmuur geplaatst.

Klokkenroof

Net zoals in veel Friese plaatsen gebeurde, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog - in 1943 - door de Duitse bezetter de klok uit de toren gehaald. Deze is waarschijnlijk omgesmolten. In Nederland werden in de periode tussen juli 1942 en maart 1943 6500 van de 9000 klokken geroofd.

Historicus Loe de Jong beschreef ooit welke impact dit had: ‘Het weghalen van kerkklokken werd immers niet ervaren als het in beslag nemen van willekeurige metalen voorwerpen; veeleer waren de kerkklokken een wezenlijk deel van het leefmilieu.’ Na de oorlog heeft plaatselijk belang namens de inwoners van Drogeham gezorgd voor een nieuwe torenklok. Die hangt op een hoogte van 14,48 meter.

De Ham

Drogeham (Fries: Droegeham) - lokaal ook De Ham genoemd - ligt in de gemeente Achtkarspelen. Het dorp aan de zuidkant van het Prinses Margrietkanaal telde in 2022 1687 inwoners. Onder Drogeham vallen ook de buurtschappen Buweklooster, Hamshorn, Hamsterpein en Westerend. Het belangrijkste evenement in Drogeham is de Gondelvaart op Wielen die elk jaar in september wordt gehouden en waar duizenden bezoekers op afkomen. Dit jaar vindt de 54e editie plaats, op zaterdag 23 september.

Preekstoel

De preekstoel staat aan de oostkant in het koor. Aan weerszijden van de preekstoel stonden vroeger de kerkenraadsbanken. Toen rond 1985 het liturgisch centrum is opgehoogd, zijn deze banken weggehaald. Opvallend aan de preekstoel is de koperen kaarsenhouder en het kruis wat aan de linkerkant hangt.

Als dominee kijk je recht de kerk in, richting de kerkgangers die nog in houten banken hun zitplaats hebben. In 1985 is de preekstoel weer op oorspronkelijke hoogte gebracht. Vroeger was deze preekstoel al eens verlaagd, omdat de toenmalige predikant hoogtevrees had. Het houten doopvont is gemaakt door Gerben Land. Het orgel (1921) is gebouwd door A.S. Dekker te Goes. Het instrument zou afkomstig zijn uit de Gereformeerde Kerk te Colijnsplaat.

Walburga

De patroon- of beschermheilige van de kerk is de heilige Walburga. Zij werd ook wel Walbrechta genoemd. Ze was de dochter van de Angelsaksische koning Richard en werd geboren in 710 in Winburg in Engeland. Op aandringen van zendeling Bonifatius ging ze naar Duitsland om daar als non in het klooster te gaan. Later werd ze abdis (hoofd) van het klooster in Heidenheim. In 779 overleed Walburga. Al snel werd ze als heilige vereerd. Een eeuw later kwamen de Sint Walburga-relikwieën in Eichstätt terecht.

Walburga was de beschermheilige van de boeren en huisdieren. Ze werd aangeroepen voor een goede opbrengst van de vruchten op het land. Wie last had van hoesten, een oogziekte of hondsdolheid, kon heil bij haar vinden. Haar feestdag valt op 25 februari. De kerk van Drogeham is niet de enige kerk in Fryslân die aan Walburga gewijd is. Ook in Ried staat een kerk met haar naam.

De Walburga-Tsjerke is zaterdag geopend van 13.30 tot 17.00 uur. Dit artikel kwam mede tot stand met hulp van historicus Simon Hoeksma.