In de protestantse traditie worden de overledenen op de laatste zondag van het kerkelijk jaar herdacht - de laatste zondag voor Advent. Maar in de Grote Kerk in Leeuwarden en de Sint-Vituskerk in Stiens kan iedereen die wil ook met Allerzielen - ieder jaar op 2 november - overledenen herdenken door het branden van een kaars.

Hennie Groen-Pees (82) is met haar buurvrouw Thea Slagman-Diekstra (83) in de Sint-Vituskerk. Beiden steken ze een kaarsje aan en staan stil bij geliefde overledenen. Geëmotioneerd vertelt Groen-Pees dat ze een kaarsje voor haar overleden man aansteekt. Slagman-Diekstra steekt het kaarsje ook voor haar man aan, maar ook voor twee zusjes en haar zwager.

Sinds 2016 kunnen mensen met Allerzielen de Sint-Vituskerk bezoeken. „Ik vind het heel fijn dat de kerk dit organiseert”, zegt Slagman-Diekstra. Ze kan nu samen met haar buurvrouw stilstaan bij het overlijden van hun geliefden. „Het is een mooi moment, maar het geeft ook hoop als je een kaarsje kan aansteken.”

Ouders herdenken

Ook in de Leeuwarder Grote Kerk steken mensen kaarsjes aan. Ina Brinkman (66) vindt het een bijzondere gelegenheid. „Het is een moment om in het gejaagde leven tijd te nemen om stil te staan bij overledenen. Ik herdenk mijn beste vriendin en ouders. Maar er komen tijdens het herdenken ook veel meer namen van overledenen naar boven.”

Daarnaast vindt Brinkman het fijn om andere mensen te ontmoeten die ook stilstaan bij geliefden. „Dat is voor de eigen verwerking heel goed. Je praat er even over met anderen en je weet dat je niet de enige bent met verdrietige gevoelens.”

Betty Halma (74) steekt in de Grote Kerk ook een kaarsje aan. „Voor mijn ouders. Ik vind het fijn dat hun namen in een kerkelijke setting nog eens genoemd worden. Vorig jaar overleed mijn moeder, maar mijn vader is al veel langer geleden overleden. Allerzielen is een goed moment om stil te staan bij de dood.”

Rol in de samenleving

Jan Wierstra van de Sint Vituskerk in Stiens ziet dat Allerzielen ook een mooi moment is om het dorp bij de kerk te betrekken. „Faaks sjogge je dat minsken op fakânsje de tsjerken wol witte te finen. Dan geane se ek in kearske oanstekke yn ‘e tsjerke.”

Blijkbaar is daar behoefte aan. Predikant Jak Verwaal vult hem aan. „We willen langzaamaan weer meer een rol spelen in de samenleving. Het is het huis van het dorp. Daarom gaan we ook vaker open.”

Gryt van Beem speelt daar een belangrijke rol in. Zij zet zich ervoor in dat de kerk vaker geopend is zodat mensen die vaker kunnen bezoeken. „Sa ek hjoed. Wy binne mei Aldersielen no ek de middeis iepen, sadat minsken dy’t jûns de doar net mear út wolle dochs de romte krije om te betinken.”

Ook in de Grote Kerk in Leeuwarden wil predikant Jan-Jaap Stegeman een herdenkingsmoment voor de samenleving bewerkstelligen. „We zijn begonnen met het idee: laten we 2 november neerzetten als herdenkingsmoment voor alle inwoners van de stad.”

Inmiddels is dat uitgegroeid tot samenwerkingen met culturele instellingen in Leeuwarden, zoals het Kamerorkest en het Filosofiecafé. Het idee voor de samenwerking met het Filosofiecafé is min of meer toevallig ontstaan. „We ontdekten dat er vandaag in het Filosofiecafé een lezing over troost is, initieel in Tresoar. We hebben ze voorgelegd of het niet mooi zou zijn als we de krachten zouden bundelen en de lezing in de kerk te laten plaatsvinden.”

Iets van de hele stad

In de vroege avond is er een diner en een lezing van troostonderzoeker Christoph Jedan. De viering van Allerzielen wordt in de Grote Kerk afgesloten met een concert van Het Leeuwarder Kamerkoor met een kamerorkest. Dan zullen ook de namen klinken van overledenen die eerder door bezoekers zijn opgeschreven. „Ik vind die samenwerking zo mooi. Het is niet alleen een kerkelijk iets, maar door met andere Leeuwarder organisaties samen te werken wordt het iets van de hele stad”, aldus Stegeman.

In de Sint-Vituskerk steekt predikant Verwaal zelf ook een kaarsje aan. „Vandaag precies vijf jaar geleden overleed mijn vader, op Allerzielen. Ik steek twee keer per jaar een kaarsje voor hem aan. Dat is vandaag, de dag waarop hij overleden is, en op zijn geboortedag. Mijn moeder steekt thuis iedere dag een kaarsje aan bij een foto van mijn vader.”

Volgens Stegeman is het prettig om gezamenlijk overledenen te herdenken. „Iedereen zit bij het concert met eenzelfde emotie. Je bent emotioneel betrokken bij het gebeuren. Als je verdriet even aanraakt, en vooral samen, krijgt het ook weer meer lucht. Dat heeft verdriet gewoon nodig. En dan kun je morgen misschien weer verder.”