Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
ISSN: 0084-5906
perezsi@gmail.com
Fundación Instituto Botánico de Venezuela Dr.
Tobías Lasser
Venezuela
RESUMEN
ABSTRACT
The present work represents an updated list of the Monocots (Liliopsida) present in
the Venezuelan paramos. This catalog includes 17 families, 123 genera and 520 native spe-
cies present in this ecosystem in Venezuela. Top monocot families at the species level in
the paramos are Orchidaceae with 200, Poaceae with 179, Bromeliaceae with 42 and Cy-
peraceae with 39 species each one. It was found that of 520 native species, 68 are endemic
to Venezuela, and in some cases to adjacent Colombian Andes, and from these 68 species,
58 endemic species belong to four families (Bromeliaceae, Orchidaceae, Poaceae and Cy-
peraceae). A characterization of the lower limit of the Venezuelan paramos based on the
main genera of flowering plants present in the catalog (parts I y II) is also proposed.
90 Briceño y Morillo
INTRODUCCIÓN
MATERIALES Y MÉTODOS
ra sobre las Araceae (Croat & Lambert 1986), Arecaceae (Henderson & Galea-
no 1996; Stauffer 1999), Alismataceae (Rataj 1982; Velásquez 1994), Bomelia-
ceae (Smith & Downs 1974, 1977, 1979), Cyperaceae (Schnee 1943), Juncaceae
(Balslev 1996), Orchidaceae (Schweinfurth 1958, 1959, 1960, 1970; Dunstervi-
lle & Garay 1959, 1961, 1965, 1966, 1972, 1976; Foldats 1969, 1970 a, b, c, d;
Williams et al. 1980; Romero & Carnevali 2000; Carnevali et al. 2001; Luer
2002; Pridgeon & Chase 2002; Fernández 2003; Freuler 2003) y Poaceae (Luces
1942, 1953; Briceño 1987; Clark 1989; Briceño & Morillo 1994; Tovar 1993;
Briceño & De Robert 1996; Revoinze 1998; Stančik 2001, 2003), además de la
base de datos International Plant Name Index Query (IPNI QUERY) y del Mis-
souri Botanical Garden (TROPICOS). En la familia Poaceae, se sigue a Judzie-
wicz et al. (2000), Peterson et al. (2001), Soreng et al. (2003) y Zuloaga et al.
(2003); en Orchidaceae, para determinados géneros se siguió a Jørgensen &
León Yánez (1999), para otros a Romero & Carnevali (2000), Szlachetko &
Margonska (2001), Carnevali et al. (2003) y Dodson (2003).
Para las familias se adoptó el sistema de clasificación de Cronquist (1981),
modificado para algunas de éstas de acuerdo a Bremer et al. (1998). El listado de
las plantas se presenta indicando: el nombre de la familia a cuya derecha se se-
ñala el número de géneros, de especies y de especies endémicas o probablemen-
te endémicas. El concepto de endemismo utilizado se refiere a las restricciones
que limitan a las especies a un hábitat especial o a una amplitud geográfica bien
delimitada o a ambos, pero en ningún caso como restricción geopolítica (Rad-
ford et al. 1974). Por ejemplo, el Parámo de Tamá y la Sierra de Perijá son con-
sideradas como unidades fitogeográficas, aunque son compartidas por
Venezuela y Colombia. En el catálogo, por debajo de la familia se sitúa el géne-
ro, y debajo de éste, la especie. Se señalan los sinónimos de la especie entre cor-
chetes, a continuación las entidades federales del país, una localidad paramera
entre paréntesis (como ejemplo) perteneciente a la última entidad federal citada,
y la distribución en otros ecosistemas fuera del páramo. Posteriormente, se indi-
ca el intervalo altitudinal o altitud sobre el nivel del mar, endemismo o probable
endemismo, la presencia en otros países, el nombre vulgar, algunas veces referi-
do únicamente a la entidad federal que aparece entre paréntesis, y por último los
datos de una colección representativa del taxon.
La simbología empleada en el trabajo para las entidades federales en el
país es la siguiente: am = Amazonas, an = Anzoategui, ap = Apure, ar = Aragua,
ba = Barinas, bo = Bolívar, ca = Carabobo, co = Cojedes, da = Delta Amacuro,
df = Distrito Federal, fa = Falcón, gu = Guárico, la = Lara, me = Mérida, mi =
Miranda, mo = Monagas, ne = Nueva Esparta, po = Portuguesa, su = Sucre, ta =
Táchira, tr = Trujilo, ya = Yaracuy y zu = Zulia. Para la distribución de las espe-
cies en el neotrópico: A = Argentina, AN = Islas de las Antillas, B = Belice, BO
= Bolivia, BR = Brasil, C = Colombia, CA = Canadá, CH = Chile, CR = Costa
Rica, EC = Ecuador, G = Guatemala, GU = Guyana, GUF = Guayana Francesa,
H = Honduras, M = México, N = Nicaragua, P = Panamá, PA = Paraguay, PE =
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 92
92 Briceño y Morillo
RESULTADOS
B. patinii Baker [B. racemosa Killip] VE ta VE me, la (Pmo Los Nepes) bm, sub,
(Delgadito-Pregonero) bm, sub, 2700- 2700-3800 m snm. C, EC, PE, BR. V. Va-
3000 m snm. C, EC, PE. L. Ruiz Terán reschi 6328 (MER).
3068 (MER). A. smithii Croat, VE me, ta, tr, zu (Pmo Peri-
B. setacea (Ruiz & Pav.) Herb. [Alstroeme- já) bm, sub, sub, 900-3200 m snm. C. T.
ria setacea Ruiz & Pav., A. macrocarpa Croat & G. Bunting 38479 (MO, VEN).
Ruiz & Pav., A. ovata Cav., A. purpurea A. tamaense G.S.Bunting, VE ta (Tamá)
Ruiz & Pav., A. tomentosa Ruiz & Pav., bm, sub, 2400-3200 m snm. End. J. Ste-
Bomarea crassifolia Baker, B. punctata yermark, G. Dunsterville & E. Dunster-
Herb., B. sclerophylla Kraenzl., B. sim- ville 98730 (VEN).
plex Herb., B. stenopetala Baker, B. va-
riabilis Herb.] VE me, ta (Zumbador) be, ARECACEAE (3 G, 4 ESP)
arb, sub, 2500-3100 m snm. C, EC, PE.
H. Pittier 10430 (VEN). Ceroxylon Bonpl. ex DC.
B. vegasana Killip, VE ta, me (Lag La Co-
romoto) arb, bm, sub, 2270-3100 m C. parvifrons (Engel) H.Wendl. [Klopstoc-
snm. End. H. Barclay 9937 (MO). kia parvifrons Engel, Ceroxylon latisec-
tum Burret, C. morreanum Galeano &
AMARYLLIDACEAE (ver ALSTROE- R.Bernal, C. sclerophyllum Dugand]
MERIACEAE) VE ta, me (El Tambor) bm, sub, 2000-
3150 m snm. AN, C, EC, PE, BO. Nv:
Palmo ramo. J. G. Wessels Boer 2234
ANTHERICACEAE (ver LILIACEAE) (MER, U).
94 Briceño y Morillo
96 Briceño y Morillo
98 Briceño y Morillo
(Pmo Mucubají) sub, 2200-3550 m snm. I. setacea (L.) R.Br. [Scirpus setaceus L.,
US. B. Briceño, L. Valero & P. Durant Schoenoplectus setaceus (L.) Palla] VE
2791 (CP). me (Pmo Gavidia) 3000 m snm. US, CR,
EC. R. Pérez 45 (CP).
Eleocharis R.Br.
Oreobolus R.Br.
E. acicularis (L.) Roem. & Schult. [Scirpus
acicularis L., Chaetocyperus acicularis O. goeppingeri Suess. [Oreobolus obtusan-
(L.) Nees, C. costalatus Nees, Eleocha- gulus Gaudich. var. rubrovaginata
ris acicularis (L.) R.Br., E. costulata (Kük.) T.Koyama] VE am, ta (Pmo Los
Nees & Mey. ex Kunth, E. rivularis Phil., Colorados) sub, 2900-3200 m snm. CR,
E. nervata Svenson, Scirpidium acicula- P, C, EC, PE. G. Bono 8937 (VEN).
re Nees] VE am, df, me (Pmo Mucubají) O. venezuelensis Steyerm., VE ta (Pmo Ta-
bm, sub, 2850-3800 m snm. Norte de má) bm, sub, 2500-3475 m snm. CR, P,
US, G, CR, P, AN, C, EC, BO. B. Brice- C, EC, PE. J. Steyermark 57198 (MO).
ño, L. Valero & P. Durant 2796 (CP).
E. exigua (Kunth) Roem. & Schult. [Scir- Rhynchospora Vahl, nom. cons.
pus exiguus Kunth, Chaetocyperus radi-
cans Steud., Eleocharis lindheimeri R. aristata Boeck. [Rhynchospora immensa
C.B.Clarke ex Svenson, E. microcarapa Kük., R. moritziana Boeck.] VE an, ar,
Torrey, E. radicans (Poir.) Kunth, Eleo- df, me, mi, mo, su, zu, ta (Pmo Tamá)
giton radicans A.Dietr., Scirpus radicans sab, bm, sub, 1200-3475 m snm. M, G,
Poir.] VE an, ap, ba, bo, fa, gu, me, tr H, N, CR, C, EC, BO. J. Steyermark
(Pmo El Jabón) sub, 3000-3350 m snm. 57415 (VEN).
US, C, EC, PE, BR. R. Riina, R. Duno, R. fascicularis (Michx.) Vahl ssp. fascicu-
D. Ghinaglia & R. Gonto 647 (MO). laris Vahl, ssp. sierrensis W.W.Thomas
E. minima Kunth var. minima Kunth [Chae- [Schoenus fascicularis Michx., Dichro-
tocyperus jamesonii Steud., Eleocharis mena distans (Michx.) J.F.Macbr.,
durandii (Boeck) var. colecci (Chap- Phaeocephalum fasciculare (Michx.)
man) Svenson] VE am, an, ap, ar, bo, da, Hoose, Rhynchospora distans (Michx.)
fa, gu, me (La Aguada) sub, 2800-4000 Vahl, Schoenus distans Michx.] VE mo,
m snm. S de US, M, G, SA, H, N, CR, P, su, zu. 3400-3600 m snm. US, G, H, N,
AN, C, EC, PE, BO, BR, PA. F. Breteler AN, C. Pittier et al. (1945).
4146 (MER). R. kunthii Ness ex Kunth [Rhynchospora
E. stenocarpa Svenson, VE me, ta, tr, ap kunthii Nees, R. schaffneri Boeck.] VE,
(Pata de Judío) bm, sub, 1600-3200 m 3200-3600 m snm. M, G, CR, P, C, EC,
snm. C. Nv: Junco, espartillo. J. Steyer- PE. Luteyn (1999).
mark & E. Dunsterville 101176 (VEN). R. macrochaeta Steud. ex Boeck. [Dichro-
mena macro chaeta (Steud. ex Boeck.)
Isolepis R.Br. (Scirpus L. P.p.) J.F.Macbr., Rhynchospora tamana Ste-
yerm.] VE am, bo, me, tr, zu, ta (Pmo El
I. inundata R.Br. [Isolepis gunnii Steud., I. Batallón) bm, sub, 1800-3475 m snm.
nigricans Kunth, Scirpus angochillensis CR, C, PE, BO. Nv: Maicán (Vareschi
Boeck., S. inundatus (R.Br.) Poir., S. ni- 1970). J. Steyermark 57404 (F).
grans (Kunth) Poir.] VE me (Lag Negra) R. nervosa (Vahl) Boeck. [Dichromena ner-
3000-4200 m snm. CR, P, C, EC, PE, S vosa Vahl, D. ciliata Vahl, D. ciliata
de CH. H. Barclay 9793 (MO). Pers., D. tenuifolia (Kunth) Spreng.,
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 99
S. bracteata Cav. [Macrolomia bracteata P. andicola Körn., VE la, me, tr (Pmo Las
(Cav.) Schrad. ex Nees, Scleria floribun- Rosas) bm, sub, 1500-3750 m snm. C,
da Kunth, S. papillata Willd. ex Kunth, EC. A. Jahn 19 (VEN).
S. rigens Steud.] VE am, an, ar, bo, ca, P. barkleyi Moldenke, VE ta (Pmo Fila de
co, df, mi, mo, ne, su, zu, me (La Agua- Tierra Negra) sub, 2870-2880 m snm. C,
da) sab, bm, sub, 0-3950 m snm. M, G, EC. J. Steyermark & G. Dunsterville &
H, N, CR,AN, GU, GUF, SU, C, EC, PE, E. Dunsterville 101060 (VEN).
BO, BR, PA. C. Tirado 471 (MERC). P. columbiensis Ruhland, VE tr, me (Pmo
Las Piñuelas) bm, sub, 2500-3500 m
Spermodon P.Beauv. ex T.Lestib. snm. C. Nv:Yegüey de páramo, piñuelita
de páramo (Vareschi 1970).
S. filiformis (Vahl) Nees [Rynchospora fili- P. crassicaulis Körn. [Dupatya crassicaulis
formis Vahl, Dichromena filiformis Kuntze] VE me (Pmo San José) bm, sub,
(Vahl) Kunth, Rynchospora longispicata 2400-3600 m snm. C, EC, PE, BR. I.
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 100
bolleta, espadilla. A. Jahn 1106 (VEN). PE, BO, BR. Cosmopolita. Nv: Junco. G.
S. tinctorium Kunth [Marica tinctoria Morillo & A. Cegarra 10854 (MERF).
(Kunth) Ker Gawl., Sisyrinchium bogo- J. microcephalus Kunth [Juncus dichoto-
tense Kunth, S. rigidum Lehm., S. tin- mus Willd. ex E.Mey., J. floribundus
gens Steud.] VE am, ar, df, mi, mo, su, ta, Kunth, J. involucratus Steud. ex Buche-
tr, me (Pmo Mucubají) bm, sub, 1910- nau, J. luzoloxiphium Griseb., J. palles-
4100 m snm. Sur de M, G, H, N, CR, P, cens Lam., J. rudis Kunth, J. sellowianus
C, EC, PE. Nv: Espadilla de páramo. F. Kunth] VE am, df, la, po, su, ta, tr, zu, me
Cardona 330 (VEN). (Pmo Mucubají) pant, bm, sub, 1600-
S. unispathaceum Klatt [Bermudiana unis- 3550 m snm. Sur de M, G, H, N, CR, P,
pathacea Kuntze] VE ta (Pmo Tamá) C, EC, PE, BR, A, PA, CH. D. Díaz Mi-
3000-3200 m snm. C, BO. J. Cuatreca- randa & L. Marin 1335 (MERF).
sas, R. Schultes & E. Smith 12664 (COL). J. tenuis Willd. [Juncus albicans Fernald, J.
dichotomus Elliott, J. leptocladus Haya-
JUNCACEAE (2 G, 11 ESP) ta, J. macer Gray, J. platycaulos Kunth]
VE am, me, ta (Pmo La Negra) bm, sub,
Juncus (Tourn.) Linn 2660-3900 m snm. Norte de US, M, G,
SA, H, CR, AN, C, EC, PE, BO, BR, PA,
J. breviculmis Balslev, VE me (Lag Mucu- A. F. Breteler 4147 (MER, NY, VEN).
bají) 2800- 4200 m snm. C. E. Little
15759 (MER). Luzula DC.
J. bufonius L. [Juncus inaequalis Willd. ex
Meyer] VE ar, df, mo, ta, tr, me (Mucu- L. denticulata Liebm. [Juncus parviflorus
bají) bm, sub, 1600-4200 m snm. CA, Ehrh., J. spadiceus All., Juncoide parvi-
US, M, CR,AN, C, EC, PE, BO. Cosmo- florum (Ehrh.) Coville, J. spadiceum
polita. Nv: Junco de los sapos (Vareschi Kuntze, Luzula laetevirens Liebm., L.
1970). A. Jahn 610A (VEN). latifolia Liebm., L. parviflora (Ehrh.)
J. capillaceus Lam. [Juncus chamissonis Desv., L. parviflora (Ehrh.) Desv. var.
Kunth, J. imbricatus Laharpe, J. lolinus denticulada (Liebm.) Buchenau] VE ta,
Steud., J. multiflorus Bertero ex Steud., me (Pmo Mucubají) bm, sub, 2700-4500
J. pringlei Fernald, J. spanianthus Steud., m snm. US, M, G, CR, P, C. V. Badillo
J. urvillei Steud., J. tenuifolius Steud.] 631 (VEN).
VE me, ta (Pmo La Negra) bm, sub, L. gigantea Desv. [Juncus spadiceum
2750-3045 m snm. C, EC, PE, BO, BR, (Desv.) Sheldon, Luzula paniculata
U, CH. J. Steyermark 57071 (VEN). Desv.] VE me, zu, ta (Pmo Tamá) bm,
J. echinocephalus Balslev, VE ta (Pmo Ta- sub, 2700-3600 m snm. C, EC, PE, BO.
má) 3100- 3500 m snm. C, EC. J. Lu- H. Humbert 26402 (MER).
teyn, Lebron Luteyn & L. Ruíz Terán L. racemosa Desv. [Juncodes boliviense
5953 (MERF, VEN, NY). (Buchenau) Kuntze, J. peruvianum
J. ecuadoriensis Balslev, VE la, me, ta, ap (Desv.) Kuntze, J. racemosum (Desv.)
(Pata de Judío) bm, sub, 2800-3500 m Kuntze, Juncoides racemosum (Desv.)
snm. C, EC. H. Humbert 26331 (MER). Macloskie, Luzula boliviense Buche-
J. effusus L. [Juncus bogotensis Kunth, J. nau, L. hiemalis Buchenau, L. humilis
communis E.Mey., J. mauritanus Bojer] Buchenau, L. interrupta Desv., L. peru-
VE ar, df, la, mi, ta, tr, zu, me (Pmo Pie- viana Desv.] VE me (Pmo Piedras Blan-
dras Blancas) bm, sub, 1500-3500 m cas) 3000-4875 m snm. M, G, C, EC, PE,
snm. US, M, G, SA, H, CR, AN, C, EC, BO, CH. V. Badillo 533 (VEN).
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 102
3000 m snm. C, EC, ¿PE ?, BO. G. Bono Schltr.] VE me, ta, zu, tr (Pmo Guarama-
8616 (VEN). cal) bm, sub, 2500-4000 m snm. C, EC,
E. wageneri (Rchb.f.) Rchb.f. [Evelyna wa- PE. H. van der Werff & F. Ortega 6079
generi Rchb.f.] VE bo, df, me, tr, ta (Pmo (MO).
La Negra) bm, sub, 1800-3000 m snm. C. E. gastropodium Rchb.f., VE ta (Pmo Ta-
J. Steyermark & M. Rabe 96859 (VEN). má) bm, sub, 2900-2950 m snm. C, EC,
PE. C. Fernández 64 (CP).
Epidendrum L. E. globiflorum F.Lehm. & Kraenzl., VE me,
ta, tr (Pmo Guirigay) bm, sub, 2200-
E. attenuatum Lindl. [Epidendrum hooke- 3500 m snm. C, EC, PE. L. Aristeguieta
rianum Lindl.] VE bo, df, mi, ta, tr, zu, & E. Medina 3618 (VEN).
me (Lag La Coromoto) arb, bm, sub, E. goodspeedianum A.D.Hawkes, VE ta
1900-3000 m snm. C, EC. V. Vareschi (Pque Nac Los Páramos) bm, sub, 2900-
1461 (VEN). 2950 m snm. EC. C. Fernández 398
E. aymardiorum Carnevali & I.Ramírez, (CP).
VE tr (Pmo Guaramacal) bm, sub, 2800- E. heterodoxum Rchb.f. [Epidendrum cara-
3000 m snm. End. G. Aymard, F. Ortega casanum Regel] VE ar, co, df, la, mi, tr
& R. Morán 2930 (PORT, MO). (Pmo Guirigay) 3200 m snm. C, EC. L.
E. calyptratum F.Lehm. & Kraenzl., VE zu Aristeguieta & E. Medina 3625 (VEN).
(Perijá) bm, sub, 2800 m snm. C, EC. J. E. klotzscheanum Rchb.f. [Epidendrum
Cuatrecasas & R. Romero 25243 (COL). ochriodes Lindl., E. ernstii Schltr.] VE
E. cardioglossum Rchb.f., VE an, ar, df, fa, am, an, df, la, mi, mo, su, tr, ta (Pmo
la, me, mi, mo, su, tr, ta (Pmo La Negra) Zumbador) bm, sub, 1500-3200 m snm.
bm, sub, 2150-3400 m snm. End. J. Ste- C, EC. G. Bono 8976 (VEN).
yermark & M. Rabe 96966 (VEN). E. macrostachyum Lindl., VE su, tr, zu, ta
E. cernuum Kunth, VE am, ar, df, me, su, ta, (Pque Nac Los Páramos) 1600-3030 m
tr (Pmo Guaramacal) bm, sub, 1800- snm. C, EC, PE. C. Fernández 70 (CP).
3300 m snm. C, EC, PE. J. L. Dorr & L. E. matutinum Rchb.f. [Epidendrum steyer-
Barnett 5616 (MO). markii A.D. Hawkes] VE me (Sierra Ne-
E. chioneum Lindl. [Epidendrum claesia- vada: El Páramito) bm, sub, 2500-2700
num Cogn., E. zipaquiranum Schltr.] VE m snm. C. A. Jahn 1057 (VEN).
ap, me, ta, zu, tr (Pmo Guirigay) E. mojandae Schltr., VE df, mi, ta (Pmo
3000-3500 m snm. C, EC, ¿PE?. L. Zumbador) bm, sub, 2300-3100 m snm.
Aristeguieta & E. Medina 3582 (VEN). C, EC. G. Bono 8284 (VEN).
E. erosum Ames & C.Schweinf., VE zu (Pe- E. moritzii Rchb.f., VE me, ta (Pmo La Ne-
rija) 3000 m snm. ¿End?. C. J. Cuatreca- gra) bm, sub, 1600-3000 m snm. C, PE,
sas & R. Romero 25093 (COL). BR. A. Jahn 967 (VEN).
E. fimbriatum Kunth [Epidendrum fimbria- E. oligophyllum F.Lehm. & Kraenzl., VE ta
tum Kunth] VE me, zu, ta (Pmo Tamá) (Pmo Tamá) 3000 m snm. C, PE. G. Lo-
bm, sub, 2500-3500 m snm. C, EC, PE, zano 5529 (VEN).
BO. A. Jahn 909 (VEN). E. pittieri Ames, VE ta, me (Pmo Chacantá)
E. frigidum Linden ex Lindl. [Epidendrum bm, sub, 2600-3300 m snm. C. A. Jahn
macrodonax Schltr., E. stenophyton 890 (VEN).
Schltr.] VE me, ta (Pmo Tamá) bm, sub, E. praetervisum Rchb.f., VE me, ta (Pmo La
2900-4450 m snm. C, EC, PE. C. Fer- Negra) bm, sub, 2100-3320 m snm. EC.
nández 62 (CP). C. Fernández 75 (CP).
E. frutex Rchb.f. [Epidendrum orthocaule
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 106
1850-4050 m snm. N, GU, C, EC, PE. J. rothallis undulata Poepp. & Endl.] VE
Steyermark & M. Rabe 96833 (VEN). me, po, ta (Pmo Zumbador) bm, be, sub,
1200-3000 m snm. EC, PE. J. Steyer-
Habenaria Willd. mark & M. Rabe 96835 (MER).
P,C, EC, PE, BO, A. Hermano Ginés ze, H. intricada (Lindl.) Kuntze] VE ar,
1843 (¿La Salle?). bo, su, ta, me (Pmo La Culata) bm, sub,
S. speciosum (Jacq.) A.Rich. var. nutans 2500-3300 m snm. P, C, EC, PE. J. Lin-
(Kunth & C. D.Bouché) Szlach. [Neottia den 668 (HT: K).
speciosa Jacq., Serapias speciosa (Jacq.) T. pusilla (Kunth) Luer [Dendrobium pusi-
J.F.Gmel., Stenorrhynchos nutans Kunth llum Kunth, Humboldtia pusilla (Kunth)
& C.D.Bouche] VE ar, ca, df, me, mi, po, Kuntze, Pleurothallis lenticulares Luer, P.
su, zu, ta (Pmo La Negra) bm, sub, 1830- pusilla (Kunth) Lindl., Specklinia pusilla
3045 m snm. N, CR, P, C, EC, PE, BO. J. (Kunth) Lindl., Tubella pusilla (Kunth)
Steyermark 57069 (VEN). Luer] VE me, ta (Pmo La Negra) bm, sub,
S. vaginatum (Kunth) Spreng. [Neottia va- 2300-3475 m snm. CR, CO, EC, BR. V.
ginata Kunth, Gyrostachys vaginata Vareschi 3275 (VEN).
(Kunth) Kuntze, G. vaginata Kuntze, T. scabridula (Rolfe) Luer [Pleurothallis
Spiranthes vaginata (Kunth) Lindl. & scabridula Rolfe, Tubella scabridula
B.D.Jacks.] VE tr, ta, zu, me (Pmo Mon- (Rolfe) Archila] VE me, ta (Pmo El Púl-
salve) bm, sub, 2700-3500 m snm. C, pito) sub, 2900-3200 m snm. EC, PE,
EC, PE. V. Vareschi 2221 (VEN). BO. V. Vareschi 5395 (VEN).
T. angustifolius Kunth, VE df, la, mi, me Z. lilijae (Foldats) Szlach. & Margonska
(San Rafael de Mucuchíes) 3000-4000 m [Pleurothallis lilijae Foldats] VE ta, ap
snm. C. Hnos. Cristianos 375 (¿VEN?). (Pata Judío) bm, sub, 2650-2950 m snm.
T. klotzscheanus Rchb.f., VE ar, df, me, ta C, EC, PE. J. Steyermark, G. Dunstervi-
(Pmo El Púlpito) bm, sub, 1800-3100 m lle & E. Dunsterville 98549 (HT: VEN).
snm. C. V. Vareschi 5716 (VEN). Z. linguifer (Lindl.) Szlach. & Margonska
T. steyermarkii Foldats, VE ta (Pmo Tamá) [Pleurotha llis linguifera Lindl., Hum-
bm, sub, 2750-2950 m snm. End. C. J. boldtia linguifera (Lindl.) Kuntze] VE
Steyermark & E. Dunsterville 98568 ar, df, me, mi, tr, ya, ta (Pmo La Negra)
(HT: VEN). bm, sub, 2150-2900 m snm. C, EC, BO.
Telipogon esp 1, VE ta (Pque Nac Los Pára- J. Steyermark & M. Rabe 96921 (VEN).
mos) 3250-3300 m snm. Fernández Z. subtilis (C.Schweinf.) Szlach. & Mar-
(2003). gonska [Pleurothallis subtilis C.Sch-
weinf.] VE me, po, ta, tr (Pmo Guirigay)
Trichosalpinx Luer bm, sub, 1700-3200 m snm. End. L.
Aristeguieta & E. Medina 3614 (VEN).
T. deceptrix Carnevali & I.Ramirez, VE tr
(Pmo Guaramacal) bm, sub, 2280-3000 PHORMIACEAE (VER LILIACEAE)
m snm. End. G. Dunsterville & E. Duns-
terville 799 (HT: AMES).
T. hypocrita (Garay & Dunst.) Luer [Pleu- POACEAE (45 G, 179 ESP, 22 END, ¿3
rothallis hypocrita Garay & Dunst.] VE END?)
zu (Perijá) 3000 m snm. End. C. S. Tillett
Aciachne Benth.
746-1238 (HT: AMES).
T. intricata (Lindl.) Luer [Pleurothallis intri- A. acicularis Laegaard, VE ta, tr, me (Pmo
cata Lindl., Humboldtia imtricata Kunt- Mucubají) 3300-4400 m snm. CR, C,
ze, Humboldtia imtricata (Lindl.) Kunt- EC, PE, BO, A, CH. Nv: Abrojo de los
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 115
Andes (Vareschi 1970). J. Steyermark, gua) 3000 4000 m snm. End. A. Jahn
G. Dunsterville & E. Dunsterville 1044 (VEN).
102358 (MO). A. laxissima Swallen [Agrostis abietorum
Swallen] VE me (Pmo La Culata) 3300 m
Aegopogon Humb. & Bonpl. ex Willd. snm. M, G, H, CR. B. Briceño & G. Ada-
mo 985 (CP).
A. bryophylus Döll [Aegopogon argentinus A. meridensis Luces, VE me, tr (Lag Negra)
Mez, A. fiebrigii Mez] VE ta (Pmo La sub, 2900-4100 m snm. End. Z. Luces
Negra) 3000-3200 m snm. C, EC, PE, 267 (VEN).
BO, BR, A. G. Bono 9135 (VEN). A. mertensii Trin. [Agrostis boliviana Mez,
A. cenchroides Humb. & Bonpl. ex Willd. A. gelida Trin.,A. paludosa Scribn.,A. vi-
[Aegopogon breviglumis (Scribn.) ridissima Kom.] VE me (Las Puyas) bm,
Nash, A. guatemalensis Gand., A. gemi- sub, 2500-3400 m snm. AL, CA, US, C,
niflorus Kunth, A. pusillus P.Beauv., A. EC, PE, BO, BR, A, CH. B. Briceño & G.
submuticus Rupr.] VE am, ar, bo, df, la, Adamo 184 (CP).
me, mi, mo, su, tr, ta (Pmo Tamá) bm, A. perennans (Walter) Tuck. [Cornucopiae
sub, 800-4200 m snm. US, M, G, SA, H, perennans Walter, Agrostis elegans
CR, P, C, GU, EC, P, BO, BR. Nv: paja (Kunth) Roem. & Schult., A. fasciculata
de oreja. M. Winfield 1089 (MO). (Kunth) Roem. & Schult., A. humbold-
tiana Steud., A. pulchella Kunth, A. we-
AGROPYRON GAERTN. (VER berbaueri Mez, Trichodium perennans
ELYMUS L.) (Walter) Elliott, T. scabrum Darl., Vilfa
elegans Kunth, V. fasciculata Kunth] VE
Agrostis L. ar, ba, df, la, mi, su, ta, tr, zu, me (Pmo
Los Conejos) sub, 2000-4000 m snm.
A. bacillata Hack., VE me (Pmo La Culata) CA, US, M, G, H, CR, AN, C, EC, PE,
3125 m snm. CR, P. B. Briceño & G. BO, A, CH. Nv: Hierba de páramo (Va-
Adamo 1117 (CP). reschi 1970). T. Lasser 470 (VEN).
A. basalis Luces, VE df, mi, ta, me (Lag Ne- A. pittieri Hack., VE me (Pmo La Culata)
gra) bm, sub, 2100-4150 m snm. End. Z. 3400 m snm. CR. A. Muller 898 (VEN).
Luces 273 (HT: VEN). A. scabra Willd. [A. geminata Trin., A. laxa
A. breviculmis Hitchc. [nom. illeg. homo.: Muhl., A. laxiflora (Michx.) Richard-
Agrostis nana (J.Presl) Kunth non Agros- son, A. scabrata Nutt. ex A.Gray, A. to-
tis nana Delille, Trichodium nahum rreyi Tuck., Cornucopiae hyemalis
J.Presl] VE me, ta, tr (Pmo Cabimbú) Walt., Deyeuxia scabra (P.Beauv.)
3300-4650 m snm. C, EC, PE, BO, BR, Kunth, Trichodium montanum Torr., T.
A, CH. Z. Luces 283 (VEN). scabrum (Willd.) Muhl., Vilfa scabra
A. foliata Hook.f. [Agrostis nigritella Pilg., (Willd.) P.Beauv.] VE me (Pmo Mucu-
A. stubelli Pilg.] VE me (Pmo Piedras bají) 3000-3400 m snm. AL, CA, US, M,
Blancas) 2800-4700 m snm. C, EC, PE. AN, A, CH. B. Briceño & G. Adamo
B. Briceño & G. Adamo 392B (CP). 153C (CP).
A. ghiesbreghtii E.Fourn. [A. setifolia R.J. A. scabrifolia Swallen, VE ta (Pmo Tamá)
Peterson & P.M.Peterson, A. setifolia 3100-3200 m snm. End. C. J. Cuatreca-
E.Fourn. ex Hemsl.] VE me (Pmo San sas, R. Schultes & E. Smith 12608 (HT:
José) bm, sub, 2400-3600 m snm. M, G, US).
CR, P, C. I. Sodja 393 (MERC). A. subpatens Hitchc. [A. vinosa Swallen]
A. jahnii Luces, VE me, tr (Pmo de Arica- VE me (Pmo La Culata) 3000-4000 m
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 116
snm. M, G, CR. B. Briceño & G. Adamo 2680 m snm. CA, US, M, B, G, H, CR, P,
996 (CP). AN, C, PA. B. Briceño & G. Adamo
A. subrepens (Hitchc.) Hitchc. [Agrostis 1599 (CP).
hiemalis Britton & Stern & Poggenb. ssp.
subrepens Hitchc.] VE ar, df, la, me, mi, Anthoxanthum L.
tr (Pmo Guaramacal) sub, 2200-2900 m
snm. M, P, PE, BO, PA. J. Luteyn & E. A. davidsei (R.W.Pohl) Veldkamp [Hie-
Cotton 9619 (NY, PORT). rochloe davidsei R.W.Pohl] VE me, zu
A. tolucensis Kunth [Agrostis glomerata (Perijá) 3100-3600 m snm. CR. S. Tillett
(J.Presl) Kunth, A. toluscensis Willd. ex 747-1283 (VEN).
Steud., A. virescens Kunth, Vilfa glome- A. mexicanum (Rupr. ex E.Fourn.) Mez
rata J.Presl] VE me, ta, tr, zu (Perijá) [Ataxia mexicana Rupr. ex E.Fourn.,
3000-4600 m snm. M, G, A, CH. Según Hierochloe mexicana (Rupr. ex
Davidse & Pohl (1994) es llamada E.Fourn.) Benth. ex Hitchc., H. vene-
Agrostis haenkeana Hitchc. En Sudamé- zuelana Luces] VE me, ta (Pmo El Zum-
rica, Jørgensen & León-Yánez (1999) las bador) 3000-3400 m snm. M, G. Nv: Di-
consideran especies diferentes. O. Ran- tamo. A. Jahn 247 (VEN).
gel 11161 (CO). A. redolens (Vahl) P.Royen, [Holcus redo-
A. trichodes (Kunth) Roem. & Schult. [Vil- lens Vahl, Avena redolens (Vahl) Pers.,
fa trichodes Kunth, Agrostis bogogoten- Hierochloe redolens (Vahl) Roem. &
sis Hack.] VE ta, tr, me (Pmo La Culata) Schult., H. sorianoi De Paula, H. arena-
2900-4100 m snm. C, EC, PE. B. Santa ria Steud.] VE zu (Cerro del Avión) 3400
Ana & M. Fariñas 99 (CP). m snm. C, EC, PE, BO, A, CH. O. Ran-
A. turrialbae Mez [Agrostis arcta Swallen, gel 11184 (COL).
A. vesca Swallen] VE df, me (Lag Ver-
de) 3000-3400 m snm. M, G, CR, C. de Aristida L.
Bellard 44 (Pittier 1945).
A. venezuelana Mez, VE df, mi, ta, tr, me A. adscensionis L. [Aristida bromoides
(Pmo Mucubají) bm, sub. 2000-3600 m Kunth, A. humilis Kunth, A. nana
snm. End. H. Pittier s/n (VEN). Steud., A. peruviana Beetle, Chaetaria
adscensionis (L.) P.Beauv., C. bromoi-
Andropogon L. des (Kunth) Roem. & Schult., C. inte-
rrupta (Cav.) P.Beauv., C. nana Nees ex
A. gerardii Vitman [Andropogon furcatus Steud.] VE am, an, ar, bo, ca, df, fa, gu,
Muhl. ex Willd., A. gerardii Vitman, A. la, mi, mo, ne, su, ta, tr, zu, me (Pmo Los
provincialis Lam., Leptopogon furcatus Conejos) sab, bm, sub, 50-2900 m snm.
(Muhl. ex Willd.) Roberty] VE me (Sie- US, M, G, H, N,AN, C, EC, PE, BO, BR,
rra Nevada: El Paramito) 2500-2700 m A, PA, CH. Cosmopolita. S. Sergent 27
snm. CA, US, M, B, H, CR. B. Briceño (VEN).
& G. Adamo 1574 (CP). A. laxa Cav. [Aristida divaricata Lag., A. la-
A. virginicus L. [Anatherum virginicum gascae Henrard, A. longiramea J.Presl,
(L.) Spreng., Andropogon dissitiflorum A. oligophylla Pilg., A. spadiceae
Michx., A. dissitiflorus Michx., A. vagi- Kunth, Chaeteria spadicea (Kunth)
natus Elliott, Cinna lateralis Walter, Hol- Nees] VE ba, me (Pmo Los Arbolitos)
cus virginicus Muhl. ex Steud., Sor- bm, sub, 2600-3000 m snm. M, G, SA,
ghum virginicum (L.) Kuntze] VE me H, CR, N, C, EC, PE. B. Briceño, G.
(Sierra Nevada: El Paramito) sub, 2500- Adamo & J. Gaviria 2531 (CP).
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 117
A. ternipes Cav. [Aristida scabra (Kunth) A. fissifolius (Raddi) Kuhlm. [Paspalum fis-
Kunth, A. tenuis (Kunth) Kunth, Muh- sifolium Raddi, Axonopus affinis Cha-
lenbergia scabra (Kunth) Trin. & Rupr., se, A. ater Chase, A. flexilis (Mez) Hen-
M. tenuis (Kunth) Trin. & Rupr., Ortach- rard, A. fissifolius (Raddi) Chase, A.
ne scabra (Kunth) E.Fourn., O. tenuis polystachyus G.A.Black, A. purpussi
(Kunth) E.Fourn., Stipa tenuis Willd. ex (Mez) Chase, Paspalum flexile Mez] VE
Steud., Streptachne scabra Kunth, S. te- am, an, ap, ar, ba, bo, df, fa, gu, la, mi,
nuis Kunth] VE bo, gu, zu, me (Pmo San mo, po, ta, tr, zu, me (Pmo Mucubají)
José) sab, sub, 50-3000 m snm. US, M, sab, bm, sub, 50-3550 m snm. US, M, B,
B, G, SA, H, N, CR, P, AN, C, EC, BO. G, SA, H, N, CR, P, AN, GU, C, EC, PE,
B. Briceño & G. Adamo 1702 (CP). BR, BO, A, PA, U. B. Briceño & G. Ada-
mo 1576 (CP).
Aulonemia Goudot
Bothriochloa Kuntze
A. robusta L.G.Clark & Londoño, VE ba,
me, ta (Pmo Zumbador) bm, sub, B. longipaniculata (Gould) Allred & Gould
2800-3200 m snm. C. L. Ruiz Terán 7165 [Andropogon saccharoides Sw. var. lon-
(MERF). gipaniculatus Gould] VE df, mi, me
A. subpectinata (Kuntze) McClure [Arth- (Pmo Misintá) sab, sub, 1200-3000 m
rostylidium subpectinatum Kuntze] VE snm. US, M, G, P, BR, A, PA. Nv: Rabo
an, df, mi, ta, me, tr (Pmo La Manga-Is- de zorro (Steyermark & Huber 1978). B.
dorá) bm, sub, 1900-3000 m snm. End. Briceño & G. Adamo 1708 (CP).
Nv: Bambusillo. B. Briceño, B. Briceño
Bencomo & J.A. Contreras Briceño Brachypodium P.Beauv.
2429 (CP).
A. trianae (Munro) McClure [Arundinaria B. mexicanum (Roem. & Schult.) Link
multiflora Döll, A trianae Munro] VE [Festuca mexicana Roem. & Schult.,
me, ta (Pmo Tamá) bm, sub, 2900-3200 Brachypodium latifolium E.Fourn., B.
m snm. C, BR. Nv: Bambucillo. J. Ste- subulatum E.Fourn., B. mexicanus Hort.
yermark, G. Dunsterville & E. Dunster- ex Steud., Festuca scabra Lag. ex Link,
ville 101174 (VEN) Triticum mexicanum (Roem. & Schult.)
Schrad. ex Steud.] VE df, me, mi, su, ta,
Axonopus P.Beauv. zu, tr (Pmo Cabimbú) bm, sub,
2300-3800 m snm. M, G, H, CR, P, C,
A. compressus (Sw.) P.Beauv. [Milium EC, PE, BO. F. Tamayo 2325 (VEN).
compressum Sw., Agrostis compressa
Poir., Axonopus amplifolius Chase ex Bromus L.
C.E.Hubb., Panicum vaginatum (Sw.)
Gren. & Godr., Paspalum compressum B. anomalus Rupr. ex E.Fourn. [Bromopsis
Raspail, P. macropodium Steud., P. plati- anomala (Rupr. ex E.Fourn.) Holub,
caulon Poir., P. vaginatum Sw.] VE am, Bromus anomalus Rupr., B. porteri
an, ap, ar, ba, bo, ca, co, da, df, fa, gu, la, (J.M.Coult.) Nash, B. scabratus Scribn.,
mi, mo, ne, po, su, ta, tr, zu, me (Lag Vic- Zerna anomala (Rupr. ex E.Fourn.) Hen-
toria) sab, sub, 100-3150 m snm. US, M, rard] VE me (Pmo La Culata) 3200-
B, G, SA, H, N, CR, P, AN, GU, S, GUF, 3780 m snm. US, M, G, CR, P. B. Brice-
C, EC, PE, BO, BR, PA, U,A. Cosmopo- ño & G. Adamo 285 (CP).
lita. B. Briceño & G. Adamo 289 (CP). B. carinatus Hook. & Arn. [Bromus com-
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 118
pressus Lag., B. laciniatus Beal, B. ni- Blancas) 3200-4040 m snm. US. B. Bri-
tens Nutt. ex Hook.f., Ceratochloa cari- ceño & G. Adamo 426 (CP).
nata (Hook. & Arn.) Tutin, C. grandiflo- B. villosissimus Hitchc., VE me (Pmo La
ra Hook., C. laciniata (Beal) Holub, Culata) 3200-4050 m snm. C, PE, BO.
Festuca pendulina Spreng.] VE df, tr, me B. Briceño & G. Adamo 1002 (CP).
(Pmo Mucubají) bm, sub, 1000-3550 m
snm. CA, US, M, CR. B. Briceño & G. Calamagrostis Adans.
Adamo 183 (CP).
B. catharticus Vahl [Bromus angustatus C. amoena (Pilg.) Pilg. [Deyeuxia amoena
Pilg., B. bolivianus Hack. ex Revoinze, Pilg., Calamagrostis filifolia (Wedd.)
B. breviaristatus (Hook.) Thurb., B. Pilg., C. trichophylla Pilg., Deyeuxia fi-
haenkeanus (J.Presl) Kunth, B. mathew- lifolia Wedd.] VE me (Lag Los Anteo-
sii Steud., B. mucronatus Willd. ex jos) 3975-4000 m snm. PE, BO, A. Nv:
Steud., B. preslii Kunth, B. unioloides paja negra. B. Briceño & M. Marquina
Kunth, B. willdenowii Kunth, Ceratoch- 2500 (CP).
loa haenkeana J.Presl, C. unioloides C. bogotensis (Pilg.) Pilg. [Deyeuxia bogo-
(Willd.) P.Beauv., C. secunda J.Presl, C. tensis Pilg., Calamagrostis nuda (Pilg.)
simplex Ness, Festuca unioloides Willd.] Pilg., Deyeuxia nuda Pilg.] VE me, ta, tr
VE ar, df, me, mi, tr, ta (Apartaderos) bm, (Pmo Cabimbú) bm, sub, 2400-4200 m
sub, 1000-4200 m snm. CA, US, M, G, snm. CR, P, C, EC. A. Jahn 1043 (VEN).
CR, P,AN, C, EC, PE, BO, BR,A, PA, U, C. boyacensis Swallen & García-Barr. [Ca-
CH. Forrajera. Nv: Triguillo, hierba de lamagrostis weberbaueri Tovar, Deyeu-
caballo. L. Cardenas 173 (MY). xia weberbaueri Rúgolo] VE zu (Perijá)
B. exaltatus Bernh. [Bromopsis exaltata 3750 m snm. C, PE. T. van der Hammen
(Bernh.) Holub., B. subalpinus Rupr. ex 1231 (COL).
E.Fourn.] VE me (Pmo Piedras Blancas) C. chaseae Luces [No Calamagrostis Cha-
3380-4500 m snm. M, G, N, CR, P, PA. B. sei Luces] VE me, tr (Pmo Guaramacal)
Briceño, G. Adamo & R. Rico 620 (CP). 3000 4200 m snm. End. Forma correcta
B. lanatus Kunth [Bromus oliganthus Pilg., del femenino de Agnes Chase (Soreng et
B. pflanzii Pilg., Festuca mollis Kunth, al. 2003). J. Steyermark, G. Dunsterville
Schedonorus lanatus (Kunth) Roem. & & E. Dunsterville 104851 (VEN).
Schult., Schenodorus lanatus (Kunth) C. chrysantha (J.Presl) Steud. [Deyeuxia
Roem. & Schult.] VE ta, tr, zu, me, (Pmo chrysantha J.Presl, Calamagrostis chry-
Piedras Blancas) 3000-4200 m snm. C, sostachya (E.Desv.) Kuntze, C. mutica
EC, PE, BO, A, CH. Forrajera. H. Hum- Steud. ex Lechl., C. nitida Hack., Deyeu-
bert 26454 (VEN). xia chrysostachya E.Desv., D. phalaroi-
B. pitensis Kunth [Bromus buchtienii Hack., des Wedd., Stylagrostis chrysantha
B. glaber Willd. ex Steud., B. tenuis J. (J.Presl) Mez, S. phalaroides (Wedd.)
Presl ex Steud., Ceratochloa pitensis Mez] VE me (Loma Redonda) 4065 m
(Kunth) Holub] VE ar, df, mi, ta, tr, me snm. PE, BO,A, CH. A. Berg s/n (CP).
(Lag Negra) 1800-3600 m snm. C, EC, C. coarctata Torr. ex Eaton [Agrostis glauca
PE, BO. L. Aristeguieta 1002 (VEN). Muhl., A. coarctata Torr., A. coarctata
B. segetum Kunth, VE ar, df, ta, me (Pmo La (Kunth) Poir., nom. illeg.: Calamagros-
Culata) 3500 m snm. C, EC, PE, BO. F. tis nuttalliana Steud., Deyeuxia nutta-
Tamayo 2326 (VEN). lliana (Steud.) Vasey] VE me (Pmo Pie-
B. suksdorfii Vasey [Bromopsis suksdorfii dras Blancas) 4040-4600 m snm. CA,
(Vasey) Holub.] VE me (Pmo Piedras US, PE. A. Chase 12362 (VEN).
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 119
snm. ¿End?. C. Nv: Carricillo, bambusi- m snm. CR, C, EC, PE. G. Davidse 3224
llo. R. Liesner 13758 (VEN). (VEN, MO).
C. tessellata Munro [Chusquea humilis C. pungens Swallen [Danthonia confusa
Lech. ex Munro, C. spicata Munro, C. L.B.Sm.] VE me, ta, tr, la (Pmo Las Ro-
simplicissima Pilg., C. weberbaueri sas) bm, sub, 2285-4200 m snm. C, PE.
Pilg., Swallenochloa tessellata (Munro) J. Steyermark 55482 (VEN).
McClure, S. spicata (Munro) McClure,
S. weberbaueri (Pilg.) McClure] VE ap, Danthonia DC.
zu, tr, ta (Pmo Tamá) bm, sub, 2700-
3400 m snm. C, EC, PE, BO. J. Steyer- D. secundiflora J.Presl [Danthonia charrua-
mark, G. Dunsterville & E. Dunsterville na Swallen, D. dusenii Ekman, D. filifo-
101213 (VEN). lia Hubb., D. montana Döll, D. quinqui-
nervata Roseng. & B.R.Arrill, D.
Cinna L. tenuifolia Döll] VE ap, df, la, mi, ta, zu,
tr, me (Lag Negra) bm, sub, 2200-4200
A. poiformis (Kunth) Scribn. & Merr. [De- m snm. M, G, C, EC, PE, BO, BR, A, U.
yeuxia poiformis Kunth,Agrostis poifor- Nv: Paja e’falda. F. Tamayo 2353 (VEN).
mis Willd. ex Steud., Calamagrostis poi-
formis (Kunth) Beal, Poa subuniflora Deyeuxia Clarion ex Beauv. (ver Calama-
Kunth] VE df, me, mi, zu, tr (Pmo Isdorá) grostis Adans.)
bm, sub, 2600-3700 m snm. M, G, CR, P,
C, EC, PE, BO. S. Sergent 23 (VEN). Dichanthelium (Hitchc. & Chase) Gould
rraje. B. Briceño & G. Adamo 1103B P. tephophyllum Steud.] VE df, la, mi,
(CP). mo, tr, me (Pmo San José) sab, sub,
P. bonplandianum Flüggé, VE tr, me (Pmo 1300-3000 m snm. US, M, B, G, SA, H,
Mucubají) 3000-3600 m snm. C, EC, N, CR, P, AN, GU, S, GUF, C, EC, PE,
PE. B. Briceño & G. Adamo 253 (CP). BO, BR, A, U, PA. B. Briceño & G. Ada-
P. candidum (Humb. & Bonpl. ex Flüggé) mo 1680B (CP).
Kunth [Reimaria candida Humb. & P. nutans Lam. [Paspalum boivinii Steud.,
Bonpl. ex Flüggé, Paspalum depaupera- P. heteropodium Steud., P. singulare
tum J.Presl, P. lineispatha Mez, P. sca- Link, P. supinum Sieber ex Steud.] VE
brum Scribn., P. uniseriatum Steud. ex ap, ar, bo, co, da, fa, mi, ne, ta, zu, me
Lechl., P. vinosum Mez] VE ar, df, mi, (Sierra nevada: El Paramito) sab en qda,
ta, zu, me (Lag Las Canoas) sub, 1400- sub, 50-2650 m snm. M, B, G, SA, H, N,
3100 m snm. M, G, SA, H, N, CR, P, C, CR, P, AN, GU, GUF, S, C, EC, BR. B.
EC, PE, BO, A, CH. B. Briceño, G. Ada- Briceño & G. Adamo 1632 (CP).
mo & M. Rimer 317 (MO). P. pallidum Kunth [Paspallum pellitum
P. distichum L. [Digitaria disticha (L.) Fiori Willd. ex Steud.] VE tr, me (Pmo San Jo-
& Paol., D. paspalodes Michx., Milium sé) 3000-3100 m snm. C, EC, PE, BO. B.
distichum (L.) Muhl., Panicum digita- Briceño & G. Adamo 1692 (CP).
roides Raspail ex Kunth, Paspalum brac- P. paniculatum L. [Panicum paniculatum
teatum Dufour ex Kunth, P. vaginatum (L.) Nash, P. paniculatum (L.) Kuntze,
Döll] VE ap, df, fa, me (Sierra Neva- Paspalum affine Bello, P. compressicau-
da: El Paramito) bm, sub, 2580-2680 m le Raddi, P. cordovense E.Fourn., P.
snm. US, M, G, SA, N, CR,AN, GUF, G, polystachium Salzm. ex Steud., P. stric-
C, EC, PE, BO, BR, A, U, PA, CH. Cos- tum Pers., P. supinum Rupr. ex Galeotti]
mopolita. Nv: Grama. B. Briceño & G. VE ar, bo, da, df, mi, mo, ne, po, ta, tr, zu,
Adamo 1571 (CP). me (Pmo San José) sab, sub, 100-2600
P. humboldtianum Flüggé [Panicum hum- m snm. US, M, B, G, SA, H, N, CR, P,
boldtianum (Flüggé) Kuntze, P. obtec- AN, G, GUF, S, C, EC, PE, BO, BR, A,
tum J.Presl, Paspalum ciliatum Kunth, P. U, PA. B. Briceño & G. Adamo 1693
distichophyllum Kunth, P. soboliferum (CP).
Chase, P. stuckertii Hack.] VE ar, df, la, P. penicillatum Hook.f., VE ar, df, gu, tr, me
mi, tr, me (Sierra Nevada: El Paramito) (Pmo San José) bm, sub, 2270-3100 m
bm, sub, 800-2500 m snm. M, B, G, SA, snm. C, EC, PE, BO. H. Barclay 9987
H, N, CR, P, C, EC, PE, BO, A. Nv: Ca- (MO).
nutillo. F. Tamayo 2316 (VEN). P. pilgerianum Chase, VE me (Pmo La Cu-
P. inconstans Chase [Paspalum lepidum lata) 2400-3700 m snm. C, EC, PE. B.
Chase] VE me (Pico El Gavilán ) sub, Briceño & G. Adamo 1087 (CP).
2600-4000 m snm. C, EC, PE, BO. E. P. prostratum Scribn. & Merr., VE la, me, ta,
Marquez s/n (CP). tr (Guaramacal) bm, sub, 1700-3700 m
P. multicaule Poir. [P. papillosum Spreng.] snm. M, G, H, N, CR, P, C, EC, PE, BO. J.
VE am, an, bo, gu, su, zu, me (Pmo Los Steyermark & M. Rabe 97340 (¿VEN?).
Conejos) sab, sub, 100-3100 m snm. M, P. pygmaeum Hack. [Panicum minimum
B, G, SA, H, N, CR, P, AN, GU, GUF, S, Kuntze, P. lorentzianum Mez, P. mini-
C, PE, BO, BR, PA. B. Briceño, G. Ada- mum Meyen] VE ta, tr, me (Pmo Mucu-
mo, R. Skwierinski & A. Sayago 829 (CP). bají) 3000-3600 m snm. M, C, PE, BO,
P. notatum Flüggé [Paspalum distachyon A. V.Vareschi 15775 (VEN).
Willd. ex Döll, P. taphrophyllum Steud., P. trianae Pilg., VE me, ta, ya, la (Pmo Las
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 125
Rosas) be, bm, sub, 500-3200 m snm. C, Nees, U. setacea (A.Rich.) Walp.] VE
EC. W. Meier 1120 (VEN). me, tr, ta (Pmo Zumbador) sub,
19550-3200 m snm. C, EC, PE, BO, BR,
Planotia Munro (ver Neurolepis Meisn.) A, U, CH. G. Bono 7801 (VEN).
S. microstachyum (Desv. ex Ham.) Roseng., S. indicus (L.) R.Br. [Agrostis indica L., A.
B.R.Arill. & Izag. [Andropogon micros- compresa Poir., Sporobolus angustus
tachyus Desv. ex Ham., A. lechleri Steud. Buckley, S. berteroanus (Trin.) Hitchc. &
ex Hack.,A. paniculatus Kunth,A. scopa- Chase,Vilfa indica (L.) Trin. ex Steud.,V.
rius J.Presl, Pollinia microstachya (Desv. rupestris Trin., V. tenacissima (L.f.)
ex Ham.) Desv.] VE am, ar, ba, bo, co, df, Kunth] VE an, ap, ar, bo, ca, co, df, fa, mi,
fa, gu, la, po, me (Pmo San José) sab, mo, ne, po, ta, tr, me (Mucuchíes) sab,
1500-3000 m snm. M, B, G, SA, H, N, sub, 60-3000 m snm. US, M, B, SA, H,
CR, P, AN, GU, GUF, S, C, EC, PE, BR, N, CR, P,AN, C, EC, PE, BO, BR,A, PA,
BO, A, U, PA. Cosmopolita. Nv: Paja co- U, CH. Nv: Jeguey, tucupén. T. Lasser
la de mula (Steyermark & Huber 1978). 385 (VEN).
Para Davidse et al. (2004) sinónimo de S. junceus (P.Beauv.) Kunth [Heleocloa jun-
Schyzachyrium condesatum (Kunth) cea P.Beauv., Agrostis juncea Michx.,
Nees. B. Briceño & G. Adamo 1672 (CP). Axonopus poiretii Roem. & Schult.,
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 127
DISCUSIÓN
AGRADECIMIENTO
BIBLIOGRAFÍA
the Yucatán Península II: a synopsis of the orchid flora of the Mexican
Yucatán Península and a tentative checklist of the Orchidaceae of the
Yucatán Península biotic province. Harvard Pap. Bot. 5(2): 383-466.
Clark, L.G. 1989. Systematics of Chusquea section Swallenochloa, section Ver-
ticillatae, Section Serpentes, and Section Longifoliae (Poaceae-
Bambusoideae) In: Syst. Bot. Monogr. (Anderson, C. ed.), 27: 1-127.
The American Society of Plant Taxonomists.
Croat, T. & N. Lambert. 1986. The Araceae of Venezuela. Aroideana 9(1-4): 1-215.
Cronquist, A. 1981. An integrated system of classification of flowering plants.
Columbia University Press. New York.
Davidse, G. & R.W. Pohl. 1994. Poaceae. In: Flora Mesoamericana (Davidse,
G., S.M. Sousa & A.O. Chater, eds.), 6: 184-262. Edición Universi-
dad Nacional Autónoma de México.
Davidse, G., E.J. Judziewicz & F. Zuloaga. 2004. Poaceae. In: Flora of the Vene-
zuelan Guayana (Berry, P., K. Yatskievych & B.K. Holst, eds.), 8: 1-
297. Missouri Bot. Gard. Press., St. Louis.
Diels, L. 1938. Contribuciones al conocimiento de la vegetación y de la flora del
Ecuador (Trad. R. Espinosa). Imprenta de la Universidad Central, Quito.
Dodson, C.H. 2003. Oncidium–Restrepiopsis. Native Ecuadorian Orchids. 4:
665-883.
Dorr, L.J., B. Stergios, A. Smith & N. Cuello. 2000. Catalogue of the vascular
plants of Guaramacal National Park, Portuguesa and Trujillo States,
Venezuela. Contr. U.S. Natl. Herb. 40: 1-155.
Dunsterville, G.C.K. & L. Garay. 1959. Venezuelan Orchids Illustrated I: 1-448.
Andre Deutsch, London.
Dunsterville, G.C.K. & L. Garay. 1961. Venezuelan Orchids Illustrated II: 1-
360. Andre Deutsch, London.
Dunsterville, G.C.K. & L. Garay. 1965. Venezuelan Orchids Illustrated III: 1-
348. Andre Deutsch, London.
Dunsterville, G.C.K. & L. Garay. 1966. Venezuelan Orchids Illustrated IV: 1-
344. Andre Deutsch, London.
Dunsterville, G.C.K. & L. Garay. 1972. Venezuelan Orchids Illustrated V: 1-
334. Andre Deutsch, London.
Dunsterville, G.C.K. & L. Garay. 1976. Venezuelan Orchids Illustrated VI: 1-
463. Andre Deutsch, London.
Fernández, C. 2003. Orquídeas nativas del Táchira. Ed. Lito Lila, San Cristóbal.
Estado Táchira, Venezuela.
Freuler, M.J. 2003. 100 Orquídeas Argentinas. Ed. Albatros Saci.
Foldats, E. 1969. Orchidaceae. In: Flora de Venezuela (Lasser, T., eds.), 15(1): 2-502.
Foldats, E. 1970a. Orchidaceae. In: Flora de Venezuela (Lasser, T., eds.), 15(2): 1-523.
Foldats, E. 1970b. Orchidaceae. In: Flora de Venezuela (Lasser, T., eds.), 15(3): 1-522.
Foldats, E. 1970c. Orchidaceae. In: Flora de Venezuela (Lasser, T., eds.), 15(4): 1-558.
Foldats, E. 1970d. Orchidaceae. In: Flora de Venezuela (Lasser, T., eds.), 15(5): 1-598.
6.CatalogodePlantas 4/24/06 11:22 PM Page 132
14(2): 663-1492.
Smith, L.B. & R.J. Downs. 1979. Bromelioideae (Bromeliaceae). Fl. Neotrop.
14(3): 1493-2142.
Stauffer, F.W. 1999. Datos preliminares para la actualización de la Flora de Pal-
mas (Arecaceae) de Venezuela. Acta Bot. Venez. 22(1): 77-107.
Stančik, D. 2001. New records of the genus Festuca L.(Poaceae) for Colombia
and Venezuela. Caldasia 23: 337-339.
Stančik, D. 2003. Las especies del género Festuca L. (Poaceae) en Colombia.
Darwiniana 41(1-4): 337-338.
Steyermark, J. & O. Huber. 1978. Flora de la vegetación de las montañas del
Ávila, de la Silla y del Naiguatá. Publicación Especial de la Sociedad
Venezolana de Ciencias Naturales, Vollmer Foundation & MARN.
Steyermark, J. 1951. Contributions to the flora of Venezuela. Fieldiana, Bot.
28(1): 1-242.
Steyermark, J. 1957. Contributions to the flora of Venezuela. Fieldiana, Bot.
28(4): 968-1190.
Szlachetko, D.L. & H. Margonska. 2001. Genera et Species Orchidalium: 3-4.
Polish Bot. J. 46(2): 113-125.
Tosi Jr., J.A. 1960. Zonas de vida natural en el Perú. Memoria explicativa sobre
el Mapa Ecológico del Perú. II CA/OEA, Zona Andina, Proyecto 39.
Boletín Técnico 5: 1-127.
Tovar, O. 1993. Las Gramíneas (Poaceae) del Perú. Ruizia V (13). Edición Mo-
nografías del Real Jardín Botánico (Consejo Superior de Investiga-
ciones Científicas).
UNESCO. 1980. Mapa de la vegetación de América del Sur. 1:5.000.000. Institut
de la Carte Internationale du Tapis Végétal, Toulouse; UNESCO, París.
Utley, J.F. 1994. Bromeliaceae. In: Flora Mesoamericana (Davidse, G., S.M.
Sousa & A.O. Chater, eds.), 6: 89-156. Edición Universidad Nacional
Autónoma de México.
Vareschi, V. 1970. Flora de los páramos de Venezuela. Ediciones del Rectorado,
Universidad de Los Andes, Mérida, Venezuela.
Velásquez, J. 1994. Plantas acuáticas vasculares de Venezuela. Universidad
Central de Venezuela. Consejo de Desarrollo Científico, Humanísti-
co y Tecnológico.
Vickery, A.R. & O.A. Chater. 1994. Liliaceae. In: Flora Mesoamericana (Da-
vidse, G., S.M. Sousa & A.O. Chater, eds.), 6: 25-35. Edición Univer-
sidad Nacional Autónoma de México.
Williams, L.O., P. Allen & R. Dressler. 1980. Orchids of Panamá. Monogr. Syst.
Bot. Missouri Bot. Gard. 4: 1-590, 1-26.
Zuloaga, F.O., O. Morrone, G. Davidse, T. Filgueiras, P. Peterson, R. Soreng & E.
Judziewicz. 2003. III. Subfamilies Panicoideae, Aristidoideae, Arun-
dinoideae, and Danthonioideae. In: Catalogue of New World Grasses
(Poaceae), (Soreng, R. & S. Pennigton., eds.). Contr. U.S. Natl. Herb.
46: 1-527.