De politie kwam de wasserij in Nijeveen op 30 juni op het spoor in een ander onderzoek, zegt Erik Thomas, die de enige verdachte van Turkse komaf (48) in de strafzaak bijstaat. „Die informatie kwam in een ander dossier boven. Welk dossier dat geweest is, kunnen wij niet zien. Het valt niet te herleiden.”

Het lijkt daarmee aannemelijk dat de politie de wasserij al langer ‘op de korrel’ had. Uiteindelijk viel een arrestatieteam de omgebouwde manege pas op 7 augustus met zwaar geschut binnen. Onder andere een Bearcat, een zwaar panservoertuig van de politie, werd het terrein opgereden.

OM wil zaak snel afsluiten

Uit het strafdossier zou ook blijken dat het Openbaar Ministerie (OM) de zaak zo snel mogelijk wil afsluiten. Dit concluderen meerdere advocaten van de verdachten na de zitting bij de raadkamer, eerder deze week. Daar is besloten het voorarrest van zestien verdachten met 90 dagen te verlengen.

Er komt wellicht geen pro-formazitting, zoals gebruikelijk in omvangrijke strafzaken. Het is volgens de advocaten de bedoeling dat de rechtszaak, waarin het OM met haar strafeis komt en waarna de rechtbank uitspraak doet, wordt gehouden voordat het verlengde voorarrest afloopt. Dat zou dan vóór de laatste week van november zijn.

‘Verdachten krijgen sneller duidelijkheid’

,,Het kan natuurlijk nog allemaal anders lopen”, zegt advocaat Joni van Elk uit Woerden, die een 43-jarige Colombiaan bijstaat. „Maar het is duidelijk dat er aangestuurd wordt op een snelle inhoudelijke behandeling.”

In het overslaan van een pro-formazitting schuilt een risico, zegt Van Elk: „Soms wil je als verdediging dat er aanvullend onderzoek wordt gedaan. Daar kun je juist tijdens een pro-formazaak om vragen.” Maar snel overgaan tot de ‘echte zaak’ heeft ook zijn voordelen, zegt ze. ,,Je krijg als verdachte sneller duidelijkheid.”

Zo ziet haar collega Monique Hilhorst uit Utrecht het ook. Zij verdedigt twee Colombianen van respectievelijk 49 en 44 jaar. De jongste heeft ook de Nederlandse nationaliteit. „Het zijn mensen die op duizenden kilometers van hun familie zitten. Dan is het goed dat je niet te lang in onzekerheid zit”, zegt Hilhorst.

Advocaat Hester Seton, die een 25-jarige Colombiaan bijstaat, gaat er niet van uit dat er dit jaar al vonnissen in de zaak liggen. „Het onderzoek is nog lang niet afgerond. Pas als het zover is, kun je naar een datum voor een inhoudelijke behandeling gaan kijken”, zegt de advocate.

20-jarige is weer vrij: ‘Was op verkeerde moment op verkeerde plaats’

Een van de zeventien verdachten is inmiddels weer vrijgelaten. Het gaat om een Nederlander van begin twintig, die volgens zijn advocaat Alwin Maarsingh ‘domweg op het verkeerde moment op de verkeerde plaats was’. „Ik steek voor niemand mijn hand in het vuur, maar dat is wel waar het op lijkt”, zegt de raadsman. De officier van justitie besloot vorige week dat er te weinig ernstige bezwaren tegen de man zijn om de voorlopige hechtenis te verlengen.

De man was op een van de locaties in de weer met een zogenoemde IBC (intermediaire bulkcontainer), die veel worden gebruikt bij het werken met chemicaliën. De containers worden ook vaak gebruikt bij de productie van harddrugs. „Maar zeker niet alleen maar. Er zijn ook genoeg gemeentewerkers die met zo’n IBC op de wagen rondrijden”, zegt Maarsingh. Zijn cliënt geldt nog wel steeds als verdachte.

Xander Sijmons, de advocaat van de 64-jarige eigenaar van het terrein waar de cocaïnewasserij is aangetroffen, laat weten dat zijn cliënt niet ingaat op vragen van media. „Hij vindt het erg vervelend dat hij nu vastzit, maar wil niet ingaan op vragen van de pers.” Hoe hij zijn rol in deze zaak ziet, is dus onduidelijk.

Andere verdachten hebben verklaringen afgelegd

Andere verdachten hebben al wel verklaringen afgelegd, zegt Leanne Toet, die twee Colombianen van 20 en 40 jaar bijstaat. „Mijn cliënten komen binnenkort ook met een verklaring over hun omstandigheden, waar ze zich tot nu toe hebben beroepen op hun zwijgrecht.” Over de inhoud van de verklaringen kan ze op dit moment niets zeggen.

Zij die nog vastzitten wordt verweten dat ze hebben meegeholpen aan het vervaardigen van cocaïne. Volgens de advocaten is het proces-verbaal, waarin duidelijk moet worden wat hun cliënten precies gedaan hebben, nog heel summier.

Grootste cokewasserij ooit in Nederland

De politie trof bij de inval aan de Nijeveense Bovenboer een cocaïnewasserij aan die zijn gelijke in Nederland niet kent. Er was capaciteit om dagelijks tussen de 150 en 200 kilo cocaïne te vervaardigen met wastechnieken, waarbij opgeloste cocaïne wordt teruggewonnen met chemicaliën. In dit geval werd de drugs uit steenkool ‘gewassen’. De dagelijkse productiecapaciteit heeft volgens de politie een straatwaarde van 4,5 tot 6 miljoen euro. Hoe lang de wasserij in bedrijf is geweest, is nog niet duidelijk. Ook werd er zo’n 100 kilo cocaïne gevonden.

Er waren slaapvertrekken en recreatieruimtes aanwezig in de manege. Dat kan erop wijzen dat er werd gewerkt in ploegendiensten. In Nijeveen werden zestien verdachten opgepakt. Verder deed de politie invallen in Elshout en Apeldoorn, waar ook nog een verdachte werd aangehouden. Of het gaat om de vrijgelaten verdachte, is onduidelijk.

Het OM was zowel woensdag als donderdag niet in de gelegenheid commentaar te geven.