In deze aflevering (320) van Heden & Verleden richten we onze blik op de beeldhouwer en kunstschilder Henk Chabot over wiens werk vanaf 3 mei a.s. een nieuwe tentoonstelling te zien is in het Chabot Museum in Rotterdam.
Wie wil reageren of ideeën heeft voor Heden & Verleden kan contact opnemen met de redactie: tel. 010 - 5118892 (keuze 2) of redactie@de-heraut.nl.
Door Fried Füss
De beeldhouwer en kunstschilder Henk Chabot (1894-1949)
Vanaf 3 mei 2022 loopt er in het Chabot Museum te Rotterdam een nieuwe tentoonstelling over het werk van Henk Chabot. Hij woonde en werkte vijftien jaar tot aan zijn te vroege overlijden in 1949 aan de Rottekade te Bergschenhoek. De inspiratie voor zijn eigenzinnige schilderijen haalde Chabot voor een deel uit zijn directe woonomgeving. Hij wordt gezien als een toonaangevende vertegenwoordiger van het expressionisme in Nederland. Met dank aan mevrouw Monique Chabot voor het beschikbaar stellen van de foto’s en aan het Chabot Museum voor de foto van het schilderij 'Berkelseweg'.
Hendrikus (Hendrik of Henk) Chabot wordt op 2 augustus 1894 te Sprang (Noord-Brabant) geboren. In 1906 verhuist het gezin Chabot naar de Agniesebuurt in Rotterdam-Noord. Henk gaat dan bij een huis- en decoratieschilder werken, daarnaast specialiseert hij zich in het restaureren van schilderijen. Vanaf 1908 gaat hij ’s avonds naar de Rotterdamse Academie. In 1916 begint Henk Chabot in een atelier aan de Zuidblaak voor zichzelf waar hij beeldhouwde en schilderde. In 1920 verhuist hij zijn atelier naar de Wijnstraat. Op 5 oktober 1927 trouwt Henk Chabot in Rotterdam met Antonia (To) Tolenaars en zij betrekken een woning aan de Lage Oostzeedijk. In 1933 verblijft hij een periode in Vrouwenpolder (Zeeland) waar hij de kunstenaar Charley Toorop ontmoet. In 1934 vestigt het echtpaar Chabot zich aan de Rottekade 95 te Bergschenhoek. De schuur achter het huis wordt dan zijn atelier. Op het perceel staat sinds de jaren ’80 het huidige pand Rottekade 207. Henk Chabot maakt al vanaf zijn opleiding kunstreizen om inspiratie op te doen. Ook exposeert hij regelmatig op diverse plaatsen. Vanaf de Rottekade ziet hij in mei 1940 het centrum van Rotterdam branden. Dat inspireert hem die zomer voor zijn wellicht bekendste werk 'Brand van Rotterdam'.
Na de oorlog gaat Henk Chabots gezondheid achteruit. In maart 1949 wordt hij ziek en wordt hij met zware benauwdheid in het Ziekenhuis Eudokia opgenomen. Na een ziekbed overlijdt hij daar op 54- jarige leeftijd op 2 mei 1949. Op de N.H. begraafplaats naast de Hillegondakerk in Hillegersberg wordt hij onder grote belangstelling begraven. Zijn echtgenote To Chabot-Tolenaars verhuist later naar de Molenlaan in Hillegersberg. Ter gelegenheid van een overzichtstentoonstelling van Henk Chabot, tien jaar later in Den Bosch, schrijft De Tijd De Maasbode in december 1959: “Toen Hendrikus Chabot in 1949 stierf, ging dit bericht als een schok door kunstminnend Nederland.”
Zijn werken
Henk Chabot was kunstschilder en beeldhouwer. Een bekend beeld van hem is 'De voetballer' dat bij de opening van het Stadion Feijenoord in 1937 een plaats krijgt in de centrale hal. Andere beeldhouwwerken zijn bijvoorbeeld 'Zittend boertje in Almelo' en op de Algemene Begraafplaats Crooswijk staat het uit zandsteen gebeeldhouwde monument 'Moeder en kind'. In Zeeland schildert Chabot onder andere de zee, paarden, koeien en boeren. Aan de Rotte laat hij zich ook inspireren door de omgeving en maakt hier vele schilderijen. Voor het S.S. Nieuw Amsterdam van de H.A.L. schildert hij een groot landschap voor in de kapiteinshut. Vanaf 1940 schildert hij zijn zgn. "oorlogswerk” dat ongeveer veertig kunstwerken bevat. Bekende schilderijen uit deze collectie zijn 'Brand van Rotterdam' en 'Inundatie 1944'. Na de oorlog lukt het Chabot om de verzameling bij elkaar te houden. Dit dankzij het slagersechtpaar Tol-Breugem uit Hillegersberg dat de schilderijen in de loop der tijd kocht. 26 Schilderijen uit deze collectie met nog een andere verzameling vormden later de basis voor de collectie van het Chabot Museum. Chabots kunstwerken hangen en staan bij particulieren en in een kleine tien musea in Nederland.
Het huisje van Chabot
Aan de Rottekade staan ten tijde dat het echtpaar Chabot er woont nog veel kleine huizen. Zo ook het dijkhuisje Rottekade 95 van Chabot en het huisje ernaast op nummer 94. Eind 1982 horen B.& W. van Bergschenhoek dat de voormalige woning van Chabot, het is dan inmiddels omgenummerd tot Rottekade 207, te koop staat. Het College maakt dan een plan om het huisje te kopen en te restaureren zodat het als cultuur-historisch monument voor Bergschenhoek bewaard blijft. Het voorstel wordt eerst aan de gemeenteraad voorgelegd. Bij de makelaar blijkt vervolgens dat het object kort daarvoor verkocht is. De nieuwe eigenaar die vlakbij woont op nummer 205, blijkt ook al eigenaar te zijn van het huisje op nummer 206. De gemeente kan het pandje met de grond dan nog wel kopen maar wil niet voldoen aan de eisen die de nieuwe eigenaar stelt. De sloop van het huisje gaat later door en op de twee percelen werd het huidige pand Rottekade 207 gebouwd. Achter het hek aan de weg bevindt zich een gedenkplaat.
Schilderij 'Berkelseweg'
De nieuwe tentoonstelling in het Chabot Museum in Rotterdam laat vanaf 3 mei a.s. de hoogtepunten en bepalende momenten zien uit het brede oeuvre van Henk Chabot. Een van de werken die er te zien zijn is het schilderij 'Berkelseweg'. Het is de Berkelseweg gezien vanaf de dorpskom van Bergschenhoek. Hij maakt het schilderij rond 1940 op figuratieve wijze naar een foto van de weg uit rond 1920. Opdrachtgever is het gemeentebestuur van Bergschenhoek. Volgens mevrouw drs. Jisca Bijlsma, directeur van het Chabot Museum, valt het schilderij enigszins buiten het oeuvre van Chabot maar is toch onmiskenbaar van zijn hand. Het schilderij was een geschenk voor de in 1940 jubilerende gemeenteveldwachter van Bergschenhoek. Deze Cornelis Oord (1890-1947) was toen 25 jaar in politiedienst waarvan de laatste 17 jaar in Bergschenhoek. Dat werd op 9 april 1940 ’s middags tijdens een bijeenkomst in het raadhuis gevierd met in de avond een serenade door Concordia. Rond 1979 schonk de heer J. Oord, een zoon van veldwachter C. Oord, het schilderij aan de gemeente Bergschenhoek. Deze schenking zal in goede aarde gevallen zijn bij burgemeester A. van Gent. Het is niet toevallig dat de naamgeving van de Hendrik Chabotlaan en de Chabotzaal in sportzaal Berghonk tijdens zijn ambtsperiode tot stand kwam. De gemeente Lansingerland staat het schilderij voor de duur van de tentoonstelling in bruikleen aan het museum af.
In De Heraut van 23 februari 2022 stond een artikel over de komende tentoonstelling in het Chabot Museum en de historie van het schilderij 'Berkelseweg'. Naar aanleiding van het genoemde artikel werd een bestuurslid van de Historische Vereniging opmerkzaam gemaakt op het feit dat de beschreven historie van het schilderij volgens die persoon niet klopt. Vervolgens is deze kwestie nader onderzocht en is de historie van het schilderij aangepast. Het kunstwerk was, zoals in bovenstaand artikel staat, bestemd voor veldwachter C. Oord. En niet voor de heer M. van den Berg zoals tot voor kort werd aangenomen.
Het Chabot museum voor internationaal expressionisme is gehuisvest in een monumentale villa uit 1938 in het Museumpark te Rotterdam.